Rak piersi

fakty polskie i

małopolskie

Leszek Kołodziejski

Konsultant Wojewódzki

w dziedzinie

Chirurgii Onkologicznej

Rak piersi - Polska

• Zachorowalność 52/100 tys.
• Umieralność 25/100 tys.

• Wzrost zachorowalności 1970 - 1994

2,42% rocznie

• Zachorowalność 52/100 tys.
• Umieralność 25/100 tys.

• Wzrost zachorowalności 1970 - 1994

2,42% rocznie

Rak piersi – Polska

zachorowalność roczna



Polska -15000



Województwo małopolskie –

1000



Kraków - 400

Wyleczalność raka

piersi

• Polska

50%

• Kraków

55%

• „stara” UE

66%

• Kraje Skandynawskie

80%

Wyleczalność raka

piersi

5 – letnie przeżycie chorych na raka piersi w krajach europejskich

[na podstawie GLOBOCAN 2000].

•Polska

20%

•Kraje Skandynawskie

80%

Wykrywanie

„wczesnego”

raka piersi

Rak piersi - Polska

I stopień wg. TNM -

5%

II stopień wg. TNM - 45%

III stopień wg. TNM - 40%

IV stopień wg. TNM - 10%

Przyczyny późnego wykrywania

raka piersi w Polsce

• późne zgłaszanie się chorych z

objawami

• zaniedbywanie samobadania
• zaniedbywanie mammografii
• braki edukacji onkologicznej
• niska dostępność mammografii

Przyczyny niezadowalających

wyników leczenia raka piersi

w Polsce

• lekceważenie objawów przez chore i lekarzy
• niewykorzystywanie możliwości istniejących

placówek służby zdrowia (profilaktyka

wtórna)

• mylenie możliwości diagnostycznych

mammografii i ultrasonografii

• zaniedbywanie systematycznych badań
• bierna postawa – oczekiwanie na darmowe

„akcje”

Rak piersi - Polska

cm

1,0

0.5

cm

1,0

0.5

0 1 2 3 4 5 6 7

lat

0 1 2 3 4 5 6 7

lat

Wielkość guza

Rak piersi - badania

przesiewowe

• rak piersi osiąga średnicę 1 cm po ok. 6 latach

• mammografia może wykryć rozrost

nowotworowy, który ma średnicę 2-3 mm

• wydolność MMG wynosi ok. 90%

• 93% kobiet, u których rozpoznano raka piersi

przekroczyła 40 r.ż.

Polskie fakty

•

80% chorych zgłasza się do lekarza
średnio 7 miesięcy po zauważeniu

pierwszych objawów choroby

•

55% chorych leczonych jest przez

lekarzy przed skierowaniem do leczenia

onkologicznego z

niewłaściwym pierwszym rozpoznaniem

przez 6 miesięcy

Kobiety o niepodwyższonym

ryzyku zachorowania na raka

piersi

• samobadanie piersi przed 25 rż (1x

m-c)

• badanie przez lekarza od 30 rż (1x

rok)

• mammografia co 1-2 lat od 40 rż
• USG piersi jako badanie

uzupełniające

W Polsce …

• Systematyczne samobadanie

piersi - 10 % kobiet

• Regularne badanie

mammograficzne - 10 %
kobiet

• Badanie piersi przez lekarza -

wyjątkowo

Genetyczne czynniki ryzyka

w raku piersi

• Mutacje genów BRCA1 i BRCA2

- ok. 2% populacji (75% przed 40
r.ż.) - mutacja BRCA1: 50% ch. na
raka piersi - mutacja BRCA2: 30%
ch. na raka piersi - wzrost ryzyka
zachorowania na raka jajnika

Widoczne oznaki raka

piersi

• wypuklenie skóry przez guz
• wciągniecie skóry/brodawki
• naciekanie/ owrzodzenie skóry
• „skóra pomarańczy”

Rozpoznanie raka piersi

interdyscyplinarne

• chirurg
• radiodiagnosta
• patolog

Leczenie raka piersi

interdyscyplinarne

• chirurg
• raditerapeuta
• chemioterapeuta

Czynniki prognostyczne

i warunkujące racjonalne

leczenie raka piersi

• zaawansowanie pTNM
• typ histologiczny i stopień

złośliwości

• receptory

Leczenie radykalne raka

piersi

zależy od zaawansowania

Chirurgia:
• radykalna amputacja piersi
• leczenie oszczędzające pierś (BCT)
• leczenie oszczędzające pachę (SN)

Rak piersi - leczenie

chirurgia

Zakres leczenia i sposób ustalamy na

podstawie:

- stopnia zaawansowania klinicznego wg TNM

- postaci histologicznej guza

*

rak naciekający

*

rak nie naciekający (DCIS, LCIS )

BCT- leczenie oszczędzające

pierś

• wycięcie guza piersi z potwierdzonym

histologicznie marginesem zdrowych
tkanek

• wycięcie węzłów chłonnych pachy lub

dopracowana procedura SN

• radioterapia pozostawionej reszty

gruczołu piersiowego z dodatkowym
„ boostem” na lożę po wycięciu guza

Rak piersi - leczenie

W Polsce …

• Co druga chora rozpoczyna leczenie

w III lub IV stopniu zaawansowania
raka

• > 80 % amputacji piersi
• ~ 10 % leczenie oszczędzające pierś

(BCT)

• ~ 1 % leczenie oszczędzające pachę

(SN)

Względne przeciwwskazania do

BCT

• młody wiek - poniżej 38 r.ż.
• rozległe mikrozwapnienia dookoła guza
• guz większy niż 3 cm średnicy
• nieokreślony guz w badaniu MMG
• drugostronna mastektomia
• znacząco obciążający wywiad rodzinny

w kierunku raka piersi

• centralna lokalizacja guza

Rak piersi - biopsja węzła

„wartownika”

Definicja: pierwszy węzeł w układzie chłonnym pachy do
którego
spływa chłonka z danego obszaru gruczołu
piersiowego

Cel: ocena histologiczna układu chłonnego pachy
pozwalająca na rezygnację z limfadenektomii

Metoda: podanie radiokoloidu znaczonego Tc 99 z kilku
wkłuć
do gruczołu piersiowego w przeddzień operacji.
Podczas operacji identyfikacja największego
wychwytu
i wycięcie węzła z histologicznym badaniem
doraźnym

Czułość : 93-98 %

Możliwość takiego leczenia tylko w ośrodkach

wyspecjalizowanych po zdobyciu własnego

doświadczenia!

Dobrze przeprowadzona

operacja chirurgiczna w raku

piersi to:

•

niezbędnie konieczne okaleczenie z możliwie
najlepszym efektem kosmetycznym

•

maksymalne ograniczenie ilości powikłań

•

stworzenie warunków do dobrej kontroli
miejscowej

•

uzyskanie pełnej informacji o zaawansowaniu
miejscowym i regionalnym choroby

Leczenie uzupełniające

operację raka piersi

• miejscowe -

napromienianie

• systemowe -

chemioterapia
hormonoterapia

Badania obrazowe

• mammografia – najważniejsze badanie
• ultrasonografia – badanie

uzupełniające

Przed badaniem obrazowym

konieczne badanie fizykalne!

Nigdy nie należy wykonywać

w/w badań zamiennie!

Mammografia

badanie wykrywające raka

piersi

• przesiewowa – u bezobjawowych
• diagnostyczna – u klinicznie

podejrzanych

Mammograficzne

podejrzenie raka piersi

• guzek spikularny
• skupisko mikrozwapnień
• zaburzenia architektoniki gruczołu

Ultrasonografia

• młode kobiety
• diagnostyka zmian łagodnych
• weryfikacja zmian ogniskowych

niebadalnych klinicznie

Wątpliwości co do charakteru

zmian w piersi rozstrzyga

biopsja wycinająca

z badaniem histopatologicznym

– rozpoznanie ostateczne!

Rak piersi - badania

przesiewowe

• prawidłowe samobadanie piersi 1 raz w

miesiącu od 20 r.ż.

• USG piersi co 24 miesiące od 30 do 39 r.ż.

• MMG piersi + badanie fizykalne piersi

- pierwsze badanie w 40 r.ż.

- następne co 18 miesięcy
- koniecznie ze zdjęciami z poprzednich MMG
- w razie trudności diagnostycznych USG

MMG - znaczenie kliniczne

•

kontrola piersi (tzw. profilaktyka wtórna)

•

rozpoznawanie patologii onkologicznej

piersi

•

wybór zakresu operacji (BCT v. MR)

•

lokalizacja zmian podejrzanych -

„kotwiczka”

•

kontrola drugiej piersi (pacjentki po leczeniu

onkologicznym)

Przyczyny niskiej wczesnej

wykrywalności nowotworów

złośliwych w Polsce

• bardzo słabe uświadomienie społeczne o rzeczywistym

zagrożeniu nowotworami złośliwymi

• lekceważenie objawów zarówno przez chorych jak i lekarzy

• brak odpowiedniej wiedzy na temat możliwości profilaktyki

pierwotnej i wtórnej nowotworów

• opóźnianie właściwej diagnostyki i leczenia

• nie wykorzystanie potencjału badań przesiewowych

ustalonych dla wybranych nowotworów

Badania obrazowe

• zła interpretacja /nadmierna ufność w

badanie/

• nie wykonanie MMG przy podejrzanych

klinicznie węzłach chłonnych pachy

• oparcie diagnostyki obrazowej tylko o

badanie USG przy podejrzeniu raka piersi

• nie wykonanie badań oceniających

potencjalną możliwość rozsiewu procesu

nowotworowego /USG j.brzusznej- wątroba,

rtg klatki piersiowej- płuca, scyntygrafia

kośćca- kości/

Opóźnienie leczenia raka

piersi

w Polsce

(M. Pawlicki 2002)

• średnio ogółem

5 miesięcy

• zła interpretacja

4 miesiące

objawów przez lekarza

• metody niekonwencjonalne 3 miesiące

(20% chorych!)

Leczenie niekonwencjonalne

(wg. M. Pawlickiego 2002)

Co 5 pacjent w Polsce:

• diety (głodówki)
• leki roślinne (huba, aloes, torf, zioła)
• mocz
• pierwiastki śladowe
• psie sadło
• nafta
• okłady
• drażnienie elektryczne i magnetyczne
• Bioenergoterapia

efekt: 5 000 zgonów rocznie

Cele edukacji onkologicznej

kobiet

• wyrobienie nawyków systematycznych

badań (samobadanie + mammografia +
lekarz)

• obniżenie poziomu lęku przed wykryciem

raka (amputacja piersi)

Korzyści:

– wczesne wykrywanie
– leczenie oszczędzające
– poprawa wyleczalności

Rak piersi

u młodych kobiet

przebiega

bardzo agresywnie

Axelrod D i wsp. Breast cancer in young women J Am Coll Surg 2008, 206,1193.