Organizacja i zasady

funkcjonowania

lecznictwa odwykowego –

podstawy prawne

Dobór i kwalifikacje

personelu

Podstawy prawne
funkcjonowania lecznictwa
odwykowego w Polsce

1.

Podstawy prawne

a)  ustawa z dnia 26 października 1982

roku o wychowaniu w trzeźwości

 b) ustawa z dnia 30 sierpnia 1990 roku

o zakładach opieki zdrowotnej

 c)  ustawa z dnia 23 stycznia 2003 o

powszechnym ubezpieczeniu w
Narodowym Funduszu Zdrowia

Podstawy prawne



d)     rozporządzenie Ministra Zdrowia z
dnia 31 grudnia 1999 roku w sprawie
organizacji, kwalifikacji personelu, zasad
funkcjonowania i rodzajów zakładów
lecznictwa odwykowego, a także innych
zakładów opieki zdrowotnej w sprawowaniu
opieki nad uzależnionymi od alkoholu oraz
zasady współdziałania w tym zakresie z
instytucjami publicznymi i organizacjami
społecznymi

Ustawa o wychowaniu w
trzeźwości



Art. 21.

1.

Leczenie odwykowe osób uzależnionych od

alkoholu prowadzą stacjonarne i niestacjonarne

zakłady lecznictwa odwykowego oraz inne zakłady

opieki zdrowotnej.

2.

Poddanie się leczeniu odwykowemu jest

dobrowolne. Wyjątki od tej zasady określa ustawa.



Od osób uzależnionych od alkoholu nie pobiera się

opłat za świadczenia w zakresie leczenia

odwykowego udzielane w zakładach opieki

zdrowotnej

Ustawa o wychowaniu w
trzeźwości



Art. 22.

1.

Zarząd województwa organizuje na
obszarze województwa całodobowe
zakłady lecznictwa odwykowego oraz
wojewódzki ośrodek terapii uzależnienia
i współuzależnienia.

2.

a. Starosta organizuje na obszarze
powiatu inne niż wymienione w ust. 1
zakłady lecznictwa odwykowego.

Ustawa o wychowaniu w
trzeźwości

1.

Art.. 22 Minister właściwy do spraw

zdrowia określa, w drodze rozporządzenia:

a. organizację, kwalifikacje personelu, zasady

funkcjonowania i rodzaje zakładów

lecznictwa odwykowego, a także innych

zakładów opieki zdrowotnej w

sprawowaniu opieki nad uzależnionymi od

alkoholu oraz zasady współdziałania w

tym zakresie z instytucjami publicznymi i

organizacjami społecznymi,

Ustawa o wychowaniu w
trzeźwości



Art. 23.

1.

Członkowie rodziny osoby uzależnionej

od alkoholu, dotknięci następstwami

nadużywania alkoholu przez osobę

uzależnioną, uzyskują w publicznych

zakładach opieki zdrowotnej świadczenia

zdrowotne w zakresie terapii i

rehabilitacji współuzależnienia oraz

profilaktyki. Za świadczenia te od

wymienionych osób nie pobiera się opłat.

Ustawa z dnia 31 sierpnia 1990
o zakładach opieki zdrowotnej



Określa czym są zakłady opieki
zdrowotnej



Określa, jakie są zasady gospodarki
finansowej tych zakładów



Określa zadania Rady Społecznej zakładu



Określa zadania organu założycielskiego



Odsyła do stosownych przepisów
wykonawczych

Ustawa o powszechnym
ubezpieczeniu w Narodowym
Funduszu Zdrowia



Art. 197



Niniejsza ustawa nie narusza przepisów o
świadczeniach udzielanych bezpłatnie przez
zakłady opieki zdrowotnej bez względu na
uprawnienia z tytułu ubezpieczenia
zdrowotnego ...



2) z art.. 21 ust. 3 ustawy z dnia 26
października 1982 r. o wychowaniu w
trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Rozporządzenie Ministra Zdrowia
z dnia 31 grudnia 1999 w
sprawie zakładów lecznictwa
odwykowego



§ 1.



Określa:



organizację, kwalifikacje personelu,

zasady funkcjonowania i rodzaje

zakładów lecznictwa odwykowego ...



warunki, jakie powinny spełniać zakłady

lecznicze dla osób uzależnionych od

alkoholu, prowadzone poza publicznymi

zakładami opieki zdrowotnej

Rozporządzenie cd



§ 2.



1.    Zakłady lecznictwa odwykowego
realizują programy psychoterapii
uzależnień i współuzależnienia oraz
udzielają indywidualnych świadczeń
zapobiegawczo-leczniczych i
rehabilitacyjnych osobom
uzależnionym od alkoholu i członkom
ich rodzin.

Rozporządzenie cd



§ 2.   Zakładem lecznictwa odwykowego
(z wyjątkiem oddziału leczenia
alkoholowych zespołów abstynencyjnych)
kieruje kierownik z wyższym
wykształceniem, posiadający kwalifikacje
uzyskane w szkoleniu specjalistycznym w
zakresie terapii uzależnień, określone w §
18 ust. 2, oraz pięcioletni staż pracy w
lecznictwie odwykowym.

Rozporządzenie cd



§ 3. Streszczenie Indywidualne
świadczenia to:



- diagnoza



- leczenie szkód zdrowotnych w tym
AZA



Oddziaływania farmakologiczne
wspierające psychoterapię
uzależnień

Rozporządzenie cd



§ 3    Przez psychoterapię uzależnień
rozumie się indywidualne i grupowe
oddziaływania psychologiczne
ukierunkowane na zmianę
patologicznych mechanizmów
uzależnień oraz uczenie
umiejętności potrzebnych do
utrzymywania abstynencji.

Rozporządzenie cd



§ 3   

Przez psychoterapię

współuzależnienia rozumie się 
oddziaływania psychologiczne
ukierunkowane na usunięcie lub
złagodzenie zaburzeń funkcjonowania u
członka rodziny, powstałych wskutek
przewlekłego stresu związanego z
życiem w rodzinie z osobą uzależnioną
od alkoholu.

Rozporządzenie cd



Zakładami lecznictwa odwykowego są:



1.    wojewódzki ośrodek terapii uzależnienia od

alkoholu i współuzależnienia,



2.    przychodnia terapii uzależnienia od alkoholu i

współuzależnienia,



3.    poradnia dla osób z problemami alkoholowymi,



4.    oddział leczenia alkoholowych zespołów

abstynencyjnych,



5.    całodobowy oddział terapii uzależnienia od

alkoholu,



6.    dzienny oddział terapii uzależnienia od alkoholu,



7.    ośrodek terapii uzależnień od alkoholu.

Rozporządzenie -
przychodnia



§ 6.



Przychodnia terapii uzależnienia od alkoholu i

współuzależnienia realizuje:



1.    programy psychoterapii dla osób uzależnionych od

alkoholu i współuzależnionych,



2.    pełny zakres indywidualnych świadczeń

zapobiegawczo-leczniczych,



3.    świadczenia rehabilitacyjne,



4.    zadania poradni dla osób z problemami alkoholowymi

wymienione w § 7 ust. 2.



5.    W skład przychodni, ... wchodzą:



1.    poradnia dla osób z problemami alkoholowymi,



6.    poradnia dla osób współuzależnionych.

Rozporządzenie - poradnia



§ 7.



1.    Poradnię dla osób z problemami alkoholowymi

tworzy się w miastach powyżej 25.000 mieszkańców, a

ponadto dla mieszkańców terenu, na którym czas

dojazdu do poradni publicznym środkiem transportu

przekracza 1 godzinę.



2.    Do zadań poradni dla osób z problemami

alkoholowymi należy w szczególności:



1.    realizacja programów psychoterapii uzależnienia

od alkoholu,



3.    udzielanie indywidualnych świadczeń

zapobiegawczo-leczniczych osobom uzależnionym od

alkoholu,

Rozporządzenie poradnia



4.    prowadzenie działań konsultacyjno-
edukacyjnych dla członków rodzin osób
uzależnionych,



5.    wspieranie działań placówek podstawowej
opieki zdrowotnej w zakresie wczesnej
diagnozy i krótkiej interwencji oraz udzielanie
w razie potrzeby konsultacji lekarzom,



6.    współpraca z placówkami zajmującymi się
rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz
z grupami samopomocowymi

.

Rozporządzenie – oddział



1.    Do zadań całodobowego oddziału

terapii uzależnienia od alkoholu należą:



1.    realizacja programów psychoterapii

uzależnienia od alkoholu,



2.    udzielanie indywidualnych

świadczeń zapobiegawczo-leczniczych

osobom uzależnionym od alkoholu,



3.    prowadzenie działań konsultacyjno-

edukacyjnych dla członków rodzin osób

uzależnionych,

Rozporządzenie - oddział



4.    przygotowanie pacjenta kończącego
podstawowy program terapeutyczny do
kontynuowania terapii w programie
ambulatoryjnym.



5.    Oddziały terapii uzależnienia od
alkoholu we współdziałaniu z poradniami
dla osób z problemami alkoholowymi
mogą realizować programy terapeutyczne
dla osób współuzależnionych.

Rozporządzenie cd



§ 18.



1.    Osoby prowadzące terapię uzależnienia od

alkoholu i współuzależnienia powinny posiadać

kwalifikacje zawodowe uzyskane w specjalistycznych

programach szkoleniowych w zakresie terapii

uzależnień, potwierdzone certyfikatem specjalisty

psychoterapii uzależnień lub instruktora terapii

uzależnień.



2.    Zasady realizacji programów szkoleniowych, o

których mowa w ust. 2, oraz system wydawania

certyfikatów opracowuje Państwowa Agencja

Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w

porozumieniu z Instytutem Psychiatrii i Neurologii.

Standardy udzielania świadczeń

zdrowotnych w lecznictwie odwykowym



Określają m.in.kody schorzeń leczonych w
lecznictwie odwykowym



Osoby uzależnione



a) F 10.0 ostre zatrucie alkoholem



b) F 10. 1 picie szkodliwe (nadużywanie alkoholu)



c) F 10.2 zespół uzależnienia



d) F 10.3 zespół abstynencyjny



e) F 10.4 zespół abstynencyjny z majaczeniem



f) F 10.41 zespól abstynencyjny z drgawkami

Standardy cd



Osoby uzależnione



g) F 10.5 zaburzenia psychotyczne



h) F.10.6 zespół amnestyczny



i) F.10.7 zaburzenia psychotyczne rezydualne i późno

ujawniające się



j) F.10.8 inne zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania



k) F.10.9 zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania, nie określone



l) F 10.19 zaburzenia psychiczne i zaburzenia

zachowania spowodowane używaniem kilku substancji

lub używaniem innych substancji psychoaktywnych

Standardy cd



Osoby współuzależnione (kody):



a) F.43.0 ostra reakcja na stres



b) F.43.1 zaburzenia stresowe pourazowe



c) F.43.2 zaburzenia adaptacyjne

(reakcje depresyjne i lękowe)



d) F.41. inne zaburzenia lękowe



e) F.45. zaburzenia występujące pod

postacią somatyczną



f) F 48 Inne reakcje na stres

Standardy – jednostki
miary usług zdrowotnych



. Dla placówek ambulatoryjnych



porada pierwszorazowa



porada kolejna



sesja psychoterapeutyczna
indywidualna



sesja psychoterapeutyczna grupowa



sesja psychoterapeutyczna rodzinna



wizyta domowa

Standardy cd



Dla placówek stacjonarnych



Osobodzień



Hospitalizacja



Interwencja środowiskowa

Standardy - typowe etapy
postępowania terapeutycznego



Typowe etapy postępowania diagnostyczno-

terapeutycznego w stosunku do osoby

uzależnionej



I. postępowanie diagnostyczno-medyczne - 4

godzin



1. badanie lekarskie i psychologiczne



2. informacja wstępna, motywowanie do terapii



3. wstępne rozpoznanie głębokości (fazy) uzależnienia



4. rozpoznanie problemów życiowych pacjenta

związanych z piciem alkoholu



5. kierowanie do innych specjalistów



6. zawarcie kontraktu terapeutycznego

Standardy – typowe etapy

cd



II

intensywny etap terapii uzależnienia -

160 godzin terapii, 150 godzin terapii
grupowej, 10 indywidualnej w ciągu sześciu
miesięcy



1. opracowanie osobistego planu terapii



2. rozpoznawanie własnego uzależnienia -
rozpoznanie destrukcyjnych skutków choroby i
akceptacja tożsamości osoby uzależnionej i
akceptacja faktu uzależnienia od alkoholu



3. uczenie się doraźnego powstrzymywania od
picia

Standardy – typowe etapy cd



4. praca nad rozbrajaniem
psychologicznych mechanizmów
uzależnienia



5. trenowanie umiejętności zapobiegania
nawrotom



6. przygotowanie planu pracy nad
dalszym zdrowieniem



7. farmakologiczne wspieranie
wydłużania abstynencji

Standardy typowe etapy
cd



III pogłębiona psychoterapia osoby

uzależnionej 160 godzin terapii, 150

godzin terapii grupowej, 10

indywidualnej w ciągu 12 miesięcy



1. rozpoznawanie i usuwanie zaburzeń

emocjonalnych zagrażających trwałej

abstynencji



2. trenowanie umiejętności służących

dalszemu zdrowieniu i rehabilitacji społecznej

i rodzinnej

 

Standardy typowe etapy terapii



I. postępowanie diagnostyczno-
przygotowawcze -4 godz.



1. badanie lekarskie i psychologiczne



2. informacja wstępna, motywowanie
do terapii



3. kierowanie do innych specjalistów

Standardy typowe etapy



I. postępowanie diagnostyczno-
przygotowawcze -4 godz.



1. badanie lekarskie i psychologiczne



2. informacja wstępna,
motywowanie do terapii



3. kierowanie do innych specjalistów



 

Standardy typowe etapy



II. podstawowa terapia współuzależnienia -

85 godz/6 m-cy (terapia indywidualna 10

godzin, terapia grupowa 75 godz.)



1. edukacja o medycznych i psychologicznych

aspektach uzależnienia i współuzależnienia



2. rozpoznanie wpływu uzależnienia na sytuację

rodzinną i osobistą



3. rozpoznanie własnego wzorca

współuzależnienia i jego zmiana



4. budowanie więzi, otrzymywanie wsparcia od

innych osób wspóluzależnionych w grupie

terapeutycznej

Standardy typowe etapy



III. pogłębiona terapia
współuzależnienia - 36 godz./3 m-cy



1. psychoterapia osobistych problemów
emocjonalnych związanych ze
współuzależnieniem



2. uczenie się nowych umiejętności
psychologicznych, interpersonalnych i
społecznych niezbędnych do zdrowienia

Standardy Kategorie personelu



Specjaliści terapii uzależnień



Instruktorzy terapii uzależnień



Lekarze



Średni personel medyczny
(pielęgniarki)



Inni

Kwalifikacje personelu



Rozporządzenie Ministra Zdrowia



Program potwierdzania kwalifikacji
osób prowadzących terapię
uzależnienia od alkoholu i
współuzależnienia

Program potwierdzania
kwalifikacji



Program uzyskiwania kwalifikacji
zawodowych przez osoby
prowadzące terapię uzależnienia
od alkoholu i współuzależnienia w
zakładach lecznictwa odwykowego
– opracowany w 1998 r., aktualna
wersja 7 grudnia 2007 PARPA

Program uzyskiwania kwalifikacji



Certyfikaty specjalisty psychoterapii
uzależnień i instruktora terapii uzależnień
otrzymuje się po ukończeniu programu
uzyskiwania kwalifikacji zawodowych osób
prowadzących terapię uzależnienia od
alkoholu i współuzależnienia w zakładach
lecznictwa odwykowego zwanego dalej
„programem szkoleniowym” oraz zdaniu
egzaminu certyfikacyjnego

Program uzyskiwania kwalifikacji



1.    Program szkoleniowy składa się z
następujących etapów:



1.    Etap Pierwszy: szkolenie w zakresie
podstawowych umiejętności udzielania pomocy
psychologicznej w wymiarze nie mniejszym niż
220 godzin zajęć dydaktycznych,



2.    Etap Drugi: szkolenie w zakresie
nowoczesnych metod diagnozowania oraz terapii
uzależnienia i współuzależnienia w wymiarze nie
mniejszym niż 350 godzin zajęć dydaktycznych,

Program uzyskiwania kwalifikacji

  

Etap Trzeci: staż kliniczny w

placówce terapii uzależnień w
wymiarze nie mniejszym niż 80
godzin roboczych,

Etap Czwarty: poddanie się

nadzorowi merytorycznemu
(superwizji klinicznej dla celów
szkoleniowych) w wymiarze nie
mniejszym niż 70 godzin zajęć
dydaktycznych.

Program uzyskiwania kwalifikacji



1.    Osoba ubiegająca się o certyfikat specjalisty
psychoterapii uzależnień lub instruktora terapii
uzależnień z chwilą rozpoczęcia pierwszego etapu
szkolenia składa do Dyrektora Agencji aplikację o
nadanie statusu „Osoby uczestniczącej w
programie szkoleniowym w zakresie specjalisty
psychoterapii uzależnień” lub „Osoby
uczestniczącej w programie szkoleniowym w
zakresie instruktora terapii uzależnień.” Do aplikacji
dołącza się dokumenty potwierdzające spełnianie
wymogów, o których mowa w § 7 ust. 1 pkt 2.

Program potwierdzania
kwalifikacji



1.    Osoby które uzyskały certyfikat

instruktora terapii uzależnień oraz w

terminie 3 lat od dnia uzyskania certyfikatu

otrzymały tytułu lekarza medycyny lub

magistra w dziedzinie pielęgniarstwa,

psychologii, pedagogiki, resocjalizacji,

socjologii, teologii lub nauki o rodzinie,

mogą przystąpić do egzaminu w zakresie

specjalisty psychoterapii uzależnień bez

konieczności uczestniczenia w programie
szkoleniowym.

Program uzyskiwania
kwalifikacji



1.    Osoby które uzyskały certyfikat

instruktora terapii uzależnień oraz w terminie

dłuższym niż 3 lata uzyskania certyfikatu

otrzymały tytułu lekarza medycyny lub

magistra, w jednej z dziedzin o których mowa

w ust. 1 mogą przystąpić do egzaminu w

zakresie specjalisty psychoterapii uzależnień

bez konieczności uczestniczenia w programie

szkoleniowym, pod warunkiem ponownego

ukończenia superwizji klinicznej w wymiarze,

o którym mowa w § 2 ust. 2 pkt 2.

Finansowanie świadczeń
zdrowotnych lecznictwa
odwykowego



Narodowy Fundusz Zdrowia



Organ założycielski



Inne organy samorządu
terytorialnego