Bilans korzyści i kosztów przystąpienia Polski do Rynku Wewnętrznego:

Korzyści makroekonomiczne:

• podwyższenie tempa wzrostu PKB o 1,4 punktu procentowego w latach 2001-2005 oraz o 0,7 punktu w latach 2006-2010

• zwiększenie dynamiki inwestycji i konsumpcji o ok. 2 punktów procentowych w latach 2001-2005

• stopniowe zwiększanie dynamiki eksportu (po początkowym wzroście importu) o ok. 2 punkty procentowe rocznie w latach 2006-2010

• zahamowanie inflacji ( w 2010 ma wynieść ona 4,4% w porównaniu do 7,8% bez członkostwa).

Koszty makroekonomiczne:

Koszty transformacji gospodarczej nie są ceną członkostwa w Unii, ale ceną wieloletniego zapóźnienia polskiej gospodarki. Korzyści ekonomiczne wynikające z integracji wielokrotnie przewyższają koszty związane z dostosowaniem do członkostwa w Unii. Pojecie kosztów nie jest zresztą jednoznaczne. To, co jedni uważają za koszt polityczny (np. przeniesienie części uprawnień państwa na rzecz instytucji Unii Europejskiej), dla innych jest zyskiem w postaci współudziału w procesach decyzyjnych UE. Koszty ekonomiczne związane z dostosowaniem i restrukturyzacją gospodarki dają w perspektywie zysk - jej modernizację oraz wzrost efektywności i konkurencyjności. Wzrost kosztów pracy dla jednych, może dla drugich oznaczać wzrost płac i poziomu życia.

Efety ekonomiczne jednolitego rynku wewnętrznego

Łączne korzyści, jakich można oczekiwać z tytułu budowy jednolitego rynku wewnętrznego, mają swoje źródło w oszczędnościach wynikających ze zniesienia barier handlowych wewnątrz UE i z pełnej liberalizacji rynku finansowego, z nasilenia się konkurencji wewnętrznej, zwiększenia skali produkcji, a także zniesienia ograniczeń w zakresie dostępu do rynku zamówień publicznych. Proces tworzenia jednolitego rynku wewnętrznego uaktywnia makro mikroekonomiczne mechanizmy, które z jednej strony pozwalają na kumulację korzyści, a z drugiej powodują koszty społeczne i ekonomiczne. Działanie tych mechanizmów można przedstawić w największym skrócie następująco; pogłębienie procesu integracji oddziałuje poprzez nasilenie się konkurencji, na obniżenie kosztów produkcji i obniżenie cen. Z kolei niższy poziom cen powoduje wzrost siły nabywczej ludności, co pobudza popyt i tym samym stymuluje wzrost gospodarczy. Jednocześnie obniżenie kosztów i cen pozwala wykorzystywać korzyści z zakresu konkurencyjności cenowo-kosztowej, a to odzwierciedla się w poprawie bilansu handlowego i wzroście produktu krajowego brutto PKB. Liberalizm rynku finansowego powoduje natomiast obniżenie kosztów bankowych; tanieją kredyty; zwiększają się środki na inwestycje przedsiębiorstwa, co poprzez dynamizację inwestycji oddziałuje na wzrost PKB . Wzrost PKB, który jest łącznym efektem wymienionych makroekonomicznych sprzężeń, prowadzi do poprawy stanu finansów publicznych. Wzrostowi PKB towarzyszy także tworzenie nowych miejsc pracy. Działanie mechanizmów makroekonomicznych może być zakłócone poprzez ujawnienie się pewnych czynników osłabiających zależności ekonomiczne, o których mowa. Należy do nich inflacja i wzrost importu , towarzyszące wzrostowi PKB. Innym czynnikiem osłabiającym jest utrata miejsca pracy wyniku eliminacji kontroli granicznych oraz rosnącej produktywności czynnika pracy. Najważniejszym mikroekonomicznym efektem tworzenia jednolitego rynku wewnętrznego jest rosnąca presja konkurencji na podmioty gospodarujące. W jej wyniku dochodzi do restrukturyzacji dostosowań między-i wewnątrz gałęziowych, co wymusza innowacje i postęp techniczny. Koszty realizacji jednolitego rynku wewnętrznego to -likwidacja wielu przedsiębiorstw, a nawet całych gałęzi przemysłu, -szczególne wyzwania wobec małych i średnich przedsiębiorstw, -spadek zatrudnienia, -możliwość pogłębiania się dysproporcji rozwojowych w integrującym się obszarze. Jednak warto wiedzieć, że prywatyzacja wielu firm wyjdzie im naprawdę na dobre. Dlaczego tak się dzieje? Przede wszystkim państwo nie potrafiło tak umiejętnie operować finansami firmy, ale także samym jej funkcjonowaniem, co sprawia, że firmy te przynosiły po prostu mniejsze zyski. Teraz jednak, gdy wszystko będzie sprywatyzowane, zakłady te będą przynosić większe fundusze, za czym idzie z kolei dobranie większej ilości miejsc pracy i inwestycje w cały zakład.

Wyniki prac polskich ośrodków badawczych kwiecień 2003

URZĄD KOMITETU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

Bariery w wymianie handlowej między Polską a UE

Wraz z akcesją Polska stanie się częścią Jednolitego Rynku Europejskiego, co będzie równoznaczne ze zniesieniem fizycznych kontroli oraz eliminację formalności administracyjnych i celnych. Znikną również bariery techniczne w swobodnym przepływie towarów (tj. różnice w standardach technicznych prowadzące do konieczności uzyskiwania odrębnych certyfikatów na rynku polskim i rynku unijnym).

Zniesienie granic wewnętrznych w obrocie towarowym oznacza:

• eliminację opóźnień powodowanych fizycznymi kontrolami oraz likwidację formalności

administracyjno-celnych,

• redukcję kosztów transportu, usług bankowych i ubezpieczeniowych (jako efekt zmniejszenia

ryzyka i oszczędności czasu wynikające z wyeliminowania postojów na granicach) w wymianie

towarowej.

Efekty zniesienia barier technicznych

Bariery techniczne w swobodnym przepływie towarów wynikają przede wszystkim ze stosowania przez państwa zróżnicowanych narodowych regulacji (wymogów) technicznych wprowadzanych do legislacji krajowej ze względu ochronę zdrowia, bezpieczeństwo ludzi, dobro środowiska naturalnego itp. Przeszkody te powodują dodatkowy koszt ponoszony przez producentów sprzedających towary na różnych rynkach. Producenci tacy muszą dostosować swoje towary do specyficznych wymagań obowiązujących w poszczególnych krajach. W rezultacie bariery techniczne ograniczają potencjał eksportowy, zwłaszcza sektora małych i średnich przedsiębiorstw. Obowiązkowa harmonizacja techniczna w Unii Europejskiej opiera się na dyrektywach tzw. starego i nowego podejścia. Dyrektywy starego podejścia określają szczegółowe wymogi i specyfikacje techniczne dla poszczególnych produktów16. Są w tej grupie takie produkty, jak pojazdy mechaniczne, artykuły spożywcze, substancje i preparaty chemiczne, nawozy sztuczne, farmaceutyki, materiały medyczne, kosmetyki, przyrządy pomiarowe, obuwie, drewno i tekstylia. Są to towary, które potencjalnie stwarzają duże zagrożenia dla zdrowa i życia ich nabywców. Dyrektywy nowego podejścia zawierają jedynie zasadnicze wymagania, natomiast szczegóły techniczne zawarte są w zharmonizowanych normach europejskich EN, których stosowanie jest dobrowolne (jednakże

stosowanie tych norm stwarza domniemanie zgodności z dyrektywą).

Wspólnotowe rozwiązania prawne, które obecnie zapewniają jednolite reguły działania na całym rynku, będą musiały być w całości przyjęte przez Polskę najpóźniej w dniu akcesji. Poniesione koszty dostosowań są szacowane przez ankietowane przedsiębiorstwa na ok. 2% rocznej wartości sprzedaży bądź 10%-15% wartości kapitału firmy. W szczególności chodzi tutaj o koszty uzyskania odpowiednich certyfikatów (CE w przypadku wyrobów objętych tzw. nowym podejściem, czy też HACCP w odniesieniu m.in. do branży spożywczej) oraz o dodatkowe koszty wynikające m.in. z konieczności modernizacji linii produkcyjnych, zakupu nowych urządzeń czy też dodatkowych szkoleń dla pracowników. Wysokość kosztów zależy od rodzaju produktów wytwarzanych w danym przedsiębiorstwie. Jak pokazują badania przeprowadzone przez IKCHZ, największe koszty uzyskania certyfikatu oraz koszty dostosowawcze występują w branży przetwórstwa Oszacowany przez ankietowane w badaniu zakłady koszt uzyskania certyfikatu HACCP20 wyniósł w jednym zakładzie średnio 1,2 mln złotych, natomiast pozostałe koszty dostosowawcze ok. 4 mln złotych. Stosunkowo wysokie koszty wystąpią jeszcze w branży produkcji maszyn i aparatury elektrycznej, produkcji pojazdów mechanicznych oraz wyrobów chemicznych, gdzie średnie koszty uzyskania certyfikatu zawierają się między 120 a 280 tys. złotych, a pozostałe koszty dostosowawcze od 70 do 300 tys. złotych.

Ekonomiczne efekty zniesienia barier fizycznych i technicznych oraz wprowadzenia Wspólnej Zewnętrznej Taryfy

Celnej. Wyniki symulacji dla Polski

Zniesienie barier fizycznych i technicznych przyczyni się do zwiększenia poziomu konkurencji na rynku polskim na skutek zmniejszenia cen zagranicznych towarów. Równocześnie nastąpi poprawa pozycji konkurencyjnej krajowych eksporterów na rynkach pozostałych państw Unii Europejskiej, w tym także nowych członków. W podobny sposób będzie oddziaływało obniżenie średnioważonej stawki celnej w wyniku wprowadzenia Wspólnej Polityki Handlowej. Ogólna poprawa efektywności gospodarowania i powstanie nowych strumieni handlu (efekt kreacji) powodują wzrost PKB, wzrost konsumpcji prywatnej oraz zmniejszenie tempa inflacji (poprzez obniżenie cen towarów importowanych). Zwiększenie konkurencji na krajowych rynkach zmusza przedsiębiorstwa, które do tej pory były chronione przed zagraniczną konkurencją barierami fizycznymi i technicznymi oraz wyższymi cłami, do zwiększenia efektywności i obniżenia marż cenowych (nadwyżki cen ponad koszt krańcowy).

Wysokie marże cenowe pozwalają także funkcjonować na rynku przedsiębiorstwom nieefektywnym. Większa konkurencja zmusza je bądź do poprawy konkurencyjności np. poprzez wdrażanie nowych technologii i zwiększenie nakładów na badania i rozwój, bądź do opuszczenia rynku. To ostatnie zjawisko powoduje, że poziom koncentracji w sektorach na rynku krajowym rośnie, co przekłada się na większą możliwość specjalizacji i rozłożenie kosztów stałych przedsiębiorstw na większą liczbę jednostek produkcji (korzyści skali). Spadki udziału w rynku krajowym przedsiębiorstwa wynagradzają sobie zwiększonym udziałem na rynkach eksportowych.

---