Przypadkowo wykryty guz
nadnercza
(adrenal incidentaloma)
Przypadkowo wykryty guz
nadnercza
(adrenal incidentaloma)
Adrenal
Incidentaloma
Przypadkowo
wykryty
guz
nadnercza rozpoznawany jest
przy pomocy metod obrazowych
(
USG
TK
MRI
) wykonywanych z
innych powodów niż podejrzenie
patologii nadnerczy
Filipponi S. i wsp.: Eur. J.
Endocrinol. 1998
Adrenal
Incidentaloma
Aso
z
Japonii
w
wieloośrodkowym badaniu
210
przypadków
incidentaloma
nadnerczy zwrócił uwagę na
wzrost wykrywalności tego typu
guzów z
4
w 1980 do
54
w
1988 roku.
Aso Y. i wsp.: J. Urol.
1992
“epidemiczny”
wzrost
Adrenal
Incidentaloma
Częstość
występowania
USG
1500
kolejnych chorych z nadciśnieniem
tętniczym
8
incidentaloma (0,6%)
1
pheochromocytoma
7
gruczolaków nieaktywnych
Kluglich M. i wsp.: Bildgebund
1993
Adrenal
Incidentaloma
Częstość
występowania
TK
1%
nieoczekiwanych guzów
nadnerczy
Copeland P. i wsp.: The incidentally discovered
adrenal mass.
Ann. Int. Med. 1983
Adrenal
Incidentaloma
Częstość
występowania
TK
10%
nieoczekiwanych guzów
nadnerczy
Belldegrund A. i wsp: Incidentally discovered
mass of the adrenal gland. Surg. Gynecol.
Obstet. 1986
Adrenal
Incidentaloma
Częstość
występowania
TK
0,3 - 1,3%
nieoczekiwanych
guzów nadnerczy
Bastounis E. i wsp.: Incidentalomas of
the adrenal gland: diagnostic and
therapeutic implications.
Am. Surg. 1997
Newell-Price J. i wsp.: Adrenal
incidentaloma.
Postgrad. Med. J. 1996
Adrenal
Incidentaloma
Częstość
występowania
Autopsja
739
osób w okresie 6 miesięcy
Adenoma u
67
(
9%
)
wielkość 4 mm - 4 cm
wśród
119
sekcjonowanych, którzy
mieli za życia nadciśnienie tętnicze
gruczolaki
stwierdzono u
12%
Hedeland H. i wsp.: On the prevalence of
adrenal adenomas in an autopsy material.
Acta. Med. Scand. 1968
Adrenal
Incidentaloma
Częstość
występowania
Autopsja
5352
kolejnych sekcji w okresie 15 lat
W
296
przypadkach znaleziono
zmiany w
nadnerczach
(
5,35%
)
W
212
bez sugestii klinicznych
(
3,96%
)
Abuzeid I., Tołłoczko T.: Incidental adrenal
tumors in an autopsy material.
Endokrynol. Pol. 1997
Adrenal
Incidentaloma
Incidentaloma
występuje
częściej:
u kobiet.
w 4 – 5 dekadzie życia.
w nadnerczu prawym.
1,4 - 6 % obustronnie.
Babińska A. i wsp.: Pol. Arch. Med.
Wewn. 2000
Adrenal
Incidentaloma
Incidentaloma
pod względem
histopatologicznym wywodzi się
z kory nadnercza: gruczolaki,
guzkowy przerost kory, rak kory
z rdzenia nadnercza:
pheochromocytoma, ganglioneuroma,
ganglioneuroblastoma
inne: myelolipoma, neurofibroma,
torbiele, krwiaki, amyloidoza,
hamartoma, potworniaki
Przerzuty: rak piersi, rak oskrzela,
chłoniak i inne.
Babińska A. i wsp.: Pol. Arch. Med.
Wewn. 2000
Adrenal
Incidentaloma
Diagnostyka hormonalna
•
kaliemia
i wydalanie
potasu
w moczu dobowym
• stężenia
ACTH
i
kortyzolu
w surowicy, ich rytm
dobowy
• wydalanie:
17–KS
,
17–OHCS
i wolnego
kortyzolu
w moczu
•
DHEA–S
w surowicy (przydatność nadal
dyskutowana)
• metabolity katecholamin w moczu dobowym
VMA
i
metoksy
W uzasadnionych przypadkach testy dynamiczne
hamowania lub pobudzania odpowiedzi przysadki (z
dexametazonem
i kortykoliberyną –
CRH
)
Babińska A. i wsp.: Pol. Arch. Med.
Wewn. 2000
Zespół Conna
Pierwotny
aldosteronizm
Częstość u chorych z
nadciśnieniem wynosi
0,7%
W prawie
85%
przypadków
zespołu Conna stwierdza się
znacznego stopnia hipokaliemię
< 3 mmol/L
Brak nadciśnienia właściwie
wyklucza potrzebę poszukiwania
zespołu.
Babińska A. i wsp.: Pol. Arch. Med.
Wewn. 2000
Adrenal
Incidentaloma
Pcheochromocytoma
210
przypadków
incidentaloma
pheochromocytoma u
49
(
23%
),
w tym postać złośliwą u
2
chorych.
Aso Y. i wsp.: J. Urol.
1992
Adrenal
Incidentaloma
Pheochromocytoma
Tutuncu znalazł
6
(
18.2%
)
przypadków pheochromocytoma
wśród
33
pacjentów z
incidentaloma
Tutuncu N. i wsp.: J. Surg.
Oncol. 1999
Adrenal
Incidentaloma
Pheochromocytoma
Kasperlik obserwowała
13
(
15.3%
) chorych z guzem
chromochłonnym wśród
85
operowanych z powodu
incidentaloma
Kasperlik-Załuska A. i wsp.: Clin.
Endocrinol. 1997
Adrenal
Incidentaloma
Pheochromocytoma
Najczęściej jednak procent
przypadków pheochromocytoma
wśród
incidentaloma
nadnerczy
mieści się pomiędzy
1.5 - 9.0 %
Bastounis E. i wsp.: Am. Surg.
1997
Terzolo M. i wsp.: Arch. Surg.
1997
Adrenal
Incidentaloma
Gruczolak kory
nadnerczy
Stanowią większość
przypadkowo wykrytych guzów
nadnerczy
36 – 94%
Częstość rośnie wraz z wiekiem
chorego
Bastounis E. i wsp.: Am. Surg.
1997
Adrenal
Incidentaloma
Gruczolak kory
nadnerczy
W naszym materiale
105
chorych operowanych z
incidentaloma
nadnerczy,
gruczolaka kory rozpoznaliśmy u
65
pacjentów (
61,9 %
)
Sworczak K. i wsp.: Neoplasma 2001
Babińska A. i wsp.: Tumori (przygotowywane
do druku)
Adrenal
Incidentaloma
Hiperkortyzolemia
3
do
12 %
przypadków
incidentaloma
nadnerczy,
mimo że niemych klinicznie,
może przebiegać pod postacią
przedklinicznego zespołu
Cushinga - PCS (
Pre-Cushing
Syndrome
)
Newell-Price J. i wsp.: Postgrad.
Med. J. 1996
Terzolo M. i wsp.: Clin. Endocrinol.
1998
Adrenal
Incidentaloma
Hiperkortyzolemia
W naszym materiale
105
chorych z
incidentaloma
nadnerczy, PCS rozpoznaliśmy u
4
pacjentów (
3.8 %
) z
gruczolakami.
Sworczak K. i wsp.: Neoplasma 2001
Babińska A. i wsp.: Tumori (przygotowywane
do druku)
Rak kory nadnerczy
1
przypadek na
600 000
do
1
na
2
000 000
na
rok
Najczęściej dotyka ludzi w
3
–
5
dekadzie życia
Częściej występuje w lewym
nadnerczu.
Lizakowska-Kmieć M. i wsp.: Pol. Arch. Med.
Wewn. 1995
Klinicznie
Adrenal
Incidentaloma
Rak kory nadnerczy
Terzolo
wśród
115
chorych
operowanych z powodu
incidentaloma
rozpoznał u
15
(
13 %
) raka kory nadnercza
Terzolo M. i wsp.: Arch. Surg.
1997
Adrenal
Incidentaloma
Rak kory nadnerczy
Stratakis
na podstawie analizy
311
pacjentów z
incidentaloma
raka kory
nadnerczy rozpoznał u
21
chorych (
7%
)
Stratakis C. i wsp.: Endocr. Metab. Clin.
North. Am. 2000
Adrenal
Incidentaloma
Rak kory nadnerczy
Kasperlik-Załuska
rozpoznała
wśród
incidentaloma
raka kory
nadnerczy u
6,8%
chorych
Kasperlik-Załuska A. i wsp.: Eur. J.
Cancer 1998
Adrenal
Incidentaloma
Rak kory nadnerczy
Metaanaliza
630
przypadków
incidentaloma
wykazała
26
raków
kory nadnerczy co stanowiło
4 %
(od
0 %
do
25 %
)
Kloos R. i wsp.: Endocr. Rev.
1995
Adrenal
Incidentaloma
Rak kory nadnerczy
Mantero
w ponad
1000
przypadków
incidentaloma
znalazł raka kory nadnerczy w
12%
Mantero F. i wsp.: Endocr. Metab. Clin.
North. Am. 2000
Adrenal
Incidentaloma
Rak kory nadnerczy
W naszym materiale
105
operowanych chorych, raka kory
nadnerczy znaleźliśmy u
6
pacjentów (
6,5 %
)
Sworczak K. i wsp.: Neoplasma 2001
Babińska A. i wsp.: Tumori (przygotowywane
do druku)
Adrenal
Incidentaloma
Leczenie
Incidentaloma
wykazujący
aktywność hormonalną winien
być operowany niezależnie od
ich wielkości.
Sworczak K. i wsp.: Neoplasma 2001
Babińska A. i wsp.: Tumori (przygotowywane
do druku)
Adrenal
Incidentaloma
Leczenie
Każdy przypadek
incidentaloma
podejrzany
klinicznie oraz w badaniach
obrazowych o złośliwość
powinien być operowany
Sworczak K. i wsp.: Neoplasma 2001
Babińska A. i wsp.: Tumori
(przygotowywane do druku)
Adrenal
Incidentaloma
Kryterium wielkości
kwalifikujące do zabiegu
Copeland (1983)
> 6
cm -
56
chorych
Kasperlik-Załuska (1997)
> 4
cm -
208
chorych
Mantero (2000)
> 4
cm -
1000
chorych
Barzoni (1999)
> 3
cm -
246
chorych
Gross (1993)
3,5-3,0
-
cm
88
chorych
Sworczak (2001)
> 4
cm -
57
chorych
Staigis (1999)
każdy
-
86
chorych
Incidentaloma nadnerczy
USG
+
TK j.
brzusznej
-
+
wykluczen
ie
Krótki test z Dex
1 mg
PCS
Diagnostyk
a Cushinga
bra
k
hamuj
e
metok
sy
Diagnosty
ka Pheo
Potas
utrata
potasu
N
+
Diagnosty
ka
z. Conna
N
DHEA-S
Diagnostyka
zesp.
androgeniza
cji
N
DHEA - S
N
Postępowanie
w zależności od:
Średnicy guza (4 cm)
Cech złośliwości w badaniach obrazowych
MRI (chemical shift)
Obserwacja
Badania obrazowe
Powtórzenie badań
hormonalnych -
jak
często?
Zabieg operacyjny
otwart
y
laparoskop
ia