Dieta w ciąży i przed
poczęciem

Magdalena Malczyk

Agnieszka Kot

Dieta w ciąży

W określeniu prawidłowe żywienie kobiet
ciężarnych można wyróżnić następujące
podstawowe problemy:

zapotrzebowanie energetyczne w
poszczególnych okresach ciąży i połogu

struktura spożycia w aspekcie proporcji
podstawowych składników odżywczych

- prawidłowe żywienie kobiet przed

poczęciem

Dieta w ciąży

Nieprawidłowe żywienie w czasie
ciąży może źle wpływać na jej
przebieg i być przyczyną takich
powikłań jak:

poronienie

poród przedwczesny

- zaśniad groniasty

Dieta w ciąży

Istnieją nawet dowody na związek
niedoboru specyficznych
składników pokarmowych z
określonymi wadami rozwojowymi i
chorobami np.niedobór kwasu
foliowego powoduje niedokrwistość
megaloblastyczną lub wady
pierwotnej cewy nerwowej.

Dieta w ciąży

Ponadto istnieją dobrze
udokumentowane prace wskazujące
że np. suplementacja kwasem
foliowym w okresie przed poczęciem
i w ciąży kilkakrotnie zmniejsza
ryzyko wystąpienia wady cewy
nerwowej, a suplementacja jodem –
ryzyko wola tarczycy i kretynizmu.

Ryzyko urodzenia noworodka z małą masą

urodzeniową mają te kobiety, które miały

małą masę ciała w okresie przed

poczęciem, oraz te, u których przyrost

masy ciała w ciąży był niewielki.
Światowa organizacja zdrowia przyjęłą, że

dodatkowy wydatek energii w ciąży

wynosi 300 kcal na dobę. Jeżeli kobieta

nie miała niedowagi w okresie przed

poczęciem, prawdopodobnie nie jest

konieczne zwiększenie spożycia energii w

I trymestrze ciąży. Natomiast w związku ze

zwiększonym wydatkiem energetycznym

w II i III trymestrze ciąży zaleca się

zwiększenie spożycia o 300 kcal na dobę.

Dieta w ciąży

Zgodnie z danymi
międzynarodowymi jeśli kobieta
ma masę ciała 60 kg i wzrost 165
cm, jej zapotrzebowanie
kaloryczne przy lekkiej pracy
zawodowej wynosi od 4 miesiąca
ciąży 2300-2500 kcal na dzień.

Tłuszcze

Stanowią 30% zapotrzebowania

energetycznego w tym:

10% to kwasy tłuszczowe nasycone

4,5% to kwasy tłuszczowe nienasycone

wpływające na rozwój mózgowia i

siatkówki płodu

Ikosanoidy wpływają na procesy

krzepnięcia oraz na mięśnie gładkie

(macica, jelito grube).

Białka

0,9 kg przyrostu masy ciała w ciąży

stanowi białko, w tym ok. 50%

przypada na płód.Ponieważ wzrost

płodu jest najszybszy w ostatnich 10

tyg. ciąży, gromadzenie się białka

płodowego jest największe właśnie w

tym okresie. Zwiększone

zapotrzebowanie na azot występuje w

drugiej połowie ciąży i wynosi ok. 0,9 g

na dobę.

Białka

Preteoliza mięśni matczynych jest
zahamowana u matek głodujących
pomimo zwiększonego poziomu
katecholamin i kortyzolu. Jako środek
energii są preferowane kwasy
tłuszczowe podczas poszczenia
przez 84-90 h (przypadki aborcji
terapeutycznych).

Stężenie glukozy i insuliny w surowicy
zmalały znacznie szybciej w grupie
ciężarnych niż w grupie kontrolnej nie
ciężarnych kobiet. Poziom ciał
ketonowych w osoczu wzrastał szybciej
u kobiet ciężarnych. Tak duże stężenie
ciał ketonowych w osoczu
poszczególnych kobiet ciężarnych może
hamować uwolnianie alaniny z mięśni
szkieletowych i w ten sposób spowolnić
glukoneogenezę. Duże wartości glukozy
i insuliny w czasie ciąży także mogą
hamować preteolizę mięśniową.

Węglowodany

Stanowią 50-60% zapotrzebowania
energetycznego, powinny być
złożone. Istotne z punktu widzenia
profilaktyki zaparć w czasie ciąży jest
spożywanie odpowiedniej ilości
błonnika (20-40 g/24h). Produkty
zbożowe są źródłem tiaminy, niacyny,
pirydoksyny, żelaza, błonnika.

Witaminy

Witamina A (750 g)

Jej niedobór powoduje zaburzenia

wzrostu płodu oraz ciężkie wady
wrodzone tj.:wrodzona
kseroftalmia, defekty cewy
nerwowej, wcześniactwo,
wewnątrzmaciczne zahamowanie
wzrostu płodu.

Witaminy

U dzieci kobiet które zażywały izoretinoidy

w czasie ciąży z powodu trądziku

zaobserwowano wady trzewiotrzaszki,

OUN i serca.
Witamina D (10 g)

Niedobory tej witaminy występują u

kobiet, które rodziły dzieci w krótkich

odstępach czasu. Stosowanie leków w

czasie ciąży tj. heparynę czy fenytoinę

hamuje 1-hydroksylazę wit. D w nerkach.

Witamina E (12 mg)

Niedobór

witaminy E powoduje niedokrwistość

hemolityczną, obrzęki, dystrofię mięśniową.
Witamina K

Ze względu na małe stężenie wit. K u

noworodków w pierwszych dniach po

urodzeniu, zaleca się podawanie matkom

przed porodem oraz noworodkom po

porodzie 1 mg tej wit. dziennie co zapobiega

krwawieniom doczaszkowym.U chorych

leczonych na padaczkę obserwuje się

zwiększoną degradację wit. K w wątrobie

oraz zmniejszenia transportu łożyskowego.

Witaminy

Kwas foliowy
jego zapotrzebowanie
wzrasta w czasie ciąży z powodu:

nasilenia erytropoezy

wzmożonej syntezy hemoglobiny

wzmożonej syntezy kwasów
nukleinowych

Witaminy

Powikłanie niedoboru kwasu
foliowego to:

niedokrwistość megaloblastyczna

pancytopenia

wady rozwojowe cewy nerwowej
(bezmózgowie, rozszczep
kręgosłupa, przepuklina oponowo-
mózgowa).

Działanie teratogenne mają
antagoniści kwasu foliowego tj.
aminopteryna i metotreksat,
blokując przejście kw. foliowego w
kw. tetrahydrofoliowy. Leki
przeciwdrgawkowe tj, fenytoina i
fenobarbital indukują niedobór kw.
foliowego przez uszkodzenie
wchłaniania z przewodu
pokarmowego lub zwiększenie
metabolizmu wątrobowego.

Sole mineralne

Wapń (1200 mg )

Niedostateczna podaż Ca w ciąży może

powodować wystąpienie nadciśnienia

indukowanego ciążą. Wchłanianie wapnia

przez organizm matki ulega podwyższeniu

w 20 tyg. ciąży i pozostaje na wysokim

poziomie do porodu. Mineralizacja kości

płodu ulega redukcji. Podczas ciąży

zwiększone wydzielanie kalcytoniny u

matki przeciwdziała w organizmie matki

resorpcji układu kostnego.

Sole mineralne

Fosfor (1200 mg)
Zapotrzebowanie jest największe w
4 ostatnich tyg. kiedy płód zużywa
połowę zapotrzebowania. Należy wtedy
spożywać 2 g fosforu na dobę.
Żelazo (900 mg)
Pojawiająca się niedokrwistość jest
wynikiem zwiększonej objętości krwi
matki potrzeb płodu i łożyska.