Żywienie w okresie

Żywienie w okresie

ciąży i laktacji

ciąży i laktacji

lek. Grażyna Kulig

lek. Grażyna Kulig

Zakład Żywienia Klinicznego UM w Łodzi

Zakład Żywienia Klinicznego UM w Łodzi

Ciąża rozpoczyna się od chwili połączenia komórki

Ciąża rozpoczyna się od chwili połączenia komórki

rozrodczej żeńskiej ( jaja ) z komórką rozrodczą męską

rozrodczej żeńskiej ( jaja ) z komórką rozrodczą męską

( plemnikiem ). Ten moment nazywamy zapłodnieniem.

( plemnikiem ). Ten moment nazywamy zapłodnieniem.

CIĄŻA

CIĄŻA



Powstała zygota po 5-6 dniach poprzez ruchy

Powstała zygota po 5-6 dniach poprzez ruchy

perystaltyczne jajowodu zostaje przesunięta do

perystaltyczne jajowodu zostaje przesunięta do

jamy macicy.

jamy macicy.



Zagnieżdżając się w błonie śluzowej macicy jest

Zagnieżdżając się w błonie śluzowej macicy jest

w stadium blastocysty.

w stadium blastocysty.



Po pęknięciu pęcherzyka Graffa w jajniku

Po pęknięciu pęcherzyka Graffa w jajniku

powstaje ciałko żółte, które wytwarza hormon

powstaje ciałko żółte, które wytwarza hormon

progesteron tzw. opiekuńczy ciąży.

progesteron tzw. opiekuńczy ciąży.



Po upływie 4 miesięcy ciąży tę czynność

Po upływie 4 miesięcy ciąży tę czynność

przejmuje łożysko.

przejmuje łożysko.

CIĄŻA



Wskutek intensywnych podziałów następuje

Wskutek intensywnych podziałów następuje

tworzenie się zróżnicowanych komórek, które

tworzenie się zróżnicowanych komórek, które

tworzą zawiązki narządów.

tworzą zawiązki narządów.

okres tzw. organogenezy

okres tzw. organogenezy

/ ok. 7 tygodnia ciąży /

/ ok. 7 tygodnia ciąży /

CIĄŻA



Dziecko połączone jest przez pępowinę do

Dziecko połączone jest przez pępowinę do

łożyska i matki. Na granicy łożyska z błoną

łożyska i matki. Na granicy łożyska z błoną

śluzową macicy odbywa się wymiana pomiędzy

śluzową macicy odbywa się wymiana pomiędzy

matką, a dzieckiem substancji odżywczych.

matką, a dzieckiem substancji odżywczych.



Wymiana odbywa się na granicy dwóch

Wymiana odbywa się na granicy dwóch

krwiobiegów: matczynego i płodowego.

krwiobiegów: matczynego i płodowego.



Tą drogą płód jest odżywiany, natleniony i

Tą drogą płód jest odżywiany, natleniony i

jednocześnie odprowadzone są do krwiobiegu

jednocześnie odprowadzone są do krwiobiegu

matki zużyte produkty przemiany materii.

matki zużyte produkty przemiany materii.

CIĄŻA



Dziecko znajduje się w wodach płodowych (przeciętna ilość

Dziecko znajduje się w wodach płodowych (przeciętna ilość

do 800-1200 ml).

do 800-1200 ml).



Spełnią one następująca role:

Spełnią one następująca role:

-

ułatwiają wykonywanie ruchów,

ułatwiają wykonywanie ruchów,

-

zabezpieczają płód przed urazami,

zabezpieczają płód przed urazami,

-

chronią pępowinę,

chronią pępowinę,

-

stwarzają dogodne warunki do krążenia pępowinowego,

stwarzają dogodne warunki do krążenia pępowinowego,

-

biorą udział w regulowaniu gospodarki wodnej

biorą udział w regulowaniu gospodarki wodnej

-

pełnią rolę odżywczą

pełnią rolę odżywczą

CIĄŻA

Ciąża trwa ( licząc od daty ostatniej miesiączki )

Ciąża trwa ( licząc od daty ostatniej miesiączki )

:

:



266 dni 280 dni,

266 dni 280 dni,



40 tygodni

40 tygodni



9 miesięcy kalendarzowych

9 miesięcy kalendarzowych



10 miesięcy księżycowych

10 miesięcy księżycowych

.

.

CIĄŻA



I trymestr

I trymestr

( od pierwszego dnia ostatniej miesiączki do 13

( od pierwszego dnia ostatniej miesiączki do 13

tyg. ciąży )

tyg. ciąży )

-

formują się główne narządy dziecka ( płuca, mózg i serce,

formują się główne narządy dziecka ( płuca, mózg i serce,

kończyny górne, palce, kończyny dolne, na głowie

kończyny górne, palce, kończyny dolne, na głowie

wykształcają się uszy i włosy ).

wykształcają się uszy i włosy ).



II trymestr

II trymestr

( 14 - 26 tyg. ciąży )

( 14 - 26 tyg. ciąży )

-

dziecko rozwija się i doskonali, jego ruchy stają się wyraźnie

dziecko rozwija się i doskonali, jego ruchy stają się wyraźnie

wyczuwalne

wyczuwalne

- płacze, ssie kciuk, można ustalić płeć

- płacze, ssie kciuk, można ustalić płeć



III trymestr

III trymestr

( 27 tyg. ciąży do czasu porodu- 40 tyg.

( 27 tyg. ciąży do czasu porodu- 40 tyg.

ciąży )

ciąży )

-

dziecko rośnie i przygotowuje się do przyjścia na świat

dziecko rośnie i przygotowuje się do przyjścia na świat

- kopie, przeciąga się i przemieszcza z boku na bok,

- kopie, przeciąga się i przemieszcza z boku na bok,

następnie

następnie

główką w dół ku miednicy.

główką w dół ku miednicy.

CIĄŻA



sposób żywienia w ciąży (

sposób żywienia w ciąży (

także przed ciążą !

także przed ciążą !

)

)

ma ogromny wpływ na:

ma ogromny wpływ na:

- przebieg ciąży

- przebieg ciąży

- zdrowie dziecka

- zdrowie dziecka

Konieczne jest urozmaicanie jadłospisu ( korzystanie z jak największej ilości

Konieczne jest urozmaicanie jadłospisu ( korzystanie z jak największej ilości

różnych produktów ), co zmniejszy ryzyko wystąpienia ewentualnych

różnych produktów ), co zmniejszy ryzyko wystąpienia ewentualnych

niedoborów składników odżywczych.

niedoborów składników odżywczych.

Przed planowaną ciążą należy się do niej przygotować, wprowadzając

Przed planowaną ciążą należy się do niej przygotować, wprowadzając

odpowiednie zmiany w sposobie żywienia

odpowiednie zmiany w sposobie żywienia

i trybie życia.

i trybie życia.

CIĄŻA

Dla rozwoju płodu najważniejszymi składnikami

Dla rozwoju płodu najważniejszymi składnikami

odżywczymi są:

odżywczymi są:



kwas foliowy

kwas foliowy



żelazo

żelazo



jod

jod



cynk

cynk



niezbędne nienasycone kwasy

niezbędne nienasycone kwasy

tłuszczowe

tłuszczowe

Dieta

– kształtuje nawyki żywieniowe



Mama już podczas ciąży kształtuje nawyki

Mama już podczas ciąży kształtuje nawyki

żywieniowe swojego dziecka.

żywieniowe swojego dziecka.



Za pośrednictwem wód płodowych - dziecko

Za pośrednictwem wód płodowych - dziecko

uczy się rozpoznawać spożywane przez nią

uczy się rozpoznawać spożywane przez nią

pokarmy.

pokarmy.



Nauka trwa również po narodzinach – dziecko

Nauka trwa również po narodzinach – dziecko

karmione naturalnie poznaje różne substancje

karmione naturalnie poznaje różne substancje

smakowe i zapachowe, które przenikają do

smakowe i zapachowe, które przenikają do

mleka matki z jej diety.

mleka matki z jej diety.

Dieta

- urozmaicona



W ten sposób ułatwimy niemowlęciu

W ten sposób ułatwimy niemowlęciu

akceptację nowych pokarmów stałych, które

akceptację nowych pokarmów stałych, które

w odpowiednim czasie będą wprowadzane do

w odpowiednim czasie będą wprowadzane do

jego diety.

jego diety.

CIĄŻA – kwas foliowy



niskie spożycie kwasu foliowego :

niskie spożycie kwasu foliowego :

-

ryzyko urodzenia dziecka z wrodzoną wadą układu nerwowego

ryzyko urodzenia dziecka z wrodzoną wadą układu nerwowego

( powstają bardzo wcześnie, tj. 3 / 4. tyg. ciąży )

( powstają bardzo wcześnie, tj. 3 / 4. tyg. ciąży )

-

liczne komplikacje w przebiegu ciąży

liczne komplikacje w przebiegu ciąży



zażywanie rozpocząć na 3 miesiące przed planowaną ciążą.

zażywanie rozpocząć na 3 miesiące przed planowaną ciążą.



warto pamiętać, że w okresie ciąży zapotrzebowanie na ten

warto pamiętać, że w okresie ciąży zapotrzebowanie na ten

składnik jest 2 -krotnie, a w okresie laktacji – 1,5 razy wyższe

składnik jest 2 -krotnie, a w okresie laktacji – 1,5 razy wyższe

niż zwykle.

niż zwykle.

kwas foliowy

(mg / 100g produktu)







wątroba (219-364)

wątroba (219-364)







szpinak (155)

szpinak (155)







bób (130)

bób (130)







kalafior (120)

kalafior (120)







brokuły (90)

brokuły (90)







brukselka (88-170)

brukselka (88-170)







groch (87)

groch (87)







szparagi (75-175)

szparagi (75-175)







jajko (70)

jajko (70)







chleb pszenny pełnoziarnisty (39)

chleb pszenny pełnoziarnisty (39)







papryka (37)

papryka (37)







sałata (33)

sałata (33)







banany (28 - 36)

banany (28 - 36)







pomarańcze (24)

pomarańcze (24)







sery (16)

sery (16)







mleko krowie (5-12)

mleko krowie (5-12)

witaminy, składniki

mineralne

Szczególnie groźny może być niedobór :

Szczególnie groźny może być niedobór :



żelaza,

żelaza,



wapnia,

wapnia,



cynku,

cynku,



jodu

jodu



witaminy E, C i beta-karotenu.

witaminy E, C i beta-karotenu.

witaminy, składniki

mineralne



Podczas ciąży groźne mogą być nie tylko

Podczas ciąży groźne mogą być nie tylko

niedobory różnych składników, ale również

niedobory różnych składników, ale również

nadmiary, zwłaszcza witaminy A i D.

nadmiary, zwłaszcza witaminy A i D.

Badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazały częstsze

Badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii wykazały częstsze

występowanie różnego typu wad wrodzonych u noworodków, których

występowanie różnego typu wad wrodzonych u noworodków, których

matki przyjmowały w okresie ciąży wysokie dawki witaminy A,

matki przyjmowały w okresie ciąży wysokie dawki witaminy A,

wynoszące powyżej 10 000 Iu na dobę (norma wynosi 4 000 Iu na

wynoszące powyżej 10 000 Iu na dobę (norma wynosi 4 000 Iu na

dobę).

dobę).

Żelazo

26 mg./dobę



niedokrwistość na tle niedoboru żelaza jest

niedokrwistość na tle niedoboru żelaza jest

częstym objawem u kobiet ciężarnych

częstym objawem u kobiet ciężarnych

( w

( w

Polsce - u około 30% ciężarnych).

Polsce - u około 30% ciężarnych).



prowadzi ona do poważnych zaburzeń:

prowadzi ona do poważnych zaburzeń:

- niedotlenienia ciężarnej i płodu,

- niedotlenienia ciężarnej i płodu,

- może powodować przedwczesne porody.

- może powodować przedwczesne porody.

Żelazo

dwukrotnie więcej żelaza w ciąży!

2 x dziennie chude mięso, drób lub wędlina

2 x dziennie chude mięso, drób lub wędlina



mięso wołowe (nerki, serca),

mięso wołowe (nerki, serca),



wątroba wieprzowa,

wątroba wieprzowa,



żółtko jaja,

żółtko jaja,



płatki owsiane,

płatki owsiane,



sezam, słonecznik,

sezam, słonecznik,



suszone owoce,

suszone owoce,



buraki, brokuły,

buraki, brokuły,



szpinak,

szpinak,



drożdże,

drożdże,



pietruszka, pokrzywy, herbatka z liści malin.

pietruszka, pokrzywy, herbatka z liści malin.



orzechy,

orzechy,



fasola

fasola



Zazwyczaj jednak trudno zapewnić organizmowi kobiety ciężarnej

Zazwyczaj jednak trudno zapewnić organizmowi kobiety ciężarnej

właściwe ilości żelaza tylko w pokarmach

właściwe ilości żelaza tylko w pokarmach

- preparaty z żelazem.

- preparaty z żelazem.

Wchłanianie żelaza



Kofeina blokuje wchłanianie żelaza

Kofeina blokuje wchłanianie żelaza

- dlatego w okresie ciąży

- dlatego w okresie ciąży

nie

nie

zaleca się

zaleca się

spożywania

spożywania

nadmiernych ilości kawy, herbaty,

nadmiernych ilości kawy, herbaty,

czekolady lub coca-coli.

czekolady lub coca-coli.

Owoce

ok.350g/dobę

każdy posiłek powinien zawierać warzywa i owoce

każdy posiłek powinien zawierać warzywa i owoce

bogate w witaminę C :

bogate w witaminę C :

- jabłka

- jabłka

- czarne porzeczki

- czarne porzeczki

- jagody

- jagody

-

truskawki

truskawki

Również suszone owoce – błonnik, właściwości

Również suszone owoce – błonnik, właściwości

przeczyszczające.

przeczyszczające.

Warzywa

ok.650g/dobę



do każdego posiłku

do każdego posiłku



najlepiej surowe lub gotowane na parze

najlepiej surowe lub gotowane na parze



różnorodne

różnorodne



zmniejszyć ilość ( ale nie unikać !)

zmniejszyć ilość ( ale nie unikać !)

warzyw strączkowych i kapustnych

warzyw strączkowych i kapustnych

Magnez

350mg./dziennie



uczestniczy w działaniu około 300 enzymów

uczestniczy w działaniu około 300 enzymów

organizmu człowieka.

organizmu człowieka.



dzienna dawka magnezu, zalecana kobietom

dzienna dawka magnezu, zalecana kobietom

ciężarnym wynosi 350 mg.

ciężarnym wynosi 350 mg.

matkom karmiącym - 380 mg.

matkom karmiącym - 380 mg.

Źródła magnezu w diecie :



płatki owsiane

płatki owsiane



kasza gryczana

kasza gryczana



otręby pszenne

otręby pszenne



zarodki pszenne

zarodki pszenne



fasola

fasola



groch

groch



soja

soja



kakao

kakao



gorzka czekolada

gorzka czekolada



orzechy

orzechy



suszone owoce

suszone owoce

Jod

160-180 ug/dobę –

ciężarne

200 ug /dobę -

karmiące



zapewnia prawidłowe funkcjonowanie

zapewnia prawidłowe funkcjonowanie

tarczycy.

tarczycy.



Hormony tarczycy regulują procesy

Hormony tarczycy regulują procesy

przemiany materii w organizmie.

przemiany materii w organizmie.



Niedobory jodu w diecie kobiety ciężarnej :

Niedobory jodu w diecie kobiety ciężarnej :

-

poronienie,

poronienie,

-

zaburzenia rozwoju dziecka,

zaburzenia rozwoju dziecka,

-

śmierć płodu.

śmierć płodu.



zaleca się spożywanie soli spożywczej

zaleca się spożywanie soli spożywczej

w ilości 4-6 g./ dobę (wzbogaconej jodkiem

w ilości 4-6 g./ dobę (wzbogaconej jodkiem

potasu).

potasu).

Wapń

1200 mg./dobę



Zwiększenie spożycia mleka i produktów mlecznych o

Zwiększenie spożycia mleka i produktów mlecznych o

obniżonej zawartości tłuszczu (źródło wapnia, budulca

obniżonej zawartości tłuszczu (źródło wapnia, budulca

kości i zębów ).

kości i zębów ).

* produkty o obniżonej zawartości tłuszczu ułatwiają utrzymanie

* produkty o obniżonej zawartości tłuszczu ułatwiają utrzymanie

odpowiedniej wagi ciała.

odpowiedniej wagi ciała.

Uwaga!

Uwaga!



zbyt dużo białka, tłuszczów, fosforu

zbyt dużo białka, tłuszczów, fosforu

(napoje gazowane,

(napoje gazowane,

orzeszki, chipsy itd.)

orzeszki, chipsy itd.)

, stres oraz brak ruchu zaburzają

, stres oraz brak ruchu zaburzają

przyswajanie wapnia.

przyswajanie wapnia.



Jeśli ciężarna nie lubi pić mleka - kefir, maślanka,

Jeśli ciężarna nie lubi pić mleka - kefir, maślanka,

jogurt ( 3-4 kubeczki dziennie ).

jogurt ( 3-4 kubeczki dziennie ).

Wapń



1 litr mleka - 1200 mg. wapnia

1 litr mleka - 1200 mg. wapnia



10 dkg. żółtego sera - 800-900 mg.wapnia

10 dkg. żółtego sera - 800-900 mg.wapnia

w mniejszych ilościach w produktach roślinnych :

w mniejszych ilościach w produktach roślinnych :



warzywa ciemnozielone (brokuły, kapusta włoska,

warzywa ciemnozielone (brokuły, kapusta włoska,

liście rzepy),

liście rzepy),



warzywa strączkowe, ziarna zbóż, orzechy,

warzywa strączkowe, ziarna zbóż, orzechy,

pieczywo

pieczywo

Nie zawsze jest jednak możliwe dostarczenie w

Nie zawsze jest jednak możliwe dostarczenie w

diecie właściwych dawek wapnia ( szczególnie

diecie właściwych dawek wapnia ( szczególnie

zimą i wiosną) - gotowe preparaty.

zimą i wiosną) - gotowe preparaty.

Białko



do 95 g./dobę.

do 95 g./dobę.



60% ogólnej ilości dziennego zapotrzebowania - białko

60% ogólnej ilości dziennego zapotrzebowania - białko

zwierzęce ( mleko i jego przetwory oraz mięso zwierząt,

zwierzęce ( mleko i jego przetwory oraz mięso zwierząt,

drobiu i ryb )

drobiu i ryb )



Pozostałe 40% powinno pochodzić z wartościowego

Pozostałe 40% powinno pochodzić z wartościowego

białka roślinnego np. roślin strączkowych (fasoli,

białka roślinnego np. roślin strączkowych (fasoli,

grochu, bobu) czy soi.

grochu, bobu) czy soi.

Tłuszcze



Ilość nie różni się od ilości polecanych innym

Ilość nie różni się od ilości polecanych innym

kobietom.

kobietom.

30% wartości energetycznej codziennej diety

30% wartości energetycznej codziennej diety

(w tym NKT < 10%, CH < 300 mg./ dobę).

(w tym NKT < 10%, CH < 300 mg./ dobę).



Zmiany związane są z

Zmiany związane są z

rodzajem

rodzajem

tłuszczów:

tłuszczów:

zwiększone zapotrzebowanie na niektóre NNKT

zwiększone zapotrzebowanie na niektóre NNKT

–

–

kwas linolowy i alfa-linolenowy.

kwas linolowy i alfa-linolenowy.

Kwas linolowy i alfa-

linolenowy

oleje roślinne (sojowy, słonecznikowy, rzepakowy

oleje roślinne (sojowy, słonecznikowy, rzepakowy

bezerukowy, oliwa z oliwek),

bezerukowy, oliwa z oliwek),

ryby morskie (np. śledź, sardynka, makrela, łosoś) i

ryby morskie (np. śledź, sardynka, makrela, łosoś) i

„owoce morza".

„owoce morza".



oleje sojowy i słonecznikowy - jako dodatki do

oleje sojowy i słonecznikowy - jako dodatki do

sałatek i surówek ( przynajmniej łyżkę stołową

sałatek i surówek ( przynajmniej łyżkę stołową

dziennie )

dziennie )



olej rzepakowy i oliwa z oliwek - do przyrządzania

olej rzepakowy i oliwa z oliwek - do przyrządzania

potraw gorących (smażenie, gotowanie).

potraw gorących (smażenie, gotowanie).

Tłuszcze



zaleca się tłuszcze naturalne

zaleca się tłuszcze naturalne



zabronione są margaryny oraz dania typu „fast food„

zabronione są margaryny oraz dania typu „fast food„

( są źródłem izomerów „trans" kwasów tłuszczowych ).

( są źródłem izomerów „trans" kwasów tłuszczowych ).



Izomery „trans„ :

Izomery „trans„ :

-

przechodzą przez łożysko i odkładają się w pępowinie

przechodzą przez łożysko i odkładają się w pępowinie

-

przenikają również do mleka matki

przenikają również do mleka matki



Izomery „trans„ obecne są także w maśle, które jest

Izomery „trans„ obecne są także w maśle, które jest

dopuszczane jako źródło tłuszczu w diecie kobiet

dopuszczane jako źródło tłuszczu w diecie kobiet

ciężarnych i karmiących

ciężarnych i karmiących

(

(

w odróżnieniu od technologii przemysłowej stosowanej przy

w odróżnieniu od technologii przemysłowej stosowanej przy

produkcji margaryn izomery zawarte w maśle powstają w

produkcji margaryn izomery zawarte w maśle powstają w

sposób naturalny w przewodzie pokarmowym krowy i z tego

sposób naturalny w przewodzie pokarmowym krowy i z tego

powodu uważane są za bezpieczniejsze). 

powodu uważane są za bezpieczniejsze). 

NNKT omega -3



Ryby i owoce morza

Ryby i owoce morza

- koniecznie powinny

- koniecznie powinny

znaleźć się w diecie kobiety ciężarnej są

znaleźć się w diecie kobiety ciężarnej są

źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych

źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych

w szczególności kwasów omega-3, które mają

w szczególności kwasów omega-3, które mają

dobroczynny wpływ na rozwój mózgu

dobroczynny wpływ na rozwój mózgu

nienarodzonego dziecka.

nienarodzonego dziecka.

2-3 razy w tygodniu,

2-3 razy w tygodniu,

gotowane na parze lub pieczone w folii.

gotowane na parze lub pieczone w folii.

Węglowodany



55-60% dobowego zapotrzebowania energetycznego.

55-60% dobowego zapotrzebowania energetycznego.



400 g./dobę – ciężarne

400 g./dobę – ciężarne

500 g./dobę - karmiące

500 g./dobę - karmiące



nie należy również jeść zbyt wiele słodyczy i wyrobów

nie należy również jeść zbyt wiele słodyczy i wyrobów

cukierniczych (sacharoza< 10% wartości energetycznej

cukierniczych (sacharoza< 10% wartości energetycznej

pokarmów )

pokarmów )



zaleca się spożywanie głównie węglowodanów

zaleca się spożywanie głównie węglowodanów

złożonych, które mają niższy tzw. wskaźnik glikemiczny

złożonych, które mają niższy tzw. wskaźnik glikemiczny

( ryzyko nadwagi lub otyłości u kobiety i jej dziecka

( ryzyko nadwagi lub otyłości u kobiety i jej dziecka

staje się mniejsze).

staje się mniejsze).

.

.

Węglowodany

źródła węglowodanów złożonych :

źródła węglowodanów złożonych :

- kasze,

- kasze,

- pieczywo,

- pieczywo,

- ziemniaki

- ziemniaki

Pieczywo białe powinno się zastąpić pieczywem razowym.

Pieczywo białe powinno się zastąpić pieczywem razowym.

Chleb żytni razowy ma ok. 3-5 razy więcej składników

Chleb żytni razowy ma ok. 3-5 razy więcej składników

mineralnych

mineralnych

niż pieczywo jasne, jest także bogatszy w witaminy i

niż pieczywo jasne, jest także bogatszy w witaminy i

błonnik.

błonnik.

Błonnik

30g. /dobę



niezbędny do prawidłowej pracy jelit

niezbędny do prawidłowej pracy jelit



Źródła błonnika:

Źródła błonnika:

-

zboża pełnoziarniste,

zboża pełnoziarniste,

-

otręby pszenne,

otręby pszenne,

-

płatki kukurydziane,

płatki kukurydziane,

-

ryż niełuskany,

ryż niełuskany,

-

warzywa (np. marchew, groszek, brokuły)

warzywa (np. marchew, groszek, brokuły)

-

owoce ( jabłka, banany, rodzynki czy gruszki).

owoce ( jabłka, banany, rodzynki czy gruszki).

Przyprawy



Gotowe mieszanki przypraw zawierają

Gotowe mieszanki przypraw zawierają

glutaminian sodu,

glutaminian sodu, który :

który :

-

niekorzystnie wpływa na ukł.krążenia u matki

niekorzystnie wpływa na ukł.krążenia u matki

-

szkodzi dziecku

szkodzi dziecku

Zamiast nich

Zamiast nich

lepiej użyć ziół.

lepiej użyć ziół.



Sól można stosować, ale w bardzo

Sól można stosować, ale w bardzo

ograniczonej ilości, ponieważ zatrzymuje wodę

ograniczonej ilości, ponieważ zatrzymuje wodę

w organizmie i przez to powstają obrzęki nóg i

w organizmie i przez to powstają obrzęki nóg i

opuchlizna.

opuchlizna.

Płyny



w pierwszych miesiącach ciąży - około 1,5 litra / dobę.

w pierwszych miesiącach ciąży - około 1,5 litra / dobę.

woda składnik tkanek i narządów rozwijającego się w łonie

woda składnik tkanek i narządów rozwijającego się w łonie

matki dziecka stanowi około 80%.

matki dziecka stanowi około 80%.



W ostatnim trymestrze ciąży zaleca się pewne

W ostatnim trymestrze ciąży zaleca się pewne

ograniczenie napojów w diecie, ok. 1-1,2 litra / dobę.

ograniczenie napojów w diecie, ok. 1-1,2 litra / dobę.

zbyt wiele wody w organizmie matki może niekorzystnie

zbyt wiele wody w organizmie matki może niekorzystnie

wpływać na skurcze macicy i przebieg porodu.

wpływać na skurcze macicy i przebieg porodu.



Natomiast matka karmiąca piersią powinna przyjmować

Natomiast matka karmiąca piersią powinna przyjmować

każdego dnia około 1,5-2 litry płynów ( 7-8 szklanek )

każdego dnia około 1,5-2 litry płynów ( 7-8 szklanek )



(woda, mleko, świeże soki owocowo-warzywne, zupy);

(woda, mleko, świeże soki owocowo-warzywne, zupy);

2-3 litrów płynów dziennie

Trzeba zwracać uwagę nie tylko na ilość, ale również na jakość

Trzeba zwracać uwagę nie tylko na ilość, ale również na jakość

spożywanych płynów.

spożywanych płynów.



nie powinno się przyjmować

nie powinno się przyjmować

:

:

-

napojów gazowanych,

napojów gazowanych,

-

mocnej herbaty i kawy

mocnej herbaty i kawy

-

napojów alkoholowych.

napojów alkoholowych.



Polecane są :

Polecane są :

- niegazowane wody mineralne

- niegazowane wody mineralne

Podczas karmienia

Podczas karmienia

-

mleko > 0,5 l/ dziennie (wapń, białko i witamina B2 ).

mleko > 0,5 l/ dziennie (wapń, białko i witamina B2 ).

-

ok. 0,5 litra dziennie (ale nie więcej! ) soków owocowo-

ok. 0,5 litra dziennie (ale nie więcej! ) soków owocowo-

warzywnych

warzywnych

-

ziołowe herbaty o właściwie dobranym składzie (koniecznie

ziołowe herbaty o właściwie dobranym składzie (koniecznie

potwierdzone atestem bezpieczeństwa) wpływające na

potwierdzone atestem bezpieczeństwa) wpływające na

wytwarzanie pokarmu (z owoców anyżu, kopru włoskiego, kminku

wytwarzanie pokarmu (z owoców anyżu, kopru włoskiego, kminku

oraz liści pokrzywy i melisy)

oraz liści pokrzywy i melisy)

Zapotrzebowanie

energetyczne

Przyrost masy ciała kobiety podczas ciąży

Przyrost masy ciała kobiety podczas ciąży

nie powinien przekraczać

nie powinien przekraczać

12-14 kilogramów.

12-14 kilogramów.



3300g przypada na dziecko

3300g przypada na dziecko



650g na łożysko

650g na łożysko



800g na płyn owodniowy

800g na płyn owodniowy



900g na przyrost masy macicy

900g na przyrost masy macicy



400g na powiększenie piersi

400g na powiększenie piersi



1250g na zwiększenie objętości krwi

1250g na zwiększenie objętości krwi



2000g na zwiększenie uwodnienia tkanek

2000g na zwiększenie uwodnienia tkanek



1700g na przyrost masy ciała

1700g na przyrost masy ciała

W przypadku ciąży bliźniaczej wzrost masy ciała może

W przypadku ciąży bliźniaczej wzrost masy ciała może

dojść nawet do

dojść nawet do

ponad 20 kg.

ponad 20 kg.

 

 

Kalorie



Zaleca się w II i III trymestrze ciąży zwiększenie

Zaleca się w II i III trymestrze ciąży zwiększenie

kaloryczności diety – średnio o 300 kcal na dobę,

kaloryczności diety – średnio o 300 kcal na dobę,



do ogólnej ilości dziennej około

do ogólnej ilości dziennej około

2500 kcal

2500 kcal

.

.



Codzienna dieta matki powinna być bogatsza kalorycznie –

Codzienna dieta matki powinna być bogatsza kalorycznie –

o 600 kcal na dobę w pierwszym półroczu karmienia i

o 600 kcal na dobę w pierwszym półroczu karmienia i

o 500 kcal na dobę w następnych miesiącach

o 500 kcal na dobę w następnych miesiącach

–

–

i dostarczać około

i dostarczać około

2500-2700 kcal.

2500-2700 kcal.



Szczególnie

Szczególnie

dodatkowej podaży energii

dodatkowej podaży energii

w diecie

w diecie

wymagają:

wymagają:

-

kobiety, u których spadek masy ciała podczas karmienia

kobiety, u których spadek masy ciała podczas karmienia

piersią przekroczył normy przyjęte dla ich wieku i wzrostu

piersią przekroczył normy przyjęte dla ich wieku i wzrostu

-

karmiące więcej niż jedno dziecko

karmiące więcej niż jedno dziecko

- kobiety po cesarskim cięciu.

- kobiety po cesarskim cięciu.

zapotrzebowanie

energetyczne



Dzienne

Dzienne

zapotrzebowanie energetyczne

zapotrzebowanie energetyczne

kobiety w ciąży, w zależności od

kobiety w ciąży, w zależności od

aktywności fizycznej, wynosi

aktywności fizycznej, wynosi

o 300 kcal

o 300 kcal

więcej

więcej

, niż we wcześniejszym okresie.

, niż we wcześniejszym okresie.



Zmusza to do starannego wyboru

Zmusza to do starannego wyboru

najbardziej wartościowych produktów o

najbardziej wartościowych produktów o

możliwie wysokiej zawartości

możliwie wysokiej zawartości

składników odżywczych, a zarazem o

składników odżywczych, a zarazem o

niskiej kaloryczności.

niskiej kaloryczności.

Dzienna dawka



tłuszczów 80-90 g.

tłuszczów 80-90 g.

(ważna jest przy tym proporcja nasyconych,

(ważna jest przy tym proporcja nasyconych,

jednonienasyconych i wielonienasyconych

jednonienasyconych i wielonienasyconych

kwasów tłuszczowych)

kwasów tłuszczowych)



białka - 90 g.

białka - 90 g.



węglowodanów - 300-350 g.

węglowodanów - 300-350 g.

Odchudzanie się



Wiele kobiet stosuje różnego rodzaju diety odchudzające,

Wiele kobiet stosuje różnego rodzaju diety odchudzające,

często źle zbilansowane i prowadzące do niedoborów

często źle zbilansowane i prowadzące do niedoborów

składników odżywczych

składników odżywczych

Nie należy się odchudzać nie tylko w czasie ciąży,

Nie należy się odchudzać nie tylko w czasie ciąży,

ale również krótko przed jej początkiem !!!

ale również krótko przed jej początkiem !!!



Kobiety, które zbyt mało przybywają na wadze, często

Kobiety, które zbyt mało przybywają na wadze, często

rodzą dzieci z małą masą urodzeniową.

rodzą dzieci z małą masą urodzeniową.

W okresie ciąży przybieranie na wadze jest jak

W okresie ciąży przybieranie na wadze jest jak

najbardziej prawidłowym zjawiskiem.

najbardziej prawidłowym zjawiskiem.



Jednakże przyrost masy ciała w czasie całej ciąży

Jednakże przyrost masy ciała w czasie całej ciąży

nie może przekroczyć zalecanych norm.

nie może przekroczyć zalecanych norm.

Dieta wegetariańska



Spożywanie tylko produktów roślinnych

Spożywanie tylko produktów roślinnych

może nie dostarczyć

może nie dostarczyć

ani kobiecie ani

ani kobiecie ani

dziecku odpowiednich składników

dziecku odpowiednich składników

odżywczych.

odżywczych.

Kalorie



Podczas ciąży organizm kobiety

Podczas ciąży organizm kobiety

potrzebuje większej ilości energii i

potrzebuje większej ilości energii i

składników odżywczych.

składników odżywczych.



znacząco zwiększa się

znacząco zwiększa się

zapotrzebowanie na witaminy i

zapotrzebowanie na witaminy i

składniki mineralne,

składniki mineralne,

nawet o 50-100%.

nawet o 50-100%.



Natomiast kaloryczność dziennej racji

Natomiast kaloryczność dziennej racji

pokarmowej powinna być zwiększona

pokarmowej powinna być zwiększona

jedynie o 300 kcal.

jedynie o 300 kcal.

W ciąży .....

nie należy jeść „za dwoje”,

nie należy jeść „za dwoje”,

ale

ale

„

„

dla dwojga”.

dla dwojga”.

Wymioty i mdłości

najbardziej męcząca dolegliwość okresu ciąży



zmniejszenie jednorazowych porcji posiłków,

zmniejszenie jednorazowych porcji posiłków,

( ale nie wolno zmniejszyć ogólnej porcji kalorii

( ale nie wolno zmniejszyć ogólnej porcji kalorii

dostarczanych na dobę ! )

dostarczanych na dobę ! )



rzucie korzenia imbiru łagodzi mdłości i

rzucie korzenia imbiru łagodzi mdłości i

zapobiega wymiotom.

zapobiega wymiotom.



w pierwszych miesiącach ciąży witamina B6

w pierwszych miesiącach ciąży witamina B6

może zmniejszyć odruchy wymiotne.

może zmniejszyć odruchy wymiotne.



Niestety występują także niepowściągliwe

Niestety występują także niepowściągliwe

wymioty ciężarnych, które koniecznie trzeba

wymioty ciężarnych, które koniecznie trzeba

leczyć pod opieką lekarza.

leczyć pod opieką lekarza.

obrzęki



eliminacja soli

eliminacja soli



wzbogacenie diety o pietruszkę i

wzbogacenie diety o pietruszkę i

arbuz.

arbuz.



 

 

Styl życia



zmiany w odżywianiu

zmiany w odżywianiu



dbałość o kondycję fizyczną przyszłej mamy.

dbałość o kondycję fizyczną przyszłej mamy.



higieniczny tryb życia

higieniczny tryb życia



zerwanie z wszelkimi nałogami

zerwanie z wszelkimi nałogami

rzucenie palenia

rzucenie palenia

- może zmniejszyć ryzyko zbyt wczesnego

- może zmniejszyć ryzyko zbyt wczesnego

porodu lub niskiej masy urodzeniowej dziecka.

porodu lub niskiej masy urodzeniowej dziecka.

ograniczenie alkoholu

ograniczenie alkoholu

- nawet sporadyczne picie alkoholu

- nawet sporadyczne picie alkoholu

w czasie ciąży może powodować komplikacje w jej

w czasie ciąży może powodować komplikacje w jej

przebiegu.

przebiegu.



unikanie stosowania leków bez istotnych wskazań

unikanie stosowania leków bez istotnych wskazań

lekarskich.

lekarskich.

Połóg (puerperium)

okres poporodowy, którego istotę

okres poporodowy, którego istotę

stanowi cofanie się ciążowych i

stanowi cofanie się ciążowych i

porodowych zmian ogólnoustrojowych

porodowych zmian ogólnoustrojowych

oraz w obrębie narządów płciowych.

oraz w obrębie narządów płciowych.

Niektóre zmiany ciążowe jak np.

Niektóre zmiany ciążowe jak np.

rozstępy skórne, pozostają jako trwałe

rozstępy skórne, pozostają jako trwałe

znamiona przebytej ciąży.

znamiona przebytej ciąży.

Połóg (puerperium)

Na połóg składają się procesy:

Na połóg składają się procesy:



- inwolucji,

- inwolucji,



- odnowy i

- odnowy i



- gojenia narządów płciowych,

- gojenia narządów płciowych,



- proces wytwarzania mleka (laktacja) oraz

- proces wytwarzania mleka (laktacja) oraz



- ponowne podjęcie funkcji generatywnej

- ponowne podjęcie funkcji generatywnej

przez jajniki.

przez jajniki.

Połóg (puerperium)



Inwolucja i gojenie narządów płciowych

Inwolucja i gojenie narządów płciowych

trwa od 6 do 8 tygodni.

trwa od 6 do 8 tygodni.



Natomiast podjęcie funkcji przez jajniki

Natomiast podjęcie funkcji przez jajniki

i wystąpienie prawidłowego cyklu

i wystąpienie prawidłowego cyklu

miesiączkowego związane jest zwykle z

miesiączkowego związane jest zwykle z

procesem laktacji.

procesem laktacji.

Karmienie piersią opóźnia wystąpienie miesiączki

Karmienie piersią opóźnia wystąpienie miesiączki

u niektórych kobiet nawet do kilku miesięcy,

u niektórych kobiet nawet do kilku miesięcy,

podczas gdy u matek niekarmiących występuje

podczas gdy u matek niekarmiących występuje

6-8 tygodni po porodzie.

6-8 tygodni po porodzie.

Połóg (puerperium)

Zmiany ogólnoustrojowe w połogu:

Zmiany ogólnoustrojowe w połogu:



hormonalne,

hormonalne,



w składzie krwi i układzie krążenia,

w składzie krwi i układzie krążenia,



w układzie moczowym,

w układzie moczowym,



w obrębie skóry i powłok

w obrębie skóry i powłok

brzusznych

brzusznych

Jaką dietę powinna stosować

mama karmiąca?



W okresie karmienia zapotrzebowanie na składniki

W okresie karmienia zapotrzebowanie na składniki

odżywcze, takie jak białko, witaminy i składniki

odżywcze, takie jak białko, witaminy i składniki

mineralne, jest jeszcze wyższe niż w okresie ciąży.

mineralne, jest jeszcze wyższe niż w okresie ciąży.



karmiąca winna otrzymywać dodatkowo ok. 500-

karmiąca winna otrzymywać dodatkowo ok. 500-

1000 kcal dziennie.

1000 kcal dziennie.



Niedożywienie powoduje u mamy szybką utratę

Niedożywienie powoduje u mamy szybką utratę

pokarmu (już w 2-3 tygodniu),

pokarmu (już w 2-3 tygodniu),



uważać, aby w tym okresie nie tyła, gdyż

uważać, aby w tym okresie nie tyła, gdyż

przybieranie na wadze powoduje zmniejszenie ilości

przybieranie na wadze powoduje zmniejszenie ilości

wytwarzanego mleka.

wytwarzanego mleka.

Dieta kobiety karmiącej



posiłki częściej (5-6 razy dziennie), ale w

posiłki częściej (5-6 razy dziennie), ale w

mniejszych ilościach, dobrze zrównoważone pod

mniejszych ilościach, dobrze zrównoważone pod

względem zawartości składników odżywczych.

względem zawartości składników odżywczych.



ok. 20g więcej białka niż w okresie przed ciążą i

ok. 20g więcej białka niż w okresie przed ciążą i

porodem (tj. ok. 1g /kg masy ciała), w tym co

porodem (tj. ok. 1g /kg masy ciała), w tym co

najmniej 60 % powinno stanowić białko zwierzęce.

najmniej 60 % powinno stanowić białko zwierzęce.

Produktami, które dostarczają tego białka są:

Produktami, które dostarczają tego białka są:

sery żółte, twaróg chudy, chude mięso, ryby oraz

sery żółte, twaróg chudy, chude mięso, ryby oraz

jaja.

jaja.

Dieta kobiety karmiącej



Tłuszcz - 35% wartości energetycznej

Tłuszcz - 35% wartości energetycznej

całodziennych posiłków. Wśród produktów

całodziennych posiłków. Wśród produktów

powinny przeważać te, bogate w NNKT

powinny przeważać te, bogate w NNKT

(ryby morskie, oliwa, olej sojowy, słonecznikowy,

(ryby morskie, oliwa, olej sojowy, słonecznikowy,

arachidowy).

arachidowy).



Skład diety matki karmiącej wpływa przede

Skład diety matki karmiącej wpływa przede

wszystkim na

wszystkim na

jakość

jakość

tłuszczu mleka kobiecego,

tłuszczu mleka kobiecego,

przy czym nie zmienia się jego ilość w pokarmie .

przy czym nie zmienia się jego ilość w pokarmie .



Natomiast ilość NNKT w mleku matki odgrywa

Natomiast ilość NNKT w mleku matki odgrywa

istotną rolę w rozwoju układu nerwowego dziecka

istotną rolę w rozwoju układu nerwowego dziecka

w dużym stopniu zależy od ich ilości dostarczanej

w dużym stopniu zależy od ich ilości dostarczanej

w diecie.

w diecie.

Dieta kobiety karmiącej



ok. 55% zapotrzebowania energetycznego

ok. 55% zapotrzebowania energetycznego

mają pokrywać węglowodany.

mają pokrywać węglowodany.



Jeśli kobieta

Jeśli kobieta

-

nie ma skłonności do tycia, to produkty

nie ma skłonności do tycia, to produkty

zbożowe (chleb, kluski, kasze) może spożywać

zbożowe (chleb, kluski, kasze) może spożywać

w zalecanych ilościach,

w zalecanych ilościach,

-

ale jeśli tyje - powinna je ograniczać.

ale jeśli tyje - powinna je ograniczać.

Dieta kobiety karmiącej



największe zapotrzebowanie w okresie karmienia

największe zapotrzebowanie w okresie karmienia

dotyczy wapnia.

dotyczy wapnia.



1,2 -1,4 g /dobę czyli wzrasta o co najmniej 100%.

1,2 -1,4 g /dobę czyli wzrasta o co najmniej 100%.



Taka ilość wapnia zawarta jest np. w:

Taka ilość wapnia zawarta jest np. w:

 

 

1 l mleka,

1 l mleka,

100g sera białego

100g sera białego

70g sera żółtego.

70g sera żółtego.



Jeśli matka nie może spożywać mleka i jego

Jeśli matka nie może spożywać mleka i jego

przetworów (dieta bezmleczna) lub nie pije go w

przetworów (dieta bezmleczna) lub nie pije go w

ilości ok. 2-3 szklanek dziennie, powinna ona

ilości ok. 2-3 szklanek dziennie, powinna ona

codziennie otrzymywać wapń ze środków

codziennie otrzymywać wapń ze środków

farmaceutycznych (wg zaleceń lekarza).

farmaceutycznych (wg zaleceń lekarza).

Dieta kobiety karmiącej



w prawidłowo zrównoważonej diecie kobiety

w prawidłowo zrównoważonej diecie kobiety

karmiącej jedynym składnikiem pokarmowym,

karmiącej jedynym składnikiem pokarmowym,

który powinien być dodawany z preparatów

który powinien być dodawany z preparatów

farmaceutycznych jest żelazo.

farmaceutycznych jest żelazo.



W zimie i wczesną wiosną kobiecie karmiącej

W zimie i wczesną wiosną kobiecie karmiącej

należy suplementować dodatkowo witaminę A,

należy suplementować dodatkowo witaminę A,

D, C oraz B1, B2 lub compositum.

D, C oraz B1, B2 lub compositum.

Dieta kobiety karmiącej

Należy podczas przyrządzania potraw unikać

Należy podczas przyrządzania potraw unikać

stosowania ostrych przypraw \ pieprz, ziele

stosowania ostrych przypraw \ pieprz, ziele

angielskie, papryka, gałka muszkatułowa\,

angielskie, papryka, gałka muszkatułowa\,

przechodzą do mleka matki i działają drażniąco

przechodzą do mleka matki i działają drażniąco

na przewód pokarmowy niemowlęcia

na przewód pokarmowy niemowlęcia



można je zastąpić przyprawami zielonymi i

można je zastąpić przyprawami zielonymi i

ziołowymi, takimi jak: koperek, natka

ziołowymi, takimi jak: koperek, natka

pietruszki, szczypiorek, majeranek itp. można

pietruszki, szczypiorek, majeranek itp. można

także używać soku z cytryny.

także używać soku z cytryny.



wyklucza się częste spożywanie czosnku,

wyklucza się częste spożywanie czosnku,

którego zapach i smak przechodzi do mleka

którego zapach i smak przechodzi do mleka

nadając mu bardzo nieprzyjemny zapach i

nadając mu bardzo nieprzyjemny zapach i

smak.

smak.

.

.

Dieta kobiety karmiącej



zwiększenie spożycia płynów do 2-2,5 litra.

zwiększenie spożycia płynów do 2-2,5 litra.



powinny je stanowić: mleko (ok. 2 szklanek), słaba herbata,

powinny je stanowić: mleko (ok. 2 szklanek), słaba herbata,

sok owocowy, najlepiej rozcieńczony lub po prostu

sok owocowy, najlepiej rozcieńczony lub po prostu

przegotowana woda, zupy czy soczyste owoce.

przegotowana woda, zupy czy soczyste owoce.



Nie można natomiast nadużywać mocnej herbaty oraz kawy.

Nie można natomiast nadużywać mocnej herbaty oraz kawy.

 

 



Dobrym sprawdzianem prawidłowości żywienia kobiety

Dobrym sprawdzianem prawidłowości żywienia kobiety

karmiącej jest częsta kontrola ciężaru ciała matki oraz

karmiącej jest częsta kontrola ciężaru ciała matki oraz

niemowlęcia.

niemowlęcia.



Brak przyrostu wagi matki, a prawidłowy wzrost ciężaru

Brak przyrostu wagi matki, a prawidłowy wzrost ciężaru

dziecka stanowi gwarancję, że stosowany sposób żywienia

dziecka stanowi gwarancję, że stosowany sposób żywienia

jest racjonalny.

jest racjonalny.

Styl życia

Poza prawidłowym żywieniem bardzo duży

Poza prawidłowym żywieniem bardzo duży

wpływ na wydzielanie pokarmu ma także

wpływ na wydzielanie pokarmu ma także

uregulowany tryb i właściwe warunki życia

uregulowany tryb i właściwe warunki życia

kobiety karmiącej, a więc:

kobiety karmiącej, a więc:



odpowiednia ilość snu i odpoczynku,

odpowiednia ilość snu i odpoczynku,



nieprzeciążanie się pracą,

nieprzeciążanie się pracą,



pobyt i ruch na świeżym powietrzu

pobyt i ruch na świeżym powietrzu



pogodna atmosfera w domu.

pogodna atmosfera w domu.

 

 

Dziękuję Państwu za

Dziękuję Państwu za

uwagę !!!

uwagę !!!