Wykład 5

Motywacja

Definicja motywacji

Zespół czynników, decydujących o tym,

do czego dążymy

Czynniki motywacyjne

Zewnętrzne

zachęty, nagrody, kary

Wewnętrzne

wartości (np. ojczyzna, wolność)
potrzeby
hormony

Funkcje procesu

motywacyjnego

Inicjująca

„uruchomienie” zachowania

Ukierunkowująca

wybór kierunków działania

Intensyfikująca

energia działań

Podtrzymująca

działanie mimo przeszkód i upływu czasu

Schemat procesu

motywacyjnego

Bodziec Uczenie się

„chęć”

Motyw

dażenie/

unikanie

emocja
Potrzeba Sygnał

Potrzeba

Definicja biologiczna:

Potrzeba to obiektywny warunek

funkcjonowania organizmu w środowisku

Definicja psychologiczna:

Potrzeba to wewnętrzny czynnik

wyzwalający proces motywacyjny

Przykłady:

pokarm,

schronienie,

informacja,

wiedza

Hierarchia potrzeb

(Abraham Maslow)

Potrzeby fizjologiczne
Potrzeba bezpieczeństwa
Potrzeba przynależności i miłości
Potrzeba szacunku do własnej osoby
Potrzeba samorealizacji

Potrzeby fizjologiczne

Potrzeba pokarmowa

Głód i jego sygnały:

ucisk ścianek żołądka
poziom substancji odżywczych we krwi
bodźce warunkowe

Potrzeba seksualna

Potrzeby fizjologiczne

Zasada homeostazy

brak równowagi motywuje do jej
przywrócenia

Zasada procesów przeciwstawnych

(Solomon)
doznanie negatywne prowadzi do
pozytywnego i odwrotnie

Zaburzenia potrzeb

fizjologicznych

Anoreksja (jadłowstręt)
Bulimia

Przyczyny (korelaty):

Zaburzony obraz własnego ciała
Obniżona samoocena
Zewnętrzne umiejscowienie kontroli

Płeć a obraz własnego

ciała

Skala spostrzeganej otyłości:

chudy

gruby

1 ----------------------------------------10

Jaka(i) jesteś?
Jaka(i) chciałabyś (chciałbyś) być?
Jaka jest idealna sylwetka kobiety

(mężczyzny)?

Wyniki badania

Kobiety

chuda

gruba

1 ----------------------------------------10

Mężczyźni

chudy

gruby

1 ----------------------------------------10

Głody sztuczne

Uzależnienie od substancji

Mechanizm psychologiczny

gradient wzmocnienia

Mechanizm fizjologiczny

hamowanie zwrotnego wychwytu
dopaminy

Potrzeby społeczne

Wynikają z faktu, że człowiek jest

„istotą społeczną”

Dotyczą innych ludzi

bezpośrednio
pośrednio (kontekst społeczny)

Potrzeba osiągnięć

(McClelland)

Wariant rywalizacyjny

osiągnąć więcej, niż inni

Wariant hubrystyczny

osiągnąć więcej, niż osiągnęło się wcześniej

Potrzeba osiągnięć

a różnice kulturowe
a sukces ekonomiczny społeczeństw

Potrzeba afiliacji

Maslow: potrzeba przynależności i miłości

Potrzeba przynależenia do

grupy w ogóle
grupy stanowiącej punkt odniesienia

Konformizm
Upodabnianie się do innych (moda)

Motywacja samoistna

Samoistna ciekawość
Czynności „zbędne”

np. podskoki, przyśpiewki itp.

Hobby, gra, zabawa
Czynności zawodowe (np. operacja

chirurgiczna)

Mihalyi Csikszentmihalyi

Teoria „fali” („przepływu”)

flow

Obiektywne warunki „fali”

Wymagania

lęk „fala”

nuda

Kompetencje

Psychologiczne

właściwości „fali”

Doświadczenie autoteliczne
Zaangażowanie
Brak zmęczenia
Szczęście
Radość

Teoria własnej

skuteczności

(Albert Bandura)

Dążymy do

kontroli
skuteczności
kompetencji

Doświadczenie własnej skuteczności

jest nagradzające

Motywacja a sprawność

działania

Co powoduje obniżenie sprawności?

brak odpowiedniej potrzeby
niezaspokojenie potrzeby
elementarnej
konflikt potrzeb i motywów
zbyt niskie natężenie motywu
nadmierne natężenie motywu

Zasada Yerkesa i Dodsona

Sprawność działania

słabe silne
Natężenie motywu

Konflikty motywacyjne

Konflikt

„dążenie-dążenie”

dwa obiekty przyciągające

Konflikt

„dążenie-unikanie”

ten sam obiekt pociąga i odpycha

Konflikt

„unikanie-unikanie”

dwa obiekty odpychające

Dynamika konfliktu

„dążenie-dążenie”

Siła motywu

dążenie do B

dążenie do A

Obiekt A

Obiekt B

Dynamika konfliktu

„unikanie-unikanie”

Siła motywu

unikanie B

unikanie A

Obiekt A

Obiekt B

Punkt

równowa

gi

Dynamika konfliktu

„dążenie- unikanie”

Siła motywu

Odległość od obiektu

unikani

e

dążeni

e

Sterowanie motywacją

Treningi motywacyjne

uczenie motywacji osiągnięć
uczenie kontroli motywacji
(np. hierarchia celów)

Psychoterapia

dotarcie do nieświadomej motywacji
eliminacja niedojrzałych potrzeb
praca nad indywidualną hierarchia potrzeb