Przyczyny wybuchu

wojen

Ujęcie socjologiczne i

kulturowe



Georges Bouthoul – twórca dziedziny zwanej polemologią;
Uznaje, że przyczyn wojen należy szukać na trzech poziomach:

–

Przyczyny strukturalne, zależne od rozwoju techniki, poziomu

rozwoju ekonomicznego i sytuacji demograficznej;

–

Przyczyny koniunkturalne, głównie polityczne: alianse, koalicje,

zmiany opinii publicznej pod wpływem ideologii i propagandy lub

religii;

–

Przyczyny okazjonalne (bezpośrednie), nieprzewidziane incydenty,

prowokacje itd..



Henri Jomini- uważał wojnę za zjawisko mające wiele

wspólnego z samą polityką,



John Keegan- wojna jest ekspresją kulturową, która w

niektórych przypadkach może również mieć wymiar kulturowy.

Ujęcie psychologiczne i

etologiczne



Ujęcie psychologiczne
Teoria Sigmunda Freuda – człowiek jest
z natury istotą agresywną, tym samym
stawia on znak równości między agresją
indywidualną a zbiorową, a zatem
wojna jest nieodłącznym atrybutem
relacji międzypaństwowych



Ujęcie etologiczne
Teoria Konrada Lorenza – zrytualizowana
agresja wewnątrzgatunkowa pełni bardzo
pozytywną funkcję, tymczasem człowiek jako
jednostka zdolny jest do zabijania członków
własnego gatunku (zabójstwo) bądź tworzenia
agresji w formie zorganizowanych działań
zbrojnych, a zatem agresja istoty ludzkiej to
działania nabyte, a nie instynktowne

Wpływ działań jednostki

(wymiar indywidualny)



Koncepcja Michaela Howarda –
działania racjonalne (przemyślane przez
przywódców i wykalkulowane
konsekwencje) oraz irracjonalne (duża
doza ryzyka, brak racjonalnych
kalkulacji odnośnie do konsekwencji)
oraz czynnik tak zwanego błędnego
postrzegania.

Wpływ ustroju państwa i budowy

struktur społecznych



Koncepcje różnicujące systemy i społeczeństwa

na pokojowe i skore do sięgania po argument

przemocy. Pokojowymi systemami są

demokracje, które łączy się z systemem

gospodarczym warunkującym poziom rozwoju

gospodarczego – im wyższy poziom rozwoju

ekonomicznego (państwa dobrobytu), tym

więcej demokracji, a zarazem tym mniejsza

agresywność społeczeństwa. Przemoc jest

podyktowana zasadniczo działaniami

defensywnymi.



Marksizm- leninizm- kładzie nacisk na
agresywną naturę systemu
kapitalistycznego, którego
niepohamowana chęć zysku prowadzi
do ekspansji ekonomicznej i militarnej,
a zatem do konfrontacji zbrojnej z
przeciwnikami (potencjalnymi ofiarami).

Ujęcie systemowe



Koncepcje, według których przyczyny wybuchu
wojen należy dopatrywać się w suwerenności
państw działających w zanarchizowanym,
poliarchicznym środowisku międzynarodowym.
W świecie pozbawionym nadrzędnej władzy
przemoc jest wyrazem suwerennej decyzji
określonych władz państwowych. Trzy
powojenne konfiguracje geopolityczne (układ
bipolarny, multipolarny i unipolarny) nie
zapobiegły wybuchowi konfliktów zbrojnych.

Perspektywa globalna



Wojny i konflikty zbrojne to cyklicznie
powtarzające się procesy. Ilustrują je
tak zwane długie cykle Kondratiewa,
łącząc globalny rozwój ekonomiczny z
wybuchem wielkich konfliktów
zbrojnych będących następstwem
przechodzenia z jednego okresu do
drugiego.

Przyczyny wojen wg J.

Prokopczuka

1.

Czynniki ekonomiczne:



Napięcia wewnętrzne o charakterze gospodarczym,



Uzależnienia zewnętrzne,



Rywalizacja o miejsce w podziale pracy

2.

Czynniki polityczne:



Wewnętrzne napięcia społeczno- polityczne,



Podziały etniczne,



Roszczenia terytorialne,



Poczucie zagrożenia bezpieczeństwa,



Działalność opozycji.

3.

Czynniki ideologiczne:



Ustrojowe,



Religijne,



Motywacje historyczne,



Uprzedzenia rasowe.

Wojna w oczach realistów i

liberałów/idealistów



Realizm- koncentruje się głównie na
konfrontacji między państwami bądź
wielkimi grupami społecznymi, uważa, że
przełom stuleci oraz głębokie
przeobrażenia ładu międzynarodowego
nie wykorzeniły tradycji wojny i chęci
podporządkowania sobie słabszych
państw przez silniejsze, a jej
konsekwencją jest sięganie po przemoc.



Liberalizm – zakłada wyeliminowanie
wojny jako naturalną konsekwencję
procesu ewolucji ludzkości, która
pozbędzie się barbarzyńskich
instynktów. Współczesny świat zdaje się
potwierdzać idealistyczną wizję
„pokojowego współzawodnictwa”
między narodami.

Oba nurty negują wojnę jako narzędzie
polityki, dostrzegając jej istnienie, choć
z zupełnie różnych powodów, stawiają
zasadnicze pytanie o możliwości jej
uniknięcia we współczesnych realiach.

Bibliografia



Ostaszewski P., Międzynarodowe
stosunki polityczne: zarys wykładów,
wyd. Książka i Wiedza, Warszawa
2008;



Cesarz Z, Stadmuller E., Problemy
polityczne współczesnego świata,
Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego,
Wrocław 2002.