EUROPEJSKA POLITYKA GOSPODARCZA:
WYKLAD 1 24.02.04
System gospodarczy:
1. strefa regulacyjna- prawo, instytucje,
2. polityka fiskalna,
3. polityka pieniezna,
4. polityka zatrudnienia,
5. polityka handlowa,
6. polityka kursowa,
7. polityka rolna.
WYKLAD 2 02.03.04
Miedzynarodowy podzial pracy.
Charakter miedzynarodowego podzialu pracy:
1.strukturalny- gospodarki wyraznie roznia sie od siebie. Prowadzi to do koniecznosci wspolpracy.
2. komplementarnosc- czyli uzupelnienie sie.
Podmioty:
1. panstwa,
2. korporacje transnarodowe- gdy jej dzialalnosc istnieje w kilku-kilkunastu krajach.
Czynniki:
1. strukturalne:
a. roznice posiadanych zasobach. Zasoby to:
* ludzkie- w krajach slabo rozwiniętych,
* kapital- w krajach srednio rozwiniętych,
* postep techniczny- w krajach wysoko rozwiniętych.
b. roznice geograficzne i klimatyczne,
c. roznice przemysłowe- specjalizacja w gospodarce.
d. migracje.
2. czynniki techniczne:
a. rewolucja przemyslowa(naukowo techniczna)
* konieczność poniesienia kosztow,
* wyższe zyski,
b. transfer techniki czyli naśladownictwo techniczne, dopływ wiedzy technicznej na rynek,
3. czynniki instytucjonalne:
* prawo,
* system polityczny,
* traktaty międzynarodowe,
4. czynniki koniunkturalne.
Transfer techniki powoduje:
*dostep do dzialalnosci badawczej w ktorej biora udzial rozne instytucje, podmioty.
* bezposrednie inwestycje zagraniczne,
* fuzje, przejecia czyli laczenie przedsiebiorstw w celu podjecia wspolnych przedsiewziec,
* modernizacja- ulepszenie tego co juz mamy,
* procesy dydaktyczne i naukowe badana, publikacje
* nieformalne kontakty naukowe,
* dyfuzja informacyjna.
WYKLAD 3
Teorie pracy:
Teorie przedakcesyjne(czsy rzymskie):
* przyczyna bylo zapotrzebowanie na produkty,
* pojawienie sie „dogmatu slusznej cechy”,
* Tomasz z Akwinu- dogmat ten polegal na kupowaniu za wszelka cene, kora pokrywala wszelkie koszty produkcji,
* rownowaga z cena rynkowa.
Merhantylizm pierwsza teoretyczna proba opisania teorii wymiany,
* bogactwo bylo tworzone w nadwyzce w handlu,
* istnialo duzo cel- szeroki protekcjonizm- aby sie ochronic od importu, bo chciano tylko importu.
Teoria kosztow absolutnych(tworca Adam Smith):
Gospodarka ma wtedy sens, gdy pierwszy kraj produkuje bezwzglednie taniej niz drugi.
Teoria kosztow wzglednych (komparatywnych) tworca D. Ricardo:
Cena produktu byla wyrazona jednostka innego produktu i to mowilo gdzie ten produkt moze byc produkowany np ziemniak= ˝ arbuza.
Teoria obfitosci zasobow- tworca Muckers, Samuelson: najnizsze koszty wytworzone beda mialy kraje w ktorych zasoby czynnikow produkcji wykorzystywanych przy wytwarzaniu danego dobra sa bardziej obfite (tj jest ich wiecej).
Teoria neoczynnikow- kapital ludzki i postep techniczny.
Teoria kosztow realnych tworca Viner- wydajnosc Q/L relacja produktu do liczby pracujacych.
Teoria kosztow alternatywnych.
Teoria doganiania japonska- stosowana w krajach azajatyckich. Roznica na poziomie technologicznym i na poziomie rozwoju gospodarczego.
WYKLAD 4 16.03.04
Miedzynarodowe przeplywy czynnikow produkcji:
Kapital- przeplywy nalze rozpatrywac pod wzgledem kosztow. Wyrozniamy tu:
1. przeplywy towarowe,
2. przeplywy czynnikow produkcji
RYS.....
Ludzie- przeplywy ludzkie to migracja. Przeslanki:
1.powod zarobkowy(ekonomiczny),
* ruch przygraniczny,
* wyjazdy sezonowe,
* wyjazdy czasowe,
2. polityczne,
3. religijne, rodzinne.
Przeplywy kapitalowe:
Rodzaje kapitalu:
1. kapital pozyczkowy
2. kapital produkcyjny- przeplywa w formie bezposrednich inwestycji zagranicznych.
a. koszty,
b. pozyskiwanie nowych rynkow.
3. przeplywy sily nabywczej (pieniadz):
a. przeplywy nieodplatne i bezzwrotne,
* pomoc,
* reparacja,
b. przyplywy odplatne i bezzwrptne,
* tzw wieczne kredyty,
c. przeplywy nieodplatne i zwrotne,
* pozyczki dla rozwoju gospodarczego,
d. przeplywy odplatne i zwrotne
* kredyty komercyjne,
* depozyty.
Motywy przeplwy kapitalu:
1.cele:
* ekonomiczny,
* stabilizacyjny,
* spekulacyjny,
2. okres przeplywu:
* krotkoterminowe czyli spekulacyjne,
* dlugoterminowe czyli inwestycyjne,
3. podmioty i sposoby przemieszczania sie:
* publiczne,
* prywtne,
* pieniezne,
* niepieniezne,
* korporacje transnarodowe,
* instytucje,
* banki,
* podmioty miedzynarodowe: miedzynarodowy fundusz walutowy, bank swiatowy.
4. wplyw na rownowage bilansu platniczego,
5. kierunek przeplywu kapitalu:
* z krojow o niskiej stopie zwrotow do krjow o wysokiej stopie.
Przeplyw techniki:
1.licencje i patenty,
2. fachowa pomoc zagraniczna,
3. wspolpraca miedzynarodowa,
4. wywiad gospodarczy,
5. ksztalcenie, szkolenie za granica,
6. wymiana naukowa,
7. handel miedzynarodowy,
8. targi, wystawy.
WYKLAD 5 23.03.04
1.sposoby ustalania kursow:
* arbitralny- ustalany przez odpowiednie wladze i niezmienne w dlugim okresie.
* staly- ustalany przez instytucje finansowe,
* zmienne(plynne): -dirty,- clear- flooking.
Bank Centralny kontroluje wahania kursow lub pozostawia je swobodnie.
2. sposoby regulacji kursow:
* kurs urzedowy- (banki komercyjne),
* kursy prywatne(kantory),
3. zrozniowanie kursow:
* jednolity w stosunku do wszystkich odbiorcow taki sam,
* zroznicowany,
WYKLAD 6
4. zaleznosci od rownowagi gospodarczej:
* kurs podwartosciowy- nizszy od kursu rownowagi,
* kurs nadwartosciowy- wyzszy od kursu rownowagi.
5. kryterium ksztaltowania sie sily nabywczej:
* efektywny kurs walutowy- sredni wazony kurs obliczany w stosunku do walut glownych partnerow handlowych.
* efektywny, realny kurs walutowy- uwzgledniajacy realia towarowe z glownymi partnerami handlowymi.
6. kryterium stosunku do inflacji:
*kurs walutowy realny- skorygowana inflacja;
* kurs walutowy nominalny- nie uwzgledniajacy inflacji.
7. sposob obliczania kursu:
* bezposredni,
* krzyzowy- np. zł- E a pozniej zł na USD
8. „koszyki walut”
* otwarte,
* zamkniete,
Czynniki okreslajace poziom kursow walutowych.
1. ekonomiczne,
............................................. BRAK....................................
WYKLAD 6 20.04.04
Zagraniczna polityka ekonomiczna:
Zagraniczna polityka ekonomiczna- to celowe dzialanie panstwa w kierunku ksztaltowania stosunkow gospodarczych z zagranica.
Cele ZPE:
1.ilosciowe:
a. rozmiary handlu zagranicznego:
* rozmiary bilansu platniczego:
- rozmiary wymiany towarowej,
- rozmiary wymiany kapitalowej.
b. zasoby surowcowe i ich pozyskiwanie,
2. jakosciowe:
a. Terus of trade (warunki wymiany miedzynarodowej). Przyjmuje wartosci od 0 do 1.
* warunki wymiany:
- cenowe- poprawiaja sie wartosci import/eksport,
- jakosciowe(wydajnosciowe),
b. wydajnosc pracy:
* zagraniczna polityka ekonomiczna ma sluzyc podniesieniu wydajnosci,
* otwartosc gospodarki wymusza podnoszenie wydajnosci, gdyz tam sa kierowane inwestycje zagraniczna.
c. postep techniczny:
* udraznianie postepu technicznego,
* transfer techniki- sprawnosc pozyskiwana nowych technologii i udoskonalen.
d. struktura gospodarki:
* regulacje systemowe, prawne,
* wsparcie finansowe,
* wdrazanie polityki fiskalnej.
Okresy w ktorych cele te moga byc osiagane:
1.okres krotki:
* do 1 roku,
* terus of trade,
2. okres sredni:
* od 2- 5 lat,
* rozmiary handlu zagranicznego,
* postep techniki, transfer techniki,
* wydajnosc pracy.
3. okres dlugi:
* powyzej 5 lat,
* pozyskiwanie surowcow,
* struktura gospodarki,
* bilans platniczy.
Cele te sa od siebie zalezne i scisle powiazane ze soba. Pozyskiwanie jednego celu powoduje koniecznosc powiazania innego.
Środki ZPE: sa to wyrazone rzeczowo lub wartosciowo zasoby czynnikow produkcji sluzace osiaganiu celow zagranicznej polityki ekonomicznej.
1.srodki oddzialywania bezposredniego:
* moga byc stosowane do podmiotow bedacych wlasnoscia panstwa,
* rzad stosuje dowolne srodki dotyczace decyzji produkcyjnych, handlowych, finansowych, inwestycyjnych.
2. środki oddzialywania posredniego:
* jest to oddzialywanie na podmioty gospodarcze nie bedeace wlasnoscia panstwa.
* jest to oddzialywaniu w celu wyzszej konkurencyjnosci. Panstwo moze oddzialywac poprzez:
- wprowadzenie polityki fiskalnej,
- cla, podatki,
- eksport/ import (subwencjonowanie- doplaty).
- udzielanie krydytow,
- gwarancje rzadowe.
Stosowanie srodkow ZPE wynika z wewnetrznych uwarunkowan gospodarczych.
Elementy wewnetrznego systemu gospodarczego wplywaja na dobor srodkow i sposob osiagniecia celow zagranicznej polityki ekonomicznej.
1.kurs walutowy:
* dewaluacja- skokowe obnizanie wartosci waluty,
* rewaluacja- wzrost skokowy,
* deprecjacja- ciagly spadek,
* aprecjacja- ciagly wzrost.
2. stopa procentowa:
* nominalna,
* realna- jest stala.
3. budżet panstwa:
* podatki,
* wydatki.
4. stabilnosc sytemu monetarnego(pieniadza).
5. ceny:
* ceny nominalne, maxymalne, administracyjne.
* vat,
* akcyza.
WYKLAD 7 04.05.04
Polityka gospodarcza.
1. polityka wolnego handlu- skierowana na zmniejszanie barjer w wymianie handlowej(kapital, ludzie, poieniadze).
Instytucje:
1. Miedzynarodowy Fundusz Kapitalowy:
* polityka pieniezna, fiskalna,
2. Bank Swiatowy:
*polityka kredytowa,
* kredytowe wsparcie krajow slaborozwinietych,
3. korporacje transnarodowe:
* decyduja o charakterze polityki ekonomicznej poprzez inwestycje,
* daza do liberalizacji rynku kapitalowego.
Instytucje te zmierzaja do liberalizmu gospodarczego. Kazda z nich zajmuje się czym innym. System gospodarki musi być dobrze przygotowany.
2. polityka profekcjonistyczna:
* polityka ochrony gospodarki,
* może być wykorzystywana w okreslonych sytuacjach,
narzedzia polityki profekcjonistycznej:
cla:
* autonomiczne- nakladane przez jeden kraj,
* umowne- ustalone przez konstytucje z innymi krajami.\
minimalne- biorapod uwage klauzule najwiekszego uprzywilejowania, wynikaja z negocjacji,
maksymalne- najwyzsze z możliwych.
Dyskryminacyjne- z zasady wysokie, maja odstraszyc potencjalnych importerow.
Preferencyjne- maja przyciagnac importerow danego produktu lub importerow z danego kraju.
Importowe,
Eksportowe,
Tranzytowe- opaly celne za to, ze cos przez dany kraj przewozimy,
Od wartosci,
Od ilosci,
Mieszane.
Cla zdecydowanie niegatywnie wplywaja na rynek.
2. instrumenty taryfowe:
* oplaty wyrownawcze- bezposrednio dotaje za eksport lub posrednie- ulgi podatkowe,
* dumping- sprzedaz ponizej kosztow wytworzenia,
* depozyty importowe- kwota dana w depozyt do urzedu za przewoz,
* kontyngenty taryfowe- rzad ustala ile danego dobra mozna sprowadzic po okreslonej cenie.
3. instrumenty pozataryfowe:
* ograniczenie ilosciowe,
* licencje importwoe- np przetargi,
* ograniczenia dewizowe- wskazuja na jaka kwote mozna sprowadzac dany towar,
* umowy platnicze- dotycza przeplywu,
* zakupy rzadowe- rzad reguluje to w bilansie platniczym,
* kompensowanie wymiany towarowej- barter clearing np towar za towar.
..........................
......................
.................
WYKLAD ...............
1. polityka fiskalne- oddzialywanie panstwa na gospodarke za pomoca budzetu panstwa.
1.1 budzet panstwa- oddzialowuje na gospodarke ze wzg na spoob oddzialywan, jej wielkosci.
a. dochody:
* 96% to podatki,
* 4% inne wplywy.
Podatki:
1. posrednie- 65% to vat, akcyza- ksztaltuja poziom cen.
2. bezposrednie- 31%
* dochodowy- od osob fizycznych- zmniejsza rzeczywiste dochody,
* cit, pit.
b. wydatki:
* tradycyjne- armia, policja, wymiar sprawiedliwosci, administracja- 36.9%
* spoleczne- wydatki na sfere budzetowa- renty emerytury sluzba zdrowia- 49%
* inwestycje ok 6%
* inne
dochody wieksze niz wydatki- nadwyzka budzetowa.
panstwo ma dodatkowe srodki na wydatki,
obnizenie podatkow,
wydatki wieksze niz dochody- deficyt:
* nie moze przekraczac 2,8 PKB
* skad panstwo moze wziasc pieniadze:
- pozyczki- papiery wartosciowe, obligacje, weksle(dlug publiczny niemoze przekraczac 60% PKB).
- banki komercyjne- kredyty komercyjne,
- kredyty zagranizcne,
- dodrukowanie pieniedzy.
Efekt wypychania- zastepowanie wydatkow prywatnych na publiczne.
1. wypychanie bezposrednie- p. zastepuje wydatki prywatne na okreslone dobra,
2. posrednie- zwiazek z deficytem budzetowym, jesli panstwo finansuje deficyt kredytowy to zwieksza popyt na pieniadze.
Wzrost popytu spowoduje wzrost ceny kredytow i pozyczek. Nastepuje wzrost stopy % spowodow spadek wydatkow prywatnych.
WYKLAD 18.05.04
Polityka pieniezna:
* realizowana przez Bank Centralny (powolany przez parlament, kadencyjna).
* ma kontrolowac system monetowy na procesy gospodarcze,
Funkcje BC:
* jest bankiem panstwowym- prowadzi wszytskie rozliczenia pieniezno-finansowe panstwa(finansowanie dlugu publicznego, zarzadzanie rezerwami walutowymi).
* bank emisyjny- bank decyduje o ilosci i sposobie obiegu pieniadza w gospodarce.
* bank bankow- BC kontroluje wszytskie banki komercyjne(instytucje finansowe), wydaje licencje i je zabiera bankom, ocenia sprawnosc bankow za pomoca ich plynnosci (zdolnosci pienieznej) interwencja bezposrednia.
BC musi odpowiadac na priorytet gospodarczy kraju, kontroluje sposob wykonania wczesniejszych zalozen.
Instrumenty:
1. stopa %- jest to instrument najczesciej wykorzystywany,
a. stopa redyskonta,- cena krotkoterminowych papierow wartosciowych (weksli) cena zakupu weksli przez BC od B komercyjnych przed terminem.
Jesli stopa rosnie tzn ze bank prowadzi polityke drogiego pieniadza, dazy do ograniczenia p. restrekcyjna.
Maleje - p. ekspansywna polityka taniego.
b. stopa lombardowa,- stopa udzielanego przez BC bankom komercyjnym pod zastaw (papierow wartosciowych).
* jesli BC obniza stope % tzn, ze zacheca B.komercyjne do pozycek.
Polityka restrekcyjna:
*gdy jest nadwyzka podazy pieniadza,
* wysoka inflacja (ma cele antyinflacyjne),
* polityka ta jest osiagana poprzez:
- podwyzke stopy %,
- rezerwy gotowkowe zmniejszaja sie w B. komercyj,
- spadek zasobow kredytowych w B. komercyjnych,
- rosnie cena kredytu,
- rynek dobr- rosna odsetki, spada popyt.
Wzrost stopy % wplywa na inwestycje- spadaja (popyt inwestycyjny spada), - wzrost bezrobocia.
Nastepuje spadek cen- (w wyniku polityki restrekcyjnej),
Firmy ktore niebeda mogly zmniejszyc cen bankrutuja (tworcza destrukcja ),
Pojawi sie dodatkowy popyt (przedsiebiorstwa ktore zostaly) koniecznosc odtwarzania majatku- ceny zaczynaja wzrastac.
2.Stopa rezerw obowiazkowych- minimalna czesc rezerw gotowkowych odprowadzana przez BK do BC (na nieoprocentowany rachunek). Powod:
kontrola podazy pieniadza,
gwarancja wyplacalnosci.
3.operacja otwartego rynku:
skup sprzedaz papierow wartosciowych na otwartym rynku,
sprzedaz ...... restrekcyjna,
skup- BC chce polityki........
4.instrumenty kontrli bezposredniej,
a. pulapy kredytowe
b. wskazniki plynnosci.