Czynności i umowy
Czynności i umowy
bankowe
bankowe
Studia uzupełniające magisterskie II
Studia uzupełniające magisterskie II
stopnia niestacjonarne
stopnia niestacjonarne
Specjalizacja Komunikacja w Biznesie
Specjalizacja Komunikacja w Biznesie
Wstęp
Wstęp
Według historii najpierw powstały banki później powstało prawo bankowe. Pierwsze banki pojawiły się na
Według historii najpierw powstały banki później powstało prawo bankowe. Pierwsze banki pojawiły się na
początku XV w. w Hiszpanii. Zajmowały się emisją pieniądza, natomiast pierwsze banki komercyjne pojawiły się
początku XV w. w Hiszpanii. Zajmowały się emisją pieniądza, natomiast pierwsze banki komercyjne pojawiły się
w Anglii ( XVIII w.), później we Francji. Prekursorem banków byli włoscy kupcy. Początkowo banki były
w Anglii ( XVIII w.), później we Francji. Prekursorem banków byli włoscy kupcy. Początkowo banki były
postrzegane jako zwykły przedsiębiorca. Jednak trzeba było uregulować tą sytuacje. Prawa bankowe powstały z
postrzegane jako zwykły przedsiębiorca. Jednak trzeba było uregulować tą sytuacje. Prawa bankowe powstały z
prawa cywilnego i handlowego. Prawo bankowe reguluje głównie zasady prowadzenia działalności bankowych,
prawa cywilnego i handlowego. Prawo bankowe reguluje głównie zasady prowadzenia działalności bankowych,
tworzenia organizacji banków,
tworzenia organizacji banków,
zasady sprawowania nadzoru bankowego, postępowania naprawczego oraz
zasady sprawowania nadzoru bankowego, postępowania naprawczego oraz
likwidacji i upadłości banku. Nowoczesne banki centralne powstały w Europie na początku XX wieku. Z czasem
likwidacji i upadłości banku. Nowoczesne banki centralne powstały w Europie na początku XX wieku. Z czasem
zwrócona uwagę na konieczność skupienia funkcji emisyjnej w jednej instytucji bankowej o szczególnym
zwrócona uwagę na konieczność skupienia funkcji emisyjnej w jednej instytucji bankowej o szczególnym
statusie i funkcjach. Z czasem zaczęto powierzać jej dbałość o prawidłowe funkcjonowanie krajowego
statusie i funkcjach. Z czasem zaczęto powierzać jej dbałość o prawidłowe funkcjonowanie krajowego
systemu bankowego a także obsługę potrzeba państwa, w zakresie szeroko rozumianych usług bankowych.
systemu bankowego a także obsługę potrzeba państwa, w zakresie szeroko rozumianych usług bankowych.
Utworzono w 1945. NBP to bank centralny w Polsce Główne jego
Utworzono w 1945. NBP to bank centralny w Polsce Główne jego
dotyczą kreacji i emisji pieniądza oraz
dotyczą kreacji i emisji pieniądza oraz
kontroli i kredytowania – na bazie kredytu refinansowego – banków komercyjnych Na czele NBP stoi prezes,
kontroli i kredytowania – na bazie kredytu refinansowego – banków komercyjnych Na czele NBP stoi prezes,
powoływany na 6-letnią kadencję przez Sejm na wniosek prezydenta RP.
powoływany na 6-letnią kadencję przez Sejm na wniosek prezydenta RP.
Najstarszym bankiem w Polsce funkcjonującym nieprzerwanie – nie licząc okresu II wojny światowej już prawie
Najstarszym bankiem w Polsce funkcjonującym nieprzerwanie – nie licząc okresu II wojny światowej już prawie
sto pięćdziesiąt lat, jest Bank Spółdzielczy. Obecnie Polacy najchętniej korzystają z usług banku PKO.
sto pięćdziesiąt lat, jest Bank Spółdzielczy. Obecnie Polacy najchętniej korzystają z usług banku PKO.
Aby banki sprawnie funkcjonowały powołany jest system bankowy, który określa zasady ich funkcjonowania,
Aby banki sprawnie funkcjonowały powołany jest system bankowy, który określa zasady ich funkcjonowania,
oraz wskazuje jak maja sprawnie działać. Obecnie czynności bankowe są utożsamiane z czynnościami
oraz wskazuje jak maja sprawnie działać. Obecnie czynności bankowe są utożsamiane z czynnościami
prawnymi co jest dużym uproszczeniem. Niekiedy czynność bankowa łączy czynności prawne jak i faktyczne.
prawnymi co jest dużym uproszczeniem. Niekiedy czynność bankowa łączy czynności prawne jak i faktyczne.
Rozróżnić można czynności bankowe wykonywane dla banków oraz , oraz czynności, które uzyskują status
Rozróżnić można czynności bankowe wykonywane dla banków oraz , oraz czynności, które uzyskują status
czynności bankowych dopiero wtedy, gdy są wykonywane przez bank .W tej pracy wskażę różnicę między nimi
czynności bankowych dopiero wtedy, gdy są wykonywane przez bank .W tej pracy wskażę różnicę między nimi
Banki nie mogą prowadzić każdego rodzaju działalności lecz tylko taka, na którą zezwalają im ustawy. W tej
Banki nie mogą prowadzić każdego rodzaju działalności lecz tylko taka, na którą zezwalają im ustawy. W tej
pracy opisane zostaną szczegółowo opisane szczególnie : umowy rachunku bankowego, oszczędnościowego,
pracy opisane zostaną szczegółowo opisane szczególnie : umowy rachunku bankowego, oszczędnościowego,
powierniczego oraz formy udzielania kredytów. Zawarcie każdej z tych umów pociąga za sobą powstanie
powierniczego oraz formy udzielania kredytów. Zawarcie każdej z tych umów pociąga za sobą powstanie
stosunku cywilnoprawnego, którego treść regulują określone postanowienia.
stosunku cywilnoprawnego, którego treść regulują określone postanowienia.
Banki I Instytucje
Banki I Instytucje
Bankowe
Bankowe
Sposób funkcjonowania instytucji bakowych określa ustawa z dnia 29
Sposób funkcjonowania instytucji bakowych określa ustawa z dnia 29
sierpnia 1997 r.
sierpnia 1997 r.
(tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 72 poz. 665)
(tekst jednolity: Dz. U. 2002 r. Nr 72 poz. 665)
Ustawa określa zasady prowadzenia działalności bankowej, tworzenia i organizacji
Ustawa określa zasady prowadzenia działalności bankowej, tworzenia i organizacji
banków, oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych, a także oddziałów
banków, oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych, a także oddziałów
instytucji kredytowych oraz zasady sprawowania nadzoru bankowego, postępowania
instytucji kredytowych oraz zasady sprawowania nadzoru bankowego, postępowania
naprawczego, likwidacji i upadłości banków.
naprawczego, likwidacji i upadłości banków.
Bank
Bank
jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na
jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na
podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych
podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych
obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
Bank jest obowiązany do utrzymywania płynności płatniczej dostosowanej do
Bank jest obowiązany do utrzymywania płynności płatniczej dostosowanej do
rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich
rozmiarów i rodzaju działalności, w sposób zapewniający wykonanie wszystkich
zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności. Bank należy do grupy
zobowiązań pieniężnych zgodnie z terminami ich płatności. Bank należy do grupy
przedsiębiorstw koncesjonowanych.
przedsiębiorstw koncesjonowanych.
Dz. U. 2002 r. Nr 72 poz. 665
Dz. U. 2002 r. Nr 72 poz. 665
Podstawowy podział banków
Podstawowy podział banków
:
:
Bank krajowy - bank mający siedzibę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,
Bank krajowy - bank mający siedzibę na terenie Rzeczypospolitej Polskiej,
Bank zagraniczny - bank mający siedzibę za granicą Rzeczypospolitej Polskiej, na terytorium
Bank zagraniczny - bank mający siedzibę za granicą Rzeczypospolitej Polskiej, na terytorium
państwa nie będącego członkiem Unii Europejskiej
państwa nie będącego członkiem Unii Europejskiej
Banki mogą być tworzone jako :
Banki mogą być tworzone jako :
- Banki państwowe
- Banki państwowe
- Banki spółdzielcze
- Banki spółdzielcze
- Banki w formie spółek akcyjnych
- Banki w formie spółek akcyjnych
Struktura banku
Struktura banku
:
:
- Centrala
- Centrala
- Oddziały
- Oddziały
- Filie, w kraju lub za granicą
- Filie, w kraju lub za granicą
Bank państwowy
Bank państwowy
może być utworzony przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia, na
może być utworzony przez Radę Ministrów w drodze rozporządzenia, na
wniosek Ministra Skarbu Państwa zaopiniowany przez Komisję Nadzoru Finansowego. W tym
wniosek Ministra Skarbu Państwa zaopiniowany przez Komisję Nadzoru Finansowego. W tym
samym trybie następuje likwidacja banku państwowego, z wyjątkiem przypadku, o którym
samym trybie następuje likwidacja banku państwowego, z wyjątkiem przypadku, o którym
mowa w art. 147 Rozporządzenie Rady Ministrów o utworzeniu banku państwowego określa
mowa w art. 147 Rozporządzenie Rady Ministrów o utworzeniu banku państwowego określa
nazwę, siedzibę, przedmiot i zakres działania banku, jego fundusze statutowe, w tym środki
nazwę, siedzibę, przedmiot i zakres działania banku, jego fundusze statutowe, w tym środki
wydzielone z majątku Skarbu Państwa, które stają się majątkiem banku.
wydzielone z majątku Skarbu Państwa, które stają się majątkiem banku.
Bank państwowy nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych .
Bank państwowy nie podlega wpisowi do rejestru przedsiębiorstw państwowych .
Organami
Organami
banku państwowego są rada nadzorcza i zarząd. Członkowie zarządów lub rad
banku państwowego są rada nadzorcza i zarząd. Członkowie zarządów lub rad
nadzorczych nie mogą zajmować się działalnością konkurencyjną. W szczególności nie mogą
nadzorczych nie mogą zajmować się działalnością konkurencyjną. W szczególności nie mogą
być członkami zarządu lub rady nadzorczej innego banku, chyba że bank państwowy jest
być członkami zarządu lub rady nadzorczej innego banku, chyba że bank państwowy jest
akcjonariuszem tego banku. Statut bankowi państwowemu nadaje, w drodze rozporządzenia,
akcjonariuszem tego banku. Statut bankowi państwowemu nadaje, w drodze rozporządzenia,
Minister Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Finansów, po zasięgnięciu opinii Komisji
Minister Skarbu Państwa w porozumieniu z Ministrem Finansów, po zasięgnięciu opinii Komisji
Nadzoru Finansowego.
Nadzoru Finansowego.
Bankiem spółdzielczym
Bankiem spółdzielczym
jest bank będący spółdzielnią, do którego w zakresie
jest bank będący spółdzielnią, do którego w zakresie
nieuregulowanym w ustawie z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych,
nieuregulowanym w ustawie z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych,
ich zrzeszaniu się i bankach, zwanej dalej „ustawą o funkcjonowaniu banków spółdzielczych,
ich zrzeszaniu się i bankach, zwanej dalej „ustawą o funkcjonowaniu banków spółdzielczych,
ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających”, i niniejszej ustawie, mają zastosowanie przepisy
ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających”, i niniejszej ustawie, mają zastosowanie przepisy
ustawy - Prawo spółdzielcze.
ustawy - Prawo spółdzielcze.
Banki w formie spółek akcyjnych
Banki w formie spółek akcyjnych
Do utworzenia i działalności banku w formie spółki akcyjnej stosuje się przepisy Kodeksu spółek
Do utworzenia i działalności banku w formie spółki akcyjnej stosuje się przepisy Kodeksu spółek
handlowych, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej. Bank w formie spółki akcyjnej i bank
handlowych, o ile przepisy ustawy nie stanowią inaczej. Bank w formie spółki akcyjnej i bank
spółdzielczy mogą być utworzone po uzyskaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego.
spółdzielczy mogą być utworzone po uzyskaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego.
Polska należała do krajów założycielskich Banku Światowego. Obecnie po przystąpieniu do UE jest członkiem Europejskiego
Polska należała do krajów założycielskich Banku Światowego. Obecnie po przystąpieniu do UE jest członkiem Europejskiego
Banku Centralnego
Banku Centralnego
Sieć bezpieczeństwa polskiego systemu bankowego tworzą Bank Centralny, nadzór nad rynkiem bankowym, system
Sieć bezpieczeństwa polskiego systemu bankowego tworzą Bank Centralny, nadzór nad rynkiem bankowym, system
gwarantowania depozytów oraz ministerstwo finansów. Rola tych instytucji jest zróżnicowana ale wszystkie maja wspólny cel
gwarantowania depozytów oraz ministerstwo finansów. Rola tych instytucji jest zróżnicowana ale wszystkie maja wspólny cel
dążenie do zachowania stabilności systemu bankowego. Sprawy sporne wynikające ze stosunków między Narodowym Bankiem
dążenie do zachowania stabilności systemu bankowego. Sprawy sporne wynikające ze stosunków między Narodowym Bankiem
Polskim a innymi bankami rozpoznaje Sąd Wojewódzki w Warszawie - Sąd Gospodarczy. Banki mogą przetwarzać dla celów
Polskim a innymi bankami rozpoznaje Sąd Wojewódzki w Warszawie - Sąd Gospodarczy. Banki mogą przetwarzać dla celów
prowadzonej działalności bankowej informacje zawarte w dokumentach tożsamości osób fizycznych.
prowadzonej działalności bankowej informacje zawarte w dokumentach tożsamości osób fizycznych.
Działalność NBP jako banku centralnego koncentruje się przede wszystkim na następujących dziedzinach: współdziałanie przy
Działalność NBP jako banku centralnego koncentruje się przede wszystkim na następujących dziedzinach: współdziałanie przy
opracowaniu koncepcji społeczno- gospodarczych rozwoju kraju i kształtowaniu.
opracowaniu koncepcji społeczno- gospodarczych rozwoju kraju i kształtowaniu.
Obecnie
Obecnie
Największe Banki w Polsce
Największe Banki w Polsce
to: Bank Pekao ,PKO BP ,Bank BPH ING, Bank Śląski, Bank Handlowy, BRE Bank Bank
to: Bank Pekao ,PKO BP ,Bank BPH ING, Bank Śląski, Bank Handlowy, BRE Bank Bank
Zachodni, WBK, Bank Millennium, Kredyt Bank, Bank Gospodarki Żywnościowej, Raiffeisen Bank Polska, GE Money Bank ,Bank
Zachodni, WBK, Bank Millennium, Kredyt Bank, Bank Gospodarki Żywnościowej, Raiffeisen Bank Polska, GE Money Bank ,Bank
Polskiej Spółdzielczości ,Bank Ochrony Środowiska, Getin Bank Fortis, Bank Polska Deutsche ,Bank Polska Nordea ,Bank
Polskiej Spółdzielczości ,Bank Ochrony Środowiska, Getin Bank Fortis, Bank Polska Deutsche ,Bank Polska Nordea ,Bank
Polska ,Lukas Bank ,AIG Bank Polska ,Bank Pocztowy.
Polska ,Lukas Bank ,AIG Bank Polska ,Bank Pocztowy.
Bank może połączyć się tylko z innym bankiem, po uzyskaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego bank jest zobowiązany
Bank może połączyć się tylko z innym bankiem, po uzyskaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego bank jest zobowiązany
do udzielenia na żądanie Komisji Nadzoru Finansowego wszelkich informacji dotyczących struktury funduszy własnych, oraz
do udzielenia na żądanie Komisji Nadzoru Finansowego wszelkich informacji dotyczących struktury funduszy własnych, oraz
dotyczących spełnienia wymogów i norm określonych w art.
dotyczących spełnienia wymogów i norm określonych w art.
Struktura bankowości i formy organizacyjne nie są identyczne we wszystkich krajach. W każdym z nich występują jednak trzy
Struktura bankowości i formy organizacyjne nie są identyczne we wszystkich krajach. W każdym z nich występują jednak trzy
rodzaje instytucji bankowych:
rodzaje instytucji bankowych:
-Bank centralny
-Bank centralny
-Banki handlowe
-Banki handlowe
-Instytucje pośrednictwa finansowego.
-Instytucje pośrednictwa finansowego.
Dominującą rolę w systemie bankowym przypada
Dominującą rolę w systemie bankowym przypada
bankowi centralnemu.
bankowi centralnemu.
Jest on najczęściej bankiem państwowym i w swej
Jest on najczęściej bankiem państwowym i w swej
działalności realizuje politykę gospodarczą państwa jako całości.
działalności realizuje politykę gospodarczą państwa jako całości.
Pełni on cztery funkcje. Pierwszą jest emisja pieniądza gotówkowego, czyli papierowych biletów bankowych oraz bilonu. Im
Pełni on cztery funkcje. Pierwszą jest emisja pieniądza gotówkowego, czyli papierowych biletów bankowych oraz bilonu. Im
wyżej rozwinięta gospodarka danego kraju, tym mniejsze jest znaczenie pieniądza gotówkowego w ogólnej masie pieniądza
wyżej rozwinięta gospodarka danego kraju, tym mniejsze jest znaczenie pieniądza gotówkowego w ogólnej masie pieniądza
znajdującego się w obiegu. Szczególna rola banku centralnego nie wynika jednak bezpośrednio z ilości emitowanej gotówki.
znajdującego się w obiegu. Szczególna rola banku centralnego nie wynika jednak bezpośrednio z ilości emitowanej gotówki.
Emitując pieniądz gotówkowy( ma w tym względzie wyłączność) bank centralny wyznacza i kontroluje rozmiary całego obiegu
Emitując pieniądz gotówkowy( ma w tym względzie wyłączność) bank centralny wyznacza i kontroluje rozmiary całego obiegu
pieniężnego.
pieniężnego.
Druga funkcja banku centralnego: wpływ na działalność oraz nadzorowanie działalności wszystkich banków w kraju. Spełnienie
Druga funkcja banku centralnego: wpływ na działalność oraz nadzorowanie działalności wszystkich banków w kraju. Spełnienie
tych zadań jest możliwe dlatego, że bank centralny pełni funkcję banku banków. Funkcja ta polega na wypełnianiu dwóch
tych zadań jest możliwe dlatego, że bank centralny pełni funkcję banku banków. Funkcja ta polega na wypełnianiu dwóch
rodzajów czynności. Pierwszą jest refinansowanie w określanych granicach kredytów udzielanych przez inne banki, drugą -
rodzajów czynności. Pierwszą jest refinansowanie w określanych granicach kredytów udzielanych przez inne banki, drugą -
prowadzenie dla tych banków rachunków, na których utrzymują one swoje rezerwy gotówkowe. Te dwa rodzaje czynności są ze
prowadzenie dla tych banków rachunków, na których utrzymują one swoje rezerwy gotówkowe. Te dwa rodzaje czynności są ze
sobą związane, banki bowiem, chcąc zwiększyć rozmiary udzielanych kredytów, muszą dysponować wyższymi rezerwami
sobą związane, banki bowiem, chcąc zwiększyć rozmiary udzielanych kredytów, muszą dysponować wyższymi rezerwami
gotówkowymi. Trzecia funkcja banku centralnego polega na prowadzeniu wszystkich rachunków rządowych oraz prowadzeniu
gotówkowymi. Trzecia funkcja banku centralnego polega na prowadzeniu wszystkich rachunków rządowych oraz prowadzeniu
zleconych przez rząd operacji finansowych w kraju oraz zagranicą. Bank ten prowadzi rachunki skarbu państwa, gromadzi
zleconych przez rząd operacji finansowych w kraju oraz zagranicą. Bank ten prowadzi rachunki skarbu państwa, gromadzi
dochody budżetowe i realizuje wydatki. Administruje również długiem publicznym, sprzedając i skupując państwowe papiery
dochody budżetowe i realizuje wydatki. Administruje również długiem publicznym, sprzedając i skupując państwowe papiery
wartościowe. W razie potrzeby udziela także państwu kredytu.
wartościowe. W razie potrzeby udziela także państwu kredytu.
Banki handlowe
Banki handlowe
- w każdym kraju jest ich wiele, najczęściej
- w każdym kraju jest ich wiele, najczęściej
są własnością prywatną. Współczesne banki handlowe
są własnością prywatną. Współczesne banki handlowe
pełnią rolę nie tylko pośrednika pomiędzy indywidualnymi
pełnią rolę nie tylko pośrednika pomiędzy indywidualnymi
właścicielami wolnych środków pieniężnych a
właścicielami wolnych środków pieniężnych a
pożyczkobiorcami, lecz same kreują kredyty wielokrotnie
pożyczkobiorcami, lecz same kreują kredyty wielokrotnie
przewyższające zgromadzone wkłady. Funkcje banków
przewyższające zgromadzone wkłady. Funkcje banków
handlowych podzielono na pasywne i aktywne. Pasywne
handlowych podzielono na pasywne i aktywne. Pasywne
polegają gromadzeniu wkładów na żądanie oraz
polegają gromadzeniu wkładów na żądanie oraz
terminowych wkładów oszczędnościowych. Pierwsze
terminowych wkładów oszczędnościowych. Pierwsze
najczęściej nie są oprocentowane, drugie przynoszą ich
najczęściej nie są oprocentowane, drugie przynoszą ich
właścicielom dochody z tytułu odsetek. Gromadzenie
właścicielom dochody z tytułu odsetek. Gromadzenie
wkładów na żądanie jest wyjatkowo korzystne dla banków,
wkładów na żądanie jest wyjatkowo korzystne dla banków,
a jednocześnie ich część może być podstawą do udzielania
a jednocześnie ich część może być podstawą do udzielania
kredytów.
kredytów.
Kredyt i pozostałe
Kredyt i pozostałe
Czynności bankowe
Czynności bankowe
Ustawa prawa bankowego nie zawiera definicji czynności bankowych.
Ustawa prawa bankowego nie zawiera definicji czynności bankowych.
Najprostszy podział czynności to na czynności będące wyłącznie
Najprostszy podział czynności to na czynności będące wyłącznie
czynnościami prawnymi albo wyłącznie czynnościami
czynnościami prawnymi albo wyłącznie czynnościami
faktycznymi, ewentualnie obejmujące zarówno czynności prawne
faktycznymi, ewentualnie obejmujące zarówno czynności prawne
jak i faktyczne. Według klasyfikacji przeprowadzonej przez
jak i faktyczne. Według klasyfikacji przeprowadzonej przez
ustawodawcę rozróżnia się czynności bankowe zastrzeżone dla
ustawodawcę rozróżnia się czynności bankowe zastrzeżone dla
banków oraz te które, uzyskują status czynności bankowych
banków oraz te które, uzyskują status czynności bankowych
dopiero wtedy gdy są wykonywane przez banki .Czynności
dopiero wtedy gdy są wykonywane przez banki .Czynności
bankowe są istotne nie tylko dla przewidzianych rozwiązań o
bankowe są istotne nie tylko dla przewidzianych rozwiązań o
charterze cywilnoprawnym ale również dla tych o charakterze
charterze cywilnoprawnym ale również dla tych o charakterze
publicznoprawnym. Najważniejsze wykorzystanie pojęcia
publicznoprawnym. Najważniejsze wykorzystanie pojęcia
czynności prawne jest potrzebne do skonturowania bardzo ważnej
czynności prawne jest potrzebne do skonturowania bardzo ważnej
dla prawa bajkowego definicji banku. Czynności obejmują w
dla prawa bajkowego definicji banku. Czynności obejmują w
swoim zakresie takie instytucje prawa bajowego jak: zezwolenie
swoim zakresie takie instytucje prawa bajowego jak: zezwolenie
na utworzenie banku, bankowy tytuł egzekucyjny, tajemnica
na utworzenie banku, bankowy tytuł egzekucyjny, tajemnica
bankowa, obowiązek informacyjny, prowizje i opłaty bankowe.
bankowa, obowiązek informacyjny, prowizje i opłaty bankowe.
Przepisy nawiązujące do poszczególnych czynności bankowych
Przepisy nawiązujące do poszczególnych czynności bankowych
zawarte są nie tylko w prawie bankowym, ale również w innych
zawarte są nie tylko w prawie bankowym, ale również w innych
ustawach, zarówno należących do źródeł prawa bankowego jak i
ustawach, zarówno należących do źródeł prawa bankowego jak i
cywilnego np: w kodeksie cywilnym.
cywilnego np: w kodeksie cywilnym.
Czynnościami
Czynnościami
bankowymi są:
bankowymi są:
1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych
1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków tych
wkładów,
wkładów,
2)orzeczenia prowadzenie innych rachunków bankowych,
2)orzeczenia prowadzenie innych rachunków bankowych,
3) udzielanie kredytów,
3) udzielanie kredytów,
4)Praktyczne wyjaśnienia udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw,
4)Praktyczne wyjaśnienia udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw,
5) emitowanie bankowych papierów wartościowych,
5) emitowanie bankowych papierów wartościowych,
6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,
6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,
6a) wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,
6a) wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego,
7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.
7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.
8) udzielanie pożyczek pieniężnych,
8) udzielanie pożyczek pieniężnych,
9) operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty,
9) operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty,
10) wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,
10) wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu,
11) terminowe operacje finansowe,
11) terminowe operacje finansowe,
12) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,
12) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,
13) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,
13) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych,
14) prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,
14) prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,
15) udzielanie i potwierdzanie poręczeń,
15) udzielanie i potwierdzanie poręczeń,
16) wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych,
16) wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją papierów wartościowych,
17) pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.[1]
17) pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz rozliczeń w obrocie dewizowym.[1]
Czynności bankowe zastrzeżone dla banków mogą być wykonywane wyłącznie przez banki. Bank może pobierać przewidziane w umowie
Czynności bankowe zastrzeżone dla banków mogą być wykonywane wyłącznie przez banki. Bank może pobierać przewidziane w umowie
prowizje i opłaty z tytułu wykonywanych czynności bankowych oraz opłaty za wykonywanie innych czynności, w tym także opłaty za
prowizje i opłaty z tytułu wykonywanych czynności bankowych oraz opłaty za wykonywanie innych czynności, w tym także opłaty za
przygotowanie, sporządzenie i przekazanie informacji stanowiących tajemnicę bankową uprawnionym przez ustawę osobom, organom i
przygotowanie, sporządzenie i przekazanie informacji stanowiących tajemnicę bankową uprawnionym przez ustawę osobom, organom i
instytucjom, z wyłączeniem poszczególnych przypadków. Banki nie mogą prowadzić każdego rodzaju działalności tylko taka na którą
instytucjom, z wyłączeniem poszczególnych przypadków. Banki nie mogą prowadzić każdego rodzaju działalności tylko taka na którą
pozwalają im ustawy, co wynika z tego, że banki dysponują wkładami zwrotnymi społeczeństwa, a tym samym ponoszą ryzyko bankowe.
pozwalają im ustawy, co wynika z tego, że banki dysponują wkładami zwrotnymi społeczeństwa, a tym samym ponoszą ryzyko bankowe.
Niektóre czynności dokonywane przez banki zastrzeżone są tylko dla nich, nikt inny nie może ich wykonywać, chyba że na podstawie
Niektóre czynności dokonywane przez banki zastrzeżone są tylko dla nich, nikt inny nie może ich wykonywać, chyba że na podstawie
upoważnienia określonego w przepisie o randze ustaw
upoważnienia określonego w przepisie o randze ustaw
Prawo bankowe określa katalog czynności, do których wykonywania upoważnione są wyłącznie banki
Prawo bankowe określa katalog czynności, do których wykonywania upoważnione są wyłącznie banki
.
.
Jest to spowodowane charakterem tych
Jest to spowodowane charakterem tych
podmiotów jako instytucji finansowych. Czynnościami tymi, określanymi jako
podmiotów jako instytucji finansowych. Czynnościami tymi, określanymi jako
sensu stricto
sensu stricto
, są:
, są:
- Umowa rachunku bankowego
- Umowa rachunku bankowego
- Umowa kredytu
- Umowa kredytu
- Umowa gwarancji bankowej
- Umowa gwarancji bankowej
- Potwierdzenie gwarancji bankowej
- Potwierdzenie gwarancji bankowej
- Otwieranie i potwierdzanie akredytowy
- Otwieranie i potwierdzanie akredytowy
- Umowa o instrument pieniądza elektronicznego
- Umowa o instrument pieniądza elektronicznego
[1] www. lexpolonica.
[1] www. lexpolonica.
pl
pl
Poza wykonywaniem
Poza wykonywaniem
czynności bankowych banki
czynności bankowych banki
mogą:
mogą:
1) obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej
1) obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej
i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,
i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,
2) zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych,
2) zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych,
3) dokonywać obrotu papierami wartościowymi,
3) dokonywać obrotu papierami wartościowymi,
4) dokonywać, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany
4) dokonywać, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany
wierzytelności na składniki majątku dłużnika,
wierzytelności na składniki majątku dłużnika,
5) nabywać i zbywać nieruchomości,
5) nabywać i zbywać nieruchomości,
6) świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych,
6) świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych,
6a) świadczyć usługi certyfikacyjne w rozumieniu przepisów o podpisie
6a) świadczyć usługi certyfikacyjne w rozumieniu przepisów o podpisie
elektronicznym, z wyłączeniem wydawania certyfikatów kwalifikowanych
elektronicznym, z wyłączeniem wydawania certyfikatów kwalifikowanych
wykorzystywanych przez banki w czynnościach, których są stronami,
wykorzystywanych przez banki w czynnościach, których są stronami,
7) świadczyć inne usługi finansowe,
7) świadczyć inne usługi finansowe,
8) wykonywać inne czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je
8) wykonywać inne czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je
do tego.
do tego.
Sposoby klasyfikowania
Sposoby klasyfikowania
czynności bankowych
czynności bankowych
Uwzględniając pozycje banku wobec klienta
Uwzględniając pozycje banku wobec klienta
- Czynności bankowe aktywne( bank występuje w roli
- Czynności bankowe aktywne( bank występuje w roli
wierzyciela)
wierzyciela)
- Czynności bankowe bierne (bak jest dłużnikiem)
- Czynności bankowe bierne (bak jest dłużnikiem)
-
Czynności bankowe pośredniczące ( świadczenie usług przez
Czynności bankowe pośredniczące ( świadczenie usług przez
bank różnego rodzaju klientom)
bank różnego rodzaju klientom)
Uwzględniając w czyim interesie czynności są
Uwzględniając w czyim interesie czynności są
dokonywane
dokonywane
- We własnym interesie banku
- We własnym interesie banku
-
W interesie klientów
W interesie klientów
Uwzględniając przedmiot
Uwzględniając przedmiot
- Czynności o charakterze pieniężnym
- Czynności o charakterze pieniężnym
- Czynności o charakterze niepieniężnym
- Czynności o charakterze niepieniężnym
Bank może, w drodze umowy zawartej na piśmie, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy
Bank może, w drodze umowy zawartej na piśmie, powierzyć przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy
zagranicznemu, z zastrzeżeniem zawartym w art. 6d, wykonywanie wyłącznie w imieniu i na rzecz
zagranicznemu, z zastrzeżeniem zawartym w art. 6d, wykonywanie wyłącznie w imieniu i na rzecz
banku pośrednictwa w zakresie czynności bankowych na podstawie umowy agencyjnej, polegającego
banku pośrednictwa w zakresie czynności bankowych na podstawie umowy agencyjnej, polegającego
na:
na:
a)
a)
zawieraniu i zmianie umów rachunków bankowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 3, według wzoru
zawieraniu i zmianie umów rachunków bankowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 3, według wzoru
zatwierdzonego przez bank,
zatwierdzonego przez bank,
b) zawieraniu i zmianie umów kredytu na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych
b) zawieraniu i zmianie umów kredytu na sfinansowanie inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych
potrzeb mieszkaniowych kredytobiorcy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób
potrzeb mieszkaniowych kredytobiorcy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób
fizycznych,
fizycznych,
c) zawieraniu i zmianie umów kredytu konsumenckiego w rozumieniu ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o
c) zawieraniu i zmianie umów kredytu konsumenckiego w rozumieniu ustawy z dnia 20 lipca 2001 r. o
kredycie konsumenckim
kredycie konsumenckim
d) zawieraniu i zmianie umów ugody w sprawie spłaty kredytów, o których mowa
d) zawieraniu i zmianie umów ugody w sprawie spłaty kredytów, o których mowa
e) zawieraniu i zmianie umów dotyczących ustanowienia prawnego zabezpieczenia kredytów,
e) zawieraniu i zmianie umów dotyczących ustanowienia prawnego zabezpieczenia kredytów,
f) zawieraniu i zmianie umów o kartę płatniczą, których stroną jest konsument w rozumieniu ustawy,
f) zawieraniu i zmianie umów o kartę płatniczą, których stroną jest konsument w rozumieniu ustawy,
g) przyjmowaniu wpłat, dokonywaniu wypłat oraz obsłudze czeków związanych z prowadzeniem rachunków
g) przyjmowaniu wpłat, dokonywaniu wypłat oraz obsłudze czeków związanych z prowadzeniem rachunków
bankowych przez ten bank,
bankowych przez ten bank,
h) dokonywaniu wypłat i przyjmowaniu spłat udzielonych przez ten bank kredytów i pożyczek pieniężnych,
h) dokonywaniu wypłat i przyjmowaniu spłat udzielonych przez ten bank kredytów i pożyczek pieniężnych,
i)
i)
przyjmowaniu wpłat na rachunki bankowe prowadzone przez inne banki,
przyjmowaniu wpłat na rachunki bankowe prowadzone przez inne banki,
j) przyjmowaniu dyspozycji przeprowadzania bankowych rozliczeń pieniężnych związanych z prowadzeniem
j) przyjmowaniu dyspozycji przeprowadzania bankowych rozliczeń pieniężnych związanych z prowadzeniem
rachunków bankowych przez ten bank,
rachunków bankowych przez ten bank,
k) wykonywaniu innych czynności, po uzyskaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego[1]
k) wykonywaniu innych czynności, po uzyskaniu zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego[1]
[1]
[1]
WWW.lexpolonica.pl
WWW.lexpolonica.pl
W katalogu czynności bankowych występują zarówno umowy jaki
W katalogu czynności bankowych występują zarówno umowy jaki
jednostronne czynności prawne. Takie umowy należy nazwać umowami
jednostronne czynności prawne. Takie umowy należy nazwać umowami
bankowymi, ponieważ jedną ze stron zawsze musi być bank. Pozostałe
bankowymi, ponieważ jedną ze stron zawsze musi być bank. Pozostałe
czynności bankowe zastrzeżone dla banków , obejmujące jednostronne
czynności bankowe zastrzeżone dla banków , obejmujące jednostronne
czynności prawne, mogą otrzymać wspólną nazwę pozostałych
czynności prawne, mogą otrzymać wspólną nazwę pozostałych
czynności zastrzeżonych wyłącznie dla banków.
czynności zastrzeżonych wyłącznie dla banków.
Prawo bankowe wyróżnia także czynności bankowe, określane jako sensu
Prawo bankowe wyróżnia także czynności bankowe, określane jako sensu
largo, czyli typowe dla działalności banków, które mogą być legalnie
largo, czyli typowe dla działalności banków, które mogą być legalnie
wykonywane zarówno przez banki, jak i przez podmioty nie posiadające
wykonywane zarówno przez banki, jak i przez podmioty nie posiadające
statusu banku
statusu banku
.
.
W przypadku tej drugiej grupy są one traktowane jako
W przypadku tej drugiej grupy są one traktowane jako
bankowe tylko wtedy, gdy realizowane są przez podmiot będący w myśl
bankowe tylko wtedy, gdy realizowane są przez podmiot będący w myśl
obowiązujących przepisów bankiem. Do umów bakowych
obowiązujących przepisów bankiem. Do umów bakowych
sensu larg)
sensu larg)
można zaliczyc :
można zaliczyc :
-Umowa pożyczki pieniężnej
-Umowa pożyczki pieniężnej
-Terminowe operacje finansowe
-Terminowe operacje finansowe
-Umowa cesji wierzytelności
-Umowa cesji wierzytelności
-Umowa o przechowanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz
-Umowa o przechowanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz
udostępnianie skrytek sejmowych
udostępnianie skrytek sejmowych
-Umowa o kartę płatniczą
-Umowa o kartę płatniczą
-Udzielanie poręczeń
-Udzielanie poręczeń
-Umowy sejmowych
-Umowy sejmowych
-Umowa o kartę płatniczą udzielani poręczeń
-Umowa o kartę płatniczą udzielani poręczeń
-W ramach których następuje skup i sprzedaż wartości dewizowych
-W ramach których następuje skup i sprzedaż wartości dewizowych
-Umowy o pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych i rozliczeń
-Umowy o pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych i rozliczeń
Pozostałe czynności
Pozostałe czynności
bankowe nie zastrzeżone
bankowe nie zastrzeżone
dla banków to:
dla banków to:
-
Operacje czekowe i wekslowe
Operacje czekowe i wekslowe
-
Wykonanie operacji przy użyciu kart
Wykonanie operacji przy użyciu kart
płatniczych
płatniczych
- Czynności zlecone związane z emisja
- Czynności zlecone związane z emisja
papierów wartościowych
papierów wartościowych
Umowy bankowe
Umowy bankowe
Obecnie Parlament Europejski Podejmuj prace
Obecnie Parlament Europejski Podejmuj prace
nad podatkiem od transakcji bankowych.
nad podatkiem od transakcji bankowych.
Komisja Europejska przygotowywuje raport
Komisja Europejska przygotowywuje raport
na temat korzyści iw wad będących
na temat korzyści iw wad będących
konsekwencja wprowadzenia takiego
konsekwencja wprowadzenia takiego
podatku
podatku
[1]
[1]
. Można się jednak spodziewać, ze
. Można się jednak spodziewać, ze
banki będą uciekać przed tym podatkiem.
banki będą uciekać przed tym podatkiem.
[1]
[1]
Monitor Unii Europejskiej Nr4(70) 2010
Monitor Unii Europejskiej Nr4(70) 2010
Tomasz Wołek
Tomasz Wołek
Umowa kredytu
Umowa kredytu
bankowego
bankowego
jest porozumieniem określającym warunki, na jakich kredytodawca zobowiązuje
jest porozumieniem określającym warunki, na jakich kredytodawca zobowiązuje
się postawić do dyspozycji kredytobiorcy określoną kwotę środków pieniężnych
się postawić do dyspozycji kredytobiorcy określoną kwotę środków pieniężnych
na podany w umowie czas oraz cel, a kredytobiorca - do korzystania z niej na
na podany w umowie czas oraz cel, a kredytobiorca - do korzystania z niej na
warunkach określonych w umowie, do zwrotu kwoty uzyskanego kredytu wraz
warunkach określonych w umowie, do zwrotu kwoty uzyskanego kredytu wraz
z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz do zapłaty prowizji.
z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz do zapłaty prowizji.
Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:
Umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:
1) strony umowy,
1) strony umowy,
2) kwotę i walutę kredytu,
2) kwotę i walutę kredytu,
3) cel, na który kredyt został udzielony,
3) cel, na który kredyt został udzielony,
4) zasady i termin spłaty kredytu,
4) zasady i termin spłaty kredytu,
5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,
5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,
6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,
7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,
8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,
8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,
9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,
9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje,
10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.
10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.
[1]
[1]
[1]
[1]
www.lexpolonica.
www.lexpolonica.
pl
pl
/
/
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U.
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U.
2002 r., Nr 72, poz. 665 )
2002 r., Nr 72, poz. 665 )
Aktywne funkcje banków polega na
Aktywne funkcje banków polega na
prowadzeniu rozliczeń swoich klientów oraz
prowadzeniu rozliczeń swoich klientów oraz
na udzielaniu kredytów. Działalność
na udzielaniu kredytów. Działalność
kredytowa jest dla banków źródłem zysków.
kredytowa jest dla banków źródłem zysków.
Podstawowym elementem zysku bankowego
Podstawowym elementem zysku bankowego
jest różnica między odsetkami uzyskanymi
jest różnica między odsetkami uzyskanymi
przez bank od kredytobiorców a płaconymi
przez bank od kredytobiorców a płaconymi
właścicielom wkładów terminowych.
właścicielom wkładów terminowych.
Dodatkowo część zysku może wynikać z
Dodatkowo część zysku może wynikać z
nadwyżki uzyskiwanych opłat
nadwyżki uzyskiwanych opłat
manipulacyjnych ponad koszty
manipulacyjnych ponad koszty
funkcjonowania banku.
funkcjonowania banku.
Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej
Bank uzależnia przyznanie kredytu od zdolności kredytowej
kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do
kredytobiorcy. Przez zdolność kredytową rozumie się zdolność do
spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach
spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach
określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć
określonych w umowie. Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć
na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania
na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania
oceny tej zdolności osobie fizycznej, prawnej lub jednostce
oceny tej zdolności osobie fizycznej, prawnej lub jednostce
organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, o ile posiada
organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, o ile posiada
zdolność prawną, które nie mają zdolności kredytowej, bank może
zdolność prawną, które nie mają zdolności kredytowej, bank może
udzielić kredytu pod warunkiem:
udzielić kredytu pod warunkiem:
-ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu,
-ustanowienia szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu,
-przedstawienia niezależnie od zabezpieczenia spłaty kredytu
-przedstawienia niezależnie od zabezpieczenia spłaty kredytu
programu
programu
naprawy gospodarki podmiotu, którego realizacja zapewni - według
naprawy gospodarki podmiotu, którego realizacja zapewni - według
oceny banku - uzyskanie zdolności kredytowej w określonym czasie.
oceny banku - uzyskanie zdolności kredytowej w określonym czasie.
Kredytobiorca jest obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank
Kredytobiorca jest obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank
czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej
czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej
oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu. Na wniosek
oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu. Na wniosek
ubiegającego się o kredyt przedsiębiorcy, bank przekazuje, w
ubiegającego się o kredyt przedsiębiorcy, bank przekazuje, w
formie pisemnej, wyjaśnienie dotyczące dokonanej przez siebie
formie pisemnej, wyjaśnienie dotyczące dokonanej przez siebie
oceny zdolności kredytowej. Opłata za sporządzenie takiego
oceny zdolności kredytowej. Opłata za sporządzenie takiego
wyjaśnienia powinna być odpowiednia do wysokości kredytu.
wyjaśnienia powinna być odpowiednia do wysokości kredytu.
Rozróżniamy trzy formy
Rozróżniamy trzy formy
udzielania kredytów:
udzielania kredytów:
-
Pożyczki udzielane na podstawie
Pożyczki udzielane na podstawie
umowy kredytowej
umowy kredytowej
-
Dyskonto weksli
Dyskonto weksli
- Zakup obligacji.
- Zakup obligacji.
Pożyczki udzielane na podstawie umowy uruchamiane są albo
Pożyczki udzielane na podstawie umowy uruchamiane są albo
na odrębnym rachunku pożyczkowym, albo w tzw. rachunku
na odrębnym rachunku pożyczkowym, albo w tzw. rachunku
otwartym. Przy pożyczkach udzielanych na podstawie umowy
otwartym. Przy pożyczkach udzielanych na podstawie umowy
kredytowej często stosuje się różne formy zabezpieczenia
kredytowej często stosuje się różne formy zabezpieczenia
spłaty: weksel finansowy poręczony przez inną osobę,
spłaty: weksel finansowy poręczony przez inną osobę,
zabezpieczenie hipoteczne na nieruchomość, zastaw
zabezpieczenie hipoteczne na nieruchomość, zastaw
papierów wartościowych oraz zastaw towarowy. Pożyczki
papierów wartościowych oraz zastaw towarowy. Pożyczki
uzyskane na podstawie umowy kredytowej są najwyżej
uzyskane na podstawie umowy kredytowej są najwyżej
oprocentowaną formą kredytu. Drugą formą udzielania
oprocentowaną formą kredytu. Drugą formą udzielania
kredytów przez banki jest dyskonto weksli towarowych, czyli
kredytów przez banki jest dyskonto weksli towarowych, czyli
wystawionych w związku z zawartą na kredyt transakcją
wystawionych w związku z zawartą na kredyt transakcją
towarową pomiędzy dostawcą towaru a jego nabywcą.
towarową pomiędzy dostawcą towaru a jego nabywcą.
Wierzyciel może czekać na spłatę długu, może tym wekslem
Wierzyciel może czekać na spłatę długu, może tym wekslem
zapłacić swojemu dostawcy towarów, jak również sprzedać
zapłacić swojemu dostawcy towarów, jak również sprzedać
weksel bankowi handlowemu. Trzecią formą udzielania
weksel bankowi handlowemu. Trzecią formą udzielania
kredytów przez banki jest zakup obligacji publicznych oraz
kredytów przez banki jest zakup obligacji publicznych oraz
prywatnych Emisja obligacji jest formą zaciągania kredytu
prywatnych Emisja obligacji jest formą zaciągania kredytu
przez emitenta od nabywcy. Obligacje są formą zaciągania
przez emitenta od nabywcy. Obligacje są formą zaciągania
kredytu długoterminowego. Kredyt ten charakteryzuje się
kredytu długoterminowego. Kredyt ten charakteryzuje się
stałym oprocentowaniem, płatnym w stałych terminach do
stałym oprocentowaniem, płatnym w stałych terminach do
czasu wykupu obligacji przez emitenta
czasu wykupu obligacji przez emitenta
Bank jest obowiązany niezwłocznie
Bank jest obowiązany niezwłocznie
powiadomić, w sposób określony w
powiadomić, w sposób określony w
umowie, osoby będące dłużnikami banku
umowie, osoby będące dłużnikami banku
z tytułu zabezpieczenia kredytu, jeżeli
z tytułu zabezpieczenia kredytu, jeżeli
kredytobiorca opóźnia się z jego spłatą.
kredytobiorca opóźnia się z jego spłatą.
Bank ustala w formie regulaminu
Bank ustala w formie regulaminu
warunki udzielenia kredytów, pożyczek
warunki udzielenia kredytów, pożyczek
pieniężnych, gwarancji bankowych i
pieniężnych, gwarancji bankowych i
poręczeń, o których mowa w ust., oraz
poręczeń, o których mowa w ust., oraz
prowadzi ich osobną ewidencję.
prowadzi ich osobną ewidencję.
Banki w celu wspólnego udzielenia kredytu mogą zawrzeć umowę o utworzeniu
Banki w celu wspólnego udzielenia kredytu mogą zawrzeć umowę o utworzeniu
konsorcjum bankowego. W umowie tej banki ustalają warunki udzielenia
konsorcjum bankowego. W umowie tej banki ustalają warunki udzielenia
kredytu i jego zabezpieczenia oraz wyznaczają bank umocowany do zawarcia
kredytu i jego zabezpieczenia oraz wyznaczają bank umocowany do zawarcia
umowy kredytu.
umowy kredytu.
Banki, ponoszą ryzyko związane z udzielonym kredytem proporcjonalnie do
Banki, ponoszą ryzyko związane z udzielonym kredytem proporcjonalnie do
wysokości wniesionych środków finansowych do wspólnie udzielonego kredytu.
wysokości wniesionych środków finansowych do wspólnie udzielonego kredytu.
W czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany
W czasie obowiązywania umowy kredytu kredytobiorca jest obowiązany
przedstawić - na żądanie banku - informacje i dokumenty niezbędne do oceny
przedstawić - na żądanie banku - informacje i dokumenty niezbędne do oceny
jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrolę
jego sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiające kontrolę
wykorzystania i spłaty kredytu.
wykorzystania i spłaty kredytu.
W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu
W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu
albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć
albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć
kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu. Termin
kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu. Termin
wypowiedzenia, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30
wypowiedzenia, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30
dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni. Wypowiedzenie
dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni. Wypowiedzenie
umowy kredytu z powodu utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej lub
umowy kredytu z powodu utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej lub
zagrożenia jego upadłością nie może nastąpić, jeżeli bank zgodził się na
zagrożenia jego upadłością nie może nastąpić, jeżeli bank zgodził się na
realizację przez kredytobiorcę programu naprawczego. Przepis ten stosuje się
realizację przez kredytobiorcę programu naprawczego. Przepis ten stosuje się
przez cały okres realizacji programu naprawczego, chyba że bank stwierdzi, iż
przez cały okres realizacji programu naprawczego, chyba że bank stwierdzi, iż
program naprawczy nie jest w sposób należyty realizowany. O ile umowa
program naprawczy nie jest w sposób należyty realizowany. O ile umowa
kredytu nie nie mówi inaczej, termin spłaty kredytu jest terminem zastrzeżonym
kredytu nie nie mówi inaczej, termin spłaty kredytu jest terminem zastrzeżonym
na rzecz obu stron. W przypadku gdy strony ustaliły termin spłaty kredytu
na rzecz obu stron. W przypadku gdy strony ustaliły termin spłaty kredytu
dłuższy niż rok, kredytobiorca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem
dłuższy niż rok, kredytobiorca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem
terminu trzymiesięcznego.
terminu trzymiesięcznego.
Oprocentowanie
Oprocentowanie
Zasady oprocentowania kredytu określa umowa
Zasady oprocentowania kredytu określa umowa
kredytu, z tym że w razie stosowania stopy
kredytu, z tym że w razie stosowania stopy
zmiennej należy:
zmiennej należy:
-
określić w umowie kredytowej warunki zmiany
określić w umowie kredytowej warunki zmiany
stopy procentowej kredytu,
stopy procentowej kredytu,
- powiadomić w sposób określony w umowie
- powiadomić w sposób określony w umowie
kredytobiorcę, poręczyciela oraz, jeżeli umowa
kredytobiorcę, poręczyciela oraz, jeżeli umowa
nie stanowi inaczej, inne osoby będące
nie stanowi inaczej, inne osoby będące
dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu
dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu
o każdej zmianie stopy jego oprocentowania.
o każdej zmianie stopy jego oprocentowania.
Umowa kredytu może
Umowa kredytu może
określać
określać
że od kredytu postawionego do dyspozycji
że od kredytu postawionego do dyspozycji
kredytobiorcy i przez niego nie wykorzystanego
kredytobiorcy i przez niego nie wykorzystanego
przysługuje bankowi odrębna prowizja.
przysługuje bankowi odrębna prowizja.
Bank może przyjąć zlecenie udzielenia kredytu osobie
Bank może przyjąć zlecenie udzielenia kredytu osobie
trzeciej. Zlecenie powinno być złożone w formie
trzeciej. Zlecenie powinno być złożone w formie
pisemnej pod rygorem nieważności. W takim
pisemnej pod rygorem nieważności. W takim
przypadku, jeśli umowa nie stanowi inaczej, dający
przypadku, jeśli umowa nie stanowi inaczej, dający
zlecenie staje się poręczycielem za dług przyszły.
zlecenie staje się poręczycielem za dług przyszły.
Bank nie może stosować korzystniejszych warunków,
Bank nie może stosować korzystniejszych warunków,
oraz stóp oprocentowania niż stosowane przez bank
oraz stóp oprocentowania niż stosowane przez bank
dla danego rodzaju umowy przy prowadzeniu
dla danego rodzaju umowy przy prowadzeniu
rachunków bankowych oraz przy udzielaniu
rachunków bankowych oraz przy udzielaniu
kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji
kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji
bankowych, poręczeń:
bankowych, poręczeń:
Udzielenie kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia
Udzielenie kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia
członkowi zarządu albo rady nadzorczej banku lub osobie zajmującej
członkowi zarządu albo rady nadzorczej banku lub osobie zajmującej
stanowisko kierownicze w banku następuje zgodnie z regulaminem
stanowisko kierownicze w banku następuje zgodnie z regulaminem
uchwalonym przez radę nadzorczą.
uchwalonym przez radę nadzorczą.
Udzielenie kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia
Udzielenie kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia
członkowi zarządu albo członkowi rady nadzorczej banku w kwocie łącznego
członkowi zarządu albo członkowi rady nadzorczej banku w kwocie łącznego
zobowiązania przekraczającej 10 000 euro, obliczonej w złotych według kursu
zobowiązania przekraczającej 10 000 euro, obliczonej w złotych według kursu
średniego ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na dzień udzielenia
średniego ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na dzień udzielenia
kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia, wymaga
kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia, wymaga
zgody wyrażonej w uchwale zarządu oraz uchwale rady nadzorczej banku.
zgody wyrażonej w uchwale zarządu oraz uchwale rady nadzorczej banku.
Obecnie suma kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i
Obecnie suma kredytów, pożyczek pieniężnych, gwarancji bankowych i
poręczeń, o których mowa w nie może przekroczyć:
poręczeń, o których mowa w nie może przekroczyć:
w banku w formie spółki akcyjnej i w banku państwowym - 10 % sumy
w banku w formie spółki akcyjnej i w banku państwowym - 10 % sumy
funduszy podstawowych,
funduszy podstawowych,
w banku spółdzielczym - 25 % sumy funduszy podstawowych
w banku spółdzielczym - 25 % sumy funduszy podstawowych
przy czym ich wartość jest ustalana zgodnie z obowiązującymi zasadami
przy czym ich wartość jest ustalana zgodnie z obowiązującymi zasadami
[7]
[7]
[7]
[7]
www.lexpolonica.
www.lexpolonica.
pl
pl
/
/
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U.
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz. U.
2002 r., Nr 72, poz. 665 )
2002 r., Nr 72, poz. 665 )
Po udzieleniu kredytu bank powiadamia Komisję Nadzoru Finansowego o fakcie
Po udzieleniu kredytu bank powiadamia Komisję Nadzoru Finansowego o fakcie
udzielenia kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia
udzielenia kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia
członkowi zarządu albo rady nadzorczej, osobie zajmującej stanowisko
członkowi zarządu albo rady nadzorczej, osobie zajmującej stanowisko
kierownicze w banku, akcjonariuszowi banku i członkowi banku
kierownicze w banku, akcjonariuszowi banku i członkowi banku
spółdzielczego oraz podmiotowi powiązanemu z nimi kapitałowo lub
spółdzielczego oraz podmiotowi powiązanemu z nimi kapitałowo lub
organizacyjnie, jeżeli w pojedynczym przypadku wartość zobowiązania
organizacyjnie, jeżeli w pojedynczym przypadku wartość zobowiązania
przekracza równowartość 30 000 euro, obliczoną w złotych według kursu
przekracza równowartość 30 000 euro, obliczoną w złotych według kursu
średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na dzień udzielenia
średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na dzień udzielenia
kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia. Przepis
kredytu, pożyczki pieniężnej, gwarancji bankowej lub poręczenia. Przepis
ten nie ma zastosowania do akcjonariusza posiadającego wyłącznie akcje
ten nie ma zastosowania do akcjonariusza posiadającego wyłącznie akcje
dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w ilości uprawniającej do
dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w ilości uprawniającej do
wykonywania nie więcej niż 5 % głosów na walnym zgromadzeniu.
wykonywania nie więcej niż 5 % głosów na walnym zgromadzeniu.
[8]
[8]
Banki mogą na zlecenie udzielać i potwierdzać gwarancje bankowe,
Banki mogą na zlecenie udzielać i potwierdzać gwarancje bankowe,
poręczenia, a także otwierać i potwierdzać akredytywy.
poręczenia, a także otwierać i potwierdzać akredytywy.
Banki mogą prowadzić tytułem przykładu
Banki mogą prowadzić tytułem przykładu
następujące rodzaje rachunków
następujące rodzaje rachunków
bankowych
bankowych
:
:
rachunki bieżące,
rachunki bieżące,
rachunki pomocnicze,
rachunki pomocnicze,
rachunki lokat terminowych,
rachunki lokat terminowych,
rachunki oszczędnościowe - wkłady oszczędnościowe
rachunki oszczędnościowe - wkłady oszczędnościowe
[8]
[8]
www.lexpolonica.
www.lexpolonica.
pl
pl
/
/
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe
(Dz. U. 2002 r., Nr 72, poz. 665 )
(Dz. U. 2002 r., Nr 72, poz. 665 )
Rachunek
Rachunek
oszczędnościowy
oszczędnościowy
Zgodnie z treścią ustawy prawo bankowe, dowodem zawarcia umowy
Zgodnie z treścią ustawy prawo bankowe, dowodem zawarcia umowy
rachunku oszczędnościowego może być książeczka lub inny dokument
rachunku oszczędnościowego może być książeczka lub inny dokument
potwierdzający zawarcie umowy. Rachunki oszczędnościowe nie mogą być
potwierdzający zawarcie umowy. Rachunki oszczędnościowe nie mogą być
wykorzystywane przez ich posiadaczy do przeprowadzania rozliczeń
wykorzystywane przez ich posiadaczy do przeprowadzania rozliczeń
pieniężnych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
pieniężnych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Rozwiązanie umowy rachunku oszczędnościowego w sytuacji, gdy w ciągu
Rozwiązanie umowy rachunku oszczędnościowego w sytuacji, gdy w ciągu
pięciu lat nie dokonano na rachunku żadnych obrotów poza okresowym
pięciu lat nie dokonano na rachunku żadnych obrotów poza okresowym
dopisywaniem odsetek, a stan środków na rachunku nie przekracza kwoty
dopisywaniem odsetek, a stan środków na rachunku nie przekracza kwoty
minimalnej ustalonej w umowie skutkuje powstaniem stanu wymagalności
minimalnej ustalonej w umowie skutkuje powstaniem stanu wymagalności
roszczenia posiadacza rachunku o zwrot środków zgromadzonych na
roszczenia posiadacza rachunku o zwrot środków zgromadzonych na
rachunku. Roszczenie podlega przedawnieniu z upływem lat 10 Osoba
rachunku. Roszczenie podlega przedawnieniu z upływem lat 10 Osoba
małoletnia nie jest uprawniona do dokonywania dyspozycji powodujących
małoletnia nie jest uprawniona do dokonywania dyspozycji powodujących
powstanie tzw. salda debetowego na rachunku, chyba że umowa rachunku
powstanie tzw. salda debetowego na rachunku, chyba że umowa rachunku
stanowi inaczej. W razie zgłoszenia bankowi utraty dowodu zawarcia
stanowi inaczej. W razie zgłoszenia bankowi utraty dowodu zawarcia
umowy rachunku oszczędnościowego, czeku lub blankietu czeku, bank jest
umowy rachunku oszczędnościowego, czeku lub blankietu czeku, bank jest
odpowiedzialny za wypłaty gotówkowe, a także za przelewy dokonane w
odpowiedzialny za wypłaty gotówkowe, a także za przelewy dokonane w
jednostce organizacyjnej banku prowadzącej rachunek oszczędnościowy,
jednostce organizacyjnej banku prowadzącej rachunek oszczędnościowy,
od chwili otrzymania przez tę jednostkę zgłoszenia, natomiast sama
od chwili otrzymania przez tę jednostkę zgłoszenia, natomiast sama
umowa zawarta pomiędzy posiadaczem rachunku a bankiem powinna być
umowa zawarta pomiędzy posiadaczem rachunku a bankiem powinna być
określona odpowiedzialność banku za dokonane w innych przypadkach
określona odpowiedzialność banku za dokonane w innych przypadkach
wypłaty gotówkowe po otrzymaniu zgłoszenia utraty dokumentów.
wypłaty gotówkowe po otrzymaniu zgłoszenia utraty dokumentów.
Czynność prowadzenia
Czynność prowadzenia
innych rachunków bankowych
innych rachunków bankowych
,
,
oznacza prowadzenie innych rachunków bankowych, które
oznacza prowadzenie innych rachunków bankowych, które
nie są rachunkami wkładów pieniężnych płatnych na
nie są rachunkami wkładów pieniężnych płatnych na
żądanie lub z nadejściem określonego terminu.
żądanie lub z nadejściem określonego terminu.
Umowa
Umowa
rachunku powierniczego
rachunku powierniczego
nie jest umową
nie jest umową
nazwaną, a zatem nie jest szczegółowo regulowana
nazwaną, a zatem nie jest szczegółowo regulowana
przepisami prawa. Rachunek powierniczy może mieć
przepisami prawa. Rachunek powierniczy może mieć
zastosowanie w sytuacji powiernictwa zarządczego albo
zastosowanie w sytuacji powiernictwa zarządczego albo
ustanawianego celem zabezpieczenia. W obu przypadkach
ustanawianego celem zabezpieczenia. W obu przypadkach
występuje osoba trzecia zwana powierzającym, posiadacz
występuje osoba trzecia zwana powierzającym, posiadacz
rachunku nazywany powiernikiem oraz bank. Taka umowa
rachunku nazywany powiernikiem oraz bank. Taka umowa
jest umową podmiotowo kwalifikowaną
jest umową podmiotowo kwalifikowaną