Trawienie tłuszczów

Jama ustna

Gruczoły

Ebnera,

położone

na

grzbiecie języka, wytwarzają lipazę
“językowa”.

Żołądek

• Temperatura panująca w żołądku jest istotna dla

procesu

przekształcania

tłuszczów

stałych

zawartych w pokarmach do postaci płynnej.

Towarzyszy temu powstawanie emulsji tłuszczowych,

co wspomagają ruchy perystaltyczne żołądka.

• Sok

żołądkowy

zawiera

lipazę

“zołądkowa”

hydrolizującą triacyloglicerole złożone z kwasów

tłuszczowych o krótkich lub dłuższych lańcuchach.

Ponadto lipaza “ślinowa” może kontynuować swoje

dzialanie w żołądku dzięki obecnosci emulsji

tluszczowych

(pomimo

niskiego

pH

tresci

żołądkowej).

• Czas przebywania pokarmów w żołądku wynosi 2 – 4

h, może tu zostać strawione aż 30% spozytych

triacylogliceroli.

Dwunastnica

• W dwunastnicy kwaśna miazga pokarmowa zostaje

zobojętniona i pH staje się zasadowe. Jest to

uwarunkowane obecnością zasadowej żołci i soku

trzustkowego, co hamuje żołądkową pepsynę i

pozwala na działanie enzymów soku trzustkowego i

jelitowego.

• Sole

kwasów

żółciowych

wykazują

zdolność

zmniejszania napięcia powierzchniowego. Dzięki tej

wlaściwości kwasów żółciowych tłuszcze ulegają

zawieszeniu ( tworzą emulsje ), zaś kwasy tłuszczowe

i nierozpuszczalne w wodzie mydła - rozpuszczeniu.

• Obecność żółci w świetle jelit wspomaga zarówno

trawienie jak i wchłanianie tluszczów oraz witamin

rozpuszczalnych w tłuszczach.

Dwunastnica cd.

• Żółć jest także ważną wydzieliną, z którą

wydzielane są nie tylko cholesterol i kwasy

żółciowe, ale także liczne leki, toksyny,

barwniki

żółciowe

oraz

substancje

nieorganiczne (Cu, Zn, Hg).

• Wolny

cholesterol

jest

praktycznie

nierozpuszczalny w wodzie; dlatego też w

żółci występuje w micelach złożonych z

fosfatydylocholiny i soli kwasów żółciowych.

Jeśli jednak jego stężenie będzie zbyt

wysokie to będzie się krystalizował i nawet

tworzył skupiska nazywane kamieniami

zółciowymi.

Dwunastnica cd.

• Sok trzustkowy zawiera lipazę, która działa na

granicy fazy wodnej i tłuszczowej , utworzonych w

przewodzie pokarmowym przez mechaniczne

wytrząsanie treści pokarmowej w obecności

produktów działania lipazy ślinowej i żołądkowej,

soli kwasów żółciowych, kolipazy (białko soku

trzustkowego), fosfolipidów i fosfolipazy A2 (też

występującej w soku trzustkowym).

• Zarówno fosfolipaza A2, jak i kolipaza wydzielane

są w postaci zymogenów . Do ich aktywacji

konieczna jest hydroliza swoistego wiązania

peptydowego

przez

trypsynę.

Aktywność

fosfolipazy A2 zależy od obecności jonów wapnia.

Dwunastnica cd.

• Ograniczona hydroliza wiązania estrowego w pozycji

2 fosfolipidu przez fosfolipazę A2 sprawia, że lipaza

zostaje związana przez substrat na granicy faz i

zachodzi szybka hydroliza triacyloglicerolu.

• Kolipaza, wiażąc się z faza graniczną złożona z soli

kwasów żółciowych, triacyloglicerolu i wody, stanowi

jakby kotwicę wysokiego powinowactwa dla lipazy.

• W wyniku całkowitej hydrolizy triacyloglicerolu

powstają glicerol i kwasy tłuszczowe. Należy jednak

dodac, że odszczepienie drugiego i trzeciego kwasu

tłuszczowego od cząsteczki triacyloglicerolu jest

coraz trudniejsze.

• Działanie hydrolityczne lipazy trzustkowej jest prawie

swoiste dla pierwszorzędowych wiązań estrowych.

Dwunastnica cd.

• W czasie trawienia tłuszczów faza wodna lub

„micellarna” zawiera micelle o kształcie dysków i

liposomy złożone z soli kwasów żółciowych, nasycone

produktami lipolizy.

• Ze względu na trudności hydrolizy drugorzędowego

wiązania estrowego w cząsteczce triacyloglicerolu,

dochodzi

najpierw

do

odszczepienia

kwasów

tłuszczowych w pozycji 1 i 3 i powstania 2-

monoacyloglicerolu. Kwas tłuszczowy tego związku

związany jest z glicerolem drugorzędowym wiązaniem

estrowym,

musi

on

ulec,

przed

ostatecznym

odszczepieniem

od

glicerolu,

izomeryzacji

z

wytworzeniem pierwszorzędowego wiązania estrowego.

• Proces ten jest powolny, co sprawia, że 2-

monoacyloglicerole

są

głównymi

produktami

końcowymi trawienia triacylogliceroli oraz że mniej niż

1/4 spożytych tłuszczów jest całkowicie rozkładana do

glicerolu i kwasów tłuszczowych.

• Estry cholesterolowe są rozkładane

przez hydrolazę estrów
cholesterolowych (esterazę
cholesterolowa). Tak więc w jelitach
wchłaniany jest wolny cholesterol.

• Fosfolipaza A2 działa na

drugorzędowe wiązania estrowe
glicerolofosfolipdów co prowadzi do
powstania lizofosfolipidów.

Sok jelitowy

• Sok jelitowy wydzielany przez

komórki dwunastnicze Brunnera i
jelitowe Lieberkuhna zawiera enzymy
trawienne dla tluszczów są to:

– fosfataza - usuwająca resztę

fosforanową

– fosfolipaza - rozkłada fosfolipidy do

glicerolu, kwasów tłuszczowych, kwasu
fosforowego i zasady (np. choliny)