Integracja europejska w

obszarze polityki

społecznej

Program wykładu

• Zadania europejskiej polityki

społecznej

• Traktaty Rzymskie
• JAE
• Traktat z Maastricht
• Europejska Karta Społeczna
• Karta Socjalna

Cel polityki społecznej UE

• Polityka społeczna Unii Europejskiej

to działania Wspólnoty mające na
celu powstanie ponadnarodowego
prawa,

jak

również

wzajemne

uznawanie minimalnych standardów
socjalnych

przez

państwa

członkowskie.

Zadania polityki społecznej

UE

Do zakresu zagadnień polityki społecznej UE

zalicza się:

• politykę zatrudnienia
• stosunki pracy
• szkolenia zawodowe
• ochronę społeczną, bezpieczeństwo i

higienę pracy

• ustanawianie minimalnych norm ochrony

zatrudnienia

• przeciwdziałanie bezrobociu
• zwalczanie dyskryminacji
• dialog społeczny

Przesłanki integracji w

obszarze socjalnym

• Konieczność opracowania

mechanizmu równoważącego kwestie
społeczne i gospodarcze.

• Przekonanie, że integracja

europejska nie może ograniczać się
jedynie do tworzenia wspólnej
przestrzeni ekonomicznej, lecz ma
dotyczyć szeroko rozumianych
procesów gospodarczych i
społecznych.

Traktaty Rzymskie

• Przepisy dotyczące praw społecznych

zostały ujęte już w Traktacie Rzymskim,

ustanawiającym w 1957 r. Europejską

Wspólnotę Gospodarczą (EWG).

• W pierwszych latach funkcjonowania

Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej

polityka społeczna miała marginalne

znaczenie.

• Za priorytetowy cel Wspólnoty

uznawano szeroko zakrojoną integrację

gospodarczą.

Polityka społeczna w

Traktatach Rzymskich

• Państwa założycielskie - Belgia,

Holandia, Niemcy, Włochy, Francja i
Luksemburg - uznały, iż:

wzrost

gospodarczy automatycznie
doprowadzi do rozwoju sfery
społecznej, a integracja gospodarcza
pociągnie za sobą samoczynne
dostosowanie przepisów socjalnych w
ramach Wspólnoty.

Traktaty Rzymskie

• Artykuły związane ze sferą społeczną

funkcjonowania Wspólnoty nie zawierały

żadnych konkretnych rozwiązań, a raczej

postulaty pewnych działań.

• Treści socjalne zawarto w zaledwie

kilkunastu z 248 artykułów Traktatu oraz w

jego preambule.

• Najistotniejsze:

Artykuły 123-125

deklarowały utworzenie specjalnego

instrumentu finansowego - Europejskiego

Funduszu Społecznego, którego

podstawowym zadaniem miało być

stymulowanie mobilności pracowników

wewnątrz Wspólnoty oraz ułatwianie

im adaptacji zmian procesów produkcji.

Szczyt w Paryżu (1972)

• Stwierdzono, że wzrost w sferze

gospodarczej nie pociągnął za sobą
postępu w sferze socjalnej, jak
wcześniej zakładano.

• Stwierdzono, że warunki życia w

poszczególnych państwach
członkowskich są zbyt zróżnicowane,
a kwestia poprawy jakości życia
powinna być rozstrzygnięta przy
udziale wszystkich partnerów
społecznych.

Program Akcji Społecznej

(1973)

W programie tym określono trzy

podstawowe wytyczne dla polityki

społecznej:

• pełne i lepsze zatrudnienie

• lepsze warunki życia i pracy

• większy udział pracowników i partnerów

społecznych w procesach decyzyjnych.

Ten pierwszy program socjalny Wspólnoty

został ostatecznie uchwalony przez Radę

Ministrów w 1974 r.

Jednolity Akt Europejski

• Regulacje w pierwszej połowie lat 80.

dotyczyły głównie problemów
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w
miejscu pracy.

• Dopiero podpisany w 1986 r.

Jednolity Akt Europejski

określił

nowe kompetencje Wspólnoty w
dziedzinie polityki socjalnej.

Kwestie socjalne w

JAE!!!

• Wzrosła ranga dialogu społecznego

na szczeblu europejskim

• Podkreślono konieczność

skoordynowania działań europejskich
funduszy strukturalnych w celu
poprawienia jakości życia w
biedniejszych państwach
członkowskich

• Wg postanowień JAE polityka

Wspólnoty powinna zmierzać do
zachowania spójności pomiędzy
gospodarką i problemami socjalnymi

Traktat z Maastricht (1992r.)

• Do Traktatu dołączono

Porozumienie w Sprawie Polityki
Społecznej

, w którym państwa

członkowskie, z wykluczeniem
Wielkiej Brytanii, zostały
upoważnione do korzystania z
organów, procedur i mechanizmów
traktatowych dla celów polityki
społecznej.

Traktat z Maastricht

• W Porozumieniu określono cele

polityki społecznej, które jedynie w
kwestii praw pracowników i dialogu
społecznego wykraczały poza ramy
Traktatu o Wspólnotach Europejskich.

Zadania UE w obszarze polityki

społecznej wg Traktatu z

Maastricht

• Zadaniem Wspólnoty jest wspieranie

wysokiego poziomu zatrudnienia i
opieki społecznej, podnoszenie stopy
życiowej obywateli Unii Europejskiej
oraz podejmowanie działań
zmierzających do poprawy poziomu
oświaty i kształcenia zawodowego.

• Ponadto cele polityki społecznej

powinny być realizowane w oparciu o
zasadę pomocniczości.

Europejska Karta Społeczna

(RE)

• Podpisana w 1961 roku
• Zawiera prawa i wolności oraz

ustanawia mechanizm nadzoru
gwarantujący ich przestrzeganie
przez Państwa - Strony.

• Od 1996 roku, zrewidowana

Europejska Karta Społeczna, która
weszła w życie w 1999, stopniowo
zastępuje pierwotny traktat z 1961
roku

Prawa gwarantowane

• Prawo do mieszkania
• Zdrowie
• Edukacja
• Praca i zatrudnienie
• Ochrona prawna i społeczna
• Przemieszczanie się osób
• Kwestia dyskryminacji

Prawo do mieszkania:

• dostęp do mieszkań o odpowiednim

standardzie;

• ograniczanie bezdomności;
• polityka mieszkaniowa nakierowana na

wszystkie kategorie osób nieposiadających

wystarczających zasobów;

• procedury ograniczające przymusową

eksmisję;

• równy dostęp dla osób nie będących

obywatelami do mieszkań socjalnych i

zasiłków mieszkaniowych;

• budownictwo mieszkaniowe i zasiłki

mieszkaniowe dostosowane do potrzeb

rodziny.

Zdrowie:

• dostęp do efektywnego systemu

ochrony zdrowia dla całej populacji;

• polityka zapobiegania chorobom w

szczególności poprzez zapewnienie
zdrowego środowiska;

• polityka ukierunkowana na usuwanie

zagrożeń dla zdrowia wynikających z
pracy w celu zapewnienia
bezpieczeństwa i higieny pracy na
płaszczyźnie prawnej oraz w praktyce;

• ochrona macierzyństwa.

Edukacja:

• bezpłatna edukacja na poziomie podstawowym

i średnim;

• bezpłatne i efektywne poradnictwo zawodowe;

• dostęp do przygotowania do zawodu (ogólne i

zawodowe szkolnictwo średnie),

uniwersyteckiego i pozauniwersyteckiego

szkolnictwa wyższego, szkolenia zawodowego;

• środki specjalne dla obcokrajowców

przebywających na terenie państwa;

• integracja dzieci niepełnosprawnych w ramach

zwykłego systemu szkolnictwa;

• dostęp do edukacji i szkolenia zawodowego dla

osób niepełnosprawnych.

Praca i zatrudnienie:

• zakaz pracy przymusowej;

• zakaz zatrudniania dzieci poniżej 15 lat;

• specjalne warunki zatrudnienia osób w wieku 15-18 lat;

• prawo pracownika do zarabiania na życie pracą swobodnie

wybraną;

• polityka gospodarcza i społeczna skierowana na osiągnięcie

pełnego zatrudnienia;

• sprawiedliwe warunki pracy w zakresie płacy i czasu pracy;

• ochrona godności w pracy oraz ochrona przed

molestowaniem seksualnym;

• wolność tworzenia związków zawodowych i organizacji

pracodawców w celu ochrony interesów ekonomicznych i

socjalnych; wolność wstępowania lub nie wstępowania do

tych organizacji;

• promocja wspólnych konsultacji, rokowań zbiorowych oraz

mechanizmów pojednawczych i dobrowolnego arbitrażu;

• ochrona w przypadku zwolnienia z pracy;

• prawo do strajku;

• dostęp do zatrudnienia dla osób niepełnosprawnych

Ochrona prawna i społeczna:

• status prawny dziecka;

• traktowanie młodocianych przestępców;

• ochrona przed złym traktowaniem i

nadużyciami;

• zakaz jakichkolwiek form wykorzystywania

(seksualnego i innych);

• prawna ochrona rodziny (równość pomiędzy

małżonkami oraz małżonków w stosunku do

dzieci, ochrona dzieci w przypadku rozpadu

rodziny);

• prawo do ubezpieczenia społecznego,

zabezpieczenia społecznego oraz świadczeń

socjalnych;

• prawo do ochrony przed ubóstwem i

wykluczeniem społecznym;

• opieka nad dziećmi;

• specjalne środki ochrony osób w podeszłym

wieku

Przemieszczanie się osób:

• prawo do łączenia się rodzin;
• prawo obywateli do opuszczenia

własnego kraju;

• gwarancje proceduralne w przypadku

wydalenia z kraju;

• uproszczenie formalności

imigracyjnych.

Kwestia dyskryminacji:

• prawo kobiet i mężczyzn do równego

traktowania i równych szans w zatrudnieniu;

• prawo wszystkich obywateli i

obcokrajowców legalnie zamieszkujących

i/lub pracujących na terytorium Państwa, do

tego, by prawa gwarantowane Kartą były

przestrzegane bez dyskryminacji ze względu

na rasę, płeć, wiek, kolor skóry, język religię,

przekonania, narodowość, pochodzenie

społeczne, stan zdrowia lub przynależność

do mniejszości narodowej;

• zakaz dyskryminacji ze względu na

obowiązki rodzinne;

• prawo osób niepełnosprawnych do integracji

społecznej i uczestnictwa z życiu

społeczeństwa.

Karta Podstawowych Praw

Socjalnych Pracowników

Karta Podstawowych Praw

Socjalnych Pracowników

• uchwalona przez Radę Unii Europejskiej w

dniach 8-9 grudnia 1989 r., w Strasburgu.

Tekst dokumentu inspirowany był

Europejską Kartą Społeczną oraz

konwencjami Międzynarodowej Organizacji

Pracy

• Kartę przyjęło 11 państw członkowskich

Wspólnoty (z wyjątkiem Wielkiej Brytanii).

Karta została zatwierdzona przez Komitet

Społeczno-Ekonomiczny oraz przez

Parlament Europejski.

• Mimo, że akt nie ma charakteru prawnego,

Karta jest pewnym symbolem wartości

uznanych za podstawowe w sprawach

społecznych we Wspólnocie Europejskiej.

Podstawowe prawa społeczne

pracowników

• Prawo do pracy w państwie Wspólnoty zgodnie z

własnym wyborem, 

• Prawo do godziwego wynagrodzenia, 
• Prawo do poprawy warunków życia i pracy, 
• Prawo do ochrony socjalnej zgodnie z obowiązującymi

przepisami krajowymi, 

• Prawo do swobody zrzeszania się i rokowań

zbiorowych, 

• Prawo do szkolenia zawodowego, 
• Prawo kobiet i mężczyzn do równego traktowania, 
• Prawo pracowników do informacji, konsultacji i

uczestnictwa, 

• Prawo do ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy, 
• Ochrona dzieci i młodzieży, 
• Zagwarantowanie osobom starszym minimalnego

poziomu życia, 

• Poprawa społecznej i zawodowej integracji osób

niepełnosprawnych

Konwencja nr 102 MOP

Konwencja nr 102 MOP

• Zabezpieczeniem społecznym

określa się wszystkie rodzaje
działalności socjalnej i wszelkie
świadczenia wymienione w
Konwencji nr 102
Międzynarodowej Organizacji
Pracy (MOP) z 1952r.

o normach

minimalnych w dziedzinie
zabezpieczenia społecznego

, w której

określono koncepcję ryzyka
socjalnego powiązanego z
określonym świadczeniem.

Ryzyko społeczne w Konwencji

102 MOP

Konwencja obejmuje ryzyka:
• Choroby – ryzyko ma charakter złożony,

niejednorodny, przysługują świadczenia

zdrowotne i pieniężne związane z utratą

zarobku z powodu choroby;

• Bezrobocia – utrata zarobków z powodu

niemożności otrzymania odpowiedniego

zatrudnienia przez osobę zdolną do pracy i

mogącą ją podjąć

• Starości – zapewnienie środków do życia po

osiągnięciu ustalonego wieku

• Wypadku przy pracy i choroby zawodowej –

ryzyko złożone, określone szeroko i precyzyjnie

(rozbudowany katalog świadczeń)

Ryzyko społeczne w Konwencji

102 MOP

• Konieczności utrzymywania dzieci – wsparcie

materialne i rzeczowe rodzin

• Macierzyństwa – wsparcie materialne i

świadczenia zdrowotne w związku z utratą
zarobku w okresie ciąży, porodu, połogu, i
potrzeby opieki zdrowotnej w tych okresach

• Inwalidztwa – niezdolność do wykonywania

jakiejkolwiek działalności zawodowej w ustalonym
stopniu, jeżeli można przypuszczać, że będzie
trwała, w związku z czym następuje utrata
zarobków.

• Śmierć żywiciela rodziny – utrata przez wdowę

lub dzieci środków do utrzymania

Zgodnie z Konwencją do zabezpieczenia

społecznego zostały włączone następujące

świadczenia:

• Pomoc lecznicza,

• Zasiłki chorobowe

• Zasiłki w razie braku pracy,

• Świadczenia na wypadek starości,

• Świadczenia w razie wypadku w zatrudnieniu i

choroby zawodowej,

• Świadczenia w razie macierzyństwa,

• Świadczenia (zasiłki) rodzinne,

• Świadczenia w razie inwalidztwa,

• Świadczenia dla pozostałej rodziny w razie śmierci

żywiciela.