Typ Echinodermata (szkarłupnie)
[Cm – rec.]

Cechy charakterystyczne:

• wyłącznie morskie bezkręgowce;
• pięciopromienista lub dwuboczna symetria ciała;
• wapienny szkielet wewnętrzny pochodzenia
mezodermalnego;

• obecność unikalnego dla tego typu zwierząt
systemu wodnego (=ambulakralnego);

Charakterystyka szkieletu
szkarłupni

Gromada Asteroidea (rozgwiazdy)
[O – rec.]

Cechy charakterystyczne:

• tarcza centralna nie jest ostro oddzielona od ramion;
• trzon szkieletu stanowią tzw. płytki marginalne, biegnące
dookoła ciała rozgwiazdy;

• nóżki ambulakralne służą do lokomocji;

Gromada Ophiuroidea (wężowidła)
[O – rec.]

Cechy charakterystyczne:

• tarcza centralna wyraźnie oddzielona od cienkich i długich
ramion;

• szkielet składa się z płytek tarczy centralnej oraz kręgów
tworzących ramiona;

• ramiona służą do lokomocji a nóżki ambulakralne do pobierania
pokarmu.

Warstwy
wężowidłowe

Współczesne

masowe

nagromadzenia

wężowideł

Kopalna (trias środkowy)

kumulacja wężowideł

Cechy charakterystyczne:

• ciało wydłużone, cylindryczne;
• otwór gębowy otoczony wieńcem czułków
służącym do przebierania w mule;

• szkielet w postaci luźnych elementów
(sklerytów) rozsianych w ciele zwierzęcia;

Gromada Holothuroidea (strzykwy)
[O – rec.]

Elementy szkieletowe strzykw –

skleryty

Cały szkielet - sklerytom

Gromada Crinoidea (liliowce) [O –
rec.]

Cechy charakterystyczne:

• długie, wachlarzowate ramiona odchodzące od
kielicha;

• obecna łodyga (lub jej brak u form
wolnożyjących);

Budowa
liliowca

Korzeń (holdfast)

Ł

o

d

yg

a

(k

o

lu

m

n

a

)

k

o

ro

n

a

Ra

mi

on

a

(br

ach

ia)

Kielic

h

(calyx

)

pinul
e

Pojedyncze elementy łodygi -
kolumnalia

Proboscis

(rurka

analna)

Wapienie krynoidowe – osady zbudowane z elementów
szkieletowych liliowców

Kompletne szkielety liliowców
kopalnych

Wapień krynoidowy –
widoczne pojedyncze

elementy szkieletowe

liliowców kopalnych

Cechy charakterystyczne:

• symetria pięciopromienista lub wtórnie
dwuboczna;

• szkielet w postaci pancerza, z przytwierdzonymi
doń kolcami.

Gromada Echinoidea (jeżowce) [O
– rec.]

Anatomia
jeżowców

Szkielet jeżowca - pancerz

Pancerz jeżowców
„regularnych”

Pancerz jeżowców
„nieregularnych”

Szczęka jeżowców „regularnych” –

Latarnia Arystotelesa

Kolce
jeżowców