SPÓR O WOLNY
HANDEL I OCHRONĘ
RYNKU
WEWNĘTRZNEGO

POLITYKA HANDLOWA

Zwana inaczej polityką handlu zagranicznego
lub polityką handlu międzynarodowego - ogół
decyzji rządowych dotyczących odpłatnej
wymiany dóbr i usług pomiędzy państwami.
Decyzje te bezpośrednio wpływają na
oddziaływanie i kontrolę obrotów
handlowych.

PODSTAWOWE
FORMY POLITYKI
HANDLOWEJ

1. POLITYKA WOLNEGO HANDLU

Sugeruje ogólny brak oddziaływania rządu na
handel zagraniczny kraju. Eksport i import
towarów powinien odbywać się bez ingerencji
państwa.

Podmioty

gospodarcze

funkcjonujące na terenie kraju powinny mieć
pełną swobodę w zakresie kształtowania
rozmiarów, struktury i kierunków
eksportu i importu. Stosowanie polityki
wolnego handlu zagranicznego przyczynia się
do wzrostu konkurencyjności, podwyższenia
efektywności produkcji oraz do wzrostu
realnych dochodów gospodarki.

STREFA WOLNEGO HANDLU

Obszar wewnątrz którego zniesiono cła i inne
opłaty na wszystkie lub niektóre towary.
Utworzenie strefy wolnego handlu,
w przeciwieństwie do unii celnej, nie
pociąga

za

sobą

określenia

wspólnej

zewnętrznej taryfy celnej, wymaga więc
utrzymania kontroli celnej na granicach
podmiotów

tworzących

strefę

w

celu

zbadania pochodzenia towaru.

PRZYKŁADY STREF WOLNEGO

HANDLU:



AFTA (

Stowarzyszenia Narodów

Azji Południowo-Wschodniej

)



NAFTA

(

Północnoamerykański

Układ

Wolnego

Handlu

lub

Północnoamerykańska

Strefa

Wolnego Handlu

)

Zdjęcie nr 1. Logo organizacji

AFTA

Źródło:

http://topnews.com.sg/catego
ry/region/doha

, 24.04.2012r

Zdjęcie nr 2. Logo organizacji

NAFTA

Źródło:
http://www.fas.usda.gov/itp/po
licy/nafta/nafta.asp,
24.04.2012r

2. POLITYKA PROTEKCJONIZMU

To polityka gospodarcza, mająca na celu
utrudnienie producentom z innych krajów
dostępu do rynku krajowego, np. poprzez
wprowadzenie ceł, kwot, koncesji, zakazów
lub innych przeszkód dla swobodnego
handlu. Celem takiej polityki jest zazwyczaj
wspieranie własnych producentów, poprzez
stworzenie

im

korzystnych

warunków

sprzedaży na krajowym rynku.

PROTEKCJONIZM HANDLOWY

Protekcjonizm może przyjąć różne postacie.
Praktyki

protekcjonistyczne

polegają

na

nakładaniu ograniczeń ilościowych na import (tzw.
kwot) albo ceł, czyli podatków (wartościowych
albo procentowych), aby podwyższyć ceny
importu w relacji do cen dóbr krajowych

Innym rodzajem protekcjonizmu jest sztuczne
wspieranie własnego eksportu, co umożliwia
sprzedaż dóbr krajowych za granicą po niższych
cenach, a w skrajnych przypadkach poniżej
kosztów wytwarzania. To ostatnie zjawisko
nazywa się dumpingiem cenowym.

ŚWIATOWA ORGANIZACJA

HANDLU

Doświadczenia Wielkiego Kryzysu, czyli
sytuacja kiedy handel światowy praktycznie
zamarł, co pogłębiło skalę ogólnoświatowej
recesji, zaowocowały powstaniem po II wojnie
światowej Ogólnego Porozumienia o Cenach i
Cłach

(GATT),

w

ramach

którego

negocjowano

liberalizację

handlu

międzynarodowego.
GATT przekształciło się w latach 90-tych
w Światową Organizację Handlu (WTO),
która obecnie stoi na straży wolnego handlu
międzynarodowego.

Mapa nr 1. Państwa Członkowskie Światowej Organizacji Handlu

Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awiatowa_Organizacja_Handlu, 23.04.2012r.

POLITYKA WOLNEGO HANDLU

KONTRA PROTEKCJONIZM -

ARGUMENTY

Cechą wyróżniającą tradycyjne argumenty na
rzecz protekcjonizmu jest ich oparcie na
klasycznych teoriach handlu międzynarodowego.
Ekonomiści wyróżniają cztery główne argumenty
opowiadające się za stosowaniem polityki
protekcjonizmu:

- argument ochrony nowych gałęzi przemysłu,
- argument ochrony zatrudnienia,
- argument niedoskonałości rynku,
- argument poprawy bilansu płatniczego.

ARGUMENT OCHRONY NOWYCH

GAŁĘZI PRZEMYSŁU

Jest to jeden z najważniejszych
argumentów protekcjonistów.
Jak sama nazwa wskazuje
zapewnia

ochronę

nowo

powstającym

przemysłom,

które cechują się:
małą skalą produkcji, która nie
odzwierciedla

zdolności

produkcyjnych,

niskimi

kwalifikacjami

zasobów

wykorzystywanych

do

produkcji,

słabą

infrastrukturą

i

niedorozwojem

gałęzi

współpracujących z nowym
przemysłem.

Krytycy

protekcjonizmu

opierają się na stwierdzeniu,
że należy trzymać się zasady
przewag

komparatywnych.

(Jeśli dany kraj ma przewagę
w produkcji kawy, to niechaj
zakłada nowe plantacje tej
rośliny i nie przeznacza
dodatkowych funduszy na
rozwój gałęzi, które rozwinęły
się już gdzie indziej i mogą
stanowić źródło zaopatrzenia
-

tańsze

niż

produkcja

własna).

Zwolennicy protekcjonizmu

Zwolennicy wolnego handlu

ARGUMENT OCHRONY

ZATRUDNIENIA

Argument ten należy do

ważniejszych

uzasadnień

polityki protekcyjnej, gdyż w

kraju, którego rynek nie jest

chroniony w dziedzinach

zagrożonych

nadmierną

konkurencją

zagraniczną,

może dochodzić do szeroko

zakrojonych

bankructw,

dotyczących nawet całych

gałęzi

produkcji.

Rośnie

wtedy bezrobocie, mogące

zachwiać

wewnętrzną

równowagę

społeczno

-

polityczną oraz spowodować

poważny kryzys gospodarki.

Zwolennicy wolnego handlu
krytykują

jednak

ten

argument, twierdząc, że
ograniczenia

importu

zachęcają

producentów

krajowych do zwiększania
produkcji towarów, które
konkurują

z

importem.

Towarzyszy temu wzrost
zatrudnienia, ale jest to
jednocześnie

polityka

zubożenia sąsiada.

Zwolennicy

protekcjonizmu

Zwolennicy wolnego handlu

ARGUMENT NIEDOSKONAŁOŚCI

RYNKU

Polega na stwierdzeniu, że z

powodu

ograniczonych

zdolności

przenośności

czynników produkcji, a także

z

powodu

trudności

w

przestawianiu

aparatu

wytwórczego na inne wyroby,

mogą powstawać zakłócenia

w funkcjonowaniu rynku. W

celu zapobiegania im oraz

usuwania

ich

skutków

niezbędna jest działalność

państwa, sięgająca również w

sferę

regulacji

powiązań

gospodarki kraju z zagranicą.

Szczególną

odmianą

niedoskonałości rynku jest

zjawisko zakłócenia rynku

wywołane

nadmierną

konkurencją zagraniczną.

Krytycy

omawianego

argumentu, powołują się
często na liberalizm
A. Smitha zapominając o
założonych przez niego
warunkach, w jakich teoria
liberalizmu jest prawdziwa.

Zwolennicy

protekcjonizmu

Zwolennicy wolnego handlu

ARGUMENT POPRAWY BILANSU

PŁATNICZEGO

Każde państwo musi dbać
o równowagę zewnętrzną
swojej

gospodarki.

W

przypadku utraty płynności
finansowej, mogą powstać
poważne

konsekwencje.

Dbałość

o

równowagę

bilansu płatniczego wymaga
utrzymywania odpowiednich
rezerw dewizowych. Jeżeli
jednak powstaje groźba ich
wyczerpania,

to

może

zaistnieć

konieczność

ograniczenia importu.

Krytyka

opiera

się

na

założeniu, że rzeczywistym
pragnieniem

państwa

mającego

trudności

płatnicze nie jest pokonanie
tych

trudności,

lecz

zapewnienie sobie zupełnie
innej pozycji wobec świata
zewnętrznego,

a

mianowicie

wierzyciela

zamiast dłużnika.

Zwolennicy protekcjonizmu

Zwolennicy wolnego handlu

OCENA

OCENA PROTEKCJONIZMU

Ocena

protekcjonizmu

nie

może

być

jednoznaczna, gdyż wywołuje on zarówno
pozytywne, jak i negatywne skutki. Ponadto
inaczej należy patrzeć na protekcjonizm z
punktu widzenia całej gospodarki światowej
(przynosi negatywne skutki), niż z punktu
widzenia

poszczególnych

krajów

(w

niektórych przypadkach stosowanie tej
polityki może przynieść lepsze efekty niż
polityka wolnego handlu). Również inaczej
należy podejść do protekcjonizmu w krótkim i
długim okresie (może być pozytywna w
krótkim okresie).

OCENA WOLNEGO HANDLU

Teoria ekonomii pokazuje, że wolny handel
zagraniczny

prowadzi

do

zwiększenia

bogactwa obu stron wymiany, a co za tym
idzie zwiększenia dobrobytu obu krajów.
Efektem

wolnego

handlu

jest

przede

wszystkim wzrost presji konkurencyjnej na
rynku, a jednocześnie spadek kosztów
produkcji i cen. Tracą na nim głównie, np.
nieefektywne

przedsiębiorstwa,

które

produkują drożej od swoich konkurentów z
zagranicy.

OCENA OGÓLNA

Liberalizm

handlowy

towarzyszy

wzrostowi

gospodarczemu, a protekcjonizm najczęściej związany
jest ze stagnacją i trudnościami adaptacyjnymi do
istniejących warunków rozwoju gospodarki światowej i
handlu międzynarodowego.
Kraje słabo rozwinięte często stosują ochronę handlową
w

celu

szybszego

przełamania

zacofania

gospodarczego.
W krajach wysoko uprzemysłowionych, w tym także w
Unii Europejskiej, istnieje protekcjonizm technologiczny,
stosowany wobec dziedzin o charakterze innowacyjnym,
które ochrania się w celu utrzymania wysokiej w
stosunku do partnerów pozycji konkurencyjnej.

BIBLIOGRAFIA



A. Budnikowski, "Międzynarodowe stosunki gospodarcze",
Wydanie II zmienione, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,
Warszawa 2003, s.223-228



M. Guzek, "Międzynarodowe stosunki gospodarcze. Zarys
teorii i polityki handlowej", wydanie II zmienione,
Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 2004, s.
68.



http://www.nbportal.pl/pl/commonPages/EconomicsEntry
Details?entryId=142&pageId=608



www.wikipedia.pl

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !