Altruizm

Terminy podstawowe

Egoizm – zachowanie nakierowane na

uzyskanie korzyści własnej

Pomocność – zachowanie nakierowane na

spowodowanie korzyści innego człowieka

Altruizm – zachowania nakierowane na

dobro drugiego człowieka bez korzyści
osobistych

Prospołeczność – działania nakierowane na

korzyści pozaosobiste (dobro innych ludzi,
społeczności, ogółu)

Model decyzyjny Latanégo i Darleya

I.

Zauważenie zdarzenia

II. Kryzysowość sytuacji
III. Atrybucja odpowiedzialności
IV. Wiedza na temat sposobu

udzielenia pomocy

V. Decyzja o udzieleniu pomocy
VI. Udzielenie pomocy

Teorie ewolucjonistyczne

• Teoria dostosowania łącznego (Hamilton)

– Dobór krewniaczy
– Zagadnienie pewności pokrewieństwa
– Korzyść zależna od cech obiektu (wiek, płeć)

• Altruizm odwzajemniony (Trivers) (inaczej:

odwzajemnianie, wymiana społeczna)

Wyznaczniki pomocności

• Obecność innych
• Właściwości biorcy
• Relacje dawca – biorca
• Osoba pomagająca

- empatia
- poczucie winy
- nastrój

Reakcja na pomoc -

wyznaczniki

• samoocena biorcy
• sprawiedliwość wymiany społecznej
• reaktancja

Agresja

Agresja – zachowanie ukierunkowane

na zadanie cierpienia innemu
człowiekowi, który jest motywowany
do jego uniknięcia (Baron)

Teoria instynktu Lorenza

• Agresja ma naturę hydrauliczną
• U wszystkich gatunków występują

wyzwalacze i kontrwyzwalacze
agresji

• Wyzwalacze i kontrwyzwalacze

działają automatycznie

Teoria frustracji - agresji :

Każda agresja jest wynikiem frustracji,
a każda frustracja prowadzi do agresji.
Pobudzenia wywołane różnymi
frustracjami mogą się sumować.
Agresja ta jest tym większa:

– Im większa jest wartość zablokowanego

celu

– Im bardziej jego osiągnięcie jest

uniemożliwione/utrudnione

– Im większa liczba działań zostanie

zablokowana

Teoria frustracji - agresji :

ograniczenia

(1)Nie tylko agresja
(2)Nie każda frustracja
(3)Nie sama frustracja
(4)Nie frustracja, lecz inne czynniki

Teoria uczenia się

• Warunkowanie sprawcze
• modelowanie

Indywidualne wyznaczniki

agresji

• Czynniki genetyczne – różnice w agresywności w

ponad 50% uwarunkowane są genami

• Osobowość:

– Agresywność
– Drażliwość
– Ogólna podatność emocjonalna
– Skłonność do ruminacji
– Impulsywność
– Narcyzm

• Płeć

Sytuacyjne wyznaczniki agresji

• Prowokacja:

– Wzbudza gniew i cierpienie
– Wzbudza chęć odpłaty
– Obniża samoocenę reputację w oczach innych i rodzi chęć ich

odbudowania

• Pobudzenie emocjonalne

– Nasila oddziaływanie prowokacji
– Obniża poznawczą kontrolę zachowania

• Przemoc w mass mediach
• Normy społeczne

– Zachowania zgodne lub sprzeczne z nimi skutkują

aprobatą/dezaprobatą innych

– Zachowania zgodne lub sprzeczne z nimi skutkują zmianą w

samoocenie

• Alkohol

– Oczekiwania
– Zaburzenie kontrolowanych procesów poznawczych, zwłaszcza uwagi

Płeć a agresja

• Hipoteza: mężczyźni są bardziej agresywni niż

kobiety w wyniku większego zróżnicowania szans
reprodukcyjnych

• Odmienność agresji kobiet i mężczyzn:

– W zakresie ilości zabójstw, wyobrażeń agresywnych,

agresji fizycznej, udawanej agresji występuje znacząca
przewaga mężczyzn

– W zakresie rozsiewania plotek, obmawiania, unikania i

innych form agresji pośredniej występuje przewaga
kobiet

• „Syndrom młodego mężczyzny”

– Mężczyźni w wieku 15-29 lat są szczególnie skłonni do

agresji

– Są najczęstszymi ofiarami zabójstw
– Najczęściej podejmują działania ryzykowne mające na

celu zapewnienie sobie odpowiedniej reputacji (np.
szybka jazda, wdawanie się w bójki pod wpływem
niewielkiej prowokacji, „wyczynowe” picie alkoholu)