Teorie kontroli wzrostu

Trzy najważniejsze teorie próbujące

wyjaśnić zjawisko wzrostu:

1) kość, jak inne tkanki, jest czynnikiem

decydującym o swoim wzroście;

2) chrząstka jest głównym czynnikiem

powodującym wzrost szkieletu,
ponieważ reakcja kości jest wtórna i
pasywna;

3) tkanki miękkie są czynnikiem

decydującym o wzroście, a zmiany w
kości i chrząstce są wtórne.

• Jeszcze w latach 60. XX w. „teoria

kostna” uznawana była za
priorytetową, obecnie jest ona
zupełnie odrzucana. Badacze coraz
częściej skłaniają się ku teorii
będącej połączeniem teorii 2) i 3).

• Dla zrozumienia istoty teorii należy

rozróżnić pojęcia: miejsce wzrostu i
ośrodek wzrostu.

• Miejsce wzrostu jest to jedynie

obszar, na którym obserwuje się
powiększanie się masy kości.

• Ośrodek wzrostu jest tym

miejscem, w którym wyzwalane są
genetycznie sterowane procesy
wzrostowe.

• Wszystkie ośrodki wzrostu są

miejscami wzrostu, ale nie odwrotnie.

Istniała teoria wedle której każda

kość ma swój własny wzorzec
wzrostowy, co prowadziło do uznania
okolic szwów między kośćmi czaszki i
szczęk za ośrodki wzrostu. Obecnie
wiadomo jednak, że szwy i tkanki
okostnowe nie są głównymi
wyznacznikami wzrostu czaszki
twarzowej – szwy są więc miejscami
wzrostu, ale nie jego ośrodkami.

Chrząstka jako wyznacznik

wzrostu czaszki twarzowej

• Wyniki licznych eksperymentów sugerują, że większość

chrząstek jest w stanie reagować jak ośrodki wzrostu.

Opisano kilka przypadków usunięcia przegrody nosowej u

ludzi. W przypadkach tych następował ewidentny

niedorozwój środkowej części twarzy. Zahamowanie wzrostu

może świadczyć o tym, że chrząstka jest w stanie

wywoływać procesy wzrostowe, a jej utrata znacznie je

zmienia.

• Ze współczesnych opracowań wynika, że złamanie wyrostka

kłykciowego żuchwy u młodych osób niezmiennie prowadzi

do znacznych zaburzeń wzrostu, jednak badania

przeprowadzone w Skandynawii dowodzą, że wyrostek

kłykciowy u dziecka może w wyjątkowych sytuacjach (kiedy

następują procesy regeneracyjne) powrócić do prawidłowych

wymiarów i mało prawdopodobne jest, że będzie większy po

urazie.

• Wnioski z eksperymentów:
Chrząstka nasadowa i prawdopodobnie

chrząstkozrost podstawy czaszki

funkcjonują jako samodzielne ośrodki

wzrostu i mogą - podobnie jak

chrząstka nosa, choć w mniejszym

stopniu- kontynuować samodzielny

wzrost. Z kolei w przypadku wyrostka

kłykciowego wszystko przemawia za

tym, że jego procesy wzrostowe

przebiegają tak jak, jak w szwach

czaszkowych i są reakcją na inne

bodźce.

Wzrost w świetle teorii matrycy

czynnościowej

• W latach 60. XX w. Moss ogłosił „teorię matrycy

czynnościowej”. Mówi ona, iż jeśli to nie chrząstka ani nie
kość wpływają bezpośrednio na regulację wzrostu, to rola ta
powinna przypaść otaczającym tkankom miękkim. Na
potwierdzenie tej teorii podaje się 2 przykłady. Po pierwsze,
kiedy mózg jest bardzo mały, czaszka też jest mała
(małomózgowie). Drugi przykład to warunki patologiczne
zwane wodogłowiem. Kiedy wchłanianie płynu mózgowo-
rdzeniowego jest zaburzone, płyn gromadzi się i zwiększa
ciśnienie wewnątrzczaszkowe, co przeszkadza w rozwoju
mózgowia. Niekontrolowane wodogłowie powoduje, że
czaszka jest 2 do 3 razy większa niż w warunkach
prawidłowych.