Ergonomia jako

wiedza

interdyscyplinarna



Systematyczne badania ergonomiczne
rozpoczęto w okresie drugiej wojny
światowej w USA i w Wielkiej Brytanii.
Miejsce i czas zainicjowania tych prac
były konsekwencją okoliczności, w
których znalazły się te państwa.



Czas wojny, to dla każdego społeczeństwa okres

działań warunkujących przeżycie. Podejmowane

są wówczas wzmożone wysiłki na rzecz budowy

nowych, doskonalszych środków technicznych

służących do transportu wielkiej liczby ludzi, a

także sprzętu i materiałów oraz budowy nowych

środków łączności, przetwarzania informacji,

wytwarzania żywności, paliw, odzieży i budowy

obiektów inżynierskich. Na efektywne wyniki

tych wysiłków mogą liczyć tylko państwa bogate

i posiadające wysoko rozwiniętą technikę oraz

odpowiednio wyszkoloną kadrę.



Podczas drugiej wojny światowej wysoki stopień
skomplikowania osiągnęły środki techniczne
służące do sprawnego zabijania ludzi i niszczenia
ich siedlisk: samoloty, okręty, czołgi, broń
strzelecka, broń masowego rażenia, pojawiły się
nowe, nieznane wcześniej urządzenia, jak stacje
radarowe, maszyny szyfrujące oraz liczące. Praca
człowieka jako operatora tych skomplikowanych
urządzeń wymagała sprostania nowym, trudnym
zadaniom i przynosiła nieznane wcześniej
obciążenia.



W środowisku pracy zaczęło dominować

obciążenie psychiczne, jednocześnie ludzie

doznawali ekstremalnych przeciążeń

fizycznych i uciążliwości pochodzących od

czynników środowiskowych. Maszyny to

wytrzymywały, ponieważ były zaprojektowane

do działań w takich właśnie warunkach. Nie

można było tego samego powiedzieć o

człowieku. Okazało się, że człowiek jest

najbardziej zawodnym elementem systemu,

do którego został włączony i często był

przyczyną niepowodzeń, strat i katastrof.



Do analizy tych zdarzeń i określenia ich
przyczyn włączono specjalistów z grupy
nauk o człowieku: głównie psychologów i
fizjologów. Wyniki ich badań wskazywały,
że jedyną drogą podwyższenia
niezawodności systemu złożonego z
człowieka i urządzeń technicznych jest
uwzględnianie możliwości i ograniczeń
człowieka przy projektowaniu tych
urządzeń.



Rozwiązanie problemów, które z taką
ostrością pojawiły się w omawianym
czasie, wymagało udziału wielu
specjalistów z różnych dyscyplin
naukowych. Dyscypliny te można ująć w
dwie grupy: nauki o człowieku i nauki
techniczno-organizacyjne

 Nauki współtworzące

ergonomię

Nauki o człowieku

Nauki techniczno-

organizacyjne

Fizjologia pracy

Technika i technologia

Psychologia pracy

Organizacja pracy

Antropometria

Ekonomika pracy

Nauki medyczne

Nauka o jakości



Przedstawiciele wszystkich nauk z obu
grup muszą współdziałać ze sobą
podczas analizowania i rozwiązywania
problemów ergonomicznych. Tego typu
nauki nazywamy interdyscyplinowymi,
ponieważ problemy przez nie
rozwiązywane leżą pomiędzy (inter)
innymi, znanymi wcześniej
dyscyplinami lub ich grupami.



Ergonomia nie jest jedyną nauką
interdyscyplinową. Czasy współczesne
charakteryzują się pojawianiem się
wielu tego typu nauk (np. biofizyka,
ekologia, biotechnologia, astrofizyka) -
można rzec, że jest to
charakterystyczna tendencja końca XX
wieku.

Ergonomia należy do grupy nauk

ergologicznych, które w różnych aspektach
zajmują się pracą ludzką. Szczególnie silne
związki łączą ergonomię z następującymi
dziedzinami (podano do nich wybrane
definicje):



ochroną pracy - jest to "zespół środków i
metod zawartych w aktach prawnych
nakładających na zakład pracy obowiązek
kształtowania warunków pracy, które by
zabezpieczały pracowników przed
zagrożeniami dla ich życia lub zdrowia oraz
umożliwiały regenerację utraconych sił
biologicznych również poza pracą" ,



bezpieczeństwem i higieną pracy -
"zespół minimalnych warunków
określonych przepisami prawnymi,
mających na celu zabezpieczenie
pracowników przed zagrożeniami dla
ich życia lub zdrowia, występującymi
podczas pracy"



organizacją pracy - "suma działań
technicznych, ekonomicznych i
organizacyjnych, skierowanych na stworzenie
optymalnego połączenia siły roboczej i środków
produkcji (przedmiotów i środków pracy) oraz
zapewnienia człowiekowi właściwych warunków
pracy". W ujęciu prakseologicznym
organizowanie dotyczy układu elementów
uporządkowanych i powiązanych ze sobą w taki
sposób, że elementy te przyczyniają się do
powodzenia całości, czyli - osiągnięcia celu

Obszar zainteresowania
współczesnej ergonomii

Obszar

Zakres

Wyznaczniki

Wybrane

przykłady

Ergonomia fizyczna

Cechy
konkretnego
człowieka

Cechy anatomiczne
antropometryczne
fizjologiczne
biomechaniczne

Pozycja podczas
pracy, ręczne prace
transportowe, ruchy
powtarzalne

Ergonomia
kognitywna

Cechy
konkretnego
człowieka

Charakterystyka
postrzegania, pamięć,
wnioskowanie odruchy,
reakcje,

Obciążenie
umysłowe,
podejmowanie
decyzji, stres,
interakcja człowiek-
komputer

Makroergonomia

System
socjotechniczny

Struktura, procesy,
polityka

Komunikacja
interpersonalna,
zarządzanie
zasobami ludzkimi,
telepraca, czas
pracy.