23.10.2012r
Temat: Komunikacyjny aspekt kultury – kultura jako komunikacja

*Podstawowa dla współczesnej humanistyki teza – człowiek istotą społeczną
Teza: Komunikowanie niezbędnym składnikiem procesu socjalizacji oraz elementem wszelkich procesów społecznych
Teza fałszywa: komunikowanie kluczem do wszystkich zjawisk społecznych i psychicznych
- filozofia Ernsta Cassirera – człowiek jako Animalsymbolicum – jego działanie
wyłącznie w kategoriach tworzenia symboli
- historiozofia Mershella McLuhana
*Kontakty z ludźmi (zdolność wyrażania i przekazywania myśli) tworzą wspólnotę duchową opartą na kulturze – tworzeniu symboli (ludzie doświadczają rzeczywistości w symbolicznych kategoriach - inaczej zwierzęta)
*Podstawą tożsamości jest JĘZYK:
- środek porozumiewania się, przekazywania doświadczenia zbiorowego – dziedziczenie społeczne
* Komunikowanie i wychowanie nierozłączne (socjalizacja)
- dziecko uczy się być istotą ludzką poprzez komunikowanie się słowne i pozasłowne (niewidomi, głuchoniemi)
- odmienność stylów komunikowania się kobiet i mężczyzn – „płeć mózg”

Podstawowe prawidłowości komunikowania:
* I – komunikowanie społeczne:
1. Komunikowanie werbalne – mowa i jej substytuty (pismo, druk) – język naturalny
2. Komunikowanie niewerbalne – gest, mimika, śpiew, muzyka, rzeźba, rysunek, media i inne

Antropolodzy:
- Edward Hall (ukryty wymiar) – komunikacyjne funkcje przestrzeni
- Edmund Leach – ludzkie zachowanie – 3 rodzaje czynności: - biologiczne, techniczne, ekspresywne, umożliwiające wyrażenie myśli i emocji – komunikowanie
[Czy dochodzi do komunikowania zależy też od sytuacji – może mu nadać znaczenie]
[Każdy opis komunikowania – 3 elementy – nadawca, przekaz, odbiorca]
- Mrozowski Maciej – „Komunikowanie rodzajem kontaktu nawiązanego za pomocą zmysłów bądź specjalnie do tego przystosowanych narzędzi (środków komunikowania) między co najmniej dwiema osobami z których jedna – nadawca – przekazuje drugiej – odbiorcy – za pomocą zrozumiałych dla nich obu znaków pewne treści pojęciowe lub emocje z zamiarem wywołania u odbiorcy określonej reakcji”

Podstawowe komunikowanie interpersonalne
Komunikowanie nie jest stanem, ani sytuacją, lecz ludzką aktywnością – praktyką społeczną – czynnością zamierzoną i celową.

Wszelkie komunikowanie jest pośrednie – w procesie komunikowania zawarty jest znak i jego materialny nośnik, czyli środek komunikowania, inaczej medium.
Obecnie – bogaty arsenał środków komunikowania – Edward Sapir – przez tysiąclecia – podstawowe techniki komunikowania – prymarne: język (mowa – uniwersalność) gest, mimika.

Media masowe – Internet
* Poprzez komunikowanie kształtuje się postawy i zachowanie innych osób i jest się przez nie kształtowanym.
Definicje etymologiczne: „komunikowanie” z łacińskiego communicere – być w relacji związku, uczestniczyć, zrzeszać się
Współcześnie – kalka językowa z ang. Communications (termin niejednoznaczny)
*Trudność z definiowaniem komunikowania – ponad 200 definicji
John Fiske: komunikacja (komunikowanie) jako społeczna interakcja przez wymianę wiadomości.
W nauce o komunikacji istnieją dwie główne szkoły:
1. Komunikacja jako przekaz wiadomości – szkoła procesu komunikacyjnego
2. Komunikacja jako produkcja i wymiana znaczeń – szkoła semiotyczna

Komunikowanie jest procesem (dwustronnym)
- kto komunikuje się i z kim?
- jakimi środkami?
- dla jakich celów?
- z jakimi następstwami?
- w czyim interesie?
Odpowiedzi – wiele mówią o społeczeństwie w którym żyjemy oraz o formach władzy i kontroli społecznej
*Nie można zakładać, że komunikowanie jest neutralne
- Teoria wiedzy o komunikowaniu – terminy: propaganda, manipulacja, indoktrynacja, ideologia, zwodzenie itp.
Np.: manipulacja – próby sprowadzenia konfliktów społecznych do problemów złego komunikowania

*II – komunikowanie masowe:
Polega na przekazywaniu dużym grupom odbiorców, przy użyciu środków technicznych, czyli mediów masowych jednolitych i silnie skonwencjonalizowanych treści. Odbiorcy to anonimowa zbiorowość która ma minimalny wpływ na nadawcę.

05.11.2012
Temat: Szkoła frankfurcka i teoria działania komunikacyjnego

*Theodor W. Adorno (1903 – 1969): studia: filozofia, muzykologia, psychologia, socjologia, od 1950r profesor Uniwersytetu Frankfurckiego
* Max Horkheimer – socjologia i filozofia; profesor Uniwersytetu Frankfurckiego; uważany za współtwórcę szkoły frankfurckiej, współtwórca krytycznej teorii kapitalizmu

Początki szkoły frankfurckiej:
Instytut badań społecznych – program badawczy: dokumentacja ruchu robotniczego, prace ekonomiczne – uzasadnienie załamywania się systemu kapitalistycznego

Dyrektorem Max Horkheimer: teoria krytyczna problemów nowoczesnej kultury: możliwość przebudowy społeczeństwa – kluczowa rola rewolucyjnej klasy robotniczej

Horkheim i Adorno: dialektyka oświecenia – fragmenty filozoficzne
Krytyka nowoczesnej kultury zdominowanej przez stosunki kapitalistyczne, przede wszystkim krytyka oświecenia – postęp myśli – cel uwolnienie człowieka od strachu i uczynienia go panem
Dzięki oświeceniu człowiek zdobył wiedzę – jej istotą technika.
Dzięki ekonomii i technice, przemoc nad maturą, przewaga nad człowiekiem.
*Wiedza służy panowaniu nad naturą i nad ludźmi:
Kanonem oświecenia staje się liczba – społeczeństwem rządzi ekwiwalent.
Źródłem oświecenia są mity – a jednocześnie oświecenie destruowało mity
Ludzie mając władzę nad naturą płacą za to cenę = wyizolowanie od natury = pogłębia się proces alienacji człowieka.
Następuje rozgraniczenie nauki od poezji, od sztuki.
Oświecenie preferuje język nauki – coraz bardziej się specjalizuje – preferuje pojęcie szczegółowe (pojęcia ogólne jak duchowość zanikają)
Specjalizacja języka wymusza specjalizację innego rodzaju – np. pracy – to powoduje alienację jednostek.

Rozum ma pozwalać na osiąganie celów – to jest powodem tego że świat przemienił się w przemysł a człowiek jest jednym z egzemplarzy. Ale jest to człowiek oświecony który zrezygnował z poznania w dawnym znaczeniu.

*Przemysł kulturalny – oświecenie jako masowe oszustwo:
Oświecony człowiek żyje w ujednoliconej kulturze: film, video, czasopisma = zwarty system = jednomyślność.

Kultura masowa jest z zasady identyczna.
Film i radio są jedynie biznesem = ich ideologia ma uprawomocnić kicz przez nie produkowany.
*Wg Horkheimera i Adorno – kultura masowa do zamknięte koło manipulacji i zwrotnych potrzeb. Zasadą ekonomiczną jest selekcja – wszystko musi się opłacać.
Przemysł kulturalny ściśle związany jest z innymi gałęziami przemysłu (przemysł filmowy – banki) i z polityką.
Konsumenci są podzieleni na segmenty.
Wytwory podlegają uniformizacji – np. praca zespołowa w filmie = triumf inwestowanego kapitału = schematyzm
„Całym światem zawiaduje filtr przemysłu kulturalnego” – skutki:
- zubożenie wyobraźni i spontaniczności konsumentów kultury;
- wszystko oparte na schemacie, wszystko jest rutyną;
- każde dzieło – wytwór przemysłu kulturalnego staje się towarem przeznaczonym do zbytu
- nowość tylko na poziomie hasła i jedynie w ramach świadomości odbiorcy = nowość w zasadzie wykluczona.

Wniosek: Przemysł kulturalny czymś totalnym
- jego oparciem i towarem jest sztuka i rozrywka
- dysonuje konsumentami za pomocą rozrywki

Oszustwo: konsumentowi wpaja się przekonanie że przemysł kulturalny jest w stanie zaspokoić wszystkie jego potrzeby, uciec od nudnej codzienności, ale oferuje w charakterze raju samą powszechność.
Kultura staje się towarem = wszystko zlewa się z towarem, ale przemysł kulturalny określa modele postępowania i myślenia człowieka oświecenia – mówi mu jak żyć.

*TEORIA DZIAŁANIA KOMUNIKACYJNEGO:
Jurgen Habermas – teoretyk socjologii i folozofii – najwybitniejszy przedstawiciel drugiego pokolenia szkoły frankfurckiej.
Ciągłym problemem jest opis społeczeństw nowoczesnych – np. krytyka rozumu w szkole frankfurckiej. (nieracjonalna racjonalność – fiasko)
Habermas proponuje oprzeć się na komunikowaniu – podłożem w analizie rzeczywistości ma być filozofia języka:
- przywilejem człowieka językowa umiejętność przedstawiania (opisywania, wyjaśniania, przekonywania).
- język ma też funkcję apelatywną i ekspresywną – istotny tutaj ów „świat przeżywany” zbiegający się w sytuacjach mówienia;
- społeczeństwo – jest obiektywną siatką relacji wyrażającą się w strukturze i treściach językowych
- porozumiewanie się – warunek: wspólny mówcy i słuchacza świat przeżywany. Staje się on kontekstem i horyzontem porozumienia (zasób kulturowych oczywistości)
*Działanie komunikacyjne to medium w którym świat przeżywany się reprodukuje, a uczestnicy aktu komunikowania stają się wytworami tradycji do których należą.
Działanie komunikacyjne to kreacja językowej konstelacji świata – na komunikowaniu oparty jest system wartości, system wiedzy, sztuka, krytyka, nauka, filozofia, prawo i moralność. Cała kultura.

Wg. Habermasa społeczeństwa ponowoczesne są nieustannie poddane kształtowaniu woli i opinii publicznej
- są one centryczne – nie dysponują już centralną instancją refleksji stonowania
- wirtualny ośrodek porozumienia – media „spinają” rozproszone grupy społeczne, formułują rozproszoną wspólną świadomość
- państwo ingeruje nie tylko w cykl gospodarczy ale także w cykl życiowy swoich obywateli – systemy pieniądza, biurokratyzacji – konflikty społeczne przerzucone do sfery psychicznej.
Diagnoza Habermasa:
Zamiast relacji między poznającym podmiot a światem jako ogółem poznawalnych przedmiotów mamy relację: system – otoczenie. Nie ma już myślącego podmiotu – jest system czyli komunikacja.

Temat: Teoria komunikowania niewerbalnego – Edward T. Hall

Główna teza: komunikowanie się – stanowi rdzeń kultury = samego życia
Podstawą - struktury językowe (środek wyrażania myśli, ale też czynnik kształtujący myślenie).

Tak więc zasady dotyczące języka można zastosować do reszty zachowania człowieka – całej kultury (różne modele językowe), ale kultura osadzona w biologii i fizjologii np. przestrzeń jako element komunikowania – na 2 poziomach: kultury dystansu i biologii.
Badania: zróżnicowanie kulturowe – kultury Indian ameryk. W rezerwatach w Navaho i Hopi; cechy kulturowe amerykanów pochodzenia hiszpańskiego; ludy Mikronezji; kultura japońska, kultury europejskie..
Książki:
1959 – bezgłośny język
1966 – ukryty wymiar
1976 – poza kulturą
1983 – taniec życia

- „Bezgłośny język” – kultura jako system komunikacji międzyludzkiej – nurt w antropologii amerykańskiej „etnolingwistyka” lub „etnonauka” czy „etnosemantyka”
Punktem wyjścia – strukturalizm Claude Levi-Straussa – niemal matematyczny model lingwistyczny modelem wszelkiej analizy kulturowej;
Założenie: kultura ma tę samą strukturę, co język – kultura odzwierciedleniem cech umysłu ludzkiego które język wyraża jak i określa.
Strukturalizm bardziej inspiracją niż metodą.
„Bezgłośny język” książka dla amerykanów kontaktujących się z innymi kulturami – biznesmenów amerykańskich oraz dyplomatów.
Jedyna książka która była próbą zarysowania własnego modelu teoretycznego – kultury.
I inne prace: na temat – czasu, przestrzeni, ciała, sztuki, zapachów ( amerykanie – arabowie, zasobów człowieka, rytuałów)
Założenie: kultura jest komunikacją rozgrywającą się na wielu poziomach. Często nieuświadamianych przez człowieka
- Głównym czynnikiem „kształtującym nasze myślenie – język (nie tylko narzędzie wyrażania myśli)
- Język werbalny jedynym ze sposobów porozumiewania się
- Istotne wg Halla pozawerbalne formy komunikowania (nieuświadamiane) – swoiste kody, których człowiek się uczy
Analiza sfery codziennych kontaktów międzyludzkich – rozmowy bez słów tzn „jezyk ciała”.
Wnioski Halla:
- Istnieją stałe, nieuświadomione struktury komunikacji pozawerbalnej, nawet takie jak struktury językowe
*Jednostka w procesie komunikacji reprezentuje nie siebie (pragnienia, cele) leczy systemu kulturowe – są to ukryte kody kulturowe każdego społeczeństwa.
„Ukryty wymiar” – dystanse między ludźmi – forma porozumiewania się
- dystans intymny
- dystans osobniczy
- dystans społeczny
- dystans publiczny
Mowa w takim ujęciu – częścią procesu komunikowania (intonacja, język ciała, dystanse przestrzenne)
Teza Halla: „kultury różnią się tym, co się w nich przemilcza” (wrażenie obcości w kontaktach, wypaczone sposoby porozumiewania się)
„Poza kulturą” założenie: człowiek jednostką biologiczną, ale także psychiczną i kulturową.
Pojawia się słowo „ekstensja”
Ekstensja – przedłużenia organizmu człowieka (język – pismo; mózg – komputer; głos – telefon, rąk – koło)
Ekstensje mogą się szybciej rozwijać niż ciało – dominować nad człowiekiem.
Wg Halla – studia nad człowiekiem – studia jego ekstensji.
Całość kultury to skomplikowany system ekstensji.
Pojęcia: kultura wysokiego i niskiego kontekstu.
Kultura wysokiego kontekstu:
- zaangażowanie się w sprawy drugiego człowieka (przykładem model czasu – Eskimosi w fabryce konserw na Alasce)
Hall krytykuje kulturę człowieka białego np. kulturę amerykańską
Kultura niskiego kontekstu:
- wysoko zorganizowana, ale pozbawiona bezpośredniego kontaktu człowieka z człowiekiem – sformalizowana – system – (kodekst: cywilny, karny regulowany)
- pośrednie środki przekazu – skutkiem izolacji jednostki

Obserwacje „łańcuchów działań” (rytuałów), którym się podporządkowujemy np. rozmowa telefoniczna, kłótnie, sposoby zawierania znajomości, brak jakiegoś ogniwa – zachwianie całości ciągłości
- Rytm poruszania się ludzi – biologia (różny w różnych kulturach, komunikacje różnych treści – agresja, znaczenia seksualne)
- W kulturze zachodu człowiek (istota biologiczna) systemy receptorów – tworzy różne moduły sensoryczne (Temperament, trening) – kucharz, architekt.

Temat: Symboliczny interakcjonizm – Erving Goffman
Kiernek zaliczony do orientacji psychologicznej w nauce o komunikowaniu
Erving Goffman – klasyk socjologii, twórca metafory dramaturgicznej, badacz komunikacji międzykulturowej
Pytanie: co się dzieje, gdy jednostki współprzeżywające (?) w swojej obecności fizycznej?
Odpowiedź: w duchu symbolicznego interakcjonizmu – amerykańskiej odmiany socjologii humanistycznej (dzieła Cooleya, Meada) – jak jednostki starają się sprostać sytuacjom życiowym i jak wzajemnie na siebie oddziałują za pomocą symboli?

Postulat badania życia codziennego – badanie nieuporządkowanej formy doświadczenia, jaka jest każdemu człowiekowi przez fakt uczestnictwa w życiu społecznym – studia nad interakcją odbywającą się twarzą w twarz

Metody:
- obserwacja w warunkach naturalnych = podglądanie bliźnich
- literatura, często wycinki prasowe – analiza opisowa, a nie manipulacje modelami i wskaźnikami
Goffman: Metafora dramaturgiczna: jednostki w życiu społecznym grają różne role – co ona oznacza?
Uczestnicy procesu komunikowania = aktorzy, którzy w sposób doświadczony lub nie, odgrywają role, chcąc osiągnąć dramaturgiczny efekt;
- koncentrowanie się na informacjach drugiego rzędu o charakterze neutralnym : wiek płeć cechy rasowe, wzrost postawa, sposób mówienia, akcent, wyraz twarzy, gesty ubiór itp. = fasada
- fasada, przez którą człowiek komunikuje innym ludziom pewne treści
- publiczność ogląda jedynie samo przedstawienie – efekt długiego procesu przygotowań poza kulisami
„Człowiek w teatrze życia codziennego” – przyjęcie przez Goffmana perspektywy dramaturgicznej – obecność innych ludzi przekształca każdą ludzką działalność w występ
- istotne jest nie tylko to, co jednostka robi, ile to jak robi i czy potrafi wywrzeć wrażenie.
Najważniejsze pytanie: czy partnerzy interakcji „kupią” to, co zostało im zaoferowane? – ludzkie „ja” – towar, a społeczeństwo = rynek.
Goffmana interesuje:
- jak człowiek gra na scenie życia codziennego swoją rolę z ludźmi którzy nagradzają aktora lub wygwizdują
- U Goffmana nie ma ucieczki dla jednostki spod władzy społeczeństwa, system społeczny = prawo sceny
Badacz – dramaturgista – analizuje procesy komunikowania się ludzi.

Twarz = analiza rytualnych aspektów interakcji społecznych;
Żyjemy w świecie spotkań – bezpośrednie bądx pośrednie relacje; uczestnicy starają się trzymać roli
Rola = określony wzór działań werbalnych i niewerbalnych przez które wyrażają swój pogląd na daną sytuację a zarazem ocenę jej uczestników, zwłaszcza samych siebie.
„Twarz” = pozytywna wartość społeczna przypisywana osobie w danej sytuacji spotkania, gdy inni przyjmują że trzyma się ona określonej roli
Przywiązanie osoby do określonej twarzy, ale inni lub ona sama może podać ją w wątpliwość = każdy kontakt z innymi – jest wyzwaniem.
„Zachowuje” twarz – rola, której się trzyma, trzyma spójny obraz osoby w danej sytuacji
Dbałość o twarz – starać się ją zachować = mieć na uwadze świat społeczny wokół siebie
„Pomylić role” – wychodzi na jaw status społeczny osoby niedający się pogodzić z tym, jak była ona odbierana do tej pory
„Wypadnięcie z roli” osoba wchodzi w kontakt z innymi, nie trzymając się roli jakiej mogliby się po niej spodziewać.
„Bycie w roli” = osoba opanowana i pewna siebie.
W naszym społeczeństwie anglo-amerykańskim:
„Stracić twarz” – pomylić role, wypaść z roli, zawstydzić się
„Zachować twarz” – stwarzanie wrażenia, że nie straciło się twarzy
Osoba powinna „ratować twarz” – zachowanie twarzy warunkiem interakcji – badanie sposobów zachowania twarzy jak badanie reguł ruchu drogowego.
Służą temu techniki twarzy: wszelkie działania podejmowane lub nie, przez jednostkę, harmonizujące z twarzą.
Techniki twarzy slużą zapobieganiu „incydentom”
Repertuar techniki twarzy: savoir vivre, dyplomacja lub ogłada towarzyska
Podstawowe techniki twarzy:
* unik = zabiegi obronne to:
- unikanie kontaktów, w których może się pojawić zagrożenie
- przekazywanie delikatnych spraw innym – wycofanie się z sytuacji
- unikać tematów i czynności
Zabiegi ochronne: okazywanie innym szacunku, uprzejmość
Naprawa – „wymiana interakcyjna” – ciąg działań wywołany uświadomionym zagrożeniem dla twarzy i kończący się ustanowieniem nowej równowagi rytualnej. Składają się na nią 4 klasyczne ruchy:
1. Rzucone wyzwanie – zwracanie uwagi na niewłaściwe zachowanie
2. Propozycje – sprawca ma szanse naprawić
3. Akceptacje – osoby urażone mogą to uznać za zadowalające
4. Podziękowanie – osoby, której wybaczono.
Te fazy tworza model interpersonalnego zachowania rytualnego.
Agresywne techniki twarzy:
- zastosowanie groźby w sytuacji zagrożenia:
*docinki – aluzje do statusu klasowego
*przytyki – aluzje do postawy moralnej
riposta – „odciął się”
Wybór odpowiedniej techniki twarzy jest trudny.
Współpraca – kiedy twarz jest zagrożona’ sprawcy i osoby zagrożonej; faga i faux pas.
Powszechną formą cichej współpracy dla ratowania twarzy – takt okazywany technikom twarzy np.:
* etykieta – etykieta przywar; milczące porozumienie; język sugestii, aluzji – nieformalna komunikacja aluzyjna
Rytualne role „ja” – jako symboliczny obraz jednostki.
Rozmowa – działa system konwencji, technik, procedur, który kieruje systemem przepływu informacji i porządkuje go.
Uspołeczniony rozmówca – interakcja słowna jako coś, co należy robić z rytualną starannością.
Kod rytualny wymaga zachowania subtelnej równowagi.

Zaangażowanie i wyobcowanie
Rozmowa jako ośrodek uwagi – kreuje na użytek uczestnika świat i rzeczywistość w której również są obecni inni
„Wypadanie” z rozmowy, skrępowanie
Ogólne ramy interakcji:
- kontekst zobowiązań uczestnika rozmowy
- pseudorozmowy
- interakcja niezogniskowana.

Na pytanie jakie jest prawdopodobieństwo, że w ciągu najbliższych 7 dni zetkniesz się z aktem przemocy? 1 do 10, 1 do 100 czy 1 do 1000?

George Gerbner odpowiada, że w większym stopniu zależy to od czasu spędzonego przed telewizorem niż od rzeczywistego ryzyka.

Podstawą odpowiedzi są badania długofalowych i pośrednich wpływów mediów, głównie TV na odbiorców - zespół amerykańskich badaczy kierowanych przez George’a Gerbnera.

Ich efektem - teoria kultywowania postaw - nawiązuje do koncepcji wszechmogących mediów.

Pochodzeniem teorii hipoteza - oglądanie telewizji sprzyja kultywowaniu = stopniowemu kształtowaniu i umacnianiu wśród odbiorców przekonań co do natury świata społecznego, zgodnych ze stereotypowym, zniekształconym i wybiórczym jego obrazem pokazywanym w TV.

Kultywowanie = kumulatywnie nawarstwiające się oddziaływanie. Dynamika procesu zależy od ilości czasu, jaki widzowie poświęcają telewizji.

Teoria Gerbnera zbieżna z poglądami McLuhana - telewizja pełni dominującą rolę w kształtowaniu współczesnego społeczeństwa, jednak:

- wg. McLuhana sam środek przekazu jest przekazem

- wg. Gerbnera siła telewizji = jest zinstytucjonalizowanym narratorem społecznym (dom, kościół) - TV dominuje w środowisku symboli

Gerbner twierdzi, żę oglądanie telewizji przypomina chodzenie do kościoła.

A co widzą w swych codziennych praktykach odbiorcy?

- przemoc

Pytanie Gerbnera: związek między mediami a przemocą? Wpływ przemocy na widzów?

Problem dramaturgicznej przemocy: dotyczy biegu wydarzeń przedstawionych w fabule.

Długofalowe (20 lat) badania poziomu przemocy w TV - badanie wskaźników kulturowych - nagrywanie programów TV z 1 tygodnia. Obliczali średni poziom przemocy w TV - roczny wskaźnik stabilny.

Z raportu Gerbnera wynika - w serialach posługujących się przemocą:

- średnio 5 aktów przemocy na godzinę, a w programach dziecięcych 20 na godzinę

- przeciętny widz do 18 roku życia zobaczy około 13000 przypadków nagłej śmierci

W amerykańskich filmach i serialach następuje „demokratyzacja przemocy” - świadczy to utrzymywaniu przemocą określonej struktury władzy, której odpowiada swoisty „porządek dziobania” ofiar.

WNIOSEK: program wskaźników kulturowych Gerbnera - ludzi na marginesach amerykańskiego społeczeństwa umieszcza się w symbolicznej podwójnej strefie zagrożenia (ignorowanie lub ofiary).

Badania zachowań i postaw widzów - ustalanie profilu widzów:

- stali widzowie - co najmniej 4h dziennie - „typ telewizyjny” - oglądanie TV

- sporadyczni widzowie - do 2h dziennie - odbiór selektywny

ZAŁOŻENIE: przemoc stanowi sedno dramaturgii TV - a ludzie oglądają TV w różnym wymiarze - pytanie o zróżnicowanie kultywowania postaw odbiorcy?

Gerbner wziął pod uwagę postawy wobec 4 kwestii:

1. szanse uwikłania w akty przemocy

2. obawa przed samotnym wieczornym spacerem

3. postrzeganie działań policji

4. ogólny brak zaufania do ludzi - stały odbiorca - symbol podłego świata

Według Gerbnera sa 2 wyjaśnienia sposobu, w jaki odbywa się proces kultywowania potrzeb:

- uśrednianie - proces zamazywania, stapiania i odkształcania - TV ustala główny nurt kultury - stały odbiorca identyfikuje się z klasą średnią - etyka złotego środka - „nowy populizm”

- rezonans - przystawalność świata telewizyjnego i autentycznych doświadczeń może wywołać rezonans i doprowadzić do wyraźnie wzmocnionych wzorców kultywowania postaw

WNIOSEK: dla stałych widzów świat jest przerażający

Krytyka teorii Gerbnera - dramaturgiczna treść telewizji tworzy klimat przesycony strachem:

- związek między podleganiem wpływom TV a światopoglądem - znaczący, nikły, decydujący

Główny problem: społeczna rola TV

- szkodliwość telewizyjnej przemocy symbolicznej?

- związek między uporczywym oglądaniem TV a wiarą w podły i przerażający świat?

WNIOSEK: stałe oglądanie TV wywołuje jakąś zmianę w światopoglądzie danej osoby

W 1966 Gerbner założył Ruch Środowiska Kulturowego - cel: zmienić opowieści przekazywane przez TV amerykańską - gdy odbiorca przejmie kontrolę nad falami nadawczymi. Należy pamiętać, że telewizja pokazuje nie przemoc lecz obraz przemocy.

Temat: Cultural studies.

Zacznijmy od przypomnienia wg Johna Fiske – w nauce o komunikacji istnieją dwie główne szkoly:
1. Szkoła procesu komunikacyjnego
2. Szkoła semiotyczna.
Skoncentrujemy się na szkole semiotycznej = kultura jako produkcja i wymiana znaczeń – możemy ją nazwać komunikacją kulturową.
*Model komunikacji kulturowej – ośrodek współczesnych studiów kulturalnych Uniwersytetu w Birmingham
Inni badacze ośrodka Birminghamskiego: Richard Hoggart, Paul Willis, Dick Hebdige
Teoretycy szkoły z Birmingham (np. Stuart Hall: model kodowania – dekodowania)
- kwestionowali podział na „producentów” i „konsumentów” – dwustronność wykorzystania tekstów kultury
- Badano reprezentacje różnych grup w mediach masowych i oceniano skutki i interpretacje tych reprezentacji po stronie odbiorców.
*Kulturowy model komunikacji: powiązanie procesów społecznego komunikowania i wytwarzania wspólnej kultury (inspiracja myślą marksistowską)
* Tak więc model kulturowy:
- komunikowanie jako konstruowanie wspólnej przestrzeni, inaczej „mapy znaczeń” w obrębie której ludzie żyją
Twórcy koncepcji: nacisk na produkcję kultury masowej oraz znaczenie i miejsce kultury masowej w doświadczeniu kulturalnym całego społeczeństwa.
Badanie przedstawicieli cultural studies dotyczą zarówno przekazu jak i publiczności!!!!!!!!!!!
*Teoria Raymonda Williamsa
Punkt wyjścia formuła Lasswella (zasada badań nad komunikacją) „kto i co mówi, w jaki sposób, do kogo i z jakim efektem?”
Williams: „Kto i co mówi, w jaki sposób, do kogo, z jakim efektem, w jakim celu?” – uwaga ku zainteresowaniom i sposobom działania procesu komunikacji
- Badania wpływu telewizji na zachowania społeczne i polityczne
1. Przypadek „przemocy w telewizji” norma społeczna i nieusankcjonowana przemoc jest niedozwolona
Ale w telewizji przemoc dominująca – wewnętrzna sprzeczność systemu?
2. Badania wpływu telewizji na zachowanie polityczne – J.G. Blumier – wpływ telewizji na informację o polityce partii oraz na umiejętność przekonywania
- ale to model kulturowy determinuje zasięg i metody badań
*Lata 60-te XXw. – determinizm technologiczny – Marshall McLuhon – technologie jako przyczyna – ideologiczny charakter teorii
„Przekaźnik jest przekazem” = formalizm = skutek = przekaźnik jest masażem” = bezpośrednio panująca ideologia
Ahistoryczna i aspołeczna baza, ale wnioski: obrazy społeczeństwa; nawyk – nie jest istotne co oglądamy, oglądamy telewizje, a nie programy.
- McLuhan – technologia jako przyczyna komunikacji
- Williams – inna propozycja – technologia (włączając technologię komunikowania się, a w szczególności telewizję) staję się jednocześnie celem, jak i skutkiem działania danego porządku społecznego.
Atrakcyjność radia i telewizji = poczucie pozornie niezapośredniczonego kontaktu
Dla całego pokolenia – telewizja – największa firma usługowa.
Teoria i praktyka telewizji są w istocie skutkami społecznych zachowań i dążeń.
*Największe zainteresowanie wzbudziła teoria przeciwstawnego dekodowania Stuarta Halla.
Daria Morley = interdyscyplinarne podejście: geografia kulturowa i antropologia mediów, rola technologii mediów w budowie społeczności, w kontekście procesów deterytorializacji; w Re-konstytucji granic i techno regionów.
Badania:
- mikro-praktyki konsumpcji mediów oraz zagadnienia makroekonomiczne jako rola technologii medialnej w tworzeniu „elektronicznych pejzaży” w których żyjemy
- konsumpcja mediów, zwłaszcza transmisji telewizyjnych a ostatnio „nowych” technologii komunikacyjnych jak np. telefon komórkowy
Jego zainteresowania koncentrują się na roli technologii w artykulacji publicznych i prywatnych sfer.
*Przedstrzenie domu. Media, mobilność, tożsamość.
Dom = terytorium wspólnoty, jedno z naczelnych idei kultury, ostoja prywatności, przestrzeń konfrontacji zachowań i kultur – mobilność, zastój, który charakteryzuje współczesny świat
Dom = terminal – miejsce zamieszkania jako węzeł komunikacyjny w którym globalne spotyka się z lokalnym
- nacechowana gen derowo forma konsumpcji mediów
- radio, telewizja, budowa narodowej rodziny
- media, miasta o i przedmieście
- media, mobilność i migracja
- (?) postmodernistyczne, wirtualne i cybernetyczne : Obcy w mediach, Inny na ekranie

Temat: Szkoła semiotyczna- komunikacja jako produkcja i wymiana znaczeń

*Kulturowy model komunikacji : powiązanie procesów społecznego komunikowania i wytwarzanie wspólnej kultury
Istotnym kontekstem kultura popularna – wpływ na ukształtowanie warunków życia zbiorowego
S. Hall – Dostrzeżenie aktywnej roli odbiorcy w procesie komunikacyjnym – przesunięcie akcentu analizy z:
- ideologii ukrytej w tekstach – odbiorca komunikatu na ideologią „odczytywaną” przez odbiorców – negocjator znaczeń
Obowiązujący schemat: kodowanie – dekodowanie:
Założenie: Stuart Hall – odbiorcy odczytują tekst w sposób niekoniecznie zgodny z oczekiwaniami nadawców
Wcześniej:
- w badaniach nad komunikowaniem masowym proces komunikowania jako obieg
Nadawca – przekaz – odbiorca – krytykowano jego liniowość
Hall: proces komunikowania masowego jako struktura (działanie powiązanych ale odrębnych momentów): produkcji – cyrkulacji – dystrybucji – konsumpcji – reprodukcji
Hall: proces komunikowania jako: „produkcja dyskursywna” – przedmiotem praktyk przekazy, jako nośnik znaków
teoria Gombricha: obraz wizualny jako przedstawienie symboliczne (kod, podpis, kontekst)
Kodowanie i dekodowanie – momenty determinujące proces komunikacyjny
*Telewizyjny magazyn wiadomości
- Wydarzenie przekształcone w wizualno-audialne znaki dyskursu telewizyjnego – istotne reguły formalne – język
- Wydarzenie musi przekształcić się w opowieść, aby stać się wydarzeniem komunikacyjnym
- przekaz jako forma (zakodowany) – modus wymiany symbolicznej
- konieczność zintegrowania z całością społecznych relacji procesu komunikacyjnego
*Reklama
*Dwa momenty determinujące proces komunikacyjny:
1. Produkcja i emisja zakodowanego przekazu
2. Przekaz po rozkodowaniu wnika w strukturę praktyk społecznych
Założenie: Kody kodowania i dekodowania nie mogą być całkowicie symetryczne

Stopnie symetrii tzn rozumienia i „nierozumienia” w wymianie komunikacyjnej zależą od stopnia równorzędności między pozycjami kodującego producenta i dekodującego odbiorcy.

*W teoriach językoznawczych rozróżnienie między denotacją a konotacją:
- denotacja – utożsamiana z dosłownym znaczeniem znaku,
- konotacja – odsyła do skonwencjonalizowanych i zmiennych znaczeń typu skojarzeniowego wymagających pośrednictwa kodu; pozwala dostrzec, jak ideologia integruje w dyskursy

Wg. Rolanda Barthesa – konotacyjne poziomy elementów znaczących ściśle powiązane z kulturą wiedzą i historią – cząstki socjologii.
- ideologia jako centralna do zrozumienia tekstów w kulturze
Charakterystyczna wieloznaczność – polisemia
Ale każda kultura stara się narzucić swój dominujący ład kulturowy – „dominująca struktura dyskursów”
*Ideałem nadawców komunikacja przezroczysta – w praktyce komunikacja systematycznie zniekształcana

*Założenie: między kodowaniem a dekodowaniem nie musi zachodzić odpowiedniość:
kodowanie wyznacza granice i parametry w których dokonuje się dekodowanie. Pewien stopień odpowiedzialności warunkiem skutecznej wymiany komunikacyjnej – nie dana, lecz konstruowana

Trzy kody odczytywania dyskursu:
1. Kod znaczeń dominujących – związany z akceptacją ideologii władzy – wzór „odczytań preferowanych” – odzwierciedlenie ładu instytucjonalno-politycznego. Idealny przypadek komunikowania przezroczystego
2. Kod „wynegocjowany” – kod mediów jako neutralnych przekaźników informacji (studenci, nauczyciele)
3. Kod opozycyjny – odbiorcy czytają „między wierszami” własne znaczenia z oficjalnych przekazów

*Barthes – przyjemność tekstu
*John Fiske: Programy telewizyjne = teksty kultury – pełne potencjalnych znaczeń (preferowane znaczenie = dominująca ideologia – próba kontroli)
W jaki sposób telewizja tworzy znaczenia służące dominującym interesom społecznym i jak one krążą między różnymi grupami społecznymmi?
Demokracja semiotyczna
Proces tworzenia znaczenia: rzeczywistość + konwencje przedstawione + ideologia – łączą się w spójną, pozornie naturalną jednośc.

Semiotyczna analiza odsłania w jaki sposób te zakodowane warstwy znaczeń są ustrukturowane w programach TV.

Temat: Nowe media, interfejsy kulturowe, kompozytowanie, teleakcja, bazy danych, nawigalna przestrzeń.

Film z 1929r – „człowiek z kamerą” oparty na formule bazy danych, formuła komputerowa. Akcja filmu toczy się w trzech miastach, Mokwa, Odessa i cośtamjeszcze. Od poranka po zmnimerzch – ukazany obraz.

Czym są nowe media?
Internet, witryny WWW, multimedia komputerowe, gry komputerowe, Cd-romy i dvd: wirtualna rzeczywistość
Ale też:
- programy TV kręcone cyfrowymi kamerami video i obrabiane komputerowo; filmy fabularne
A zatem: użycie komputera do zapisywania, przechowywania, tworzenia i dystrybucji mediów czyni je nowymi.
Komputer dzisiaj – w centrum nowej medialnej rewolucji przekształcającej wszystkie dziedziny kultury we wspomagane komputerowo formy produkcji, dystrybucji i komunikacji.
Przy czym:
Wprowadzenie prasy drukarskiej dotknęło tylko jednego ogniwa komunikacji kulturowej, dystrybucji.

Upowszechnienie fotografii – miało wpływ na jeden rodzaj komunikacji kulturowej: nieruchome obrazy.

Komputerowa rewolucja medialna – przekształca wszystkie etapy komunikacji, pobieranie danych przetwarzanie i przechowywanie, dystrybucję, przekształca również wszystkie media – teksty, nieruchome i ruchome obrazy, dźwięki i konstrukcje przestrzenne.

Nowe media = wynik przecięcia się dwóch odrębnych procesów: historii technik obliczeniowych i historii technologii medialnych
Lev Manovich proponuje listę pięciu cech do opisu nowych mediów (nieinteraktywność, hipermedia)
1. Reprezentacja numeryczna – wszystkie obiekty nowych mediów są liczbami zapisanymi w postaci cyfrowej;
2. Modularność – obiekt nowych mediów składa się z niezależnych od siebie cześci – modułów
3. Automatyzacja – zautomatyzowanie wielu czynności związanych z tworzeniem, obróbką i udostępnianiem
4. Wariacyjność – konsekwencja postaci liczbowej nowych mediów i modularność = obiekt nowych mediów nie jest czymś ustalonym raz na zawsze, istnieje w wielu różnych wersjach
5. Transkodowanie kulturowe – najważniejsze następstwo komputeryzacji, która zmienia media w dane komputerowe: nowe media składaja się z dwóch różnych warstw – komputerowej i kulturowej, oddziałują na siebie, w efekcie powstaje nowa kultura komputerowa

W latach 90 XX w cała kultura – miniona i obecna zaczęła być filtrowana przez komputer i szczególny interfejs człowiek – komputer.
Interfejs komputera = kod za którego pośrednictwem kulturowe przekazy oddaje się w różnych mediach – interakcje przeglądarki, a potem interfejs systemu operacyjnego (hipoteza Sapira)

Interfejs narzuca mediom swoją logikę np. polecenie „wytnij”, „wklej” „usuń” – pewne elementy można wyciąć, pewne wkleić w zupełnie inne miejsce itp.

Interfejs – człowiek – komputer stał się głównym semiotycznym kodem społeczeństwa informacyjnego i jego meta narzędziem.
*Pojęcie interfejs człowiek-komputer opisuje, w jaki sposób użytkownik wchodzi w interakcję z komputerem (monitor, klawiatura, mysz, pliki, foldery)
W społeczeństwie informacyjnym – w pracy i w czasie wolnym używa się tych samych komputerowych interfejsów.

Uniwersalne techniki stosowane do obróbki różnych mediów – techniki opracowania danych = operacje:
- kompozytowanie – używane wyłącznie przez projektantów – kompozytowanie cyfrowe – łaczenie elementów obrazu filmowego w celu uzyskania fotorealistycznego ujęcia;
- Teleakcja – domena zwykłych użytkowników – wykorzystywana do udostępnienia nowych mediów

Teleakcja – działanie na odległość w czasie rzeczywistym np. naprawianie stacji kosmicznych.
Główne formy nowych mediów:
- bazy danych – główna forma kulturowej ekspresji epoki komputerowej – społeczeństw informatycznych – zbiory indywidualnych części składowych w których każda ma takie samo znaczenie jak pozostałe np. encyklopedie multimedialne, Internet.
- nawigowalna przestrzeń – przestrzeń staje się jednym z typów mediów i jak np. obraz czy tekst może być przesyłana, zapisywana odczytywana kompresowana programowana udostępniana. Interfejs wykorzystywany w grach komputerowych (nawigacja w przestrzeni trójwymiarowej) i symulatorach ruchu oraz potencjalna forma niemal wszystkich praktyk komputerowych.
Nawigowanie po Internecie obejmuje śledzenie.

Manovich podkreśla: ciągłość i kontynuację między mediami nowymi i starymi; pokazał jak nowe media zawłaszczały tradycyjne formy i konwencje innych mediów, szczególnie kin.