1. rozwój zrównoważony
2. prawa rządzące rozwojem
- prawo koncentracji
- prawo minimalizacji wysiłku
- prawo otwartości systemu
- prawo nierównomierności rozwoju
podsystemów
- prawo dyfuzji zagospodarowania
- prawo sukcesji

ROZWÓJ PRZESTRZENNY

Rozwojem – nazywamy zachodzący w czasie proces przeobrażeń w formy
bardziej złożone i doskonalsze
W urbanistyce/planowaniu zajmujemy się przede wszystkim rozwojem
przestrzennym, czyli rozwojem zagospodarowania, które w wyniku tego
procesu uzyskuje określone walory – korzystniejsze z punktu widzenia
użytkownika

Rozwój przestrzenny

Efekty rozwojowe osiągamy zazwyczaj przez działania inwestycyjne.

ROZWÓJ

ilościowy

jakościowy

kreowany

kreowany

spontanicz

ny

spontanicz

ny

Efekty jakościowe –

w rozwoju uzyskujemy przez poprawę walorów

użytkowych, a więc: wyższy standard środowiska zamieszkania, lepsze
funkcjonowanie infrastruktury miejskiej, czy korzystniejsze parametry
gospodarcze.

Efekty

ilościowe

–

osiągamy

przez

wzrost

parametrów

charakteryzujących wielkość struktury rozwijanej, a więc: przyrost
liczby ludności, miejsc pracy, powierzchni terenów budowlanych, liczby
mieszkań, czy liczby samochodów. Rozwój ten jest łatwiej zmierzyć i
wyrazić liczbowo.

Przyrost liczby ludności miasta bez przyrostu liczby mieszkań lub usług
skutkuje obniżeniem standardu zamieszkania lub obsługi. Przyrost
powierzchni terenów budowlanych, bez przyrostu liczby mieszkańców,
podnosi średni koszt zagospodarowania miasta, a przede wszystkim
wyposażenia go w infrastrukturę.

Rozwój zrównoważony – polega na takim gospodarowaniu zasobami
środowiska i wprowadzaniu takich technologii i instytucjonalnych
organizacji, aby zaspokoić potrzeby obecnych społeczności, jak i
przyszłych pokoleń.

Osiągnięcie trwałego i zrównoważonego rozwoju powinno zapewnić
łączenie procesów rozwoju gospodarczego i społecznego z ochroną
środowiska przyrodniczego, którego ochrona nie powinna być traktowana
jako bariera rozwojowa.

Rozwój zrównoważony

W krajach wysoko rozwiniętych zrównoważony rozwój realizuje się przez:
- ograniczanie rozrostu terytorialnego miast,
- uzyskiwanie równowagi pomiędzy przestrzeniami zabudowanymi i
niezabudowanymi,
- utrzymywanie ciągłych systemów terenów otwartych,
- zabezpieczanie istniejącej zabudowy i zagospodarowania terenu,
- redukcję ruchu samochodowego i promocję transportu zbiorowego,
- kreowanie większej ilości powierzchni dla pieszych,
- redukowanie zanieczyszczeń u źródeł ich powstawania oraz stałą
kontrolę poziomów ich występowania,
- prowadzenie gospodarki odpadami,
- stosowanie trwałych i wysokiej jakości oraz przyjaznych środowisku
materiałów budowlanych,
- prowadzenie gospodarki wodnej,
- restrykcyjną oszczędność energii.

Prawa rządzące rozwojem

prawo

koncentracji

prawo

minimalizacji

wysiłku

prawo otwartości

systemu

prawo

nierównomiernośc

i rozwoju

podsystemów

prawo dyfuzji

zagospodarowani

a

prawo sukcesji

prawo

koncentracji

Można stwierdzić, że przy swobodnym wyborze lokalizacji inwestycji
zawsze decydującą rolę odgrywa zagospodarowanie istniejące, czyli to, że
podmiot inwestujący będzie mógł korzystać z wartości wcześniej
wytworzonych.

prawo otwartości

systemu

System jest skoordynowanym układem elementów, których zbiór tworzy
pewną całość uwarunkowaną stałym, logicznym uporządkowaniem jego
części składowych.

Najistotniejszymi więc cechami systemu są relacje zachodzące między
jego elementami oraz między ich właściwościami. Każdy system stanowi
składnik systemu szerszego i jednocześnie każdy system może być
dzielony na podsystemy.

otoczenie

miasto

Każdy zachodzący w mieście proces rozwojowy odbija się poza jego
granicami, a rozwój otoczenia ma wpływ na rozwój miasta. Te wzajemne
relacje zachodzą zwykle w sposób niekontrolowany, a ich korygowanie
jest trudne i zawodne. Badanie procesów rozwojowych w mieście nie
może więc być ograniczone do jeo terytorialnego zasięgu, ale powinno
obejmować sferę bliższego i dalszego oddziaływania.

prawo

nierównomiernośc

i rozwoju

podsystemów

Rozwój miasta wiąże się z procesami urbanizacyjnymi. Urbanizacja
obejmuje całokształt życia i działalności ludzi. W jej wyniku
przekształcane jest zagospodarowanie przestrzeni, zmiany zachodzą w
strukturach

społecznych,

aspiracjach,

modach,

potrzebach

i

przyzwyczajeniach ludzi, podejmowane są nowe działania, tworzona jest
aktualna baz informacyjna o tym procesie. Charakterystyczne jest jednak
to, , że poszczególne przeobrażenia nie zachodzą z równą szybkością.
Najwcześniej docierają do nas informacje, wolniej zachodzą zmiany w
sposobie

zagospodarowania,

a

najdłużej

postępuje

adaptacja

społeczeństw do nowych warunków.

prawo dyfuzji

zagospodarowani

a

Prawo to mówi o
rozprzestrzenianiu się
zjawisk społecznych i
ekonomicznych. O sile
dyfuzji decyduje czynnik
losowy, głównie zależny
od cech fizycznych
środowiska przyjmującego
zjawiska
rozprzestrzeniające się,
takie jak:

-nowa formy
zagospodarowania,

- wzrost atrakcyjności
określonych miejsc

- pojawienie się nowych
barier i progów
rozwojowych

Dyfuzja zjawisk urbanizacji

przyrost naturalny ludności

migracja ludności

wzrost miast największych

tworzenie się aglomeracji
miejskich

koncentracja funkcji

zmiana struktury zatrudnienia

przyjmowanie miejskiego stylu
życia

inne

Proces urbanizacji wyraża się zmianami w zagospodarowaniu. Schemat
wskazuje na te zjawiska, które w obecnej fazie urbanizacji są najbardziej
charakterystyczne i mają tendencje dyfuzyjne

prawo sukcesji

Prawo sukcesji informuje o serii zdarzeń
które są związane z zastępowaniem jednego
sposobu

zasiedlenia

lub

użytkowania

przestrzeni, innym.

Sukcesja

funkcjonalna

polega

na

prawidłowości

wypierania

form

ekstensywnego zagospodarowania przez
intensywniejsze.

Sukcesja

dominacja grupowa

cykle wiekowe

klasy społeczne

zagospodarowanie i
zabudowa
intensyfikacja użytkownika

zasiedlanie

adaptacja do potrzeb

przebudowa dla nowych
potrzeb

społeczna

funkcjonal
na

krajobrazo
wa

Prawo sukcesji opiera

się na zasadzie

kierunkowości, w

związku z którą

umacnia się

dominacja struktur

mocniejszych nad

słabszymi, zarówno w

kategoriach

społecznych,

funkcjonalnych jak i

krajobrazowych.