DALTONIZM

DALTONIZM — osobliwa wada wzroku

JAKŻE zgorszeni musieli być stateczni kwakrzy, gdy ujrzeli Johna
Daltona w jaskrawoczerwonych pończochach! Na ogół ubierali się w
ciemne kolory — szary, brązowy lub czarny — toteż uznali ten strój za
co najmniej niezwykły. Co się stało?

Dalton urodził się w roku 1766 w angielskiej miejscowości Eaglesfield;
pisał, iż krew jest „ciemnozielona”, a liść laurowy „dobrze pasuje do
[czerwonego] laku”. Wprawdzie został słynnym chemikiem, ale był
dotknięty ślepotą na barwy, ściślej mówiąc: miał trudności z
rozpoznawaniem barw.

Dla Daltona kolor czerwony wyglądał jak szary i niewiele się różnił od
zielonego. Nic dziwnego, że jego przyjaciel-żartowniś, mógł mu
zamienić pończochy i wywołać to całe zamieszanie. Ciekawe, że w
niektórych krajach, zaburzenia w rozpoznawaniu barw nazywa się
daltonizmem

Przyczyny

Ludzie z normalnym widzeniem barw mają trzy rodzaje czopków.
Niektóre reagują lepiej na promieniowanie świetlne o większej długości
fal (czerwone), inne są bardziej wrażliwe na fale średniej długości
(zielone), a pozostałe — na fale najkrótsze (niebieskie). Jeżeli brak
czopków któregoś rodzaju lub jeśli reagują one niewłaściwie na fale
odpowiedniej długości — powstają problemy. Na przykład, gdy ktoś ma
kłopoty z rozpoznawaniem czerwieni — trudno mu dostrzec, jak
dojrzewający pomidor zmienia kolor — od zielonego przez
pomarańczowy do czerwonego.

Jak rozpoznać daltonizm?
Czy podejrzewasz, że twe dziecko jest daltonistą? „Jeżeli zauważysz, iż
twoje pięcio- czy sześcioletnie dziecko ma trudności z rozpoznawaniem
kolorów, że ubiera skarpetki nie do pary albo nie potrafi wyciągnąć z
pudełka kredki właściwego koloru” — czytamy w książce Childcraft, „to
powinieneś zbadać jego wzrok”. Jak?
Do najpopularniejszych sposobów badania widzenia barw należy test
Ishihary. Dziecku pokazuje się szereg kart pokrytych różnobarwnymi
kropkami, tworzący mi wzory i liczby dostrzegalne dla każdego, kto
prawidłowo rozróżnia barwy. Dziecko ma powiedzieć, jaki widzi wzór czy
cyfrę. Na przykład, jeśli nie rozpoznaje czerwieni, widzi na jednej z kart
„6”, a jeśli zieleni — „9”. Jeżeli widzi „96”, to w tej części testu
prawidłowo rozróżnia barwy. Ponieważ materiały służące do nauczania
dzieci są coraz bardziej kolorowe, rozsądek nakazuje sprawdzić, czy twe
pociechy nie mają kłopotów z rozpoznawaniem barw. Ale skoro
dziedzicznego daltonizmu nie da się jak dotąd wyleczyć ani skorygować,
to co można uczynić?

Środki ostrożności
W książce Colour (Barwa) Hazel Rossotti przede wszystkim zaleca
wczesne postawienie diagnozy. Następnie daltonistę należy „uprzedzić,
co może go wprowadzać w błąd, i nauczyć, by w miarę możliwości nie
polegał na mylących barwach, lecz na innych wskazówkach”.
Dziecku nie rozróżniającemu barwy możesz wyjaśnić znaczenie
sygnałów świetlnych na skrzyżowaniach. Nawet gdy wie, kiedy wolno
przejść przez jezdnię, bo po trafi odróżnić światło czerwone od
zielonego po położeniu, pomóż mu dostrzec różnicę w ich intensywności
czy jaskrawości. Dzięki temu, gdy będzie zdane na siebie, zdoła nawet
po ciemku właściwie odczytać sygnały.

Jeżeli jesteś daltonistą — staraj się unikać decydowania jedynie na
podstawie kolorów. Ponieważ mózg potrafi zrekompensować
nieprawidłowe widzenie barw, uzupełniaj swój zasób informacji przez
zwracanie większej uwagi na jaskrawość, położenie i kształt danego
przedmiotu. Śmiało proś o pomoc przyjaciół i krewnych poprawnie
rozpoznających kolory.
Podczas podejmowania ważnych decyzji, takich jak wybór pracy,
postąpisz mądrze, uwzględniając ujemne skutki ślepoty na barwy. W
niektórych zawodach może ona stanowić poważną przeszkodę.

Problem na skalę światową
W roku 1980 dr Janet Voke z Uniwersytetu Londyńskiego oceniła, że
nieprawidłowe rozróżnianie barw występuje u ponad dwóch milionów
Brytyjczyków. W niektórych odosobnionych społecznościach
stosunkowo mało ludzi miewa takie kłopoty. Na Fidżi tylko co 120
mieszkaniec jest daltonistą, natomiast w Kanadzie — przeciętnie co 9.

U każdego z nas widzenie barw jest nieco inne. Według powszechnie
uznawanej teorii, nie odbiega ono od normy, jeśli po zmieszaniu w
równych proporcjach trzech wiązek światła — czerwonej, zielonej i
niebieskiej — widzimy barwę białą. Gdy proporcje są różne, widzimy
inne barwy.

Jeżeli jednak wszystkie dostrzegane kolory są rezultatem połączenia
tylko dwóch barw prostych, a po dodaniu trzeciej nie zachodzi żadna
uchwytna różnica, to widzenie barw jest wadliwe — dwuchromatyczne.

• Nie tylko wrodzony

Bywa, choć rzadko, że daltonizm jest
spowodowany przez uszkodzenie
siatkówki albo nerwu wzrokowego. Może
się również pojawić po stosowaniu
niektórych leków antymalarycznych albo
przy ataku migreny.

• wśród przyczyn trwałej ślepoty na barwę

czerwoną i zieloną wymienia się również
nadużywanie papierosów i alkoholu.

• Wada ta jest często definiowana jako ślepota

na barwę czerwono - zieloną. Występuje także

ślepota na barwę czerwoną, rzadziej zieloną i

bardzo rzadko na fioletową. wzroku i

trudnością przystosowania się do światła.

• Wadę tę wykrywa się na podstawie

specjalistycznych badań przy użyciu tablic

barwnych pseudoizochromatycznych.

• W razie konieczności wykonania

dokładniejszych badań wykorzystuje się

przyrząd nazywany anomaloskopem. Pacjent

badany anomaloskopem ma za zadanie

porównanie dwóch barw.

Jak to jest być daltonistą ?

"Miałem 3 lata i bawiłem się na dziedzińcu.

Byłem wtedy niezłym łobuzem.

Zdecydowałem że niezłym kawałem byłoby

rozrzucenie ubrań na trawie przed domem.

Mama gdy to zobaczyła powiedziała że nie

wpuści mnie do domu dopóki nie sprzątnę

wszystkich ubrań. Po 10 minutach

oświadczyłem że skończyłem. Mama

spojrzała przez okno i powiedziała: "Nie,

nie skończyłeś". Ja na to: "Skończyłem".

Wyszła na dwór i zobaczyła, że na trawie

zostały same czerwone ubrania. Nie

mogłem ich zobaczyć na zielonej trawie, bo

jestem daltonistą."

Steve C

"Już w szkole podstawowej

wiedziałem że jestem daltonistą.
Kiedy dorosłem pracowałem w
hurtowni artykułów elektrycznych.
Miałem problem z połączeniem
odpowiednio kabelków. Nawet w
telefonie!! Z tego powodu nie mogę
pracować w policji i straży
pożarnej."

Regards Stuart