Dr hab. inż. Tadeusz

Durkowski

prof. nadzw. AR

Wydział Kształtowania Środowiska

i Rolnictwa

AR Szczecin

ul. Pawła VI 3, 71- 459 Szczecin

konsultacje: środa 9

00

-

10

00

Tel. [phone] (p. 312) (091 4222715

IMUZ )

e–mail:

[e-mail]

.pl

PROGRAM WYKŁADÓW

z przedmiotu

Geodezja i

Kartografia

dla kierunku

Ochrona Środowiska,

Rekultywacja

Wykłady: co tydzień (30 godz.)

godz. 10.00-12.00,

sala 58, ul.

Słowackiego 17

Wykłady

1.Podstawowe pojęcia,

elementy prawa

geodezyjnego i

kartograficznego.

Zalecana literatura

1.Ustawa z dn. 17 maja 1989r

Prawo

geodezyjne i kartograficzne

2. Kosiński W.:

Geodezja

Wyd. SGGW, Warszawa 1999

3. Osada E.:

Geodezja

Wyd. Politechniki

Wrocławskiej 2001

4. Przewłocki S.:

Geodezja dla inżynierii

środowiska,

PWN, Warszawa 1997

5.

Strony

internetowe

np.

www.geoforum.pl

GEODEZJA I

KARTOGRAFIA

Tadeusz Durkowski
Wydział Kształtowania

Środowiska i Rolnictwa
AR Szczecin

Wykład 1. podstawowe pojęcia,

definicje

Prawo geodezyjne i

kartograficzne

Plan wykładu

1. Definicja GEODEZJI.

GEODEZJA

–

nauka zajmująca się

ustalaniem wielkości i kształtu

Ziemi oraz określaniem położenia

punktów na jej powierzchni

Nazwa wprowadzona przez Arystotelesa,

pochodzi z języka greckiego

geo-

Ziemia

i

daiso- będę dzielił

.

GEODEZJA

Geodezja

–

nauka o praktycznym zastosowaniu

geometrii (Encyklopedia powszechna 1929-39).

Geodezja

to jedna z nauk o Ziemi zajmująca się

wyznaczaniem

jej kształtów i rozmiarów,

pomiarami całej planety lub dowolnych jej części

.

Zadania geodezji w ujęciu klasycznym sprowadza się do
wyznaczania położenia punktów fizycznej pow. Ziemi
względem geodezyjnego układu odniesienia. Dawniej
wyznaczanie figury Ziemi obejmowało określenie
elipsoidy odniesienia (elipsoidy ziemskiej) stanowiącej
przybliżenie geoidy na obszarze całej Ziemi (

Wielka

Encyklopedia PWN 2002)

GEODEZJA

Praktyczne zadania

geodezji

obejmują:

- pomiary topograficzne

przydatne do

sporządzania map

-

pomiary gruntów i pomiary obiektów

inżynierskich

związane z procesami ich

budowy i eksploatacji,

- gromadzenie, przetwarzanie i

prezentowanie

informacji o powierzchni

Ziemi i obiektach z nią związanych (

Wielka

Encyklopedia PWN 2002

)

GEODEZJA

Geodezja

to nauka o pomiarze i odwzorowaniu

powierzchni Ziemi –

niemiecki uczony F. R. Helmert -1880 r.

Geodezja

pozwala bowiem na zrealizowanie się na rozlicznych

dyscyplinach nieraz zaskakująco odległych od niej samej

Schemat- drzewo

prof. Petera Vanicka –Nowy Brunszwik

„Drzewo” to cały czas się rozrasta o nowe obszary działania geodezji

wykorzystujące nowe technologie z drugiej połowy XX w.; np.

teledetekcja, GPS i systemy informacji

przestrzennej skupiających najnowocześniejsze

rozwiązania z zakresu rejestrowania i

przetwarzania obrazu, nawigacji satelitarnej,

informatyki i komunikacji

GEODEZJA

GEODEZJA

W Polsce zaliczana do nauk technicznych albo do nauk

o ziemi jako część geografii, której częścią jest

kartografia.

Współczesna geodezja dzieli się na:

Geodezje niższą

–

nauka o pomiarach

wykonywanych na powierzchniach małych,

do 50 km

2

bez uwzględniania kulistości Ziemi.

Geodezje wyższą

– nauka o pomiarach

wykonywanych na wielkich obszarach, o

powierzchni

ponad

50

km

2

uwzględniających kulistość Ziemi

Polska jest jednym z nielicznych krajów, w których

słowa

geodezja

używana do określenia dziedziny

wiedzy i techniki związanej z pomiarami małych
powierzchni (geodezja szczegółowa)

W większości krajów UE -

geodezja

to termin dla

nauki zajmującej się pomiarami dużych obszarów i
całej Ziemi.

Geodezja szczegółowa

(

niższa

) określana jest jako

miernictwo.

Termin

miernictwo

i związany z nim

zawód

mierniczego

przysięgłego

, jako osoby zaufania

publicznego należy do polskiej tradycji i został
zmieniony w PRL (powody polityczne)

Geodezja w Polsce

Geodezja - miernictwo

W

geodezji wyższej –

powierzchnia odniesienia ma

kształt przybliżony do globu ziemskiego, a więc
powierzchnia

kuli lub elipsoidy

W miernictwie

–

jako powierzchnie odniesienia

przyjmuje się płaszczyznę,

traktując Ziemię jako

płaską.

Miernictwo

ma szerokie zastosowanie w wielu dziedzinach

gospodarki; rolnictwo, leśnictwo, budownictwo, itp.

Pomiary terenów rolniczych

stanowią podstawę do

odpowiedniego urządzania gosp. rol., np. wielkość i
układ pól, płodozmiany, dojazdy do pól, drogi,
funkcjonalna lokalizacja budynków gospodarczych
itd…

Miernictwo

Miernictwo (1583)

Pozostałość umocnień obronnych

Miernictwo w Polsce

-

wzmianki o mierniczych

– XII, XIII w. –

wykonujących pomiary zwano

żerdnikami królewskimi

przyrządy żerdź i sznur
W średniowieczu –

podkomorzy

królewski

W XII w. uprawa trójpolowa

podział pól na łany 16,8 ha

Lokacja ponad 500 wsi i 65

miast

XIV w.

miernik, podkomorzy

ziemski

rozpatrywanie spraw

granicznych,

W XV w.

Budowle wodne

Szklarnie

Budowle melioracyjne

Prawo geodezyjne i

kartograficzne:

Ustawa (z dnia 17.05.1989r) reguluje sprawy:

1. Geodezji i kartografii,
2. Krajowego systemu informacji o terenie,
3. Ewidencji gruntów i budynków,

4. Inwentaryzacji i ewidencji sieci uzbrojenia terenu,
5. Rozgraniczenia nieruchomości.
6. Państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego,

7. Uprawnień do wykonywania prac geodezyjnych i kart

.,

8. Numeracji porządkowej nieruchomości w

miejscowościach

Prawo geodezyjne i

kartograficzne

:

Prace geodezyjne to -

projektowanie i

wykonywanie pomiarów geodezyjnych,

• wykonywanie zdjęć lotniczych,
• sporządzanie i przetwarzanie

dokumentacji geodezyjnej,

• zakładanie i aktualizacja baz danych,
• pomiary i opracowania

fotogrametryczne, grawimetryczne,
magnetyczne i astronomiczne związane
z realizacją zadań w geodezji …
krajowego systemu informacji o terenie

Prawo geodezyjne i

kartograficzne

:

Osnowa geodezyjna to

– usystematyzowany zbiór punktów

geodezyjnych, dla których określono matematycznie ich
wzajemne położenie i dokładność usytuowania.

Znaki geodezyjne to

– znaki z trwałego materiału, określające

położenie punktów osnowy geodezyjnej

Mapa topograficzna

to- opracowanie kartograficzne o treści

przedstawiającej elementy środowiska geograficznego
powierzchni Ziemi i ich przestrzenne związki

Mapa zasadnicza to

– wieloskalowe opracowania kartograficzne,

zawierające aktualne informacje o przestrzennym
rozmieszczeniu obiektów ogólnogeograficznych oraz
elementach ewidencji gruntów i budynków, sieci uzbrojenia
nadziemnego, podziemnego i naziemnego

Ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości)-

jednolity dla kraju systematycznie aktualizowany zbiór
informacji o: gruntach, budynkach, lokalach ich
właścicielach

Prawo geodezyjne i

kartograficzne

:

Państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny to

– zbiór map oraz

materiałów fotogrametrycznych, teledekcyjnych, rejestrów,
wykazów, informatycznych baz danych, katalogów danych
geodezyjnych i innych opracowań powstałych w wyniku
wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych

Sieć uzbrojenia terenu

– to wszelkiego rodzaju nadziemne,

naziemne i podziemne przewody i urządzenia wodociągowe,
kanalizacyjne, gazowe, cieplne, telekounikacyjne,
elektroenergetyczne i inne, z wyłączeniem urządzeń
melioracji szczegółowych a także podziemne budowle; tunele,
przejścia, parkingi, zbiorniki

Gleboznawcza klasyfikacja gruntów -

to- podział gleb na klasy

bonitacyjne ze względu na jakość produkcyjną, ustaloną na
podstawie cech genetycznych gleb,

System informacji o terenie

– baza danych przestrzennych

dotyczących określonego obszaru oraz procedury i techniki
służące systematycznemu zbieraniu, aktualizowaniu i
udostępnianiu danych

Prawo geodezyjne i

kartograficzne

:

1.

Podstawą do wykonywania prac geodezyjnych i
kartograficznych

stanowią osnowy geodezyjne

opracowane w państwowym systemie odniesień
przestrzennych

2.

Osnowy geodezyjne zakłada się i aktualizuje
dla obszaru całego kraju

3.

Projekty osnów geodezyjnych są zatwierdzane
przez

:

- Głównego Geodetę Kraju w porozumieniu z

MON w zakresie osnów podstawowych,

- starostów – w zakresie osnów szczegółowych
4.

Państwowy system odniesień przestrzennych

obowiązuje na terenie całego kraju

Osnowa geodezyjna

Osnowa geodezyjna

- zbiór odpowiednio

wybranych i

stabilizowanych punktów terenowych,

dla których

określono współrzędne płaskie lub wysokościowe w
przyjętym układzie współrzędnych z użyciem metod
geodezyjnych. Osnowy geodezyjne, w zależności od
gęstości rozmieszczenia punktów oraz dokładności
wyznaczenia ich współrzędnych dzielą się

na klasy.

Punkty osnowy geodezyjnej

pełnią rolę

nawiązania dla wszystkich robót
geodezyjnych, których wynikiem są
współrzędne określone w państwowym
układzie współrzędnych

Osnowa geodezyjna

Osnowy geodezyjne

, ze względu na sposób przedstawienia

wzajemnego położenia punktów, dzielą się na:

osnowę poziomą

, w której określone jest wzajemne

położenia punktów na powierzchni

osnowę wysokościową

, w której wysokość punktów

określono względem punktu odniesienia

osnowę dwufunkcyjną

, której punkty maja znane

położenie i wysokość, a więc spełniają równocześnie

funkcje punktów osnowy poziomej i wysokościowej

osnowę przestrzenną,

w której punkty mają znane

położenie w układzie geocentrycznym

Ze względu na dokładność i rolę w pracach

geodezyjnych osnowy dzielą się na (podział na klasy

podany jest dla osnowy poziomej):

• podstawowe (I klasy)

• szczegółowe (II i III klasy)

• pomiarowe

Prawo geodezyjne i

kartograficzne

:

•

Centralnym organem administracji rządowej

właściwym w sprawach geodezji i kartografii jest

Główny Geodeta Kraju

•

Nadzór nad GGK sprawuje

minister budownictwa

i infrastruktury

•

Główny Geodeta Kraju wykonuje swoje zadania za

pomocą

Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii

Służbę geodezyjną i kartograficzną stanowią

1. Organy nadzoru geodezyjnego –

GGK, wojewoda

poprzez wojewódzkiego inspektora geodezyjnego

i kartograficznego,

2. Organy administracji geodezyjnej i

kartograficznej – marszałek woj.-

geodeta

wojewódzki

, starosta-

geodeta powiatowy

Prawo geodezyjne i

kartograficzne

:

Zadania Służby Geodezyjnej i Kartograficznej

1. Realizacja polityki państwa w zakresie geodezji i

kartografii

2. Organizowanie i finansowanie prac geodezyjnych i

kartograficznych w tym;
- rejestracji stanów prawnych i faktycznych

nieruchomości
- pomiarów geodezyjnych i opracowań kartograficznych
- fotogrametrycznych zdjęć powierzchni kraju i

opracowań fotogrametrycznych
- wydawanie urzędowych map i atlasów terytorium Polski
- prowadzenie krajowego systemu informacji o terenie

3. Administrowanie zasobem geodezyjnym i kartograficznym
4. Kontrolowanie urzędów, instytucji publicznych i

przedsiębiorstw w zakresie przestrzegania przepisów

Prawo geodezyjne i

kartograficzne

:

Zadania Służby Geodezyjnej i Kartograficznej;

5. Opracowanie wytycznych w sprawie taksacji

nieruchomości

6. Prowadzenie państwowego rejestru granic oraz

powierzchni jednostek podziału
terytorialnego kraju;

7. Przygotowanie i wprowadzenie, wdrożenie

katastru

Kataster

Kataster -

publiczny rejestr

danych o

gruntach

i

budynkach

(przedmioty

katastru) oraz o ich

właścicielach

i

władających

(podmioty katastru).

W Polsce kataster jest utożsamiany

prawnie z

ewidencją gruntów i

budynków

(EGiB).

Prawo geodezyjne i

kartograficzne

:

Główny Geodeta Kraju

wykonuje m.in. zadania;

•

Nadzoruje realizacje polityki państwa w zakresie
geodezji i kartografii

•

Prowadzi centralny zasób geodezyjny i
kartograficzny,

•

Zakłada podstawowe

osnowy geodezyjne,

•

Prowadzi państwowy rejestr granic i pow. RP oraz
poszczególnych województw,

•

Nadaje uprawnienia zawodowe,

•

Ewidencjonuje systemy informacji o terenie o
znaczeniu państwowym

•

Sporządza mapy topograficzne i tematyczne kraju

•

Prowadzi sprawy związane z nazewnictwem
geograficznym

Prawo geodezyjne i

kartograficzne

:

Zadania starosty:

•

Prowadzenie powiatowego zasobu
geodezyjnego i kartograficznego,

•

Koordynacja usytuowania projektowanych
sieci uzbrojenia terenu,

•

Zakładanie osnów szczegółowych,

•

Zakładanie i aktualizacja mapy zasadniczej

Przy Główny Geodecie Kraju

działają;

•

Państwowa Rada Geodezyjna i Kartograficzna
–organ doradczy,

•

Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych

Prace geodezyjne i

kartograficzne

:

•

Wykonawca prac

g i k

jest obowiązany zgłosić do

organów właściwych rozpoczęcie prac i przekazać
powstałe materiały lub informacje o tych
materiałach do państwowego zasobu

g i k

•

Osoby wykonujące prace

g i k mają prawo;

wstępu na grunt i obiekty budowlane
dokonywania przecinek drzew i krzewów
niezbędnych do wykonywania prac,
nieodpłatnego umieszczania znaków
geodezyjnych

•

Umieszczania na gruntach i obiektach budowli
triangulacyjnych

•

Znaki geodezyjne, urządzeniazabezpieczające
podlegaja ochronie

Ewidencja gruntów i

budynków

:

Ewidencja gruntów i budynków

obejmuje informacje

dotyczące;

•

Gruntów, ich położenia, granic, powierzchni,
rodzajów użytków gruntowych, klas
gleboznawczych, oznaczenia ksiąg wieczystych

•

Budynków – ich położenia, przeznaczenia, funkcji
użytkowych i danych technicznych,

•

Lokali ich położenia, funkcji użytkowych oraz
powierzchni,

W ewidencji gruntów i budynków

wykazuje się;

•

Właściciela

•

Miejsce zamieszkania,

•

Informacje o wpisie do rejestru zabytków,

•

Wartości nieruchomości

Ewidencja gruntów i

budynków

:

Dane zawarte w ewidencji stanowią podstawę;

• Planowania gospodarczego,
• Planowania przestrzennego,
• Wymiaru podatków i świadczeń,
• Oznaczenia nieruchomości w księgach

wieczystych,

• Statystyki publicznej,
• Gospodarki nieruchomościami
• Ewidencji gospodarstw rolnych

Uprawnienia zawodowe

:

Nadaje się w zakresach;

• Geodezyjne pomiary sytuacyjno-

wysokościowe, realizacyjne i
inwentaryzacyjne,

• Geodezyjne pomiary podstawowe,
• Geodezyjna obsługa inwestycji,

• Geodezyjne urządzanie terenów

rolnych i leśnych,

• Redakcja map,
• Fotogrametria i teledetekcja