Rak jelita grubego
Objawy
Diagnostyka
Klasyfikacja
Objawy
1.
Bóle brzucha
40%
2.
Zaburzenia rytmu oddawania stolca
33%
3.
Krwawienia z odbytnicy
28%
4.
Krew utajona w stolcu
34%
5.
Złe samopoczucie
16%
6.
Niedrożność
15%
7.
Bóle miedniczne
8.
Nagłe parcie
9.
Żółtaczka
Rak prawej połowy
okrężnicy
1.
Smoliste stolce
2.
Niedokrwistość z niedoboru żelaza
3.
Guz po prawej stronie jamy brzusznej
4.
Późne objawy niedrożności
Rak lewej połowy
okrężnicy
1.
Zmiana charakteru wypróżnień
2.
Stolec ze świeżą krwią
3.
Bóle brzucha o charakterze skurczowym
Rozpoznanie
1.
Badanie brzucha
2.
Badanie odbytnicy
3.
Kolonoskopia
4.
Wlew kontrastowy
5.
Rtg klatki piersiowej
6.
Badania laboratoryjne
7.
Tomografia komputerowa
Badanie odbytnicy
1.
Badanie per rectum
2.
Rektosigmoidoskopia
3.
Usg endorektalne
Kolonoskopia
1.
Biopsja zmiany
2.
Kontrola pozostałej części jelita
(10-20% niewykrywana, głównie prawa strona)
3. Częstsze powikłania, wyższy koszt
Jelito bez
zmian
Gruczolak
Rak esicy
Rak esicy
Rak esicy
Badanie rtg
1.
Zwężenie okrężne (apple core)
2.
Zmiany polipowate o kształcie grzybowatym
3.
Zagłębienie u podstawy polipa
4.
Nieregularne zarysy polipa
5.
Guzy z kraterowatym rozpadem i
uniesionymi brzegami
6.
Zmiany o wyglądzie płytkowym
Czułość wlewu dla d>1cm – 90%
Tomografia
komputerowa
1.
Kryteria zajęcia węzłów
a) jakikolwiek > 1cm
b) pakiet co najmniej 3 mniejszych niż 1cm
c) węzeł dowolnej wielkości w krezce
2, Ocena
a) naciekania sąsiednich narządów i ścian
miednicy
b) przerzutów
Alternatywne metody
obrazowania
1.
CT portografia
2.
MRI
3.
USG endoskopowe (czułość ok.85%)
4.
Kolonoskopia wirualna
Badania laboratryjne
1.
Hematokryt, zawartość hemoglobiny
2.
Wskaźniki czerwonokrwinkowe
3.
Antygen karcynoembrionalny (CEA)
4.
Enzymy wątrobowe
Badania przesiewowe
1.
Badanie na obecność krwi utajonej w stolcu
(FOBT – fecal occult blood testing)
2.
Rtg jamy brzusznej – podwójny kontrast
3.
Sigmoidoskopia
4.
Kolonoskopia
Pocedury scriningu
umiarkowane ryzyko
1.
FOBT
1/1rok
2.
Giętka sigmoidoskopia
1/5lat
3.
1 + 2
4.
Rtg z podwójnym kontrastem
1/10lat
5.
Kolonoskopia
1/10lat
Pocedury scriningu
zwiększone
ryzyko
Krewni I stopnia
Badania od 40 r.ż.
Pacjenci po
polipektomii
(gruczolak)
Kolonoskopia po
3latach
Radykalna operacja
Kolonoskopia po 1
roku
FAP w rodzinie
Badania genetyczne
Kolonoskopia co 1 rok
HNPCC
Kolonoskopia co 1-
2lata
IBD
(8 lat cała okrężnica lub 15lat
lewa strona)
Kolonoskopia co 1-
2lata
Ocena stopnia
zaawansowania
1.
Brak różnicy między ca in situ i raka
ograniczonego do blaszki właściwej błony
śluzowej
2.
Rak inwazyjny – przekraczający blaszkę
mięśniową błony śluzowej
Kasyfikacja Dukesa 1932
A - rak ograniczony do odbytnicy
B - rak sięgający poza odbytnicę
C - zajęcie węzłów chłonnych
Zmodyfikowana
klasyfikacja Dukesa
(Astler i Coller)
A - nowotwór ograniczony do błony śluzowej
B1 - nowotwór nacieka błonę mięśniową
właściwą, ale jej nie przekracza
B2 - nowotwór nacieka poza błonę mięśniową
właściwą, brak przerzutów w węzłach
chłonnych
C1 - nowotwór ograniczony do ściany jelita,
obecne przerzuty w węzłach chłonnych
C2 - nowotwór nacieka poza ścianę jelita,
obecne przerzuty w węzłach chłonnych
D - obecne przerzuty odległe
Klasyfikacja TNM
guz pierwotny – cecha T
TX - guz pierwotny nie może być oceniony
T0 - nie stwierdza się guza pierwotnego
Tis - carcinoma in situ
T1 - nowotwór nacieka błonę podśluzową
T2 - nowotwór nacieka błonę mięśniową właściwą
T3 - nowotwór szerzy się poza błonę mięśniową właściwą do
warstwy posurowiczej lub tkanek okołoodbytniczych i
okołookrężniczych w miejscach nie pokrytych otrzewną
T4 - nowotwór przechodzi przez otrzewną lub bezpośrednio
nacieka inne narządy i tkanki
Klasyfikacja TNM
Okoliczne węzły chłonne – cecha N
NX - okoliczne węzły chłonne nie mogą być ocenione
N0 - brak przerzutów
N1 - obecne 1-3 przerzuty do węzłów chłonnych
okołoodbytniczych lub okołookrężniczych
N2 - przerzuty > 3 w węzłach chłonnych okołoodbytnczych
lub okołookrężniczych
N3 - przerzut w jakimkolwiek węźle chłonnym wzdłuż dużych
pni naczyniowych
Klasyfikacja TNM
odległe przerzuty – cecha M
MX - obecność przerzutów nie może być
oceniona
M0 - nie stwierdza się przerzutów odległych
M1 - obecne przerzuty odległe
Stopnie zaawansowania
stopień
grupy
5 lat
0
Tis
N0
M0
> 95
I
T1
N0
M0
75 – 100
T2
N0
M0
II
T3
N0
M0
50 – 75
T4
N0
M0
III
dowolny T
N1
M0
30 - 50
dowolny T
N2, N3
M0
IV
dowolny T dowolny N
M1
< 10
Przerzuty
1.
Wątroba
75 %
2.
Płuca
5- 50 %
3.
Nadnercza
14 %
4.
Jajnik
3 – 8 %
5.
Kości
5 %
6.
Mózg
5 %
7.
Krezka
10 %