Zobowiązania - część

szczegółowa (komis)

dr Marek Świerczyński

Katedra Prawa Cywilnego i Prawa

Prywatnego Międzynarodowego

Komis

• Umowa komisu jest umową nazwaną (art. 765 do

art. 773).

• Zgodnie z art. 765 KC przez umowę komisu

przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się

za wynagrodzeniem (prowizja), w zakresie

działalności swego przedsiębiorstwa, do kupna lub

sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego

zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym.

• Komis w przepisach Kodeksu cywilnego został ujęty

wąsko.

– przepisy KC będzie można stosować wprost tylko do umów

(stosunków zobowiązaniowych) spełniających cechy

wskazane w art. 765 KC.

– „Komis usług”?

Komis

• Przyjmujący zlecenie (komisant) musi wykonywać

zlecenie komisowe w zakresie działalności

swojego przedsiębiorstwa.

– Komisantem może więc być tylko podmiot prowadzący

działalność gospodarczą w formie przedsiębiorstwa.

• Komisant działa zawsze w imieniu własnym, lecz

jest to działalność na rachunek dającego zlecenie

(komitenta).

– Taki sposób działania jest najbardziej charakterystyczną

cechą komisu pozwalającą odróżnić go od świadczenia

usług innego rodzaju.

– Sposób działania komisanta pozwala zaliczyć umowę

komisu, szczególnie przy komisie zakupu, do kategorii

czynności powierniczych

Komis

• Przedmiotem umowy komisu może być

tylko sprzedaż lub kupno przez
komisanta na zlecenie komitenta rzeczy
ruchomych.

• Umowa komisu jest więc ograniczona

zarówno rodzajem czynności prawnej,
której pośredniczenia może podjąć się
komisant, jak i przedmiotem świadczenia
w stosunkach zobowiązaniowych
powstających z tej czynności.

Komis

• Komis jest umową dwustronnie zobowiązującą,

wzajemną, odpłatną. Nie ulega również wątpliwości,

że komis jest umową konsensualną.

• KC przyznaje komisantowi ustawowe prawo

zastawu dla zabezpieczenia roszczeń o prowizję oraz

roszczeń o zwrot wydatków i zaliczek udzielonych

komitentowi, jak również dla zabezpieczenia wszelkich

innych należności wynikłych ze zlecenia komisowego.

• Prawo zastawu przysługuje na rzeczach stanowiących

przedmiot komisu, dopóki znajdują się one u

komisanta lub u osoby, która je dzierży w jego imieniu

albo dopóki może on nimi rozporządzać za pomocą

dokumentów. Przez rzeczy stanowiące przedmiot

komisu należy rozumieć rzeczy powierzone do

sprzedaży oraz rzeczy zakupione dla komitenta przez

komisanta.

Umowa komisu a umowy

pokrewne

• Komis a zlecenie

– umowa komisu posiada bliskie związki z

umową zlecenia.

• Komis a inne umowy nazwane

– np. komis a umowa o dzieło

Strony stosunku komisu

• Stronami stosunku komisu – rozumianego w

sposób ścisły tj. jako stosunek pomiędzy

udzielającym zlecenia a przyjmującym to zlecenie

– są komitent i komisant. Zgodnie z ustawowym

określeniem, zawartym w art. 765 KC,

komisantem jest ten, kto przyjmuje zlecenie

kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych.

• Przy wykonaniu tego zlecenia, ten kto przyjmuje

zlecenie aby być komisantem, musi jednak

spełniać dwie dodatkowe przesłanki:

– 1) musi działać w imieniu własnym na rachunek

dającego zlecenie oraz

– 2) wykonanie zlecenia powinno się odbyć w zakresie

działalności przedsiębiorstwa komisanta.

Treść umowy komisu

• Elementy przedmiotowo istotne umowy

komisu określa art. 765 KC.

• Umowa musi zawierać określenie:

– 1) sposobu działania przyjmującego zlecenie jako

osoby działającej w imieniu własnym na rzecz

dającego zlecenie i w zakresie działalności

swojego przedsiębiorstwa.
Przedmiot tego zlecenia musi być określony w ten

sposób, iż przyjmujący kupi lub sprzeda rzeczy

ruchome;

– 2) przedmiotu transakcji komisowej;

– 3) ceny zakupu lub sprzedaży przedmiotu komisu;

– 4) wynagrodzenia jakie otrzymać ma komisant.

• Sposób sprecyzowania wymienionych elementów w

umowie komisu może być różny.

Forma

• Dla zawarcia umowy komisu żaden

przepis nie przewiduje zachowania
formy szczególnej.

• Zgodnie z ogólną regułą wynikającą z

art. 60 KC, zawarcie umowy komisu
może nastąpić przez każde
zachowanie stron, które ujawnia
ich wolę w sposób dostatecznie
wyraźny.

Czas trwania

• Umowa komisu może być zawarta zarówno

dla wykonania jednej transakcji, jak i
przybrać

postać

stosunku

o

charakterze trwałym.

• W przepisach o komisie brak przeszkód,

aby strony zawarły ją dla przeprowadzenia
jednej transakcji sprzedaży lub kupna bądź
aby komisant stale przez pewien czas
dokonywał transakcji kupna lub sprzedaży
w swoim imieniu na rachunek komitenta.

Obowiązki komisanta

• Podstawowym obowiązkiem komisanta jest

dokonanie czynności zleconych mu przez komitenta.

• Przy komisie sprzedaży, komisant zobowiązany jest do

sprzedaży rzeczy osobie trzeciej.

• Przy komisie zakupu, obowiązek komisanta sprowadza

się natomiast do nabycia rzeczy ruchomej od osoby

trzeciej na rachunek komitenta.

• Oprócz dwóch podstawowych obowiązków komisanta

można także wyróżnić szereg dodatkowych

obowiązków pozostających w związku z tymi

zasadniczymi powinnościami komisanta.

– Na komisancie ciąży obowiązek wyszukania kontrahenta.

– Komisant jest zobowiązany do przechowywania i

zabezpieczenia rzeczy.

Obowiązki komisanta

• Komisant, który doprowadził do zawarcia umowy

sprzedaży, staje się stroną takiej umowy.

• Jest to jednak umowa zawarta na rachunek

komitenta.

• Potwierdzeniem, a zarazem konsekwencją, działania

komisanta na rachunek komitenta, jest obowiązek

przewidziany w art. 766 KC.

• Zgodnie

z

tym

przepisem,

komisant

jest

zobowiązany wydać komitentowi wszystko, co

przy wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, w

szczególności

powinien

przelać

na

niego

wierzytelności, które nabył na jego rachunek.

– Komisant powinien przenieść na komitenta nie tylko

wierzytelności, ale także inne prawa, które dla niego nabył.

– Treść obowiązku będzie się przedstawiała inaczej przy

komisie sprzedaży inaczej zaś przy komisie zakupu.

Obowiązki komitenta

• Komitent zawierając umowę komisu ma

obowiązek współdziałania z

komisantem, aby umożliwić mu

należyte wykonanie zlecenia

komisowego.

• Współdziałanie to przejawia się w

pierwszym rzędzie w obowiązku

dostarczenia komisantowi rzeczy, którą

ma on sprzedać oraz w obowiązku

dostarczenia pieniędzy, za które

komitent ma nabyć rzecz.

Stosunki własnościowe

• Własność przedmiotu komisu przy

komisie sprzedaży

• Własność przedmiotu komisu przy

komisie zakupu

• Problem przeniesienia własności

rzeczy z komisanta na komitenta

Rękojmia

• Rękojmia przy komisie zakupu

– Komisant jako kupujący nabywa uprawnienia z

rękojmi.

• Rękojmia przy komisie sprzedaży

– Odpowiedzialność komisanta z tytułu rękojmi

podlega przede wszystkim przepisom

odnoszącym się do umowy sprzedaży.

– Przepis art. 770 KC zezwala na jednostronne

zwolnienie komisanta z odpowiedzialności z

tytułu rękojmi. Warunkiem takiego zwolnienia

jest podanie przez komisanta do wiadomości

kupującego, przed zawarciem umowy, iż nie

ponosi on odpowiedzialności za ukryte wady

fizyczne rzeczy, jak również za jej wady prawne.

Odpowiedzialność komisanta

za niezgodność towaru z

umową

• Ustawa z 27.7.2002 r. o szczególnych

warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o

zmianie Kodeksu cywilnego wprowadziła

znaczącą zmianę w zakresie odpowiedzialności

komisanta, w razie gdy sprzedaje on rzecz

będącą przedmiotem zlecenia komisowego

konsumentowi

• Zgodnie z art. 770(1) KC, dodanym przez

wspomnianą ustawę, do umów sprzedaży

zawartych przez komisanta z konsumentem,

stosuje się przepisy o sprzedaży konsumenckiej.

–

Znajdzie on zastosowanie tylko do komisu sprzedaży.

Zakończenie stosunku

komisu

• Przyczyny zakończenia stosunku

komisu

• Problem przedawnienia roszczeń