27.02.2013
Hermetyka – wielokrotne czytanie tekstów
dyfuzjonizm – łączenie
konfiguracjonizm – efekt układu różnorodnych elementów pochodzących z różnych …
Kultura ma m.in. funkcję regulującą
Materializm kulturowy – kultura jako materialny efekt działalności ludzkiej. Dobra materialne.
Instytucjonalizm
Instytucja myśląca
Instytucje są efektem kultury i manifestowanie kultury odbywa się poprzez instytucje.
Relatywizm kulturowy – nie ma lepszych i gorszych kultur
TEORIA – pewne stwierdzenia, które są pochodną obserwacji faktów. Z tych faktów i zjawisk tworzymy zbiór wniosków pozwalających się zamknąć w hipotezie.
Hipoteza musi zostać sformułowana jako prawidłowość. Upubliczniona aspiruje do bycia teorią.
Nawet jeżeli aspiruje, to nie znaczy że nią jest, bo musi zostać zweryfikowana czy jej założenia są prawdziwe i czy sposób tłumaczenia świata przez tą teorię jest prawdziwy.
Teorię konstruujemy, by poznać prawdę.
Celem prawdy jest rzeczywiste poznanie świata.
Prawda – prawidłowość rządząca światem.
Teoria ma za zadanie zebrać i połączyć logiczne informacje pochodzące z pracy badawczej.
Aby kolejne zdanie wynikały z siebie logicznie teoria służy uczynieniu zebranych wyników badań dostępnymi dla szerszej zbiorowości, bo ludzka zbiorowość jest beneficjentem tych badań.
Teoria nie może się ograniczać do opisu zjawisk. Musi zawierać:
-opis,
-analizę,
-sposób wyjaśnienie zjawisk
A także wyjaśniać mechanizmy regulujące to zjawisko [badany obiekt] przedstawiać prawa natury.
Jedną z nich jest jej przewidywalność.
Dobrze zbudowana jest otwarta na pojawienie się nowych elementów.
Nie może być zbiorem luźnych założeń, które mają potwierdzenie w empirii. Musi mieć także …
Najlepszym sposobem teorii jest jej falsyfikacja.
Teoria musi opisać przedmiot badań w sposób ścisły z zachowaniem teorii naukowej w sposób jasny dla eksperta.
Najważniejszym elementem dla zaistnienia jest także zgoda świata naukowego na przyjęcie danej teorii.
Grupa innych ludzi decyduje czy teoria zostanie uznana za „prawdziwą” czy nie.
JOHN HERSCHEL i KARL POPPER zachęcali do wielokrotnego falsyfikowania.
Rolą naukowca jest ciągle poszukiwanie falsyfikalności.
FAKT – jest elementem wiedzy, dzięki któremu możemy sformułować zdanie [ciąg myślowy]. Z tego zdania możemy przewidywać prawdę.
Fakty precyzyjnie dobrane i uporządkowane.
Prawda jest subiektywna. Istnieje kilka prawd
Dążenie do wspólnej prawdy, prawdy obiektywnej.
Konsultacja rezultatów wysiłków daje nam wzór. Przez niego może dostrzec prawdą niemal obiektywną.
Cenne są poglądy innych, bo widzimy się w lustrze.
Konieczne jest konfrontowanie naszych wniosków i przemyśleń z innymi.
IDEA – element konstytutywny teorii.
Jest najważniejsza
Inaczej to zasada rozumowa [reguła] przy pomocy której łączę fakty.
Jest spoiwem. Poprzez ideę spawam fakty.
Wątpienie – wszystko co dzieje się w mojej głowie, poszukuję. Im więcej pytań sobie zadajemy tym bardziej nasze istnienie jest namacalne.
Dowodem na istnienie jest moje wątpienie.
Teoria musi mieć ideę.
Teoria, fakt, idea, sens – ważne żeby je rozgraniczać
fakt – jest widocznym, namacalnym procesem, zjawiskiem
idea – jest porządkującą koncepcją
teoria – jest zbiorem wniosków
TEORIA = OBSERWACJA + FAKT + IDEA
SENS
Praca badawcza, która ma prowadzić do konstruowania teorii ma kilka faz:
Wstęp – faza przygotowawcza
Gromadzenie faktów, oraz tworzenie potrzebnych pojęć.
Wszystko co ma nam służyć w nauce musi mieć nazwę.
Faza indukcyjna
Precyzyjne, dokładne wypracowanie ogólne schematu pojęciowego oraz dokładne wyjaśnienie pojęć.
Dochodzi do ustalenia hipotez.
Na koniec następuje weryfikowanie.
Zakończenie
Wnioski wynikające z skonstruowania treści zawartych w poprzednich częściach.
Sformułowanie w pełni teorii gotowej do upublicznienia.
Moment akceptacji / odrzucenia jej przez środowisko naukowe.
Ostateczna weryfikacja
06.03.2013
Prawda - to co odpowiada rzeczywistości, to co obserwowalne, mierzalne.
ARYSTOTELES: prawda jest zgodnością ze stanem rzeczywistym
Kłamca, który mówi, że kłamie – paradoks, zapętlenie, błędne koło
błąd logiczny – prawda, fałsz i kłamstwo
A. TARSKI prawda i fałsz – 2 opozycje fenomeny, nie mogą być mylone z kłamstwem.
KARTEZJUSZ prawdą jest to, co jasne, przejrzyste, wyraziste
FRANZ BRENTANO [Niemiec] prawdą jest zgodnością umysłu z rzeczą [zgadzać się z tym, co umysł sądzi]
Zarzut: wielość prawd
WILLIAM JAMES [USA, XIX/XX wiek] prawdą jest właściwość myśli.
Nie ma jednej prawdy, jest wiele prawd.
Właściwość jest stanem myśli, możemy żyć w ułudzie, że znamy prawdę, a nie mamy racji
Prawda jest treścią zmienną, zależna od kontekstu, dynamiczna.
Relatywizacja prawdy – Polska napadnięta przez Niemców, czyli prześladowana.
EMIL DURKHEIM [socjolog] prawda konstruktem społecznym, zbiorowym.
Oznaką prawdy jest zgoda.
Dla danej osoby inna rzecz jest prawdą jeśli ktoś ja potwierdzi
Prawda powstaje kolektywnie i wynika ze zgody
„Rehabilitacja” racjonalizmu
HENRI BERGSON [I poł. XX w.] intuicyjnie poznaje co jest prawdą
Nasze wrodzone dyspozycje duchowe wiodą nas ku odkrywaniu prawdy. Ufać intuicji..
Nie neguje racjonalizmu, ale ufa intuicji.
np. zakorzeniona w ludziach wiara w Boga
Siedliskiem ludzkiej myśli jest umysł.
Ale co to? Gdzie się znajduje?
Otóż w mózgu – jeśli jest defekt – nie potrafimy poprawnie myśleć, skupić się
Czy fizyczny organ może kierować duchowością?
MARKS – od fizyczności ewoluuje duchowość
Sztuka wynika z odczuć, emocji, psychotropów [Witkacy]
Umysł – stan, nazwa kolektywna
lęk, miłość, sprawiedliwość, altruizm – mózg, umysł, wychowanie
Czy w świecie istnieją postawy altruistyczne poświęcające się dla innych, np. szczury poświęcają się dla innych, np. zjada trutkę
To, co dotyczny emocji jest trudniejsze do zdefiniowania, opisania, określenia.
Nasza ocena sytuacji jest determinowana naszymi emocjami.
Przy ocenie fenomenu – „rozumiem, że…” – co znaczy rozumiem?
POTRZEBNE DO ZDOBYCIA PRAWDY:
Zdolność zapamiętywania, dysponowanie pamięcią jest konieczne żeby poznawać.
Pamięć grupy, narodu – potrzeba do odkrywania prawdy, nie wolno lekceważyć.
Świadomość zorganizowana – spójna, nie będzie ulegała destrukcji z zewnątrz.
Poczucie bezpieczeństwa poprzez kształtowanie spójnej świadomośći.
Zdolność komunikowania – język, pozwala opisywać, określać rzeczywistość
…. – kilkadziesiąt określeń, bo tego wymaga rzeczywistość – jest różny, do różnych rzeczy się nadaje
Relacja z otoczeniem, środowiskiem, z którego czerpiemy informacje
NAUKA
-zespół informacji [potwierdzonych, a więc naukowo zebranych]
-metodologia wobec której jest zgoda
Nauka – metodologicznie poprawne badania – zebrane konkluzje
Nauka – neutralna [ale w rzeczywistości nie jest, inne książki o II w.ś w Rosji i Polsce]
posiadana cecha, do tego się dąży
-daleka od wypowiadania sądów wartościujących, nie ocenia, dąży do prawdy – dlaczego tak jest
-cel nauki: rozumienia przez poznanie
-nauka – efektywność kolektywna, nie w samotności – ważne dla rozwoju ludzkości by uczynić życie ludzi łatwiejszym, łagodniejszym
WIEDZA
-filozoficzna: oparta na abstrakcyjnych zabiegach aktach
-pierwiastek intuicyjny, spekulatywny, zróżnicowana, pozbawiona surowych założeń metodologicznych
-wyjaśnienie = spekulacje
-czysty akt myśli, ciąg myśli [ekwilibrystyka intelektualna]
-naukowa: najwyższe standardy korzystania ?? , sprawdzalna, prawdziwe
-potoczna: najbardziej rozpowszechniona. Pochodzi z doświadczeń procesu socjalizacji internalizacji treści.
Konieczna do funkcjonowania w środowisku – wymiar praktyczny – sięga po utracone, stałe wzorce, np. relacji między…, stałe wzorce postępowania.
Stereotypy w wiedzy potocznej, proste wzorce bez myślenia
Schematyczny, uproszczony zwór myślenia. Ułatwia „poruszanie” ale bezrefleksyjny, fałsz, pomyłka
Źródło stereotypów ze struktur poznawczych
Myślenie - budujące, wzrasta świadomość
Myślenie – energochłonne, energia z zewnątrz, kosztowne więc niechętnie podejmowane
Mózg, który myśli, rozwiązuje zadania przedłuża swoją młodość, sprawność, działanie i całego organizmu
-Socjalizacja – poddawanie danej zbiorowości socjalizacji, naśladowanie zwyczajów danej zbiorowości
-Internalizacja – od interior [wnętrze] – przyjmowanie wartości i przyswajanie ich jako własne
POZNANIE
bezpośrednie
pośrednie
Nigdy nie poznamy bo nie mamy dyspozycji
Internalizacja treści bytu – byt ma 1)treść i 2)formę [czasem widzimy tylko jedno z nich]
Można ulec złudzeniu, że coś się poznało
3)struktura bytu
4)akt istnienia bytu
5)relacja aktu istnienia do treści bytu, struktury i formy
Relacja między podmiotem np. jednostką z bytem
co dzieje się jednostką, że byt istnieje, posiada treść – ustruktuscjazowana i zawarta w jakiejś formie, np. co zmieniła śmierć Hugo Chaveza w Europie, USA, Ameryce Płd
rozumne – pośrednie, np. zmysły
intuicyjne - bezpośrednie
Poznanie – stwierdzenie faktu czy byt istnieje czy nie
sądzenie
- zmysłowe – rozumowy opis bytu
- rozumowe [sąd, nasz ocena] – droga do poznania rzeczy
W osiądzie może się pojawiać element wartościujący
Poznanie uniemożliwia, bo wyklucza wartości
Pozornie – dotknięcie prawdziwego a nie władzy i tego co … dociera z zewnątrz
13.03.2013
Ewolucjonizm – prąd, który próbuje tłumaczyć jaka jest kultura
Przełom w wartościach przyrodniczych związany z teorią Darwina.
EWOLUCJONIZM KLASYCZNY - próbował tłumaczyć dzieje cywilizacji ludzkiej
Jako teoria dotyczył kultury sformułowanej w XIX w.
Myśl francuska, anglosaska
Czerpał z darwinizmu
sprowadzał społeczeństwo i człowieka do bytu przyrodniczego
Te z tradycji dostarczały materiałów do skonstruowania koncepcji.
AUGUST COMTE i HENRY SPENCER
II poł, XIX w.
Nadali biegu myśli socjologicznej, która wtedy się rodziła
DURKHEIM – ojciec socjologii
„O samobójstwie” [książka] - co konstruuje człowieka w sensie społecznym
człowiek – społeczeństwo – kultura
Jakie są relacje między tymi fenomenami
Ewolucjonizm wywodzi się ze starszego sensu – potrzeby porządkowania i nadawania znaczenia.
Intelektualna potrzeba człowieka by poszukiwać ładu, porządku, praw rządzących światem.
W kulturze procesy świadczące o jej ewolucji
Różne stadia rozwoju
Poziom zaawansowania społeczeństwa
Będzie wartościował kulturę – lepsza, gorsza
kultura traktowana, jako żywy organizm – rodzi się dorasta, osiąga dojrzałość
skoro społeczeństwo zbudowane jest z żywych organizmów to suma tych jednostek i jej dyspozycje będą się przekładać na całość – społeczeństwo
Społeczeństwo – żywy organizm
- spójny, jest jednością
- oddzielona od otoczenia
- otoczenie determinuje społeczeństwo
- społ. się zmienia
Schemat ewolucji społeczeństwa [kultury]
-od prostych form do złożonych
-od chaosu ku porządkowi [potrzeba artykulacji – wypo … metafizycznego]
-prostota – socjalizacja
-płynność [nieskoordynowane działania – organizacja i koordynacja]
-kultury ewoluują by przetrwać i dostosowywać się do zmiennych warunków
-zmiana w etapie środowiskowym – także zmiana kulturowa
-kultura dostosowuje się do otoczenia, np. jakie mam ubranie do pogody
-kultura może wpływać na otoczenie [a my nie możemy wpływać np. na pogodę]
Wadą było uznanie kultury za uniwersalną
Ewolucjoniści klasyczni nie założyli, że kultury mogą się ze sobą spotykać, mieć kontakt
brak obiektywizmu
analizowano kulturę z perspektywy europejskiej
Podstawowe założenia ewolucjonizmu klasycznego:
determinizm
Każdy stan społeczeństwa i kultury jest zdeterminowany genetycznie.
Rozwój kulturowy od pkt. poprzez pkt. K do pkt. Z.
fatalizm
Rozwój społeczny i kulturowy jest z góry określony
faith – los
Nieuchronny, nieodwracalny rozwój kultury i społeczeństwa. Przebiega on ponad głowami jednostek.
Ubezwłasnowolnienie człowieka jako istoty społecznej
kres
Rozwój prowadzi do finalnej formy
progresywizm
Jeżeli kultura się rozwija to każde kolejne stadium powinno być lepsze od poprzedniego
Regres – np. Chiny, Sumer
uniformizm
Dotyczy społeczeństw i kultur, które w jednym i tym samym modelu występują wszędzie
Jeden model, który może przyjmować różne formy poprzez stopień zaawansowania, ograniczenie różnorodności
jednoliniowość
A K Z
xEwolucjonizm nie pozwalał na dostarczenie twórczych …
Przedstawiciele:
EMIL DURKHEIM – założyciel socjologii
tworzyły nurt socjologii francuskiej
społeczeństwo jako byt o wewnętrznej dynamice
od form nieskomplikowanych do złożonych
Dwa prawa:
solidarności mechanicznej
Nieskomplikowane związki tworzone tylko by przetrwać fizycznie
Rządzone autorytarnie. Przymus. Silnie eksponowana władza
Solidarność wynika z lęku i strachu [nie z woli]
Społeczeństwo silnie zatomizowane [atom – jednostki]
solidarności organicznej
spoistość społ., utrzymywana wspólnie, świadomie, kooperacja.
społeczeństwo dobrowolnie organizuje się – wola organizacji wypływa z wewnątrz jednostek
ko herezja społeczna – dobre, zintegrowane społeczeństwo, silne więzi społ., kooperacja wynikająca z umów i kontraktów.
Takie społeczeństwo opiera się na 3 filarach:
- prawo – skodyfikowane reguły [moralność]
- praca – specjalizacja pracy
- gęstość zaludnienia [czynnik demograficzny, odpowiednia ilość osób by podjąć specjalizację]
Społeczeństwo zaawansowane:
-wysoko liczba ludności
-wyraźny podział specjalistyczny
-skodyfikowane reguły
AUGUST COMTE
poł. XIX w., Francuz
aktywny …
Sformułował 3 prawa dotyczące rozwoju społecznego i kulturowego:
prawo teologiczne
Tłumaczenie wszystkiego Bogiem
prawo metafizyczne
Odwołuje się do praw metafizyki. Abstrakcyjne pojęcia i terminy. Odzwierciedlają zachowane przez nas tendencje
prawo pozytywistyczne
Odwołujemy się do umysłu.
Poprzez obserwacje naukowe chcemy dociec prawdy.
Nauka jest efektem najbardziej rozwiniętego organizmu
Prawa – reguły, które odnosiły się do poszczególnych stadiów rozwoju społ.
HERBERT SPENCER
II Pol. XIX w., Anglik
Mocno usadzony w tradycji darwinowskiej. Kierował się tym, co zaobserwował Darwin.
Organizm podlega rewolucji …
Każda formacja społeczna przejawia 2 stadia:
militarne
-społ. autorytarnie rządzone i ukierunkowane na podbój i obronę
- silna centralizacja
-ekonomicznie i gospodarczo samowystarczalne [autarka]
-używa przymusu
-dobro jednostki podporządkowane dobru publicznemu
-represje, posłuszeństwo wynika z lęku
industrialne
-nastawione na produkcję, handel
-władza zdecentralizowana
-dobro jednostki jest wartością najwyższą
Przejście z 1 do 2 stadium na drodze ewolucji
LEWIS MORGAN
II poł. XIX w., Amerykanin
Społeczeństwo, a więc kultury przechodzą przez 3 stadia:
dzikości
-zdobycze człowieka: ogień, łuk, produkcja naczyń glinianych
-4 tys. lat p.n.e.
barbarzyństwa
-zorganizowane społeczności, które posługują się zaawansowaną tech.
-wydobywają metale, uzyskują twardsze stopy: miedź brąz żelazo
-udomowienie i hodowanie zwierząt
cywilizacja
-żelazo na porządku dziennym [broń, instrumenty do … ]
-pismo
-zapisy rachunkowe [cyfra była lepsza]
Te 3 fazy są obligatoryjne – wpisane w genetykę ludzką
Ale nie zauważyli, że mutacje mogą zrodzić nową formę.
Powodem mutacji jest postęp technologiczny.
Dzięki mutacji społeczeństwo ewoluuje.
EDWARD TYLOR
Przeżytek kulturowy – termin wprowadzony przez Tylora
-forma reliktu, np. zwyczaje, obyczaje – tradycja, która zawiera pozostałości jakie pozostawiła poprzednia kultura
- w sensie metafizycznym
- utrzymywanie więzi społecznych
U nas przeżytek kulturowy: święta, przesądy [np. chwytanie guzika na widok kominiarza], puszczanie kobiet przez drzwi, znak krzyża wychodząc z domu
Tylor uważany za jednego z pierwszych twórców nowoczesnej definicji kultury – całokształt duchowego i materialnego dorobku społecznego.
JAMES GEORGE FRAZER
pocz. XX w., Szkot
Teoria stadiów cywilizacyjnych:
magia
-magiczne formułowanie kultury
-potrzebna wtajemniczona osoba, objaśniająca nam świat
religia
-rel. objaśnienie nam świata
-duchowni objaśniający świat
nauka
-świat objaśniany poprzez naukę
-kultura zachodnio europejska i amerykańska
Czy nauka może „zaklinać”?
Czy wierzymy w każde słowo naukowo twierdzące?
LUDWIK KRZYWICKI
I poł. XX w.
Wszechstronnie utalentowany naukowiec: matematyk, socjolog, przyrodoznawca
Inklinacje marksistowskie
Rozwój społ. z perspektywy analizy mechanizmów wartości.
Co się dzieje w społeczeństwie gdy jedna warstwa posiada ? a druga nie.
Analizował zmiany społeczne
Koncepcja wspólnot naturalnych
-jak terytorium … więzi spoęłczne
Kultura
– produkt wynikajmy z posiadania lub nieposiadania
- jest rodzajem świadomości kształtowanym poprzez materię
20.03.2013
HISTORYZM - BRAK
03.04.2013
DYFUZJONIZM – materiały na poczcie
10.04.2013
KONFIGURACJONIZM
USA, lata 20
USA to odbicie Europy w krzywym zwierciadle.
Idee rodzące się na gruncie europejskim modyfikują się w USA.
Konfiguracjonizm jest powiązany z psychologizmem.
Strefa indywidualna i wspólnotowa
praktyczne znaczenie – próba zastanowienia się w jaki sposób na mnie jako jednostkę oddziałuje wspólnota.
psychoanalitycy korzystają z niego
Neofreudyzm – badanie procesu enkulturacji w różnych wspólnotach ludzkich
Enkulturacja – naturalny proces nabywania kompetencji kulturowych w drodze doświadczenia pokoleniowego
-proces, który uczy i dostarcza doświadczeń jednostce i grupie
- 2 torowy: uświadomiony i nieuświadomiony
-przez jednostkę i grupę
-zachodzi ona w długiej perspektywie czasu, nawet kilka pokoleń
-wielopokoleniowy proces przekazywania norm i wzorów zachowania
-na drodze uczestniczenia w kulturze
-tradycja – zbiór informacji jak mamy uczestniczyć w kulturze
-system wartości
-czyn etyczny, nieetyczny, moralny, niemoralny – wynikają z ludzkiego doświadczenia
-enkulturacja jest istotna bo stanowi wykładnię tożsamościową całej grupy
-uczynił człowieka indywidualnym od świata zwierząt – odróżnia nas od zwierząt
Internalizacja – przyjmowanie wartości i kultury za swoją
Socjalizacja – zachowanie w grupie
Trzy typy [enkulturacji]:
adaptacja do środowiska naturalnego
adaptacja do środowiska społecznego
adaptacja do wzorów kultury już zastanych
Trzy typu konfiguracji społecznej:
społeczności pierwotne
-środowiskiem enkulturacji jest rodzina nuklearna i wielopokoleniowa
-grupa sąsiedzka
-grupa rówieśników
-wiedza konkretna, praktyczna
-nabywana poprzez uczestnictwo w życiu wspólnoty - imitacja
społeczność religijna
-akulturacja w odniesieniu do rodu
-wspólnota lokalna [nie rodzina, sąsiedzi] ród
-wiedza konkretna, ale coraz więcej miejsca zajmuje wiedza abstrakcyjna
-oparta na imitacji
-jest jest zrównoważona na dopełnienia wiedzą teoretyczną [ogólną]
-enkulturacja – forma uczestnicząca [poprzez refleksję, np. w szkole]
społeczność nowoczesna
-rodzina nuklearna uzupełniona instytucjami nadrzędnymi [wychowawczymi]
-wiedza abstrakcyjna – nabyta w drodze kształcenia a nie imitacji
-czynnik refleksyjny jest dominujący
RUTH BENEDICT
Lata 20, 30
Koncepcja kultury jako konfiguracji wzorów kulturowych
Wzór kulturowy – matryca, paradygmat [wzór] wartości, norm, zachowań cenionych przez daną wspólnotę, powtarzanych przez nią
Współczynnik kulturowy – to, co wyznacza zachowanie jednostek we wspólnocie z uwzględnieniem intencji aktorów wykonujących
Ma nam uwzględnić jakie były intencje działającego przedmiotu.
Dlaczego pewne rzeczy uważamy za normatywne
Kultura jest sferą „rzeczywistości wyobrażonej” konstruowana w sposób moralny poprzez przekonania normatywne [I plan] i dyrektywne [II plan]
Przekonania
normatywne – [co] wyznaczają wartości – co robią
dyrektywne – [po co] po co robią
Razem tworzą kategorię współczynników humanistycznych [kulturowych]
Dwie sfery:
sfera kultury zawierająca wartości ostateczne [światopoglądowe, nadrzędne] – dyrektywy
strefa kultury zawierająca wartości praktyczne [niższego rzędu] – normatywne
instrumentum, które ma mnie doprowadzić do jakiegoś stanu ??
Kultura [konfigurastyczna def.]
-połączenie tych 2 sfer
-system spójny
-połączone logicznie poglądy, światopoglądy
-badanie stery kultury symbolicznej
-badanie światopoglądu obecnego w danej kulturze
-badanie sfery kultury techniczno użytkowej
-myśl, jakie obowiązują wzory myślenia
MARGARET MEAD
krytykowała koncepcję ewolucjonistyczne, bo kulturę trzeba badać z zewnątrz
porzucenie wartościowania
Kultura – całość harmonijnie ze sobą powiązanych, skonfigurowanych wzorów kultury, który jest modyfikowany wraz z rozwojem społ.
Kształtuje jednostkę i jej osobowość
osobowość - jest rezultatem procesu enkulturacji
Trzy modele kultury:
postfiguratywny
pokolenie … od tego co od poprzedniego
konfiguratywny
rodzina i dzieci na zasadzie prechejskiej ??
postfiguratywny
dzieci są nauczycielami dorosłych
Lata 60, 70 – przymusowe wdrażanie Indian do miasta
w nowym środowisku szybciej uczą się dzieci
Płeć – co ja tworzy? uwarunkowania biologiczne, genetyczne czy inne?
-czynniki konstruujące mężczyznę i kobietę
-wpływ czynników kulturowych … na sformułowanie kobiety i mężczyzny
-rodzimy się z płcią czy jest nam nadana?
-płeć jest konstruktem społecznie formowanym
JUDITH BUTLER
płeć jest konsturktem społecznym i kulturowym, a nie biologicznym
jest narzędziem władzy
RUTH LANDES
Płeć i relacja płci do władzy:
Landes ? jako I użyła słowa „płeć”
Badania Candoble – Brazylii
-społ. religijne – wierzenia afro-amer
-łączą pod postacią Matki Bożej … boginie płodności
-gorliwa praktyka rel a Am. Płd.
-efekt synkretyzmu – pod postacią św. katolickiej są Bożkowie pradawnych wierzeń
Badanie grup zmargilizowanych
porównywała wzorce … i role kobiety
Kobieta nie zajmowała I miejsca, nie była też tą piękną stroną
Termin: zarządzanie kategorią płci
Konstruowanie struktury wewnętrznej społeczeństwa poprzez używanie płci w celu osiągnięcia zamiarów i korzyści [społ. i ekonom.]
„City of wemen” [książka]
17.04.2013
24.03.2013
MATERIALIZM KULTUROWY
[nie – kulturalizm materialny – Znaniecki, podgląd kultury od wewnątrz, należy do niej wsiąknąć ??? ]
Jest bezpośrednią kontynuacja neoewolucjonizmu
Trzy filary materializmu kulturowego:
technologia – to, co wytwarzamy
ekonomia [gospodarka] – w jaki sposób gospodarujemy
środowisko – gdzie żyjemy
MARVIN HARRIS
Kultura determinowana jest przez te 3 filary decydują o rodzaju formacji społecznej
Materia jako substancja prymarna wobec substancji górującej nad duchem, ideę.
Własna autorska metodologia badań.
Zorientowana na opisie całych społeczności, wspólnot, zbiorowości.
Materializm w rozumieniu politologicznym – ujęcie dialektyczne
Dialektyka – dyskurs szukający przeody ??? , polegający na polemizowaniu
Materializm stoi w opozycji do idealizmu
Materia jest pierwotna w stosunku do przeżyć psychicznych
Wszelka działalność duchowa jest determinowana przez przyrodę, społeczeństwo, dostęp do dóbr.
Wszelkie bytowanie jest materialnie fizyczne.
żaden inny byt nie jest wyższy
Nie negują ducha, ale uważają, że zrodził się po materii
Rodzaje materializmu:
mechanistyczny
Wszystko da się sprowadzić do prostych oddziaływań materii.
Wszystko sprowadza się do zjawisk fizycznych i chemicznych
naturalistyczny
Natura uzależnia, wszystko jest determinowane naturą
Czynnik ludzki – ilość członków danej społ.
dialektyczny
Zbliżony do naturalizmu, ale za główną przyczynę rozważań przyjmuje dialektykę.
Odnosi się do stałego, całościowego … struktur społ.
Obserwowanie ustawianego dyskursu
Walka klas – dominowanie, nie podporządkowywanie
Rozwój następuje ustawicznie i zmierza ku ……………. dialektyka materialistyczna
fenomenologiczny
Fenomeny – byty obecne w świecie realnym, ale też idee.
Nie neguje istnienia idei równolegle do materii.
Prawo fizyki i chemii determinuje nasze myśli, itp.
Myśli determinowane poprzez środowisko i …
Nurty, do których sięgał materializm kulturowy:
XVIII / XIX w.
Thomas Malthus [duchowny] autor teorii ludnościowej przyrost ludności odbywa się w systemie geometrycznym, a przyrost artykułów spożywczych w tempie addytywnym.
4 x 2 – ludność
2 + 2 + 2 – żywność
Przeludnienie deficyt art.. produkcyjnych klęski głodu, niepokoje, degradacja
Maltuzjanizm [teoria przeludnienia] – polityka jednościowa, która miałaby precyzyjne określać ….
Przyrost naturalny kontrolowany przez państwo – zakaz małżeństwa, par, opóźnienie małżeństw
Bogaci powinni pomagać biednym, a nie państwo.
ewolucjonizm
kultury rozwijające się od najbardziej prymitywnych do coraz bardziej rozwiniętych
ekologia kulturowa
w jaki sposób dane środowisko oddziaływuje na formy kultury, które w nim występują
Julian Stewart
Zadaję pytanie – dlaczego w islamie nie jedzą wieprzowiny
-świnia zabieta pokarm ludzki – je to samo
-chłodzi się wodą, która jest cenna i nie dajemy jej, tapla się w swoich
-podobny organizm do naszego
Najważniejsze założenie materialmu kulturowego obecne w myśli Marvina Harrisa.
THOMAS KHUN
„Struktura rewolucji naukowej” – poddaje dyskusji sposób kumulowania wiedzy, sposobów org. wiedzy naukowej
Wiedza naukowa – dobro determinowane przez wybrane grupy naukowców, które przypisują sobie kompetencje decydowanie co jest naukowe, a co nie.
Opozycja do drugiego filozofa – KARLA POPPERA
Wg niego postęp naukowy następuje w sposób linearny, ciągły
KHUN: przełom w nauce gdy zwolennicy starych nauk umrą i nie pozostanie silnych dziedziców tej myśli.
„Semiotyka kultury”
KENNETH PIKE
lingwista, kulturoznawca, opracował 2 terminy:
emic - od wewnątrz, od środka
epic – relacja z zewnątrz
epic ≠ emic
MARVIN HARRIS
-antropolog, kulturoznawca, I poł. XX w.
-reprezentant mat. kult.
-uważany za gł. autora unaukowienia antropologii kulturowej
-opisem i próbą skonstruowania nadaje jej jakiś …
-empiria – dobra metafora
-związek z nurtem prozy, np. Hemingway – literatura czystego faktu
-mierzalne składniki kultury, materialne dowody
-kultura tworzy wszystkie dziedziny życia
-wytwory kultury, jako artefakty bez wyjątku wynikają z biologicznych potrzeb związanych z przetrwaniem gatunku [np. napisanie książki]
-kultura musi być opisywana w sposób emic i epic [wewnętrznie i zewnętrznie]
„Krowy, świnie, czarownice”
15.05.2013
HISTORYZM
Prąd, którego podwaliny stanowi: historia i niemiecki romantyzm. (Romantyzm angielski-ciemny, ponury, fatalistyczny, Romantyzm niemiecki- lekki, z humorem, zmysłów; rozkwit prądu [pod koniec XVIII wiek-początek XX; romantyzm niemiecki połączony z historią oraz metodą badania rzeczywistości-hermeneutyką-sposób interpretowania świata- wymaga analizy podmiotu, ale także otoczenie (inne podmioty, mnogość elementów). By tłumaczyć kulturę należy poznać historię, trzeba także poznać psychologie i biologie.
Dla przedstawiania historyzmu- dwa nurty:
Nurt nauk przyrodniczych-czerpali wiedze jak zbudowane jest otoczenie (geografia, klimat) i jak to oddziałuje na podmiot-społeczeństwo; optyka biologiczna
Nurt nauk humanistycznych- jak człowiek myśli, interpretuje; optyka psychologiczna oraz społeczna
Franz Boas – (XIX/XX) amerykański antropolog i językoznawca niemieckiego pochodzenia, napisał m.in. „Umysł człowieka pierwotnego”, „Rasa, język i kultura”
Studiował fizykę i geografię, obserwował środowisko Indian północnoamerykańskich, głównie język- w jaki sposób język opisuje rzeczywistość, język jest odbicie sposobu myślenia/postrzegania rzeczywistości przez grupę.
Nie możliwe jest badanie kultury bez poznania historii. Interesował go konkret- jedyna najbardziej pasującą metodą do badania kultury jest obserwacja uczestnicząca.
Różnice kultur wynikają z uniwersalnych praw przyrody.
Każda kultura przechodzi własną drogę ewolucji, kultura jest dynamicznym i płynnym konstruktem, ulega transformacją, aby móc ją zbadać należy w nią wniknąć, też trzeba być dynamicznym i zacząć żyć tak jak badana zbiorowość, w pełni(, chociaż zawsze jest się kimś z zewnątrz) stać się użytkownikiem kultury.
Zwolennik relatywistycznego spojrzenia na kultury – nie ma lepszych i gorszych kulturą, są inne.
Kulturę poznajemy przez: symbole, mity, wierzenia, opowiadania, legendy, kuchnie.
Alfred Kroeber –(XIX/XX), „Istota kultury”
Chcą odtworzyć historię cywilizacji ludzkich należy wyodrębnić podstawowe wzory kulturowe od wtórnych modyfikacji
Zwolennik łączenia trzech podejść:
Podejście historyczne- analiza zeszłych wydarzeń, podporządkowanie, ale także interpretowanie jak najbardziej zobiektywizowane)
Podejście fizjologiczne – prowadzi do zbadania fizjologii kultury i fizjologii społeczeństwa> jeśli mózg nie funkcjonuje poprawnie-ma to wpływ na nasze zachowanie i kulturę; co w kulturze funkcjonuje i jaką pełni rolę ta funkcja; ujęcie całościowe- holistyczne
Podejście antropologiczne (społeczne) – wytwory kultury nie powstają przez pojedynczą jednostkę (nawet, jeśli fizycznie tak jest), jednostka znajduje się w kontekście społecznym
Zjawisko konwergencji kultur (zbieżność, podobieństwo), w wielu systemach kulturowych funkcjonują podobne zjawiska i (błędnie) przypisujemy im te same źródła np. dziobak był uznany za rybę, ponieważ miał błony pławne pomiędzy palcami, a jest ssakiem; należy zgłębiać skąd pochodzą zjawiska
Clyde Kluckhohn - amerykański antropolog kultury, w 1952 razem z Alfred L. Kroeber, zebrali definicję kultury i naliczyli ich ok 60 (lata 40-50’), typologia definicji kultury, mnogość definicji-pokazuje jak kult. Jest różnie rozumiana.
Wyodrębnili 6 typów definicji kultur:
Opisowo-wyliczające- np.kul.Indian zachodnich, kult.Indian północno-wschodnich
historyczne –uwzględniają uwarunkowania historyczne, najważniejsze tradycje, zwyczaje, dziedzictwo
normatywne-jaki system wartości obowiązuje w danej społeczności
psychologiczne-zwracające uwagę na mechanizmy psychiczne konstruujące użytkowania kultury
strukturalistyczne- struktura danej kult, jej elementy, struktury (porządek polityczny, gospodarczy, religijny, społeczny)
genetyczne- podobne do def.historycznych, nakazują badać genezę danej kultury
Kultura wg. Kroebera:
to konstrukt o wymiarze czasowym (kult. ma swój początek, rozwój, koniec)
ma wymiar przestrzenny, bytuje na ściśle określonym terytorium
jest złożonym systemem elementów: gospodarczych, religijnych, społecznych, politycznych.
Aparatem adaptacyjnym człowieka do środowiska, w którym żyje, środowisko determinuje naszą kulturę
Kazimierz Moszyński- (XIX/XX)-antropolog, kulturoznawca
Koncentrował się na badaniu społeczności Słowian (wytwory, tradycje, język), język- zasięg terytorialny języka, język jest wskazówką wędrówki danej kultury, mapą przemieszczania się kultury
„Kultura ludowa Słowian” –wnioski Moszyńskiego, twierdzi, że Słowianie przyszli z Azji, ponieważ w nawy roślin są podobne do tych z Azji (centralnej)
Moszyński uważa, że kulturę należy badać z perspektywy geograficznej, biologicznej i historycznej.
Ewolucjonizm krytyczny- wypracował własną koncepcję badań etnograficznych, tzw. ewolucjonizm krytyczny, postulujący ograniczenie studiów do określonej grupy etnicznej, znajdującej się w określonym czasie i przestrzeni, szeroko wykorzystywał osiągnięcia innych nauk (językoznawstwo, archeologię, psychologię).
Sceptyczny wobec dyfuzji, jako tłumaczenia różnorodności kultu, uważał, że dyfuzja kult. Zachodzi jednak nie całościowo
Uznawał stadialność kultury(rozwój kultury), może przybierać inne kierunki w przypadkach różnych kultur; co łączy wszystkie kultury to człowiek homo faber (człowiek twórca)
Kultura jest determinowana przez czynnik lokalny
Wilhelm Dilthey –niemiec, (2 połowa XIXw)
Koncepcja typologii Weltanschauungslehre (Światopogląd), światopogląd kształtowany jest przez czynniki:
Naturalistyczny, przyroda determinuje jednostkę
Idealistyczny – człowiek jest świadomą istotą wyodrębnioną ze środowiska, wolna wola i świadomość człowieka, sami świadomie wyodrębniamy się ze świata przyrody
Idealizm obiektywny- łączy 1 i 2, człowiek jest samoświadomą jednostką wyodrębnioną ze świata przyrody jednak jest harmonijnie połączony z przyrodą
Łączenie metodologii, nie można zrozumieć kultury bez analizy podstaw tej kultury, u podstaw jest myśl, która nie powstałaby gdyby nie ciało, z biologii wyrasta myśl
Nauki przyrodnicze-wiedza jak jest.
Nauki humanistyczne –wiedza, dlaczego tak jest.
Kultura egzystuje zawierając w sobie określony paradygmat oglądu świata, jest on determinowany/zmieniany itp. Poprzez uwarunkowania klimatyczne
Biologia, historia, geografia- to trzeba poznać żeby poznać kulturę, działanie transdyscyplinarne tworzone poprzez współpracę
SZKOŁA MENCHESTERSKA
z gruntu brytyjskiego, początki lata '40, rozkwit '50-'60
Max Gluckman – RPA, żydowskie korzeni
Victor Turner- szkockiego pochodzenia
Fredrik Barth- norweskiego pochodzenia
szkoła- sposób opisu rzeczywistości, sposób prowadzenia obserwacji, koncentracja na ściśle wyselekcjonowanych aspektach społecznej i kul rzeczywistości, niepodobna zgłębić całości życia społecznego
badano władzę i konflikt, ponieważ zauważono, że w świecie się coś zmienia dlatego zaczęto badać te zjawiska, UK utraciła wtedy mocarstwo kolonialne, rzeczywistość uległa transformacją UK oddaje niepodległość kolonią. Punktem wyjścia obserwacji władzy w Afryce.
Skupiła się na :
istota władzy
konflikt – co powoduje,że narastają konflikty, stawiano pytania o przyczyny np. dostęp do wody,diamentów,pastwisk w Afryce, > w jaki sposób konflikt się rozwija> w jaki sposób konflikt można kontrolować- powstrzymywać i podsycać > i jak można ugasić konflikt . Z badań szkoły M, wynikało że dało się zobrazować system czarno białym > biali gr rządząca czarni -podporządkowani , relacje władzy oparte na systemie opresyjnym,
Metodologia- pogłębiona obserwacja uczestnicząca, która pozwalał „rozbierać” analizowaną sytuacje na poszczególne fakty, podział czynności badawczych, rozbiór na czynniki składowe,po to aby potem złożyć obraz nadając mu formę paradygmatu (uniwersalny wzór).
Pars pro toto- część za całość, na podstawie części nie powinno się wyciągać wniosków o całości
Cztery obszary badawcze:
problemy społeczne, które wynikają z powodu konfliktu (niski poziom edukacji, niska jakość życia), dlaczego Afryka została tak dogłębnie skolonizowana prze reżim biały, zwrócono uwagę na to co zaistniewa w byłych koloniach brytyjskich , zauważono że konflikty etniczne są inicjowane w sposób pośredni poprzez obecność grupy białej (wprowadzenie innowacji, zmiana konsumpcji), kolonializm i zmieniony sposób konsumowania sprzyjały migracją, nowy sposób zarządzania, innowacje rujnują stary porządek pojmowania rzeczywistość, destrukcja tożsamości jednostki – problemy psychologiczne, niepewność, frustracja,>>następuje atomizacja społeczeństwa- niemożność organizowania wspólnoty>brak empatii do drugiego człowieka>funkcjonujemy jako nomada (samotna jednostka), konflikt wartości plemiennych z wartościami świata zachodniego,industrializacją, co mogą zrobić jednostki:odrzucić swoje wartości lub selektywne przyjmowania wartości- „nieuświadomiony dobór wartości”- jednostka nie potrafi wytłumaczyć dlaczego np. ubiera się jak jednostka biała , konflikt zatem jest pochodną zderzenia wartości, jest to 'faza poszukiwania równowagi', długotrwały konflikt może doprowadzić do zwyrodnienia grupy rządzącej
procesy akulturacji (umiejętność funkcjonowania w obcej kulturze-poznanie kodów kulturowych, umiejętność reagowania jak autochton), dynamiczny proces, przejście jednostki z 1 wzoru kult. do 2 (tu z kultury plemiennej do zurbanizowanej) wynika wysiłku, dotyczy zmiany i przyjęcia nowych kodów kulturowych, poznaniu ich ale także umiejętność zastosowania ich, kwestia relcji władzy plemiennej do władzy kolonialnej – serwinizm- aby pozyskać względy władzy kolonialnej, władze plemienne są gotowe oddać część własnych zasobów, serwinizm-służalność, zachowanie kompradorskie -coś za coś, oddam część swoich zasobów aby zdobyć przychylność władzy
interakcje personalne- w jaki sposób ludzie się komunikują nawiązują kontakty, interakcje personalne ulegają transformacji, dochodzi do konfrontacji 3 stylów: agrarnego (Afryka) , miejskiego(świat zachodni), oraz zurbanizowany (typowo miejski). Jak się przystosować ? >zmiana sposobu konsumowania dóbr- np. wyrzucanie wszędzie śmieci, ponieważ nie ma śmietnika, > ludzie zatracają pierwotną zdolność komunikowania i działania
dyskurs społeczny -analizowana jest retoryka i semantyka tego dyskursu – co się mówi, w jaki sposób się mówi, dialog i komunikacja (zakłada intencje nadawcy aby strona odbiory przyjęła ten komunikat, zrozumiał go, wyposażenie w empatie)
Szkole manchesterska skupiła się na zjawiskach takich jak: segregacja rasowa-apartchat?, różnice w standardzie życia grupy dominującej i zdominowanej, dysproporcje władzy, słaba infrastruktura osiedli autochtonicznych a dobrze rozwinięta w dominującej; kultura jedzenia; analiza dysproporcji w dostępie do dób kulturowych. Maks Gluckman -rosyjski żyd, dał wytyczne w jaki sposób badania mają przebiegać, apartchaid, industrializacja. Migracje (zwłaszcza robotnicze), analiza w sensie gospodarczym, politycznym,społecznym. Uważał że społeczności plemienne wcale nie są proste w strukturze, w społecznościach plemiennych istnieje bardzo silna więź grupowa, jednostki często się komunikują, społeczeństwa zachodu są proste – nie ma komunikacji bezpośredniej. Co jest źródłem konfliktu z społeczeństwa zachodu? > upośledzona komunikacja oraz narastający konflikt wewnętrzny jednostki ( z konfrontacji nowych stylów bycia i konsumowania, jesteśmy zdywersyfikowani). Nadmiar wyborów jest destrukcyjny- Toffler.
KULTURA BUNTU 29.05.2013
KONTRKULTURA KONSESTACJA formy buntu,wyraz społeczno-obyczajowego nie zadowolenia , najczęściej młodzi ludzi (nie są oni inicjatorami, są wykonawcami, nie zawsze są inicjatorami)
młodzi ludzie są ufni i pełni wiary>nie przeżyli zdarzeń które zachwiałby ich wiara, psychologowie- nie ma jednostki, która w nic nie wierzy, imanentnym pierwistkiem naszej świadomości jest wiara > wiara umiera ostatnia,.
Lata '50 USA, Europa po II woj światowej niepewność jutra, człowiek młody obarczony wojną chce pozbyć się wspomnień, >>Świat zachodni lata '50>dlaczego dochodzi do buntu>>KRYZYS (zmiana postrzegania np. sys.wartości,albo ze zmiany sposobu konsumowania,kryzys jest processem przechodzenia z jednego świata do drugiego -związany z rekonfiguracją naszej świadomości- często proces bolesny. Bunt społeczny w latach 50-60 w USA stał się wartością samą w sobie, wyznacznik alternatywnego sposobu życia, dotyczny również uczestniczenia w kulturze- poszanowanie i podkreślenie indywidualności-kultura jest konsumowana w sposób indywidualny-dążenie jednostki do własnego indywidualnego stylu życia. Buntownicy przeciwko autorytarnym rządom – określają wolność stylu jednostki jako fundamentalne prawo. Peter Sloterdijk -to co było protestowane przez jednostki w latach 60 w latach 80 zostało stłumione i stało się cichym przyzwoleniem
Etyka odpowiedzialności (egzystencjalna) – wartości obecne w kulturze doprowadziły ludzkość do destrukcji- II woj światowa-mordowanie wg ideologi.
1962 r manifest amerykański-zestw wartości wg których należało żyć (poglądy,normy,zasady-opozycjne do tych wyznawanych dotychczas)-autorzy-studenci-Stowarzyszenie na rzecz demokracji. Autorzy zwracali uwagę na nierówności społeczne,rozbieżność między tym co było deklarowane a tym co było czynione(hipokryzja). Dobrobyt w którym dorastali jest wyspą na oceanie biedy. Poglądy lewicujące, liberalne. Manifest konsestował. Dla młodego pokolenia ameryki -filozofia egzystencjalizm -lata 50- doświadczenie zła- co determinuje ludzką egzystencję, jaka ona ma być. Nowa lewica ameryki, holenderski ruch Provos- organizacje studenckie,które miały znaczenie. Członkowie organizacji zasiadają w zarządach, które mają znaczenie w budowaniu kształtu społeczeństwa - zaczyna się demokracja deliberatywna (uczestnicząca)- jednostka ma realny wpływ na decyzje rządu.
Znaczenie sztuki i kultury.
Lata 60 – umasowienie i upolitycznienie ruchów studenckich- zauważalne poprzez stosowanie specialnej strategi jaką była kontr kultura- demonstracja sprzeciwu ale także forma ucieczki- eskapizm od dominujących zwyczajów i reguł . Lata '50 -kultura bitników, lata '60 hipisi, koniec lat '80 japis (każde pokolenie ma swoich przedstawicieli, osoby młode mają tendencje do wyznaczania nowych nurtów,sięgając do różnych narzędzi-politycznych,religijnych,kulturowych.
Kultura – książki- odbijały flustracje które dotykały młodych ludzi
Buszujący w zbożu- J. D. Salingera
Lot nad kukułczym gniazdem - Ken Kesey
Wilk stepowy- Hesse
Teatr-alternatywny- mobilizowały one widzów do aktywnego uczestniczenia w sztuce, widz nie był tylko obserwatorem
Muzyka i sztuka podkreślały solidarność pokoleniową młodych ludz. Manifestacja sposobu życia.
Jeans Joplin, Bob marley,hendrix, rolling stones, >hasła równouprawnienia kultur,tradycji.
Mekką kontestującej młodzieży byłą Kalifornia (ciepło,słońce, miejsca przyciąga jednostki twórcze) porównywalne do NY, Kalifornia-dobrobyt,dostatek,pełnia życia, filozofia wolności w słowie i czynie,oraz wolna miłość. Dopuszczalne było sięganie po takie narzędzie które miały wyzwalać nasza swobodę- muzyka. Literatura, poezja, substancje psychotropowe .Wolność kwitła na uniwersytetach- powstrzymywanie się od kategorycznej negacji, np. czytanie poezji na dragach. Przestrzeń -festiwale, happeningi, Montreal,woodstock> symboliczny wyraz konsestacji>. W jaki sposób się buntowano: sposób wyboru dóbr konsumpcyjnych i symbolicznych np. ruch wegetariański, weganizm, fruktorianie, jarosz.; np.joga, areobik, buddyzm,filozofia zen, Jednostka chciała korzystać z piękna życia,ale chciała to robić w większym gronie więc musiała być atrakcyjna.
Lata '70 -'dekada mojego ja'- dekada zabawy, które kraje i ośrodki w latach '70 przeżywały bum gospodarczy i kulturowy, > wyspy, infrastruktura Hiszpanii wyzrastała, pigs-portugal, italy, grace, spain.>w kulturz hiszpańskiej nie ma myślenia progresywnego>forma sferyczna nie linearna..
Na gruncie POLSKIM
powieści Marka Hłaski, egzystencjalne,
Leopold Tyrman
na przestrzeni teatrlnej >piwnica pod baranami, taetry studenckie STS, czaspopisma Nowa kultura, Po prostu, Brecht-sztuki teatralne- nie interesuje go widz, który siedzi biernie na widowni i ogląda jego przestawienie - zadaniem teatru jest stworzenie sytuacji u widza >nieznośny byt - włączenie się w spektakl
Muzyka na gruncie polskim- blus – Dżem skazany na blusa > jezz -muzyka niebezpieczna
Bikiniarze- subkultura młodzieżowa funkcjonująca w Polsce do końca lat 50. XX w.
Słowniki z przełomu lat 50. - 60. podawały następującą definicję bikiniarstwa: młody człowiek ubierający się ekstrawagancko, w sposób przesadnie modn, moda zachodnia, płasz, przyktrótkie spodnie, kapelusz, kolorowa skarpetka, but a grubej podeszwie, slucha jezzu, czyta lit.zachodnią. Otwarty na wartości zachodnie>tego obawiał się reżim komunistyczny-stąd chęć wyśmianai tej kultury
hipisi
hipsterzy
charakterystyka porównawcza
KRYZYS KULTURY
pojęcie kategorii filozoficznej którym opisujemy nowoczesność
termin kryzys aplikowany jest do kondycji cywilizacji zachodniej (europa,usa,nowa alenadia itp.)
filozof niemiecki Reinhart Koselleck (Xxw.) kulturoznawca,historyk, filozof >uważał, że termin kryzys jest równie ważny co terminy postęp i ewolucja (triada)
nowoczesna refleksja w zachodniej myśli rozpięta jest na 3 fundamentach kryzys,postęp,ewolucja
pochodzenie z greckiego (antyk) krisis -dosłownie:dzielić,rozłączać, wybierać,decydować,osądzać; z kultury chrześcijańskiej -zmiana znaczenia -odnosi się do stanu zawieszenia , liminalność (bycie pomiędzy,Liminalność jest wg Turnera stanem zawieszenia ), XVI-XVII w w tekstach filozoficzno-teologicznych; w XVII / XVIII wiek słowo modne ponieważ dostrzeżono zmiany w postrzeganiu świata
KRYZYS w Europejskiej nowoczesności:
Pierwszy kryzys oświeceniowo-romantyczny- upadek dawnego religijnego, mitologicznego postrzegania świata/ poglądu na świata; stałe wzorce piękna i dobra
koniec wieku XIX i początek XX (1880-1914), związany z załamaniem się historyzmu oraz wierze, że ludzkość może rozwijać się w sposób doskonały poprzez postęp (Werner Wiktor, Historyczność kultury), [(fatalizm-los narodu,jednostki jest przesądzony a priori)], wiara w postęp legła w gruzach (doświadczenia II wojny światowej)
pojawia się sformułowanie topos kryzysu (motyw,miejsce, gdzie kryzys powstaje), Koselleck opracował 3 modele semantyczne(sposob intepretowania zjawiska) kryzysu :
kryzys jako coś permamentnego, stały element dziejów ludzkości, wynika z nieustannego napięcia jakie towarzyszy podejmowaniu przez człowieka decyzji, każda decyzja towarzyszy wiara że ta decyzja przyniesie zakładany skutek, jeżeli rzeczywistość przynosi nam nie ten skutek co chcieliśmy nasza wiara ulega destrukcji, dokonywanie wyboru jest związane ze stresem , nasze codzienne życie jest napełnione mnogością decyzji > ten rodzaje kryzysu jest uniwersalnym,powszechnym aspektem ludzkiej egzystencji , w nowoczesności bardziej dosadny niż wcześnie,ponieważ człowieka wspołczesny został wyalienowany ze świata absolutnych wartości został skazany na wybory względne, nieostateczność wartości przyczynia się do kryzysu kultury i jednostki, nie wybieramy między prawda a fałszem wybieramy między wielością prawd i wielością fałszów. Przy takim postrzeganiu możemy uznać, że cała epoka nowoczesna jest przesycona kryzysem, relatywizacją wartości i „odczarowywaniem” rzeczywistości
Powracające, powtarzające się przełomy; przemiany o epokowym znaczeniu np. przełom newtonowski,kopernikowski; są to procesy jednostkowe i niepowtarzalne >dziją się w swojej historycznej specyfice – ale posiadają unwersalną cechę >>diamentralna zmianą<< -kryzys w tym ujęciu jest FAZA PRZEJŚCIA (z 1 stanu do 2). Takiemu ujęciu kryzysu- towarzyszy zjawisko postępu
jako ostateczne rozstrzygnięcie - „zwrot absolutny”, ten 1 kryzys w owiele mniej radykalny sposób zmieniał pogląd na świat, ten kryzys nie był tak drastyczny jak kryzys nowoczesny-jest permanentny, cały czas trwa; w kryzysie oświceniowo-romantycznym idea postepu- emanacja twórczości ludzkiego umysłu; kryzys modernistyczny jest bliższy modelowi permanentnej utracie równowagi, utrata wiary w postęp; filozofia Marksa, nie ma czasu (Michał Heller)
Często łączony z heglowską Gelassenheit (zdarzeniowość) - rzezcywistość jako bezwładn materia gdzie rzczy rządzą się same sobą, pozostawić rzeczy własnemu biegowi, ponieważ ostateczne nie mamy na nie wpływu .
Zbiory kryzysu wg Koselleck
zbiór psychofizyczny – integralna część naszego rozwoju, tak długo jak żyjemy kryzys będzie nam towarzyszyć, każda faza życia przynosi zmianę, która jest obarczona kryzysem, poprzez kryzys my doświadczamy pełnej ludzkiej egzystencji
kryzysy epistemologiczne – asocjowany z postępem naukowym, dotyczy wartość (T.Kuhn Struktura rewolucji naukowych), jest immanentną częścią procesu badawczego -kryzys i napięcie -szukanie, zjawisko pozytywne -stymuluje
kryzysy ekonomiczne- okresowy brak równowagi spowodowany nierównomiernym rozwojem i dystrybucją czynników produkcji, kryzys w gospodarce jest stałym elementem
Kryzys jest zmianą, na dobre lub złe, kryzys może poprzedzać katastrofę, kryzys w kulturze -kultura stanęła w rozdrożu .
Kryzys kultury cd. >>KRYZYS HUMANISTYKI
kryzys-zapowiedź pewnej katastrofy- sygnał ostrzegawczy
przymus sądzenia i decydowania gdy czas nagli- sytuacja stresogenna
paradoks osiłka Buridana
paradoks osiołka Buridana – zwierzę nie potrafi się zdecydować, czy najpierw zjeść owies z koryta czy wypić wodę z wiadra i w końcu umiera z głodu i z pragnienia. Osiołek umarł z głodu mimo 2 pełnych żłobów>>wolna wola występuje wtedy i wtedy działa kiedy zezwoli na to intelekt -to intelekt decyduje które dobro jest większe
buridan -pojęcia: intencja, impet, rozróżnienie pojęć pierwotnych i wtórnych, wg B. nauka ma charakter systemowy – wszystkie sądy które wydajemy i uważamy za naukowe winny wiązać się ze sobą w sposb.logiczny
Kryzys kultury, kryzys estetyki
Morawski-kryzys kult. w całej nowoczesności, 3 różne perspektywy kryzysu:
kryzys -stan permanentny- nieustannie podejmujemy krytyczne osądy wobec zjawisk,pojęć, procesów, metod; współczesny kryzys kult. nie jest 1 ani ostatnim- ponieważ człowiek jest wyposażony w gen samorefleksji, kryzys kultury to kryzys człowieka
kryzys jako przełom-faza przełomu/przejściowa, w ten sposób czł. próbuje odnaleźć nowe formy funkcjonowania jako jednostka i zbiorowość; konflikt stary porządek vs nowe system; nowe paradygmaty zachodzą wtedy kiedy stare środowisko zaczyna obumierać (dosłownie fizycznie,umierają) ; kryz. Okres przejściowy nie wyklucza powrotu do początkowej struktury, jest możliwe przywrócenie stanu oryginalnego-kulturowo uprawomocnionego; taki stan postrzegany jako „normalny”,”powszechny”
kryzys jako ostateczny kres lub decydujący zwrot; po którym konstelacje społeczne nie mogą wyglądać tak jak do tej pory ; kryzys pojawia się wtedy kiedy zostały osiągnięte granice wzrostu-nie można już nic wymyślić , najczęściej w trakcje przełomu technologicznego; gwałtowny zwrot i zmiana kierunku,( zwrot językowy,zwrot performatywny)
Morawski „Kryzys kult oznacza jedno wyczerpanie się perspektywy poznawczej co pociąga za sobą potrzebę radykalnej dekonstrukcji kultury jako zbioru wiedzy.”