KOMUNIKACJA KULTUROWA

3.

Media i komunikowanie masowe.

Determinizm technologiczny

Ryszard W. Kluszczyński

[e-mail]

Cechy komunikowania masowego

• Rozpowszechnianie - transmisja

– Proces asymetryczny lecz nie całkiem jednokierunkowy

• Wymaga technicznych i instytucjonalnych środków

wytwarzania i rozpowszechniania

– Przemysł medialny - warunek rozwoju komunikowania

masowego

• Komodyfikacja form symbolicznych

• Strukturalna przerwa między produkcją

(kontekst produkcji) i recepcją (konteksty

odbioru) form symbolicznych

– Brak sprzężenia zwrotnego
– Swoboda wykorzystywania przekazów

Cechy komunikowania masowego cd

• Szeroka dostępność przekazów medialnych

• Publiczny obieg form symbolicznych

Cechy technicznych środków

komunikowania

• Możliwość gromadzenia informacji i treści

symbolicznych

• Możliwość reprodukcji

– Powielanie i tworzenie kopii
– kontrola

• Czasowe i przestrzenne zdystansowanie

– Oddzielenie formy symbolicznej od kontekstu

wytwarzania i ulokowanie w nowym kontekście

Media a kultura

• model „daleko idących skutków”

kontra

• model „ograniczonych skutków”

– koncepcja użytkowania i korzyści

Problemy

1.

W jaki sposób kultura pośredniczy w kontaktach

z mediami?
2. Czy media odzwierciedlają różnorodność kultury
czy ukazują ideologię grupy dominującej?
3. Badać przekazy czy technologie mediów?
4. Metody badawcze: ilościowe czy jakościowe?
5. Rola specjalisty w dziedzinie mediów?

Efekty działania mediów

• Teoria dwustopniowego przepływu

• Teoria transferu pobudzenia

• Teoria społecznego uczenia się

• Teoria kultywowania postaw (G. Gerbner)

• Teoria ustalania hierarchii ważności (M. McCombs i D.

Shaw)

– Nie - co myśleć, a - o czym myśleć

• Media i ludzie (B. Reeves i C. Naas)

Marshall McLuhan

the medium is the message

medium - technika, która wmacnia lub przedłuża

działanie zmysłu, organu cielesnego lub jego funkcji
technologie (media) wywołują zmiany kulturowe
dominujący środek komunikacyjny określa sposób

postrzegania i rozumienia świata
instytucje kulturalne są przedłużeniem ludzkich

wynalazków
„kształtujemy nasze narzędzia a one z kolei nas

kształtują”
determinizm technologiczny, poprzednik: Harold

Innis

McLuhan -

McLuhan - epoki rozwoju cywilizacji

ludzkiej

okres plemienny -

kultura oralna

wielozmysłowość (dominacja słuchu), racjonalność

powiązana z emocjonalnością, spontaniczność

mowa - podstawowe medium komunikacji

wspólnotowość

hierarchiczność społeczna

kres około 2000 - 1500 p.n.e.

McLuhan -

McLuhan - epoki rozwoju cywilizacji

ludzkiej

kultura pisma

prymat wzroku, zamiana ucha na oko -

źródło izolacji
narodziny indywidualizmu (opuszczenie

wspólnoty bez utraty dostępu do informacji)
linia i logika linearnej progresji
przyczynowo-skutkowy porządek świata

(kauzalizm)
kres około 1450 r.

McLuhan -

McLuhan - epoki rozwoju cywilizacji

ludzkiej

Galaktyka Gutenberga -

kultura druku

upowszechnienie procesów zainicjowanych w
epoce poprzedniej
powtarzalność - podwaliny rewolucji
przemysłowej
myślenie analityczne
fragmentaryzacja społeczna
narodziny nacjonalizmu
kres około 1850 r.

McLuhan -

McLuhan - epoki rozwoju cywilizacji

ludzkiej

Globalna wioska -

kultura elektroniczna

powraca słuch uzupełniony przez dotyk
porządek mozaikowy zamiast linearnego
przeobrażenie porządków czasowo-

przestrzennych
symultaniczność świata
nowa plemienność (Walter Ong)

Media
gorące

druk

fotografia

film

radio

Media

zimne

komiks

karykatura

telefon

telewizja

Paul Levinson

Paul Levinson

rozróżnienie twardego i miękkiego
determinizmu medialnego

twardy - media wywołują nieuchronny skutek

społeczno-kulturowy
miękki - media stwarzają możliwość zjawisk,
których forma i konsekwencje są skutkiem
czynników innych niż technologie informacyjne
determinizm twardy w przypadku mediów
raczej nie występuje

J. David Bolter

J. David Bolter

technologia definiująca - wynalazki, które
zasadniczo zmieniają życie ludzkie i sposób,
w który myślą oni o sobie i świecie, które
określają stosunek do przyrody

komputer jako technologia definiująca -
wizja człowieka jako procesora informacji i
natury jako informacji do przetworzenia

człowiek Turinga

LITERATURA

J. David Bolter, Człowiek Turinga. Kultura Zachodu w
wieku komputera, Warszawa 1990.
Em Griffin, Podstawy komunikacji społecznej, Gdańsk
2003.
Paul Levinson, Miękkie ostrze. Naturalna historia i
przyszłość rewolucji informacyjnej, Warszawa 1999.
Krzysztof Loska, Dziedzictwo McLuhana - między
nowoczesnością a ponowoczesnością, Kraków 2001.
Marshall McLuhan, Wybór pism, Warszawa 1975.
Marshall McLuhan, Wybór tekstów, Poznań 2001.
Marshall McLuhan, Zrozumieć media, Warszawa 2004.