1. Sprzedaż – zobowiązanie jednej strony (sprzedawcy), do przeniesienia na drugą stronę (kupującego) własności rzeczy (określonego prawa podmiotowego) oraz jej wydania; zobowiązanie kupującego do zapłaty ceny; istnienie między obowiązkami stron takiej zależności, która przesądza o zakwalifikowaniu umowy sprzedaży do klasy umów wzajemnych (świadczenie jednej ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej); umowa zobowiązująca;

Zawarcie umowy sprzedaży:

• Konsensualność – wydanie rzeczy nie jest konieczną przesłanką jej zawarcia, lecz elementem wykonania zawartej umowy;

• Forma – akt notarialny przy sprzedaży nieruchomości, użytkowania wieczystego i spadku; pisemna z podpisami poświadczonymi notarialnie przy sprzedaży przedsiębiorstwa; rzeczy ruchome – dowolna;

• Tryb – przez przyjęcie oferty, w drodze negocjacji, aukcji lub przetargu; wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży;

• Minimalny zakres konsensu – niezbędne jest porozumienie stron w zakresie elementów konstytuujących jej treść, do których należą: określenie przez same strony przedmiotu sprzedaży oraz ceny; przedmiot świadczenia musi być ustalony w takim zakresie, w jakim jest to potrzebne do jego indywidualizacji w chwili wykonania umowy; wystarczy jeśli strony wskażą podstawy do ustalenia ceny;

• Ograniczenia – przejawiają się w wyłączeniu niektórych dóbr z obrotu cywilnoprawnego, reglamentacji towarów w obrocie krajowym (zezwolenia, koncesje) i zagranicznym (kontyngenty), w szczególnych przesłankach sprzedaży odnoszących się do niektórych podmiotów i dóbr materialnych; może wynikać z zastrzeżonej umownie na rzecz kupującego wyłączności nabywania albo odsprzedaży rzeczy; przy sprzedaży nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego; przy nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców;

Obowiązki sprzedawcy:

• przeniesienie własności lub innego prawa na kupującego;

• wydanie rzeczy (lub innego dobra) kupującemu:

• rzecz musi być oznaczona w umowie, a sprzedawca powinien wydać rzecz zgodnie z treścią umowy; kupujący może zastrzec, że dopiero po zawarciu umowy określi bliżej cechy rzeczy kupionej; w przypadku zwłoki sprzedawca może: wykonać uprawnienia jakie przysługują wierzycielowi w razie zwłoki dłużnika ze spełnieniem świadczenia wzajemnego albo dokonać sam oznaczenia, które staje się dla kupującego wiążące;

• termin i miejsce określa z reguły umowa stron; kupujący może zastrzec, że dopiero po zawarciu umowy je wskaże; jeśli nie zostały oznaczone – art. 454 i 455 KC;

• powinno nastąpić wraz z odpowiednimi dokumentami związanymi z rzeczą, a także instrukcją i niezbędnymi informacjami;

• obowiązek należytego opakowania i zabezpieczenia rzeczy oraz zapewnienie odpowiedniego przewozu;

• koszty wydania rzeczy obciążają sprzedawcę;

• z momentem wydania rzeczy na kupującego przechodzą: korzyści i ciężary związane z rzeczą oraz niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia rzeczy;

Obowiązki kupującego:

• odebranie rzeczy; w razie naruszenia powoduje skutki związane ze zwłoką wierzyciela;

• zapłata ceny, będącej oznaczoną sumą pieniężną; cenę określa umowa stron, jednak ogranicza ją reglamentacja cenowa;

• ceny wyróżnione KC:

• sztywna – wyłączająca wszelką swobodę stron w jej ustalaniu;

• maksymalna – ogranicza jednokierunkowo swobodę stron;

• minimalna;

• ceny ze względu na metodę reglamentacji:

• oznaczenie ceny w jednostkach pieniężnych;

• wskazanie sposobu obliczenia ceny za rzeczy określonego rodzaju;

• ceny z ustawy o cenach:

• umowne – uzgadniane przez strony;

• urzędowe – ograniczające swobodę uzgadniania cen;

Przedawnienie – roszczenia kupującego z upływem terminów ogólnych; roszczenie sprzedawcy o zapłatę ceny także, za wyjątkiem dotyczącym roszczeń osób zawodowo trudniących się sprzedażą (2 lata do roszczeń z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, rzemieślników oraz prowadzących gospodarstwo rolne z tytuły sprzedaży płodów rolnych i leśnych;

2. Rękojmia – pozostaje aktualna dla stosunków sprzedaży innych niż te, w których kupujący jest osobą fizyczną, przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma nabyta przez niego w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą, a sprzedawcą jest osoba dokonująca sprzedaży w zakresie działalności przedsiębiorstwa; powstaje ex lege;

• wada fizyczna:

• rzecz ma cechy zmniejszające jej wartość lub użyteczność;

• rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego;

• rzecz została kupującemu wydana w stanie niezupełnym, w tym także bez niezbędnej instrukcji lub informacji;

• wada prawna:

• rzecz stanowi własność osoby trzeciej;

• jest obciążona prawem osoby trzeciej;

• odpowiedzialność:

• sprzedaż wadliwej rzeczy lub prawa to nienależyte wykonanie zobowiązania, które naraża sprzedawcę na odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadzie ryzyka; odpowiada nawet wtedy, gdy o wadzie nie mógł wiedzieć;

• rękojmią objęte są wady fizyczne, które powstały przed przejściem na kupującego niebezpieczeństwa utraty lub uszkodzenia rzeczy; za wady powstałe później sprzedawca odpowiada wówczas, gdy wynikły one z przyczyny tkwiącej już w niej poprzednio;

• sprzedawca nie odpowiada za wady, o których kupujący wiedział;

• nie powstaje w razie sprzedaży licytacyjnej w postępowaniu egzekucyjnym i upadłościowym;

• zawiadomienie o wadzie (akt staranności):

• w przypadku wady fizycznej to przesłanka bezwzględna dochodzenia uprawnień z tytułu rękojmi; kupujący traci je, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o wadzie w ciągu miesiąca od jej wykrycia, a gdy zbadanie rzeczy jest w danych stosunkach przyjęte – w ciągu miesiąca po upływie czasu, w którym przy zachowaniu należytej staranności mógł ją wykryć;

• w sprzedaży między osobami prowadzącymi działalność gospodarczą, kupujący traci uprawnienia, jeżeli nie zbadał rzeczy w czasie i w sposób przyjęty przy rzeczach danego rodzaju i niezwłocznie nie zawiadomił sprzedawcy;

• jeżeli sprzedawca wadę podstępnie zataił (zła wiara) lub zapewnił o jej braku (dobra lub zła wiara), kupujący nie traci uprawnień;

• w przypadku wady prawnej nie jest konieczny akt staranności w postaci zawiadomienia sprzedawcy;

• uprawnienia kupującego wobec sprzedawcy:

• odstąpienie od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie wymieni rzecz wadliwą na rzecz wolną od wad albo niezwłocznie je usunie; następuje w drodze oświadczenia woli (forma dowolna, pisemna ad probationem, jeśli umowa na piśmie lub w innej formie szczególnej); obowiązek zwrotu otrzymanych świadczeń; ograniczone prawo do odstąpienia, gdy wadliwe są niektóre rzeczy i można je odłączyć bez szkody;

• żądanie obniżenia ceny w takim stosunku w jakim wartość rzeczy wolnej od wady pozostaje do jej wartości z wadami;

• żądanie dostarczenia rzeczy wolnych od wad oraz naprawienia szkody wynikłej z opóźnienia (wyłącznie przy rzeczach oznaczonych co do gatunku);

• żądanie usunięcia wad rzeczy, jeżeli rzecz jest oznaczona co do tożsamości, a sprzedawca jest jej wytwórcą;

• terminy – zawite; z tytułu wad fizycznych rok, przy wadach budynku 3 lata; bieg od dnia wydania rzeczy; z tytułu wad prawnych rok, bieg od dnia dowiedzenia się o wadzie, jeśli na skutek powództwa osoby trzeciej – od uprawomocnienia się orzeczenia; nie wiążą kupującego, gdy sprzedawca wadę podstępnie zataił; zarzuty mogą być podniesione także po upływie terminów, jeśli przed ich upływem kupujący zawiadomił sprzedawcę o wadzie;

• przejście uprawnień – mogą przejść na następców prawnych kupującego wg zasad dotyczących wierzytelności; na drodze cesji, bez zgody podmiotu zobowiązanego;

• odpowiedzialność odszkodowawcza:

• niezależnie od uprawnień przysługujących kupującemu z tytułu rękojmi, może on żądać odszkodowania za szkodę spowodowaną wadami rzeczy, na podstawie odpowiedzialności za nienależyte wykonanie zobowiązań, gdy szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca odpowiada;

• roszczenie o wyrównanie szkody w granicach ujemnego interesu umownego – przysługuje, gdy szkoda jest następstwem okoliczności, za które sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności, a obejmuje naprawienie szkody poniesionej przez to, że kupujący zawarł umowę, nie wiedząc o istnieniu wady;

• w razie wprowadzenia do obrotu rzeczy wadliwych, które stwarzają niebezpieczeństwo spowodowania szkód, odpowiedzialność na podstawie czynów niedozwolonych – za produkt niebezpieczny;

• odpowiedzialność na podstawie ryzyka za szkodę wyrządzoną komukolwiek przesz wprowadzony do obrotu produkt o właściwościach niebezpiecznych (niekoniecznie wadliwy);

• modyfikacje odpowiedzialności:

• przepisy szczególne odnoszące się do odpowiedzialności za wady fizyczne zwierząt; ograniczona do wad głównych, gdy wyjdą na jaw przed upływem oznaczonego terminu od wydania; uprawnienia wygasają z upływem 3 miesięcy; powiadomienie sprzedawcy o wadzie w ciągu 7 dni od upływu terminu rękojmi;

• strony mogą rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi; bezskuteczne jeśli: sprzedawca podstępnie zataił wadę lub zawierane są umowy z udziałem konsumentów;

• gdy kupujący jest zmuszony wydać rzecz osobie trzeciej, sprzedawca nie będzie zwolniony od obowiązku zwrotu otrzymanej ceny, chyba że kupujący wiedział o spornym prawie lub nabył na własne niebezpieczeństwo; ciężar dowodu spoczywa na sprzedawcy;

• jeśli kupujący ponosząc wydatki uniknął utraty dotkniętego wadą przedmiotu sprzedaży albo skutków jego obciążenia, sprzedawca może zwolnić się od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, zwracając kupującemu zapłaconą sumę lub wartość spełnionego świadczenia;

3. Gwarancja jakości – zobowiązanie się gwaranta (sprzedawcy lub wytwórcy rzeczy) do spełnienia odpowiednich świadczeń na wypadek, gdyby w oznaczonym terminie (okres gwarancyjny) ujawniły się wady fizyczne rzeczy sprzedanej; ma względem sprzedaży charakter akcesoryjny; powstaje na podstawie czynności prawnej; jej udzielenie jest dobrowolne; oświadczenie woli gwaranta (wręczenie dokumentu gwarancyjnego) wymaga formy pisemnej ad probationem;

• gwarancja a rękojmia – gwarancja obejmuje tylko wady fizyczne; do kręgu potencjalnych gwarantów należą także producenci; kupującemu służy wybór pomiędzy gwarancją a rękojmią; art. 579 pozwala na wykonywanie uprawnień z tytuły rękojmi niezależnie od możliwości korzystania z gwarancji; niedozwolone jest wystąpienie z roszczeniem mieszanym, złożonym z elementów obydwu instytucji;

• przesłanki odpowiedzialności – jeżeli nie zastrzeżona inaczej gwarant odpowiada tylko wtedy, gdy wada powstała z przyczyny tkwiącej w rzeczy sprzedanej; na zasadzie ryzyka; ujawnienie się wady w ciągu terminu określonego w gwarancji lub w czasie 1 roku od wydania rzeczy;

• uprawnienia:

• kupujący nie może odstąpić od umowy ani żądać obniżenia ceny;

• w razie wątpliwości poczytuje się, że wystawca dokumentu gwarancyjnego jest obowiązany do: usunięcia wad fizycznych lub dostarczenia rzeczy wolnej od wad; decyduje gwarant;

• termin gwarancji biegnie na nowo od chwili dostarczenia rzeczy wolnej od wad lub chwili zwrócenia rzeczy naprawionej;

• rzecz powinna być dostarczona gwarantowi na jego koszt do miejsca wskazanego w gwarancji; ryzyko uszkodzenia lub utraty ponosi wtedy gwarant; z obowiązku spełnienia świadczenia powinien wywiązać się w terminie;

• umowy o przejęciu obowiązku wykonywania świadczeń gwarancyjnych – w umowie między gwarantem a przejmującym wykonanie świadczeń gwarancyjnych występuje konstrukcja umowy o świadczenie na rzecz osoby trzeciej; na tej podstawie uprawnionemu z tytułu gwarancji przysługuje bezpośrednio roszczenie o wykonanie obowiązków gwarancyjnych wobec osoby, której gwarant przekazał lub zlecił ich wykonanie; zawarte w umowie gwarancyjnej postanowienie, że świadczenie będzie spełniała inna osoba, odpowiada konstrukcji umowy o świadczenie przez osobą trzecią;

• naprawienie szkody – gwarancja nie ogranicza ogólnych uprawnień kupującego z tytuły nienależytego wykonania zobowiązania; z kolei niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczeń gwarancyjnych może uzasadniać odpowiedzialność odszkodowawczą;

4. Szczególne rodzaje sprzedaży:

• sprzedaż na raty:

• umowa o funkcji konsumpcyjnej; zawiera ją prowadzący przedsiębiorstwo (sprzedawca) i osoba fizyczna (kupujący), a przedmiot stanowi rzecz ruchoma, nabyta na własne potrzeby kupującego; cena płatna jest w ratach, przy czym rzecz ma być wydana przed całkowitym zapłaceniem ceny; możliwa zapłata przed terminem (możliwość odliczenia kwoty, która odpowiada wysokości stopy procentowej obowiązującej dla kredytu udzielanego przez NBP); dopuszczalne jest zastrzeżenie natychmiastowej wymagalności całej ceny na wypadek uchybienia terminom płatności rat, ale jego skuteczność zależy od zachowania formy pisemnej ad eventum, a ponadto kupujący musi być w zwłoce z zapłatą co najmniej dwóch rat na łączną sumę przewyższającą 1/5 części ceny; możliwe także odstąpienie od umowy na podobnych zasadach;

• kredytu na zakupy ratalne udziela bank na podstawie umowy kredytu, a kupujący ze sprzedawcą zwykłą umowę sprzedaży, płacąc oddanymi mu do dyspozycji środkami pieniężnymi; w ratach spłaca bankowi kredyt; bankowi przysługuje prawo zastawu na rzeczy sprzedanej;

• przepisów o sprzedaży na raty nie stosuje się, gdy kupujący nabywa rzecz w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, a cena ma być płacona w ustalonych umową ratach; nie jest uważana za szczególny rodzaj sprzedaży;

• sprzedaż z zastrzeżeniem własności rzeczy sprzedanej – znajduje zastosowanie w razie sprzedaży rzeczy ruchomej, gdy zapłata ceny ma nastąpić w przyszłości; sprzedawca może zastrzec własność rzeczy aż do uiszczenia ceny;

• sprzedaż na próbę albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy – umowa warunkowa; w razie wątpliwości poczytuje się za zawartą pod warunkiem zawieszającym, że kupujący uzna przedmiot za dobry; jeżeli strony nie oznaczyły terminu, może go wyznaczyć sprzedawca; w razie braku oświadczenia w terminie uznaje się, że uznał przedmiot za dobry; należy odróżnić sprzedaż z możliwością wymiany na inny towar lub odstąpienia od umowy w określonym terminie;

• sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu – umożliwia ponowne nabycie rzeczy sprzedanej, dzięki czemu umowa sprzedaży zawierająca zastrzeżenie odkupu zaspokaja jakiś szczególny interes sprzedawcy w wyzbyciu się prawa własności na pewien czas; nie może być ustanowione na okres dłuższy niż 5 lat; skuteczne tylko względem kupującego; w razie zbycia lub obciążenia kupujący ponosi wobec uprawnionego jedynie odpowiedzialność odszkodowawczą z powodu niewykonania zobowiązania; jest niepodzielne i niezbywalne; podlega dziedziczeniu;

• prawo pierwokupu – określonemu podmiotowi przysługuje pierwszeństwo kupna oznaczonej rzeczy, w razie gdyby jej właściciel zawarł umowę sprzedaży z innym podmiotem; może dotyczyć też sprzedaży praw; źródłem może być: czynność prawna (umowa) lub przepis ustawy (ex lege); uprawniony może skorzystać, gdy zobowiązany sprzedaje rzecz innej osobie; musi o treści umowy sprzedaży (warunkowej) powiadomić uprawnionego; uprawniony może skorzystać w ciągu 1 miesiąca (nieruchomości) lub 1 tygodnia (rzeczy ruchome) od zawiadomienia; niedopełnienie obowiązków naraża właściciela tylko na odpowiedzialność odszkodowawczą; w przypadku, gdy przysługuje ex lege Skarbowi Państwa, jednostce samorządu, współwłaścicielowi lub dzierżawcy sankcją jest nieważność umowy; jest niezbywalne i niepodzielne; podlega dziedziczeniu;

5. Odpowiedzialność za niezgodność towaru z umową sprzedaży konsumenckiej:

• niezgodność towaru z umową – odpowiedzialność sprzedawcy wobec kupującego powstaje wówczas, gdy towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową; dowód ciąży na kupującym; istnieje domniemanie, że w przypadku stwierdzenia niezgodności towaru z umową przed upływem 6 miesięcy od jego wydania, niezgodność istniała w chwili wydania towaru;

• odpowiedzialność sprzedawcy – opiera się na zasadzie ryzyka; wiedza kupującego o niezgodności towaru z umową wyłącza odpowiedzialność sprzedawcy; skutek ten nastąpi, gdy kupujący – oceniając rozsądnie – o niezgodności towaru z umową powinien był wiedzieć;

• uprawnienia kupującego:

• żądanie naprawy lub wymiany towaru na nowy – są nieodpłatne; jeżeli sprzedawca co do zgłoszonego przez kupującego żądania naprawy albo wymiany nie zajął w terminie 14 dni stanowiska, jego milczenie jest jednoznaczne z jego uznaniem;

• żądanie obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy – jeśli z przyczyn określonych w ustawie nie może żądać naprawy ani wymiany, sprzedawca nie wywiązał się w odpowiednim czasie z obowiązku naprawy lub wymiany, naprawa lub wymiana naraziłaby kupującego na znaczne niedogodności;

• terminy:

• do stwierdzenia niezgodności – 2 lata od wydania towaru; w razie wymiany biegnie na nowo; rzeczy używane – minimum 1 rok;

• do zawiadomienia o niezgodności – 2 miesiące od jej stwierdzenia, pod rygorem utraty uprawnienia; co do żywności terminy krótsze;

• przedawnienia dla roszczeń o dokonanie naprawy, wymiany, obniżenia ceny – 1 rok od stwierdzenia niezgodności; termin do ujawnienia się niezgodności – 2 lata od wydania towaru;

• do odstąpienia od umowy – zawity; 1 rok od stwierdzenia niezgodności;

• roszczenie zwrotne sprzedawcy – regres sprzedawcy; umożliwia dochodzenie odszkodowania przez sprzedawcę w przypadku zaspokojenia roszczeń wynikających z niezgodności towaru z umową, i to od któregokolwiek z poprzednich sprzedawców, jeżeli wskutek jego działania lub zaniechania towar był niezgodny z umową sprzedaży konsumenckiej; może dochodzić po zaspokojeniu roszczeń wynikających z niezgodności towaru z umową – gdy dokonał napraw, wymiany, pokrył koszty poniesione przez kupującego, zwrócił cenę towaru – częściowo, a w razie odstąpienia od umowy – w całości; może wtedy domagać się naprawienia szkody w całości; termin przedawnienia – 6 miesięcy;

Gwarancja przy sprzedaży konsumenckiej – zobowiązanie się gwaranta, że w przypadku gdy właściwość sprzedanego towaru konsumpcyjnego nie odpowiada właściwości wskazanej w jego oświadczeniu, spełni on świadczenia w tym oświadczeniu wymienione; następuje przez oświadczenia gwaranta zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie;

• treść oświadczenia: określenie obowiązków gwaranta; wskazanie właściwości towaru będącego przedmiotem sprzedaży; stwierdzenie, że w razie ich braku kupujący może żądać od gwaranta spełnienia świadczenia objętego jego obowiązkiem;

• powinności określone w ustawie:

• oświadczenie gwarancyjne w języku polskim, w sposób jasny, zrozumiały, niewprowadzający w błąd, wystarczający do prawidłowego i pełnego korzystania z gwarancji;

• dokument gwarancyjny powinien zawierać podstawowe informacje potrzebne do dochodzenia uprawnień z gwarancji;

• sprzedawca udzielający gwarancji ma obowiązek wydania kupującemu dokumentu gwarancyjnego;

6. Zamiana – umowa, w której każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą własność rzeczy lub inne prawo majątkowe w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności rzeczy lub innego prawa majątkowego; czynność prawna konsensualna, odpłatna, wzajemna; umowa zobowiązująca do rozporządzenia; może być zobowiązująco-rozporządzająca;

7. Darowizna – zobowiązanie darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku; umowa konsensualna i zobowiązująca; może też wywierać skutki rzeczowe; może polegać na przeniesieniu określonych praw z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego, zapłacie sumy pieniężnej, ustanowieniu praw majątkowych, zwolnieniu obdarowanego z długu, zniesieniu prawa obciążającego rzecz należącą do obdarowanego;

Zawarcie umowy darowizny:

• strony – darczyńca i obdarowany (tak osoby prawne jak i osoby fizyczne);

• forma – oświadczenie woli darczyńcy w formie aktu notarialnego; przyjęcie darowizny w formie dowolnej; jeśli nie było wymaganej formy umowa darowizny staje się ważna, jeśli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione;

• skutki – dla darczyńcy obowiązek jej wykonania, zrealizowania przysporzenia określonego w umowie poprzez stosowne czynności; odpowiada za szkody wynikłe z niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, gdy można mu przypisać winę umyślną lub rażące niedbalstwo; w przypadku opóźnienia ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, obdarowany może żądać odsetek dopiero od dnia wytoczenia powództwa; odpowiada za wady rzeczy darowanej przez naprawienie szkody, jeśli wiedział o nich i nie zawiadomił o nich obdarowanego we właściwym czasie;

Polecenie – w darowiźnie można zamieścić postanowienie nakładające na obdarowanego obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania; nie czyni ono nikogo wierzycielem; uprawnienie do żądania wypełnienia polecenia przysługuje darczyńcy (z wyłączeniem przypadku, gdy ma na celu wyłącznie korzyść obdarowanego), po śmierci spadkobiercy, a także właściwy organ państwowy (jeśli interes społeczny);

• wypełnienie polecenia – można domagać się dopiero po wykonaniu darowizny; obdarowany może zwolnić się od obowiązku wykonania przez wydanie przedmiotu darowizny, w takim stanie jak w chwili żądania; może zostać zwolniony z obowiązku wypełnienia, jeśli jest to usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków;

Odwołanie darowizny – oświadczenie woli złożone obdarowanemu na piśmie:

• niewdzięczność obdarowanego – rażąca w stosunku do darczyńcy; może nastąpić zarówno przed jak i po wykonaniu darowizny;

• uprawnienie przysługuje:

• darczyńcy – nie może odwołać, jeśli przebaczył obdarowanemu;

• spadkobiercom – po śmierci darczyńcy, z powołaniem się na:

- przyczyny, które mógł podnieść darczyńca, jeżeli w chwili śmierci był uprawniony do odwołania;

- umyślne spowodowanie przez obdarowanego śmierci darczyńcy;

• uprawnienie wygasa:

• w razie przebaczenia obdarowanemu;

• z upływem 1 roku od dnia, w którym uprawniony dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego; termin zawity;

• niedostatek darczyńcy – darczyńca może odwołać, gdy pogorszenie się jego sytuacji majątkowej nastąpiło po zawarciu umowy darowizny, a umowa nie została jeszcze wykonana;

Obowiązek utrzymania darczyńcy w razie niedostatku – popadnięcie w niedostatek po wykonaniu darowizny nie daje podstawy do odwołania; darczyńca może żądać od obdarowanego środków utrzymania potrzebnych dla niego samego i dla osób, wobec których ciąży na nim ustawowy obowiązek alimentacyjny; obowiązek ograniczony jest do istniejącego jeszcze wzbogacenia; obdarowany może się z niego zwolnić przez zwrot darczyńcy wartości wzbogacenia;

Rozwiązanie darowizny – w wyniku zgodnych oświadczeń woli, jeśli nie została jeszcze wykonana; możliwość rozwiązania przez sąd, w przypadku darowizny dokonanej przed ubezwłasnowolnieniem darczyńcy (z żądaniem może wystąpić przedstawiciel ustawowy, jeżeli była nadmierna; termin zawity 2 lata od wykonania);

8. Kontraktacja – zobowiązanie się producenta do wytworzenia i dostarczenia kontraktującemu oznaczonej ilości produktów rolnych określonego rodzaju; zobowiązanie się kontraktującego do odebrania ich w umówionym terminie i zapłacenia umówionej ceny; czynność prawna dwustronnie zobowiązująca, odpłatna, wzajemna; forma pisemna ad probationem;

• obowiązki stron:

• producenta:

• wytworzenie oznaczonej ilości produktów rolnych określonego rodzaju;

• umożliwienie kontraktującemu nadzoru i kontroli nad przebiegiem prac zmierzających do wykonania umowy;

• dostarczenie produktów rolnych kontraktującemu;

• kontraktującego:

• odbiór zakontraktowanych produktów w terminie umówionym oraz zapłata umówionej ceny;

• może obejmować zobowiązanie do spełnienia świadczeń dodatkowych (zapewnienie producentowi możności nabycia określonych środków produkcji i uzyskania pomocy finansowej; pomoc agrotechniczna i zootechniczna; premie pieniężne i rzeczowe);

• zasady odpowiedzialności:

• producenta:

• w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania ponosi odpowiedzialność na zasadach ogólnych (471 KC), gdy można mu przypisać winę; odpowiedzialność nie zostanie wyłączona mimo braku winy, jeśli nie zgłosił kontraktującemu w określonym terminie, niemożności dostarczenia przedmiotu;

• z niemożliwością świadczenia producenta, za którą ani on ani kontraktujący nie ponoszą odpowiedzialności, związany jest obowiązek zwrotu przez producenta pobranych zaliczek i kredytów bankowych;

• ponosi względem kontraktującego odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady fizyczne i prawne przedmiotu;

• prowadzący wspólnie gospodarstwo odpowiadają solidarnie;

• kontraktującego:

• na zasadach ogólnych (471 KC);

• wady fizyczne i prawne środków produkcji dostarczonych producentowi uzasadniają odpowiedzialność z tytułu rękojmi;

• zmiana w osobie producenta – prawa i obowiązki producenta przechodzą na osobę, na którą po zawarciu umowy kontraktacji, a przed jej wykonaniem przeszło posiadanie gospodarstwa; wyjątek: w razie odpłatnego przejścia posiadania, jeżeli nabywca nie wiedział o umowie kontraktacji i mimo zachowania należytej staranności nie mógł się o niej dowiedzieć;

• przedawnienie – 2 lata od spełnienia świadczenia przez producenta (dostarczenia produktu); w razie niespełnienia do dnia wymagalności;

9. Najem – umowa wzajemna, przez którą wynajmujący zobowiązuje się oddać rzecz najemcy do używania na czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz; przedmiotem mogą być wszelkiego rodzaju rzeczy, jak również ich części składowe; maksymalny termin związania 10 lat, zawarte na czas dłuższy poczytuje się jako na czas nieoznaczony; jeśli na czas nieoznaczony – wypowiedzenie w każdej chwili; czynność prawna zobowiązująca, która nie prowadzi do rozporządzenia rzeczą;

• zawarcie umowy najmu – w wyniku zgodnych oświadczeń woli; forma dowolna; w przypadku nieruchomości lub pomieszczeń na czas dłuższy niż 1 rok forma pisemna ad eventum, której niezachowanie powoduje, że umowę uważa się za zawartą na czas nieoznaczony;

• obowiązki wynajmującego:

• wydanie najemcy rzeczy najętej w stanie przydatnym do użytku;

• utrzymanie rzeczy w stanie przydatnym do użytku przez czas trwania najmu (wyjątki: drobne nakłady połączone ze zwykłym użytkowaniem obciążają najemcę; zwolniony jest z obowiązku przywrócenia rzeczy do stanu poprzedniego, jeżeli uległa ona zniszczeniu bez jego winy);

• obowiązek zapewnienia najemcy spokojnego używania rzeczy;

• obowiązek zwrócenie kosztów nakładów najemcy, który dokonał koniecznych napraw;

• odpowiedzialność za wady rzeczy na zasadzie ryzyka;

• obowiązki najemcy:

• obowiązek świadczenia czynszu (z reguły świadczenie okresowe) w terminie umówionym; jeśli termin nie został ustalony w umowie: jeśli najem nie dłuższy niż miesiąc – z góry; dłużej niż miesiąc lub nieoznaczony – miesięcznie do 10; w razie nieuiszczenia w terminie wynajmujący może żądać wykonania zobowiązania i odszkodowania za zwłokę, a także odsetek za opóźnienie (jeśli czynsz pieniężny) oraz wypowiedzieć najem (jeśli najemca popadł w zwłokę za 2 pełne okresy płatności);

• wynajmującemu przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy wniesionych do przedmiotu najmu, jeśli zalega nie dłużej niż rok;

• powinien używać rzeczy w sposób w umowie określony, a jeżeli umowa o tym nie stanowi – w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu rzeczy;

• uprawnienie (jeśli umowa tego nie zabrania) do oddania przedmiotu najętego osobie trzeciej w podnajem albo do bezpłatnego używania – bez zgody wynajmującego;

• jeśli używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową lub z jej przeznaczeniem i mimo upomnienia nie przestaje jej używać w taki sposób albo rzecz zaniedbuje do tego stopnia, że zostaje narażona na utratę lub uszkodzenie, wynajmujący może wypowiedzieć najem bez zachowania terminu wypowiedzenia i odebrać rzecz najętą;

• zbycie rzeczy najętej:

• jeżeli rzecz najęta zostanie zbyta w czasie trwania najmu, to w miejsce zbywcy wstępuje ex lege w stosunek najmu nabywca tej rzeczy; może wypowiedzieć najem z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia;

• w pełnym zakresie najem będzie wiązał nabywcę, gdy:

- w chwili zbywania rzeczy została ona już najemcy wydana, a umowa najmu była zawarta na czas oznaczony w formie ad eventum i z datą pewną;

- najem był wpisany do księgi wieczystej;

• jeżeli wskutek niedochowania przesłanek najem został przedwcześnie rozwiązany, odpowiedzialność odszkodowawczą ponosi wobec najemcy zbywca rzeczy, to znaczy pierwotny wynajmujący;

• zakończenie najmu:

• na podstawie umowy stron;

• jeśli na czas oznaczony – z nadejściem terminu końcowego lub w wyniku wypowiedzenia, gdy była taka możliwość w umowie, ze wskazaniem przyczyn;

• jeśli na czas nieoznaczony – wypowiedzenie przez każdą ze stron z zachowaniem terminów umownych lub w razie ich braku ustawowych (gdy czynsz płatny w dłuższych odstępach niż miesiąc – 3 miesiące na koniec kwartału, miesięcznie – na miesiąc na koniec miesiąca, w krótszych – na 3 dni naprzód, dzienny – na dzień naprzód);

• w razie kwalifikowanego naruszenia obowiązków – wskutek wypowiedzenia bez zachowania ustawowych terminów (ze skutkiem natychmiastowym);

• jeśli w chwili wydania rzecz miała wady, uniemożliwiające używania rzeczy lub powstały one później, a wynajmujący mimo zawiadomienia ich nie usunął w odpowiednim czasie; najemca może wypowiedzieć bez zachowania terminów;

• możliwe przedłużenie – umowne lub jeśli najemca nadal używa rzeczy za zgodą wynajmującego najem został przedłużony na czas nieoznaczony (milczące przedłużenie najmu);

• osoby władające rzeczą po zakończeniu najmu obowiązane są ją zwrócić w stanie niepogorszonym (oprócz następstw prawidłowego używania); w razie ulepszenia rzeczy wynajmujący decyduje czy zatrzymać rzecz za zapłatą czy żądać przywrócenia rzeczy do stanu pierwotnego;

• przedawnienie roszczeń:

• wynajmującego o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy; najemcy o zwrotu nakładów lub o zwrot nadpłaconego czynszu – 1 rok od dnia zwrotu rzeczy;

• inne – na zasadach ogólnych; w szczególności o zapłatę zaległego czynszu – 3 lata licząc od każdego zaległego świadczenia oddzielnie;

10. Najem lokali – najem lokali, które służą zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych lub najem lokali, które służą innym celon niż mieszkaniowe;

• najem podlegający regulacji OchrLokU:

• określenie lokalu wskazuje na jej stosowanie, gdy przedmiotem najmu jest lokal, który służy do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych;

• nie są lokalami pomieszczenia przeznaczone do krótkotrwałego pobytu osób (w pensjonatach, internatach, hotelach itp.);

• lokalem jest pracownia służąca twórcy do prowadzenia działalności w dziedzinie kultury i sztuki;

• lokatorem jest najemca lub osoba używająca lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności;

• wynajmującym jest właściciel lub inna osoba, z którą wiąże lokatora stosunek prawny uprawniający lokatora do używania lokalu;

• nawiązanie stosunku najmu:

• umownie;

• wynajmujący może swobodnie decydować komu lokal wynajmie; w przypadku lokali socjalnych: osobom, którym uprawnienie do otrzymania przyznał sąd w wyroku nakazującym opróżnienie lokalu; osobom, które nie mają tytułu prawnego do lokalu, a ich dochody nie przekraczają wysokości dochodu gospodarstwa domowego wg uchwały rady gminy;

• w przypadku mieszkaniowego zasobu gminy lub innych jednostek samorządu – umowa o odpłatne używanie lokalu może być zawarta wyłącznie na czas nieoznaczony (wyjątki: gdy zawarcia umowy na czas oznaczony żąda lokator, lokal związany jest ze stosunkiem pracy, przedmiotem najmu jest lokal socjalny);

• zawarcie umowy najmu może być uzależnione od wypłacenia przez najemcę kaucji zabezpieczającej pokrycie należności z tytułu najmu lokalu, które przysługują wynajmującemu w dniu opróżnienia lokalu (umowa zawierana jest wtedy pod warunkiem zawieszającym); nie może przekraczać 12-krotności miesięcznego czynszu;

• najemca lokalu mieszkalnego – najemcę określa umowa, a w razie śmierci staje się nim spadkobierca, wstępujący w stosunek najmu na jego miejsce;

• małżonkowie są najemcami lokalu, jeżeli nawiązanie stosunku najmu nastąpiło w czasie trwania małżeństwa, a lokal objęty najmem ma służyć zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny; wspólność łączna i przymusowa;

• stworzenie uprzywilejowanej sytuacji dla określonych w ustawie osób, które mieszkały z najemcą w chwili jego śmierci:

- małżonek niebędący współnajemcą lokalu;

- dzieci najemcy i jego współmałżonka;

- inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych;

- osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą;

Wstępujące w stosunek najmu mogą wypowiedzieć z zachowaniem ustawowych terminów wypowiedzenia;

• czynsz i inne opłaty:

• o wysokości czynszu strony decydują w zasadzie swobodnie; wyjątki: przy ustalaniu stawek czynszu lokali należących do gminy, organ wykonawczy uzależniony od uchwał rady gminy; w przypadku lokali wchodzących w skład publicznego zasobu mieszkaniowego – kalkulacja czynszu, w postaci czynników obniżających lub podwyższających;

• możliwość podwyższenia czynszu przez wynajmującego lokal, w drodze wypowiedzenia dotychczasowej wysokości czynszu, na miesiąc naprzód;

• w przypadku najmu podlegającego OchrLokU – podwyżka nie częściej niż co 6 miesięcy; na 3 miesiące naprzód; forma pisemna, pod rygorem nieważności;

• dopuszczalne jest podwyższenie czynszu do kwoty równej w skali roku 3% wartości odtworzeniowej lokalu bez szczególnych przesłanek, natomiast w razie przekroczenia uzasadniona gdy:

- w danym roku nie przekroczy ona inflacji;

- nie uzyskuje się z czynszu przychodów na poziomie zapewniającym pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem lokalu, zwrot wyłożonego kapitału oraz zysk;

• w przypadku najmu podlegającego OchrLokU – wynajmujący może oprócz czynszu pobierać tzw. opłaty niezależne od właściciela – za energię, gaz, wodę, odbiór ścieków, odpadów i nieczystości;

• za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie;

• wynajmujący powinien uprzedzić najemcę pozostającego w zwłoce, o zamiarze wypowiedzenia na piśmie i udzielić mu dodatkowego terminu miesięcznego do zapłaty;

• pozostałe prawa i obowiązki stron:

• najemca może założyć w lokalu oświetlenie, gaz, telefon i inne urządzenia;

• wymagane jest udostępnienie lokalu wynajmującemu w celu dokonania okresowych, wyjątkowo doraźnych, przeglądów stanu i wyposażenia technicznego lokalu, a także umożliwienia mu wykonania obowiązkowych napraw;

• obowiązek najemcy stosowania się do porządku dziennego i liczenia się z potrzebami innych mieszkańców i sąsiadów; niewłaściwe postępowanie, uchybiające w sposób rażący i uporczywy porządkowi domowemu, a także czyniące uciążliwym korzystanie z innych lokali, naraża na wypowiedzenie najmu bez zachowania terminów;

• drobne nakłady obciążające najemcę;

• odpowiedzialność za wady rzeczy najętej – ze względu na wady lokalu zagrażające zdrowiu najemca może wypowiedzieć najem bez zachowania terminów, nawet jeśli wiedział o wadach w chwili zawarcia umowy;

• wynajmującemu przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach ruchomych najemcy oraz członków rodziny razem z nim mieszkających;

• zgody wynajmującego wymaga podnajem albo oddanie przez najemcę lokalu lub jego części do bezpłatnego używania;

• sytuacja najemcy wobec osób trzecich:

• ochrona jak w przypadku właściciela; prawo bezwzględne w zakresie korzystania z lokalu;

• najemca sprawujący faktyczne władztwo nad lokalem ma możliwość korzystania z ochrony posesoryjnej;

• przepisów o wypowiedzeniu najmu przez nabywcę rzeczy nie stosuje się do najmu lokali mieszkalnych, chyba że najemca nie objął jeszcze lokalu;

• ustanie najmu:

• wypowiedzenia na 3 miesiące naprzód, gdy czynsz płatny jest miesięcznie;

• najemca może wypowiedzieć wg przepisów KC i ustawy; wynajmujący tylko: z przyczyn wskazanych w ustawie, z zachowaniem określonych w ustawie terminów, na piśmie, pod rygorem nieważności, z podaniem przyczyny;

• przyczyny wypowiedzenia:

- kwalifikowane naruszenia obowiązków przez najemcę (wynajmujący może wypowiedzieć na miesiąc naprzód);

• pozostanie najemcy w zwłoce z zapłatą czynszu oraz innych opłat za trzy pełne okresy płatności, pomimo uprzedzenia o zamiarze wypowiedzenia i wyznaczenia dodatkowego miesięcznego terminu;

• oddanie w podnajem lub do bezpłatnego użytkowania bez wymaganej pisemnej zgody wynajmującego;

- przypadki, w których lokal nie jest niezbędny do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych:

• niezamieszkiwanie przez 12 miesięcy – wypowiedzenia na 6 miesięcy naprzód;

• tytuł prawny do innego lokalu do innego lokalu w tej samej miejscowości – wypowiedzenie na miesiąc naprzód;

• wynajmujący może wytoczyć powództwo o rozwiązanie stosunku najmu i nakazanie przez sąd opróżnienia lokalu z ważnych przyczyn; także osoby trzecie z powodu rażącego lub uporczywego naruszania przez najemcę porządku dziennego, czyniącego uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku;

• współlokator może wytoczyć powództwo o nakazanie przez sąd eksmisji, w razie rażąco nagannego postępowania współlokatora uniemożliwiającego wspólne zamieszkiwanie;

11. Dzierżawa – umowa wzajemna, w której wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz lub prawo do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierżawca zobowiązuje się płacić wydzierżawiającemu czynsz; maksymalny termin związania 30 lat, zawarte na czas dłuższy poczytuje się jako na czas nieoznaczony;

• prawa i obowiązki stron:

• obowiązek wykonywania uprawnienia dzierżawcy zgodnie z wymaganiami prawidłowej gospodarki; nie może zmieniać przeznaczeniu przedmiotu dzierżawy bez zgody wydzierżawiającego;

• dzierżawca zobowiązany jest do dokonywania wszelkich napraw niezbędnych do zachowania przedmiotu w stanie niepogorszonym;

• wydzierżawiający może wypowiedzieć bez zachowania terminów jeśli dzierżawca używa przedmiotu wbrew zasadom prawidłowej gospodarki, zmienia jego przeznaczenie bez zezwolenia i mimo upomnienia nie przestaje lub gdy przedmiot zaniedbuje powodując narażenie na utratę lub uszkodzenie;

• dzierżawca nie może oddać przedmiotu w poddzierżawę lub w bezpłatne używanie bez zgody wydzierżawiającego; w razie naruszenia wypowiedzenie bez zachowania terminów;

• czynsz dzierżawcy może być ustalony w ułamkowej części pożytków;

• w braku ustaleń czynsz płatny jest półrocznie, z dołu;

• ryzyko nieuzyskania przychodu ponosi dzierżawca; może żądać, aby sąd obniżył czynsz za dany okres, jeśli w wyniku okoliczności od niego niezależnych przychód uległ znacznemu zmniejszeniu;

• jeśli dzierżawca dopuszcza się zwłoki z zapłatą czynszu za dwa pełne okresy płatności, a gdy czynsz płatny jest rocznie, ponad 3 miesiące – wydzierżawiający może wypowiedzieć bez zachowania terminów; powinien uprzedzić dzierżawcę, udzielając dodatkowego 3-miesięcznego terminu;

• przysługuje ustawowe prawo zastawu wraz wszelkimi rzeczami służącymi do prowadzenia gospodarstwa lub przedsiębiorstwa, znajdujące się w obrębie gospodarstwa;

• ustanie dzierżawy:

• na podstawie umowy;

• jeśli na czas oznaczony – z nadejściem terminu, chyba że nastąpiło jej milczące przedłużenie;

• jeśli na czas nieoznaczony – wypowiedzenie stron w określonych terminach, w razie ich braku 6 miesięcy naprzód przed upływem roku dzierżawnego;

• niewykonanie obowiązków;

• po ustaniu dzierżawca obowiązany jest zwrócić wydzierżawiającemu przedmiot w takim stanie, w jakim powinien znajdować się przy prowadzeniu prawidłowej gospodarki;

• dzierżawa nieruchomości rolnej:

• termin wypowiedzenia – 1 rok;

• przyznanie dzierżawcy ustawowego prawa pierwokupu; przysługuje, gdy: umowa została zawarta w formie pisemnej z datą pewną; była wykonywana co najmniej przez 3 lata; nabywana nieruchomość wchodzi w skład gospodarstwa dzierżawcy albo jest dzierżawiona przez spółdzielnie produkcji rolnej; nie będzie mógł skorzystać gdy: nabywcą jest osoba bliska zbywcy; spółdzielnia produkcji rolnej nabywa od członka spółdzielni nieruchomość stanowiącą wkład gruntowy w tej spółdzielni; w ciągu 3 miesięcy od otrzymania zawiadomienia o sprzedaży może wykonać prawo pierwokupu składając stosowne oświadczenie woli; bezwarunkowa sprzedaż jest nieważna;

• umowa o bezczynszowe oddanie nieruchomości rolnej do używania i pobierania pożytków – umowa, w której biorący nieruchomość rolną do używania i pobierania pożytków zobowiązuje się jedynie do ponoszenia podatków i innych ciężarów, związanych z własnością lub posiadaniem gruntu, a nie do zapłaty czynszu;

12. Użyczenie – umowa, przez którą użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony lub nieoznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy; umowa realna;

• prawa i obowiązki stron:

• użyczający zobowiązany jest jedynie do znoszenia tego, że biorący używa rzeczy już mu wydanej;

• użyczający odpowiada tylko za takie wady rzeczy, które wyrządziły biorącemu szkodę; oparta na zasadzie winy, gdy wiedział o wadach ukrytych, ale nie zawiadomił o nich biorącego;

• biorący w używanie powinien używać rzecz zgodnie z jej przeznaczeniem i właściwościami i bez zgody użyczającego nie może jej oddać osobie trzeciej do używania (chyba, że jest do tego zmuszony okolicznościami);

• biorący ma obowiązek ponoszenia zwykłych kosztów związanych z rzeczą; w razie poczynienia nakładów przekraczających, roszczenie wg zasad prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia;

• biorący jest odpowiedzialny za przypadkową stratę lub uszkodzenie;

• biorący ponoszą odpowiedzialność solidarną;

• ustanie użyczenia:

• przyczyny:

- z upływem terminu umownego;

- jeśli na czas nieoznaczony – wygasa, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie lub gdy upłynął czas, w ciągu którego mógł ten użytek uczynić;

- niezwłocznego wydania rzeczy użyczający może żądać, gdy: rzecz jest niewłaściwie używana, została bezpodstawnie powierzona osobie trzeciej, stała się użyczającemu potrzebna z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy;

• skutki – biorący obowiązany jest zwrócić rzecz w stanie niepogorszonym, przy czym nie ponosi odpowiedzialności za normalne jej zużycie;

• przedawnienie roszczeń – 1 rok od dnia zwrotu rzeczy; odszkodowawcze – z upływem terminów ogólnych;

13. Leasing – zobowiązanie się finansującego do nabycia rzeczy – od oznaczonej osoby i na warunkach określonych w umowie leasingu; zobowiązanie się finansującego do oddania nabytej rzeczy korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków, przez czas oznaczony; zobowiązanie się korzystającego do zapłaty finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenia pieniężnego, które jest co najmniej równe cenie nabytej rzeczy lub wynagrodzeniu z tytułu jej nabycia; stronami są finansujący (tylko osoba prowadząca przedsiębiorstwo, zawierająca umowę w zakresie działalności przedsiębiorstwa) i korzystający (każda osoba fizyczna i prawna); przedmiotem może być tylko rzecz (ruchomości, nieruchomości); na piśmie pod rygorem nieważności; umowa dwustronnie zobowiązująca, odpłatna i wzajemna;

• nabycie rzeczy – czynność prawna odpłatna; umowę finansujący zawiera ze zbywcą we własnym imieniu i nabywa rzecz dla siebie, ale w celu oddania jej do korzystania drugiej stronie leasingu (o czym zbywca nie musi być poinformowany); jest odrębną, ale związaną z umową leasingu; w razie niewywiązania się przez finansującego z obowiązku nabycia rzeczy lub gdy nie może zapewnić wydania rzeczy wskutek niewykonania odrębnej umowy, korzystający może odstąpić od umowy leasingu wg zasad dotyczących umów wzajemnych;

• leasing zwrotny – finansujący zobowiązuje się nabyć rzecz od korzystającego, aby następnie oddać mu tę rzecz do używania;

• oddanie rzeczy do korzystania – następuje zawsze na czas oznaczony w umowie; może nastąpić w wyniku wydania przez finansującego lub upoważnienia korzystającego do odbioru rzeczy od zbywcy lub przeniesienia na niego stosownych roszczeń;

• wynagrodzenie pieniężne – świadczenie jednorazowe, ale spłacane najczęściej w ratach; wynagrodzenie minimalne – co najmniej suma pieniężna równa cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego;

• treść:

• obowiązki finansującego:

- nabycie rzeczy wg uzgodnień z korzystającym;

- wydanie rzeczy korzystającemu (w tym dokumentacji dotyczącej umowy ze zbywcą) w takim stanie, w jakim znajdowała się w chwili, gdy otrzymał ją od zbywcy;

- znoszenie jej używania i ewentualnie pobierania pożytków przez czas oznaczony w umowie;

- nie odpowiada za przydatność rzeczy do użytku, za wady rzeczy (z wyjątkiem tych, za które odpowiada – przepisy o najmie); nie jest zobowiązany do utrzymania rzeczy, ponoszenia ciężarów, ryzyka jej utraty;

• sytuacja korzystającego:

- zapłata wynagrodzenia pieniężnego, które pokrywa co najmniej wydatek finansującego na nabycie rzeczy w umówionych ratach, w terminach płatności; do zabezpieczenia – ustawowe prawo zastawu (jak w najmie); możliwa zapłata przed terminem (możliwość odliczenia kwoty, która odpowiada wysokości stopy procentowej obowiązującej dla kredytu udzielanego przez NBP);

- jeśli rzecz nie zostanie wydana korzystającemu w terminie wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, terminy płatności pozostają niezmienione;

- obowiązek utrzymania rzeczy w należytym stanie (konserwacja, naprawy); powinien korzystać z rzeczy w sposób określony w umowie, w razie braku – w sposób odpowiadający właściwościom i przeznaczeniu; nie może czynić zmian;

- oddanie do używania osobie trzeciej wymaga zgody finansującego;

- posiada uprawnienia z tytułu wad rzeczy, przysługujące finansującemu względem zbywcy, z chwilą zawarcia z nim umowy (oprócz odstąpienia od umowy ze zbywcą – przysługuje finansującemu, jeśli korzystający zgłosi takie żądanie);

- w razie zbycia rzeczy przez finansującego, na jego miejsce wstępuje w stosunek leasingu nabywca rzeczy; obowiązek poinformowania o zbyciu korzystającego;

- po zakończeniu leasingu zwrot rzeczy;

• skutki naruszeń – wypowiedzenie umowy ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin:

- naruszenie obowiązku utrzymania rzeczy w należytym stanie, niewłaściwe używanie, nieusunięcie zmian dokonanych bez zgody – poprzedzone pisemnym upomnieniem korzystającego;

- oddanie rzeczy do używania osobie trzeciej bez zgody;

- zwłoka z zapłatą co najmniej jednej raty – konieczne wyznaczenie na piśmie dodatkowego terminu;

• przeniesienie własności rzeczy – możliwość zobowiązania się finansującego do przeniesienia na korzystającego własności rzeczy, bez dodatkowych świadczeń, po upływie oznaczonego w umowie czasu trwania leasingu; korzystający może wtedy wystąpić z żądaniem przeniesienia własności w terminie miesiąca od upływu tego czasu;

• zakończenie leasingu:

• z upływem terminu;

• wypowiedzenie umowy:

- przez finansującego w przypadku naruszenia przez korzystającego jego obowiązków w zakresie utrzymania rzeczy w należytym stanie, sposobu korzystania z rzeczy, zwłoki z zapłatą rat wynagrodzenia – ze skutkiem natychmiastowym; gdy przemawiają za tym okoliczności może żądać natychmiastowej zapłaty wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat; korzystający może jednak odliczyć korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek zapłaty rat przed umówionym terminem i rozwiązania umowy;

- przez korzystającego – wyjątkowo, w razie powołania się na wady rzeczy uniemożliwiające używanie rzeczy, za które finansujący ponosi odpowiedzialność;

• wygaśniecie umowy:

- utrata rzeczy będącej przedmiotem leasingu, z powodu okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności;

- odstąpienie przez finansującego (na żądanie korzystającego) od umowy ze zbywcą z powodu wady rzeczy;

- wynajmujący może żądać wtedy od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych, a niezapłaconych rat pomniejszoną o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek wcześniejszej zapłaty;

14. Usługi – czynności (działania) spełniane dla jakiejś innej osoby; wszelkie świadczenia, których przedmiotem nie są roboty budowlane lub dostawy (które obejmują: nabywanie rzeczy, praw oraz innych dóbr, w szczególności na podstawie umowy sprzedaży, dostawy, najmu, dzierżawy oraz leasingu);

15. Umowa zlecenia – zobowiązanie przyjmującego zlecenie do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie; zobowiązanie przyjmującego polega na świadczeniu określonych, a więc zindywidualizowanych czynności prawnych, w sposób pozwalający mu na samodzielne organizowanie odpowiednich działań; zobowiązuje się jedynie do dokonania umówionych czynności, nie odpowiada za to, że pożądany przez dającego zlecenie cel zostanie osiągnięty; może być odpłatna jak i nieodpłatna; konsensualna i dwustronnie zobowiązująca;

• przyjmujący działa jako:

- pełnomocnik – dokonuje czynności w imieniu dającego zlecenie, odpowiednie prawa lub obowiązki nabywa bezpośrednio dający zlecenie; w braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do dokonania czynności prawnej w imieniu dającego zlecenie;

- zastępca pośredni – dokonuje czynności prawnej we własnym imieniu, ale na rachunek dającego zlecenie; obowiązany jest przenieść prawo na dającego;

• zawarcie umowy – na zasadach ogólnych, z wyjątkiem obowiązku niezwłocznego zawiadomienia dającego zlecenie oferenta o nieprzyjęciu zlecenia (zawodowo trudniący się załatwianiem spraw dla innych oraz osoba, która wyraziła wcześniej gotowość załatwienia czynności; konsekwencje w ramach ujemnego interesu umownego); forma umowy dowolna, chyba że łączy się z pełnomocnictwem – na piśmie pod rygorem nieważności;

• prawa i obowiązki stron:

• przyjmującego zlecenie:

- dokonanie przewidzianej w umowie czynności, z należytą starannością; w przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania odpowiada za szkodę wynikła nawet z winy nieumyślnej;

- powinien stosować się do wiążących wskazówek dającego zlecenie;

- powinien wykonywać czynność osobiście; może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej tylko wtedy, gdy wynika to z umowy lub zwyczaju, albo gdy jest zmuszony szczególnymi okolicznościami, zawiadamiając o tym dającego zlecenie; odpowiada za niewłaściwie działania zastępcy tylko w razie winy w wyborze; w innych przypadkach na zasadzie ryzyka; jeżeli przyjmujący ponosi odpowiedzialność za czynności zastępcy jak za swoje, ich odpowiedzialność jest solidarna;

• dającego zlecenie:

- obowiązek pokrycia wydatków przyjmującego związanych z należytym wykonaniem zlecenia oraz zwolnienia go z zaciągniętych w tym celu zobowiązań;

- jeśli zlecenie jest odpłatne – zapłata wynagrodzenia po wykonaniu zlecenia;

• ustanie zlecenia:

• przyczyny:

- przez jego wykonanie;

- wypowiedzenie w dowolnym czasie ze skutkiem natychmiastowym (może być tylko ograniczone);

- śmierć lub utrata zdolności do czynności prawnych przyjmującego zlecenie (jeśli dającego zlecenie – w jego prawa wstępują spadkobiercy lub przedstawiciel ustawowy, którzy mogą wypowiedzieć umowę)

• skutki:

- w razie wypowiedzenia przez dającego jest on obowiązany do zwrotu wydatków, a jeżeli miało charakter odpłatny – do zapłaty części wynagrodzenia; wypowiedzenie bez ważnego powodu – naprawienie szkody;

- mimo wygaśnięcia przyjmujący powinien nadal prowadzić sprawę, gdyby z przerwania mogła wyniknąć szkoda, aż do podjęcia decyzji przez spadkobierców;

- jeśli nie wiedział o wygaśnięciu i dokonał czynności – uznaje się je za istniejące na korzyść przyjmującego;

Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia – zdarzeniem kreującym stosunek prawny nie jest czynność prawna, lecz działanie:

• działający (negotiorum gestor) prowadzi cudzą sprawę (w cudzym imieniu lub na cudzy rachunek lub dokonanie działań czysto faktycznych), która obiektywnie i wg jego intencji należy do sfery interesów innej osoby;

• prowadzący cudzą sprawę nie może mieć do tego odpowiedniej kompetencji prawnej, wynikającej z jakiegokolwiek stosunku prawnego;

• działający obowiązany jest działać zgodnie z prawdopodobną wolą osoby, której sprawę prowadzi, oraz po podjęciu działań w miarę możliwości powiadomić ją, a także stosownie do okoliczności oczekiwać jej zleceń lub prowadzić sprawę dopóki osoba ta nie będzie mogła się nią zająć;

• działający powinien działać z korzyścią osoby, której sprawę prowadzi;

• skutki:

• działający może żądać od osoby, której sprawę prowadzi, zwrotu uzasadnionych wydatków i nakładów wraz z ustawowymi odsetkami oraz zwolnienia od zobowiązań, które zaciągnął przy prowadzeniu cudzej sprawy;

• jeśli nie spełnia warunków działanie zostaje uznane za bezprawne i naraża działającego na odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu czynów niedozwolonych; obowiązany jest przywrócić stan poprzedni lub naprawić szkodę;

• obowiązany jest wydać wszystko co przy prowadzeniu sprawy uzyskał dla osoby, której sprawę prowadził;

• potwierdzenie – osoba, której sprawę prowadzono, może działanie prowadzącego tę sprawę potwierdzić, to znaczy złożyć odpowiedniej treści jednostronne oświadczenie woli, nawet jeśli prowadzenie cudzej sprawy nie było prawidłowe; w następstwie kształtuje się między stronami stosunek zlecenia lub podobny;

16. Umowa o dzieło – zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do wykonania oznaczonego dzieła (prowadzenie działalności i doprowadzenie do oznaczonego rezultatu, który jest zawsze wytworem przyszłej indywidualnej działalności), a zamawiającego do zapłaty wynagrodzenia; działalność samodzielnie organizuje przyjmujący zamówienie; ostateczny rezultat musi być wytworem niezależnym od wykonawcy; utrwalonym w przedmiocie materialnym; umowa wzajemna, konsensualna i dwustronnie zobowiązująca;

• zawarcie umowy – nie wymaga zachowania formy szczególnej; nie jest potrzebne, aby strony ustaliły wysokość wynagrodzenia – przyjmuje się, że będzie to zwykłe wynagrodzenia za dzieło tego rodzaju;

• prawa i obowiązki stron – wykonanie dzieła wymaga pewnego czasu, w ciągu którego mogą zajść nieprzewidziane zdarzenia; zasadniczym obowiązkiem przyjmującego jest wykonanie dzieła w sposób prawidłowy i w oznaczonym terminie, a zamawiającego – zapłata wynagrodzenia; jeśli termin nie został wskazany – niezwłocznie po wezwaniu; nie ma obowiązku wykonania dzieła przez przyjmującego, ale może to wynikać z umowy lub z okoliczności;

• sposób wykonania – określa umowa; przyjmujący jest zobowiązany stosować się do wskazówek zamawiającego (na ryzyko zamawiającego uprzedzając go); zamawiający może kontrolować wykonanie dzieła co do terminowości (jeśli stwierdzi, że w wyniku opóźnienia nie jest możliwe ukończenie dzieła w czasie umówionym, może natychmiast odstąpić od umowy) i prawidłowości wykonania (w wyniku wadliwego lub sprzecznego z umową; może odstąpić lub powierzyć dalsze prace innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego, po wezwaniu do zmiany sposobu wykonywania dzieła we wskazanym terminie);

• materiały – z reguły przyjmujący obowiązany jest dostarczyć odpowiednie materiały, może jednak dostarczyć je zamawiający; przyjmujący powinien zbadać ich przydatność i zawiadomić zamawiającego, jeśli są nieodpowiednie; gdy mimo to obstaje przy ich użyciu ponosi ryzyko wynikających stąd skutków; niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału ponosi ten, kto dostarczył; przyjmujący ma obowiązek pieczy nad materiałem;

• współdziałanie – czasami wymaga tego wykonanie dzieła; jeżeli zamawiający mimo wezwania go i wyznaczenia terminu odmawia współdziałania, przyjmujący może od umowy odstąpić zachowując uprawnienie do odszkodowania; jeśli było gotów, przysługuje mu wynagrodzenie; w razie pojawienia się przeszkód w wykonaniu dzieła, przyjmujący powinien zawiadomić zamawiającego dla uzyskania pozwolenia na wykonanie dodatkowych prac na jego koszt;

• wydanie i odebranie dzieła – gotowe dzieło przyjmujący obowiązany jest wydać, a zamawiający je odebrać, ale tylko wtedy, gdy przyjmujący zamówienie wydaje je zgodnie ze swoim zobowiązaniem, w szczególności, jeżeli jest ono odpowiedniej jakości;

• rękojmia za wady – za wady dzieła przyjmujący odpowiada wg zasad określonych w przepisach o rękojmi przez sprzedaży;

• jeśli wady da się usunąć – zamawiający może żądać dokonania napraw w wyznaczonym terminie i zagrozić, że po bezskutecznym upływie terminu nie przyjmie naprawy lub powierzyć poprawienie innej osobie na koszt przyjmującego; przyjmujący może odmówić naprawy, gdyby wymagała nadmiernych kosztów;

• jeśli wad nie da się usunąć lub gdy zamawiający w wyznaczonym terminie dzieła nie poprawi – zamawiający może od umowy odstąpić, jeżeli wady są istotne, a jeśli nie – może domagać się obniżenia wynagrodzenia;

• nie przysługuje roszczenie o wydanie innego, niewadliwego przedmiotu;

• przyjmujący zamówienie nie odpowiada za wady, jeżeli zamawiający wiedział o nich w chwili odebrania;

• wynagrodzenie:

• ryczałtowe – polega na określeniu z góry wysokości w oznaczonej kwocie; należy się bez względu na rzeczywiste koszty wykonani dzieła; przyjmujący nie może domagać się podwyższenia, chyba że nastąpiła zmiana stosunków, której nie można było przewidzieć, a wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu rażącą stratą, sąd może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę;

• kosztorysowe – zestawienie potrzebnych do wykonania dzieła materiałów i planowanych prac z podaniem cen jednostkowych; na tej podstawie oblicza się (po wykonaniu dzieła) należność; zmiana cen lub stawek dokonana w trakcie wykonywania dzieła jest uwzględniona przy ustaleniu wynagrodzenia; plan zamierzonych działań może ulec modyfikacji w trakcie;

• mimo niewykonania dzieła na zamawiającym ciąży obowiązek wynagrodzenia jeżeli:

- wykonywanie dzieła doznało przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego (choćby niezawinionych);

- dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwości materiału dostarczonego przez zamawiającego lub jego wskazówek;

- zamawiający bez uzasadnionej przyczyny odstępuje od umowy;

• zakończenie stosunku prawnego:

• z chwilą odebrania dzieła bez zastrzeżeń;

• dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili odstąpić za zapłatą umówionego wynagrodzenia;

• w razie śmierci lub niezdolności do pracy przyjmującego, gdy wykonanie umowy zależy od jego osobistych przymiotów;

• przedawnienie – 2 lata od oddania dzieła, jeśli nie zostało oddane od dnia, w którym miało być oddane; uprawnienia z tytułu rękojmi – 1 rok przy fizycznych i prawnych, 3 lata przy wadach budynku;

17. Przechowanie –umowa, w której przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu przez składającego na przechowanie; przedmiotem tylko rzeczy ruchome oznaczone co do tożsamości; przechowawca nie może w zasadzie rzeczy używać, czuwa jedynie na nad nią; umowa realna; może odpłatna lub nieodpłatna; umowa dwustronnie zobowiązująca; odpłatne przechowanie nie jest umową wzajemną;

• zawarcie umowy – forma dowolna; dochodzi do skutku po oddaniu rzeczy przechowawcy; stosuje się czasami znaki legitymacyjne, które służą jako dowód do odebrania rzeczy; przechowawca staje się dzierżycielem, składający pozostaje posiadaczem samoistnym, zależnym lub dzierżycielem;

• prawa i obowiązki stron:

• przechowawcy:

- obowiązek sprawowania pieczy nad rzeczą stosownie do postanowień umowy, lub w razie braku w sposób wynikający z właściwości rzeczy i okoliczności;

- odpowiada za niedołożenie należytej staranności;

- dla ochrony przed uszkodzeniem i utratą może zmienić miejsce i sposób przechowania;

- może używać rzeczy tylko wtedy, gdy uzyska na to zgodę lub gdy jest to konieczne dla zachowania jej w stanie niepogorszonym;

- w wyjątkowych sytuacjach może oddać rzecz na przechowanie innej osobie, gdy zmusiły go do tego okoliczności; musi powiadomić o tym składającego i odpowiada jedynie za winę w wyborze; odpowiedzialność solidarna;

- zaostrzona odpowiedzialność za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli nastąpiło wskutek bezzasadnego jej używania, zmiany miejsca lub sposobu przechowania lub oddania na przechowania innej osobie;

• składającego:

- obowiązek zwrócić przechowawcy wszelkie wydatki poniesione w celu należytego przechowania rzeczy oraz zwolnić go z zaciągniętych w tym celu zobowiązań; w razie poczynionych nakładów przechowawcy służy prawo zatrzymania;

- jeżeli przechowanie jest odpłatne, składający obowiązany jest uiścić wynagrodzenie w wysokości określonej w umowie, taryfie lub w wysokości przyjętej w danych stosunkach;

• zakończenie stosunku prawnego:

- składający może w każdym czasie żądać zwrotu rzeczy;

- przechowawcę wiąże termin, ale tylko wtedy gdy przechowanie było odpłatne; może żądać wcześniejszego odebrania tylko w razie pojawienia się nieprzewidzianych okoliczności zagrażających interesom jego lub rzeczy; jeśli było nieodpłatne lub na czas nieoznaczony – w każdym czasie, byle nie w chwili nieodpowiedniej dla składającego;

- zwrot w miejscu przechowania;

• przedawnienie roszczeń – na zasadach ogólnych;

Odpowiedzialność utrzymujących hotele i podobne zakłady:

• powstanie odpowiedzialności – wiąże się z wniesieniem rzeczy przez osobę korzystającą z usług zakładu, zwaną gościem;

• rzecz wniesiona – rzecz, która w określonym czasie i miejscu, a zarazem w określony sposób znalazła się pod pieczą zakładu hotelarskiego; została powierzona utrzymującemu zakład lub zatrudnionej osobie oraz umieszczona w miejscu przez nich wskazanym lub przeznaczonym; wyłączone: pojazdy mechaniczne i zwierzęta;

• zasady odpowiedzialności – prowadzący zakłady na zasadzie ryzyka (niezależnie od winy) za utratę lub uszkodzenie rzeczy wniesionej, chyba że szkoda wynikła z właściwości rzeczy, wskutek siły wyższej, wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby, która mu towarzyszyła, pracowała lub odwiedzała (dowód ciąży na zakładzie); obejmuje szkody wyrządzone przez personel i osoby trzecie; na korzystającym spoczywa tylko ciężar dowodu, że rzecz została utracona lub uszkodzona; poszkodowany powinien niezwłocznie powiadomić zakład, w jego braku wygaśnięcie roszczenia; nie jest wymagane, gdy szkodę wyrządził utrzymujący zakład hotelowy lub rzecz została przyjęta na przechowanie przez zakład;

• zakres odszkodowania – obejmuje tylko damnum emergens (utrata lub uszkodzenie rzeczy), a nie lucrum cessans (utracone korzyści); ograniczenie do określonej sumy;

• rozszerzenie odpowiedzialności na inne zakłady – jeśli rzeczy wniesione zostały przyjęte na przechowanie lub gdy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa prowadzącego zakład lub jego personelu;

• przedawnienie – roszczenie o naprawienie szkody – 6 miesięcy od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, a 1 rok od dnia, w którym przestał korzystać z usług zakładu; roszczenia dotyczące należności za dostarczone mieszkanie, utrzymanie i usługi, a także z tytułu wydatków poniesionych na rzecz gości – 2 lata;

• prawo zastawu – przysługuje osobom ponoszącym zaostrzoną odpowiedzialność za utratę lub uszkodzenie rzeczy; służy zabezpieczeniu roszczeń z tytułu spełnionych przez zakład świadczeń oraz poniesionych wydatków na rzecz osób korzystających; dotyczy wszystkich rzeczy wniesionych, a potrzebnych do zaspokojenia; wygasa z momentem wyniesienia rzeczy, nawet wbrew woli prowadzącego zakład; może ona jednak sprzeciwić się temu, nawet stosując samopomoc, dopóki zaległe świadczenia nie zostaną zapłacone lub zabezpieczone;

18. Umowa składu – obowiązek przechowywania rzeczy ruchomych, który wykonuje tylko przedsiębiorca składowy, a więc ten kto we własnym imieniu prowadzi działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług składowych; drugą stroną jest składający (każda osoba fizyczna lub prawna, mająca do dyspozycji rzeczy, będące przedmiotem składowania); przedmiot stanowią rzeczy ruchome oznaczone w umowie; nad oddanymi do przechowania rzeczami przedsiębiorca składowy sprawuje pieczę w charakterze ich dzierżyciela; umowa odpłatna, wzajemna, konsensualna;

• zawarcie umowy – forma dowolna, przedsiębiorca składowy obowiązany wydać pokwitowanie zawierające istotne postanowienia umowy; dom składowy zobowiązany jest wydać składającemu na jego żądanie dowód składowy (ma cechy papieru wartościowego; składa się z rewersu – składowego dowodu posiadania i warrantu – składowego dowodu zastawniczego);

• czas trwania:

• jeśli na czas oznaczony – uważa się za przedłużoną na czas nieoznaczony, jeśli przedsiębiorca składowy na 14 dni przed upływem terminu nie zażądał listem poleconym odebrania rzeczy;

• jeśli na czas nieoznaczony – wypowiedzenie przez przedsiębiorcę składowego listem poleconym, z zachowaniem terminu miesięcznego, jednak nie wcześniej niż 2 miesiące od złożenia rzeczy;

• może zakończyć skład z ważnych przyczyn, choćby umowa została zawarta na czas oznaczony; wezwać składającego do odebrania rzeczy, powołując się na uzasadnione okoliczności; powinien jednak uwzględnić sytuację składającego, wyznaczając odpowiedni termin ich odebrania;

• składający może w każdej chwili zażądać zwrotu rzeczy;

• prawa i obowiązki stron:

• przedsiębiorcy składowego

- sprawowanie pieczy nad złożonymi na skład rzeczami i zachowanie ich w stanie niepogorszonym – zapewnienie odpowiedniego miejsca lub pomieszczenia; czynności konserwacyjne;

- niezwłoczne informowanie składającego o zdarzeniach ważnych (ze względu na ochronę praw składającego lub dotyczących stanu rzeczy); w razie narażenia na niebezpieczeństwo – podjęcie czynności zabezpieczających mienie i prawa składającego;

- jeżeli rzeczom zagraża zepsucie i nie można czekać na dyspozycje składającego ma obowiązek sprzedaży rzeczy przy zachowaniu należytej staranności;

- obowiązek udostępnienia rzeczy składającemu;

- zwrot tych samych rzeczy po zakończeniu składu;

- dla zabezpieczenia wynagrodzenia i należności ubocznych przysługuje mu ustawowe prawo zastawu na rzeczach oddanych na skład;

- w razie połączenia:

• dopuszczalność łączenia rzeczy zamiennych tego samego gatunku i jakości, należących do kilku składających, za ich pisemną zgodą; w razie braku odpowiedzialność odszkodowawcza;

• określenie sposobu zniesienia współwłasności – wydanie składającemu przypadającej mu części bez zgody pozostałych;

• połączenie i podział powinny być ujawnione w dokumentach przedsiębiorcy;

• składającego:

- zapłata wynagrodzenia – składowego, a także należności ubocznych (związanych z dodatkowymi usługami); dla ich zabezpieczenia przedsiębiorcy składowemu przysługuje ustawowe prawo zastawu na rzeczach oddanych na skład;

- po zakończeniu składu obowiązek odebrania rzeczy;

• odpowiedzialność przedsiębiorcy składowego – za szkodę wynikłą z utraty, ubytku lub uszkodzenia rzeczy w czasie od przyjęcia do jej wydania, chyba że udowodni, że nie mógł jej zapobiec mimo dołożenia należytej staranności; odszkodowanie nie może przewyższać zwykłej wartości rzeczy – nie obejmuje lucrum cessans (utraconych korzyści), chyba że wynika z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa; wyłączona odpowiedzialność za ubytki naturalne, nieprzekraczające określonych norm;

• przedawnienie i wygaśnięcie roszczeń – przedawnienie z upływem roku; zapłacenie należności za skład i odebranie rzeczy bez zastrzeżeń powoduje wygaśnięcie roszczeń za wyjątkiem: roszczeń z tytułu niewidocznych uszkodzeń rzeczy, jeśli składający zawiadomił w ciągu 7 dni od odbioru; roszczeń z tytułu uszkodzenia będącego następstwem winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa;

19. Umowa agencyjna – stronami są przyjmujący zlecenie (agent) i dający zlecenie (przedsiębiorca); działania agenta mogą polegać na: pośredniczeniu przy zawieraniu z klientami umów na rzecz drugiej strony lub zawieraniu umów w imieniu drugiej strony; agent zobowiązuje się do stałego i za wynagrodzeniem wykonywania tych czynności, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa; zajmuje pozycję samodzielną; musi istnieć porozumienie stron w kwestii wynagrodzenia agenta (swobodnie, ale z reguły prowizja – zależnie od liczby lub wartości zawartych umów); umowa obustronnie profesjonalna; odpłatna i wzajemna;

• forma – dowolna; ale każda ze stron posiada uprawnienia względem drugiej do żądania pisemnego potwierdzenia treści umowy, jej zmian i uzupełnień; pisemna ad eventum, gdy agent za odrębnym wynagrodzeniem (prowizja del credere) przyjmuje odpowiedzialność za wykonanie zobowiązania przez kontrahenta osoby dającej zlecenie, w razie jej braku – poczytuje się za zawartą bez klauzuli o zobowiązaniu del credere;

• umowa o pośrednictwo sensu stricto – umowa agencyjna, w której zakres działań agenta obejmuje czynności faktyczne, których celem jest umożliwienie dającemu zlecenie zawarcia umowy z wyszukaną przez agenta i pozyskaną dla danej transakcji osobą;

• gdy przedmiotem jest zawieranie umów w imieniu drugiej strony agent musi uzyskać wyraźne pełnomocnictwo; w razie braku lub przekroczenia zakresu ważność umowy zależy od jej potwierdzenia; milczące potwierdzenie umowy – uznanie umowy za potwierdzoną, jeżeli dający zlecenie – niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o zawarciu umowy – nie oświadczy klientowi, że jej nie potwierdza;

• zastępstwo pośrednie – agent nie dokonuje czynności we własnym imieniu, ale na rachunek dającego zlecenie;

• prawa i obowiązki stron:

• rodzaj i zakres obowiązków agenta zależy od umowy;

• obowiązek wzajemnej lojalności;

• wzajemne informowanie się we wszelkich sprawach mających dla nich znaczenie;

• agent ma obowiązek przestrzegania uzgodnionych wskazówek dającego zlecenie, a także podejmowania – w zakresie prowadzonych spraw – czynności potrzebnych do ochrony praw dającego zlecenie;

• działalność agent organizuje samodzielnie, pokrywając zwykłe wydatki; może żądać wydatków uzasadnionych i przekraczających zwykłą miarę;

• wynagrodzenie – na ogół prowizja, należna od zawartych umów w trakcie trwania umowy; może także żądać prowizji jeśli zawarcie umów nastąpiło później w sytuacjach: propozycję zawarcia umowy klient złożył przed rozwiązaniem umowy agencyjnej; do zawarcia umowy doszło w przeważającej mierze w wyniku działalności agenta podczas trwania umowy agencyjnej;

• agencja wyłączna – agencja z zastrzeżonym umownie prawem wyłączności działań agenta w odniesieniu do oznaczonej grupy klientów lub obszaru; może żądać prowizji od umów zawartych bez jego udziału;

• zobowiązanie del credere – umowa agencyjna może przewidywać odrębne wynagrodzenie z tytułu przyjęcia odpowiedzialności za wykonania zobowiązania przez klienta; odpowiedzialność o charakterze gwarancyjnym dotycząca spełnienia przez klienta świadczenia z umowy; opiera się na konstrukcji umowy o świadczenie przez osobę trzecią; istotnym elementem jest wynagrodzenie za zaciągnięte zobowiązania – prowizja del credere;

• roszczenia agenta wobec dającego zlecenie – o wynagrodzenie, zwrot wydatków i zaliczek – zabezpieczone są ustawowym prawem zastawu na rzeczach i papierach wartościowych dającego zlecenie, otrzymanych w związku z umową agencyjną;

• zakończenie stosunku prawnego:

• w drodze porozumienia stron;

• jeśli na czas oznaczony:

- z upływem terminu, chyba że jest nadal wykonywana – przekształca się wtedy na czas nieoznaczony;

- bez zachowania terminów ze skutkiem natychmiastowym; z przyczyn:

• niewykonanie przez jedną ze stron obowiązków z umowy agencyjnej w całości lub znacznej części;

• nadzwyczajne okoliczności

• jeśli na czas nieoznaczony – z zachowaniem terminów:

- ustawowe terminy wypowiedzenia są zróżnicowane w zależności od czasu trwania umowy: 1 miesiąc w 1 roku; 2 miesiące w 2 roku, 3 miesiące w 3 i dalszych latach;

- mogą być ustalone umownie, ale tylko dłuższe od ustawowych;

- w przypadku niejednakowych dla stron, termin przewidziany dla dającego zlecenie nie może być krótszy niż agenta;

- termin wypowiedzenia upływa z końcem miesiąca (strony mogą postanowić inaczej);

• roszczenie o świadczenie wyrównawcze – przysługuje agentowi bez względu na sposób rozwiązania umowy;

• istotne znaczenie mają efekty działalności agenta, wyrażające się w czerpaniu przez dającego zlecenie korzyści z umów zawartych dzięki staraniom agenta; muszą przemawiać za tym względy słuszności;

• świadczenie nie przysługuje gdy dający zlecenie wypowiedział umowę z przyczyn obciążających agenta, a także gdy umowę wypowiedział agent (chyba że uzasadniają to okoliczności, za które odpowiada dający lub przyczyny osobiste po stronie agenta); gdy agent za zgodą dającego zlecenie, przeniósł prawa i obowiązki na inną osobę;

• nie może być wyższe od średniego rocznego wynagrodzenia z oznaczonego w ustawie okresu trwania umowy agencyjnej;

• przesłanką dochodzenia jest dopełnienie aktu staranności, polegającego na zgłoszeniu żądania w ciągu roku od rozwiązania umowy;

• ma na celu zapewnienie agentowi korzyści majątkowej w formie jednorazowej zapłaty;

• ograniczenie działalności konkurencyjnej agenta – źródłem jest umowa stron; forma pisemna ad solemnitatem; max na 2 lata; łączy się z nim z reguły obowiązek dającego zlecenie polegający na wypłacaniu agentowi odpowiedniej sumy pieniężnej w czasie jego trwania, co rekompensuje uszczerbek związany z zaprzestaniem działalności; może być wyłączony przez umowę stron; zwolnienie:

- w razie rozwiązania umowy na skutek okoliczności, za które agent ponosi odpowiedzialność;

- gdy dający zlecenie odwołuje ograniczenie – po 6 miesiącach; forma pisemna ad solemnitatem;

- w razie zwolnienia się agenta z obowiązku przestrzegania ograniczenia, w związku z wypowiedzeniem przez niego umowy na skutek okoliczności, za które dający zlecenie ponosi odpowiedzialność; oświadczenie na piśmie przed upływem 1 miesiąca od wypowiedzenia;

• przedawnienie roszczeń – na zasadach ogólnych;

20. Umowa komisu – zobowiązanie komisanta (przyjmującego zlecenie, którym jest osoba prowadząca przedsiębiorstwo) do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek komitenta (dającego zlecenie, osoba fizyczna lub prawna), lecz w imieniu własnym za wynagrodzeniem przyjmującym postać prowizji; komisant występuje w roli zastępcy pośredniego, zawierającego umowę sprzedaży z osobą trzecią w imieniu własnym, ale na rachunek komitenta; umowa zobowiązująca, odpłatna i wzajemna; forma dowolna;

• komis sprzedaży – komitent zachowuje własność rzeczy aż do chwili zbycia jej przez komisanta osobie trzeciej;

• komis kupna – komisant nabywa własność rzeczy od sprzedawcy (osoby trzeciej), a następnie obowiązany jest przenieść to prawo na komitenta;

• prawa i obowiązki stron:

• komisanta:

- wykonanie zlecenia komisowego stosownie do jego treści – wszystko co uzyskał powinien wydać komitentowi; komitent uzyskuje pierwszeństwo zaspokojenia przed wierzycielami komisanta;

- z reguły jest związany limitem najwyższej i najniższej ceny kupna lub sprzedaży;

- jeśli komitentowi uda się zawrzeć umowę korzystniejszą niż było to ustalone, powinien całą korzyść wydać komitentowi; jeśli niższą – zapłacić różnicę; jeśli nabył za cenę wyższą powinien niezwłocznie zawiadomić komitenta, który może nie uznać tej czynności za zawartą na jego rachunek;

- jeżeli zlecenie komisowe nie mogło być wykonane po oznaczonej cenie, a zawarcie umowy sprzedaży uchroniło komitenta od szkody, nie może on żądać zapłacenia różnicy ani odmówić zgody na wyższą cenę;

- gdy rzecz narażona jest na zepsucie jest uprawniony, a nawet zobowiązany (jeśli wymaga tego interes komisanta), sprzedać rzecz za zachowaniem należytej staranności – nie jest wówczas związany limitem ceny ustalonej;

- roszczenia są zabezpieczone ustawowym prawem zastawu na rzeczach stanowiących przedmiot komisu; należności mogą być zaspokojone z wierzytelności, jakie nabył na rachunek komitenta, z pierwszeństwem przed wierzycielami;

• komitenta:

- zapłacenie umówionej prowizji po wykonaniu zlecenia (otrzymaniu rzeczy lub ceny sprzedaży);

- komisant może jednak żądać prowizji tylko wtedy, gdy zleconej umowy sprzedaży nie zawarł z przyczyn dotyczących komitenta, nawet niezawinionych;

• zakończenie stosunku prawnego:

• przez wykonanie umowy;

• z upływem zastrzeżonego terminu;

• analogicznie jak przy zleceniu odpłatnym;

• przedawnienie roszczeń – na zasadach ogólnych;

• stosunki miedzy komisantem a osobą trzecią:

• przy komisie kupna – uprawnienia z tytułu rękojmi przysługują komisantowi, a komitent uzyska je wtedy, gdy zostaną na niego przeniesione w drodze umowy zawartej między stronami komisu;

• przy komisie sprzedaży – komisant jako sprzedawca ponosi odpowiedzialność wg przepisów o rękojmi za wady, poza sprzedażą konsumencką; komisant może ograniczyć albo wyłączyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi poprzez podanie tego do wiadomości kupującego przed zawarciem umowy (za wszystkie wady prawne i za ukryte wady fizyczne rzeczy, których kupujący przy zachowaniu należytej staranności nie mógł z łatwością zauważyć); nie jest skuteczne jeśli o nich wiedział;

21. Umowa przewozu – zobowiązanie się przewoźnika w zakresie działalności jego przedsiębiorstwa do przewiezienia za wynagrodzeniem osób lub rzeczy; przewoźnikiem może być tylko osoba prowadząca przedsiębiorstwo zawodowo i zarobkowo świadcząca usługi transportowe; umowa dwustronnie zobowiązująca, odpłatna, wzajemna, konsensualna;

• przewóz osób – drugą osobą jest podróżny:

• zawarcie umowy – przez nabycie biletu na przejazd lub spełnienie innych warunków dostępu do środka transportu; w razie ich nieustalenia dochodzi do skutku przez samo zajęcie miejsca; umowę grupowego przewozu zawiera organizator; umowa adhezyjna;

• treść:

- przewoźnik zobowiązany jest zapewnić podróżnym odpowiadające rodzajowi transportu warunki bezpieczeństwa i higieny oraz takie wygody, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się na niezbędne;

- obowiązek dostarczenia zastępczych środków transportowych w razie okoliczności uniemożliwiających wykonanie umowy zgodnie z treścią; przysługuje zwrot należności za przerwany przejazd i bezpłatny powrót;

- przewoźnik odpowiada za szkodę poniesioną przez przedwczesny odjazd; za poniesioną w wyniku opóźnienia lub odwołania, gdy była to wina umyślna lub rażące niedbalstwo;

- podróżny może zabrać ze sobą rzeczy oraz oddać je do przewozu jako przesyłkę bagażową – umowa związana z przewozem, zawarta z chwilą przekazania przesyłki i przyjęcia kwitu;

- za bagaż, który podróżny przewozi ze sobą, przewoźnik ponosi odpowiedzialność, tylko wtedy, gdy szkoda wynikła z winy umyślnej;

• przedawnienie roszczeń – 1 rok od dnia wykonania przewozu, lub dnia, w którym powinien być wykonany;

• zbieg roszczeń odszkodowawczych – zaostrzona odpowiedzialność deliktowa (na zasadzie ryzyka) przewidziana dla prowadzących przedsiębiorstwo wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody; można dochodzić roszczeń z tytułu szkód na osobie lub mieniu wyrządzonych przez ruch przedsiębiorstwa;

• przewóz rzeczy – stronami są przewoźnik i wysyłający (w prawie przewozowym – nadawca; w Kodeksie morskim – frachtujący); zwykle jest zawierana na rzecz osoby trzeciej, jaką jest odbiorca przesyłki; przyjęcie przesyłki towarowej do przewozu następuje na ogół wraz ze złożeniem przewoźnikowi przez nadawcę listu przewozowego, zawierającego dane niezbędne do prawidłowego wykonania przewozu;

Umowa spedycji – spedytor (tylko osoba prowadząca przedsiębiorstwo obejmujące zakresem swego działania usługi spedycyjne) zobowiązuje się za wynagrodzeniem do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem na rzecz dającego zlecenie (każdy podmiot); może występować w imieniu dającego zlecenie lub własnym; może polegać na podjęciu się przewozu przez niego samego – wtedy ma on jednocześnie prawa i obowiązki przewoźnika; umowa odpłatna, wzajemna, konsensualna; roszczenia przedawniają się z upływem 1 roku, od dnia dostarczenia przesyłki, lub wykonania zlecenia; roszczenia przysługujące spedytorowi przeciwko przewoźnikom i dalszym spedytorom z upływem 6 miesięcy;

22. Pożyczka – umowa, przez którą dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego pożyczkę określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ich ilość i tej samej jakości; umowa konsensualna; jeśli powyżej 500zł na piśmie ad probationem; dwustronnie zobowiązująca; niewzajemna; odpłatna lub nieodpłatna;

• prawa i obowiązki stron:

• dającego:

- zobowiązany do dokonania wszelkich czynności niezbędnych do przeniesienia na własność biorącego podmiotu pożyczki; w szczególności do wydania znaków pieniężnych lub rzeczy zamiennych;

- jeśli nie ma terminu, obowiązek spełnienia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania;

- obowiązek wydania przedmiotu pożyczki ustaje jeżeli:

• dający pożyczkę odstępuje od umowy, co może uczynić, gdy zwrot pożyczki jest wątpliwy z powodu złego stanu majątkowego drugiej strony; uprawnienie to nie przysługuje mu jednak, jeżeli w chwili zawarcia umowy o złym stanie majątkowym drugiej strony wiedział lub z łatwością mógł się dowiedzieć;

• roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu pożyczki uległo przedawnieniu, co następuje z upływem 6 miesięcy od chwili, gdy przedmiot miał być wydanym, a dający pożyczkę powołał się na upływ terminu przedawnienia;

• ponosi odpowiedzialność za wady fizyczne i prawne wydanej rzeczy; tylko za szkodę, którą wyrządził biorącemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich, przy czym zwolniony jest z tej odpowiedzialności, jeśli biorący pożyczkę mógł je z łatwością zauważyć;

• biorącego:

- nie jest zobowiązany do odebrania przedmiotu pożyczki; przysługuje mu roszczenie o jego wydanie;

- jeśli odebrał przedmiot, powinien go zwrócić w terminie umówionym; w razie braku w ciągu 6 tygodni, po wypowiedzeniu przez dającego;

- obowiązek wcześniejszego zwrotu pożyczki powstaje, gdy dający pożyczkę może żądać spełnienia świadczenia bez względu na zastrzeżony termin (jeśli dłużnik stał się niewypłacalny albo jeżeli wskutek okoliczności, za które ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu);

- obowiązek płacenia odsetek tylko, gdy zastrzeżony został w umowie lub przepisach pozakodeksowych;

• przedawnienie – roszczenie dającego pożyczkę o jej zwrot z upływem ogólnych terminów; roszczenie biorącego pożyczkę o wydanie przedmiotu z upływem 6 miesięcy od chwili, gdy przedmiot ten miał być wydany;

• pożyczka bankowa – tylko pieniężna; zawsze odpłatna; odpłata w formie odsetek; oprocentowanie i zabezpieczenie spłaty jak w przepisach o kredycie;

• pożyczka w świetle przepisów o kredycie konsumenckim:

• powinna być zawarta na piśmie; udzielający jej przedsiębiorca (w szczególności bank) ma obowiązek niezwłocznego doręczenia konsumentowi egzemplarza umowy; ustawa szczegółowo określa, jakie dane powinna zawierać umowa; naruszenie postanowień dotyczących treści umowy oznacza jej zmianę ex lege w ten sposób, że zwrot kredytu następuje bez oprocentowania i innych kosztów; skutek ten nastąpi po złożeniu kredytodawcy przez konsumenta pisemnego oświadczenia;

• łączna kwota opłat, prowizji, kosztów związanych z zawarciem umowy nie może przekraczać 5% kwoty udzielonego kredytu, z wyłączeniem kosztów związanych z jego zabezpieczeniem i ubezpieczeniem;

• dopuszczalność odstąpienia przez konsumenta od umowy o kredyt konsumencki, bez podania przyczyny, w terminie 10 dni od zawarcia umowy; w umowie powinna być podana informacja o prawie odstąpienia, w razie jej braku konsument może odstąpić od umowy w terminie 10 dni od otrzymania pisemnej informacji o tym uprawnieniu, nie później jednak niż w ciągu 3 miesięcy od zawarcia umowy;

• odstąpienie od umowy, na podstawie której korzystając z kredytu konsument nabył rzecz lub usługę, z powodu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jest skuteczne;

• spłata kredytu może nastąpić przed terminem określonym w umowie;

• w razie niezapłacenia w terminach określonych w umowie pełnych rat kredytu za co najmniej dwa okresy płatności przysługuje kredytodawcy uprawnienie do wypowiedzenia umowy, ale dopiero po wezwaniu konsumenta do zapłaty zaległych rat lub ich części w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania, z zagrożeniem jej wypowiedzenia; wypowiedzenie nie krótsze niż 30 dni;

Depozyt nieprawidłowy – przedmiotem są tylko pieniądze lub inne rzeczy oznaczone co do gatunku; rzeczy te przechowawca nabywa na własność, z obowiązkiem zwrotu takiej samej sumy pieniędzy lub rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości; może nimi rozporządzać (wynika to z przepisów szczególnych, umowy lub okoliczności); umowa realna, odpłatna lub nieodpłatna; odpłatność, na ogół w postaci odsetek, może być zastrzeżona na rzecz przechowawcy lub składającego; stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce, czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu; za miejsce zwrotu uważa się miejsce, w którym wręczono przedmiot depozytu przechowawcy nieprawidłowemu;

23. Umowa kredytu – bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy (osoba fizyczna lub prawna oraz jednostki organizacyjne posiadające zdolność prawną) na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na określony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu; czynność prawna konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna, niewzajemna;

• zdolność kredytowa – musi ją posiadać kredytobiorca; zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie, co podlega ocenie banku; jej brak może zostać zrekompensowany przez przedstawienie szczególnego zabezpieczenia i wiarygodnego programu naprawy gospodarki ubiegającego się o kredyt;

• forma – pisemna ad probationem;

• zlecenie udzielenia kredytu – umowa pomiędzy bankiem a podmiotem dającym zlecenie, zainteresowanym uzyskaniem kredytu przez osobę trzecią; staje się on poręczycielem za dług przyszły; na piśmie ad solemnitatem;

• prawa i obowiązki stron:

• banku:

- zobowiązanie do oddania do dyspozycji kredytobiorcy określonej kwoty środków pieniężnych;

- może żądać zabezpieczenia zwrotu kredytu (poręczenia, hipoteka, zastaw);

- może żądać od kredytobiorcy informacji i przedstawienia dokumentów pozwalających na ocenę sytuacji finansowej i gospodarczej oraz umożliwiających kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu;

- zły stan majątkowy kredytobiorcy (a także niedotrzymanie warunków umowy), wyrażający się w utracie zdolności kredytowej, może uzasadniać obniżenie kwoty przyznanego kredytu albo wypowiedzenie umowy; termin 30 dni, w razie zagrożenia upadłością 7 dni; umownie – dłuższy; ochrona kredytobiorcy jeśli uzyskał zgodę banku na realizację programu naprawczego;

- tajemnica bankowa – obejmuje wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej;

• kredytobiorcy:

- uprawnienie do korzystania z udzielonego kredytu – żądanie udostępnienia przez bank środków pieniężnych;

- obowiązek zwrotu wykorzystanego kredytu w umówionym czasie, jednorazowo albo w ratach oraz zapłaty ustalonych odsetek od kwoty kredytu faktycznie wykorzystanego; termin spłaty zastrzeżony na rzecz obu stron, jeżeli umowa nie stanowi inaczej;

- obowiązek zapłaty określonej w umowie prowizji (wynagrodzenia za czynności banku związane z przyznaniem kredytu); może być zastrzeżona odrębna prowizja od kredytu postawionego do dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego (rekompensata bankowych kosztów utrzymania dostępności środków kredytu);

- korzystanie ze środków na warunkach określonych w umowie;

- uprawnienie do wypowiedzenia, gdy termin spłaty dłuższy niż 1 rok, 3-miesięczny termin;

• przedawnienie roszczeń banku – 3 lata;

24. Umowa rachunku bankowego – bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku (osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna posiadająca zdolność prawną; kilka osób fizycznych, kilka jednostek samorządu – rachunek wspólny łączny lub rozłączny), na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzenia na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych; bank ma możliwość dysponowania zgromadzonymi środkami pieniężnymi i obowiązek ich zwrotu na żądanie posiadacza rachunku; czynność prawna konsensualna, odpłatna lub nieodpłatna (ze strony banku – oprocentowanie, ze strony posiadacza rachunku – prowizja i opłaty za czynności związane z wykonywaniem umowy); na piśmie ad probationem, na czas oznaczony lub nieoznaczony;

• rodzaje rachunków bankowych:

• rozliczeniowe (bieżące i pomocnicze) i lokat terminowych – przeznaczone wyłącznie dla osób prawnych, jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym przysługuje zdolność prawna oraz dla osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek, w tym będących przedsiębiorcami;

• oszczędnościowe, oszczędnościowo-rozliczeniowe i terminowych lokat oszczędnościowych – przeznaczone dla osób fizycznych (poza związanymi z ich działalnością zarobkową), szkolnych kas oszczędnościowych i pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych;

• powiernicze – gromadzone na rachunku powierniczym środki pieniężne mogą pochodzić wyłącznie od osób trzecich, powierzających je posiadaczowi rachunku (powiernikowi) na podstawie zawartej z nim odrębnej umowy – powierniczej;

• prawa i obowiązki stron:

• banku:

- obowiązek prowadzenia rachunku, przez dokonywanie odpowiednich wpisów ukazujących wszelkie zmiany ilości środków pieniężnych (za szkody odpowiedzialność na zasadach ogólnych – 471 KC);

- obowiązek informowania posiadacza rachunku o zmianach stanu rachunku; wyciąg z rachunku przesyłany minimum co miesiąc, bezpłatnie;

- obowiązek zwrotu środków pieniężnych na każde żądanie posiadacza rachunku (chyba, że umowa uzależnia obowiązek zwrotu od wypowiedzenia);

- obowiązek przeprowadzania rozliczeń pieniężnych na zlecenie posiadacza rachunku;

- solidarna odpowiedzialność banków za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego wykonania polecenia rozliczeniowego, które jest przez nie realizowane;

- obowiązek tajemnicy bankowej;

- obowiązek szczególnej staranności;

- uprawnienie do obracania czasowo wolnymi środkami pieniężnymi;

- prawo pobierania prowizji i opłat, gdy przewiduje to umowa;

- obowiązek oprocentowania środków pieniężnych, gdy przewiduje to umowa;

• posiadacza rachunku:

- obowiązek zawiadomienia banku o zmianie zamieszkania lub siedziby;

- w razie niezgodności z przesłanym wyciągiem z rachunku obowiązek zgłoszenia niezgodności w terminie 14 dni od jego otrzymania;

• ustanie stosunku prawnego – rozwiązanie za zgodą stron, upływ czasu; jeśli na czas nieoznaczony – wypowiedzenie w każdym czasie, bank tylko z ważnych powodów;

• przedawnienie roszczeń – 2 lata; bieg terminu od dnia wygaśnięcia stosunku prawnego;

Rachunki bankowe oszczędnościowe – oszczędnościowe, oszczędnościowo-rozliczeniowe i terminowych lokat oszczędnościowych – przeznaczone dla osób fizycznych (poza związanymi z ich działalnością zarobkową), szkolnych kas oszczędnościowych i pracowniczych kas zapomogowo-pożyczkowych; bank może wydać posiadaczowi rachunku imienny dokument potwierdzający zawarcie umowy (np. książeczka oszczędnościowa);

• rachunki oszczędnościowe osób małoletnich – po ukończeniu 13 lat osoba małoletnia (ograniczona w zdolności do czynności prawnych), będąca posiadaczem rachunku oszczędnościowego, może swobodnie dysponować środkami pieniężnymi, bez zgody przedstawiciela ustawowego; jednak swoboda będzie wyłączona, jeśli przedstawiciel ustawowy sprzeciwi się jej na piśmie;

• ochrona środków pieniężnych przed zajęciem – rachunki oszczędnościowe korzystają z przywileju egzekucyjnego polegającego na zwolnieniu od zajęcia w ramach określonego w ustawie limitu; wysokość trzykrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłaszanego przez prezesa GUS;

• skutki śmierci posiadacza rachunku – bank jest obowiązany wypłacić z rachunku kwotę w granicach poniesionych kosztów pogrzebu – osobie przedkładającej stosowne rachunki;

• dyspozycja wkładem na wypadek śmierci – po śmierci posiadacza rachunku bank ma obowiązek wypłaty z rachunku określonej przez posiadacza kwoty pieniężnej (w granicach ustawowo oznaczonego limitu – 20-krotne przeciętne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw) wskazanej przez niego osobie; mogą to być małżonek, wstępni, zstępni oraz rodzeństwo; forma pisemna ad probationem;

• skutki nieuprawnionych wypłat lub przelewu – wypłaty gotówkowe oraz przelewy, których dokonano na podstawie utraconych dokumentów w banku prowadzącym rachunek, nie obciążają posiadacza rachunku – od chwili otrzymania przez ten bank zgłoszenia o ich utracie;

• przedawnienie – roszczeń o zwrot wkładów na zasadach ogólnych; bieg terminu od dnia wygaśnięcia stosunku rachunku;

25. Zabezpieczenia wierzytelności:

• zabezpieczenia rzeczowe – odnosi się do określonego przedmiotu majątkowego dłużnika, z którego wierzyciel może zaspokoić się z pierwszeństwem przed innymi wierzycielami dłużnika, nawet wtedy, gdy własność przedmiotu zabezpieczenia zostanie przez dłużnika przeniesiona na inną osobę; zastaw; hipoteka; przewłaszczenie na zabezpieczenie (powiernicze, fiducjarne) i zastrzeżenie własności sprzedanej rzeczy ruchomej – w odniesieniu do rzeczy ruchomych i papierów wartościowych, dla zabezpieczenia wierzytelności banków; kaucja; blokada rachunku bankowego;

• kaucja – umowa realna, na podstawie której dłużnik przenosi na własność wierzyciela pieniądze lub inne rzeczy zamienne celem zabezpieczenia ewentualnych roszczeń, jakie mogą powstać z istniejącego między nimi stosunku prawnego; przyjmujący zobowiązuje się zwrócić – po ustaniu stosunku prawnego – taką samą sumę pieniędzy lub ilość rzeczy tego samego rodzaju – z zastrzeżeniem potrącenia swojej niezaspokojonej wierzytelności; przewidziana jako zabezpieczenie wierzytelności banku, ustanowione przez dłużnika lub osobę trzecią;

• blokada rachunku bankowego – posiadacz rachunku upoważnia bank do pobrania zablokowanej kwoty i zaliczenia jej na poczet zadłużenia kredytowego; zobowiązuje się zarazem, że nie będzie dysponował zablokowaną kwotą, ani jej nie podejmie bez zgody udzielającego kredyt banku; nie daje bankowi pierwszeństwa zaspokojenia w stosunku do osób trzecich;

• zabezpieczenia osobiste – wzmocnienie wierzytelności poprzez, uzyskanie przez wierzyciela nowego dłużnika, który odpowiada swoim majątkiem za wykonanie zobowiązania podstawowego; pomnożenie osób odpowiadających swoim majątkiem w razie niezaspokojenia wierzyciela;

• Typy:

- poręczenie;

- awal – poręcznie wekslowe;

- weksel, w szczególności weksel in blanco (niepełny), do którego dołącza się dokument zawierający porozumienie stron co do warunków wypełnienia weksla;

- gwarancja bankowa;

- umowy ubezpieczenia – zwłaszcza ubezpieczenie kredytu;

- przelew wierzytelności na zabezpieczenie – na podstawie dokonanej cesji cesjonariusz może dochodzić od dłużnika zaspokojenia z całego majątku; czynność powiernicza; zbycie wierzytelności nie jest definitywne, lecz służy jedynie zabezpieczeniu udzielonego cedentowi kredytu; cesjonariusz może zrealizować nabytą wierzytelność tylko wtedy i w takim zakresie, w jakim jest to potrzebne do zaspokojenia jego wierzytelności wobec cedenta; jeżeli cel przelewu zostanie zrealizowany (nastąpi spłata zabezpieczonego kredytu) przelana wierzytelność powinna być cedentowi zwrócona;

- udzielenie nieodwołalnego pełnomocnictwa bankowi (wierzycielowi) przez kredytobiorcę do podejmowania wypłat z rachunku bankowego w innym banku i zarachowania ich na spłatę kredytu;

- klauzula potrącenia zastrzeżona w umowie kredytowej; w której kredytobiorca upoważnia bank kredytujący do potrącenia z wpływów na rachunku kredytobiorcy w banku;

- zastrzeżenie odstąpienia w razie niewykonania umowy (lex commissoria);

26. Poręczenie – poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał; klasyczna postać zabezpieczenie osobistego;

• akcesoryjność – sprzężone jest zawsze z jakimś innym stosunkiem zobowiązaniowym; istnienie i rozmiar długu głównego rozstrzyga o istnieniu i rozmiarze długu akcesoryjnego;

• równorzędna odpowiedzialność – poręczyciel odpowiada wobec wierzyciela jak współdłużnik solidarny; norma względnie obowiązująca; strony mogą w umowie inaczej określić przesłanki odpowiedzialności poręczyciela;

• kauzalność – przysporzenie uzyskuje wierzyciel w postaci umocnienia swojej wierzytelności przez zobowiązanie poręczyciela, który zaciąga je w celu zabezpieczenia wierzytelności (causa cavendi);

• podporęczenie – udzielenie poręczenia za zobowiązanie poręczyciela; podporęczyciel poręcza za dług poręczyciela, a w konsekwencji w granicach wskazanych zobowiązaniem poręczyciela; odpowiada bezpośrednio wobec wierzyciela, a jedynie roszczenie regresowe przysługuje mu wyłącznie wobec poręczyciela;

• poręczenie a awal (poręczenie weksla) – awal wymaga zachowania formy szczególnej; poręczyciel. Którym może być nie tylko osoba trzecia, ale także podpisana na wekslu, zabezpiecza spłatę całej lub części sumy wekslowej; ma charakter samodzielny (nieakcesoryjny); odpowiedzialność poręczyciela nie jest uzależniona od tego, żeby istniało ważne zobowiązanie dłużnika; zarazem jest to zobowiązanie abstrakcyjne, niezależne od stosunków kauzalnych zachodzących między stronami;

Zawarcie i treść umowy poręczenia:

• strony – umowa dwustronna między wierzycielem a poręczycielem; może być zawarta bez zgody i wiedzy dłużnika; po stronie wierzyciela i poręczyciela może występować każda osoba fizyczna jak i prawna;

• forma – umowa konsensualna; dla oświadczenia woli poręczyciela zastrzeżona forma pisemna ad solemnitatem;

• treść umowy – oświadczenie poręczyciela powinno wskazywać osobę dłużnika głównego oraz dług główny; przedmiotem zobowiązania głównego mogą być świadczenia pieniężne, ale i osobistej natury; może być ograniczone do części zobowiązania głównego; można określić czas trwania odpowiedzialności poręczyciela; dopuszczalne zastrzeżenie warunku (zawieszającego jak i rozwiązującego); może dotyczyć zobowiązania przyszłego, które dopiero powstanie w czasie trwania stosunku poręczenia (ważność uzależniona od oznaczenia z góry przez poręczyciela wysokości odpowiedzialności; bezterminowe jest ważne, ale może być odwołane przed powołaniem długu);

Skutki prawne poręczenia:

• nieważność i niezaskarżalność długu głównego:

- poręczyciel nie odpowiada, gdy dług jest nieważny;

- brak zdolności do czynności prawnych dłużnika powoduje nieważność poręczenia, chyba że poręczyciel w chwili udzielenia poręki wiedział o tym lub z łatwością mógł się dowiedzieć;

- udzielenie poręki za dług nie zaskarżalny jest niedopuszczalne (wierzyciel nie mógłby się wówczas uzyskać zaspokojenia z majątku poręczyciela), chyba że dłużnik zrzeknie się zarzutu przedawnienia, co może uczynić dopiero po upływie jego terminu;

• wygaśnięcie poręczenia:

- wygaśnięcie długu głównego powoduje wygaśnięcie zobowiązania poręczyciela; w wyniku potrącenia, zwolnienia z długu, skuteczne złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu, odnowienie, świadczenie w miejsce wykonania, niemożliwość świadczenia;

- poręczenie utrzymuje się w razie przelewu wierzytelności, wstąpienia osoby trzeciej w prawa zaspokojonego wierzyciela;

- w razie przejęcia długu wygasa, chyba że poręczyciel wyraził zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia;

- możliwość odwołania bezterminowego poręczenia za dług przyszły;

- gdy termin płatności długu głównego nie jest oznaczony lub zależy od wypowiedzenia, poręczyciel może – po upływie określonego w ustawie terminu – żądać, aby wierzyciel doprowadził do zgaśnięcia zobowiązania głównego, a tym samym poręczenia; jeśli wierzyciel nie zadośćuczynił żądaniu – wygasa zobowiązanie poręczenia;

- przez wskazanie przez strony w umowie – zastrzeżenie terminu trwania, warunku rozwiązującego oraz zwolnienie poręczyciela z odpowiedzialności, które wymaga zawarcia umowy między poręczycielem a wierzycielem;

• zakres odpowiedzialności poręczyciela:

- rozstrzyga rozmiar zobowiązania głównego;

- odpowiada nie tylko w zakresie długu pierwotnego, ale także za wszelkie skutki niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika głównego przewidziane w ustawie lub umowie; umowa zawarta przez dłużnika po udzieleniu poręczenia nie może zwiększyć zobowiązania poręczyciela; może nastąpić zmniejszenie;

- jeśli strony w umowie poręczenia ograniczyły zakres odpowiedzialności poręczyciel odpowiada do tej wysokości;

- zmniejszenie zobowiązania dłużnika głównego może być wynikiem układu zawartego z wierzycielami w postępowaniu upadłościowym;

• realizacja odpowiedzialności poręczyciela – odpowiada jak współdłużnik solidarny – jego dług staje się wymagalny z chwilą, gdy dłużnik główny spóźni się ze spełnieniem świadczenia; powinien być o tym niezwłocznie zawiadomiony przez wierzyciela (wierzyciel odpowiada za zwłokę w zawiadomieniu);

• zarzuty przysługujące poręczycielowi:

- wszelkie zarzuty przysługujące dłużnikowi przeciwko wierzycielowi (w szczególności potrącenie wierzytelności przysługującej dłużnikowi względem wierzyciela); nie traci powyższych zarzutów, chociażby dłużnik zrzekł się ich albo uznał roszczenie wierzyciela; poręczyciel, przeciwko któremu wierzyciel dochodzi roszczenia powinien niezwłocznie zawiadomić dłużnika wzywając go do wzięcia udziału w sprawie;

- w razie śmierci dłużnika głównego dług przechodzi na spadkobierców, a poręczenie utrzymuje się nadal;

- zarzuty osobiste (wywodzące się z jego własnego prawa) – w szczególności przedawnienia, potrącenia;

- nieskuteczne wobec wierzyciela są zarzuty wynikające z umowy zawartej przez poręczyciela z dłużnikiem głównym lub osobą trzecią;

Następstwa zaspokojenia wierzyciela:

• wstąpienie poręczyciela w miejsce zaspokojonego wierzyciela – do wysokości spełnionego zamiast dłużnika głównego świadczenia;

- może żądać od dłużnika zwrotu wszystkiego co sam świadczył z tytułu poręczenia, a dłużnikowi przysługują wobec niego te same zarzuty, jakie miał wobec wierzyciela;

- jeżeli dłużnik mimo wezwania nie wziął udziału w toczącym się procesie między wierzycielem a poręczycielem, to traci wobec poręczyciela te zarzuty, które mu przysługiwały, a których poręczyciel nie podniósł w sporze z wierzycielem dlatego, że o nich nie wiedział;

- wierzyciel jest zobowiązany (pod sankcją odszkodowawczą) wydać poręczycielowi środki dowodowe i zabezpieczenia;

- wierzycielowi zawsze należy się tylko jedno świadczenie – od dłużnika lub poręczyciela; mają obowiązek niezwłocznego zawiadomienia drugiej strony (dłużnik tylko gdy poręczenie zostało udzielone za jego wiedzą); gdy poręczyciel nie zawiadomił dłużnika, ten wykonał zobowiązanie, traci wobec niego roszczenie zwrotne (chyba, że dłużnik działał w złej wierze); przysługuje mu tylko roszczenie z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia; nie traci roszczenia zwrotnego, gdy zaspokoi wierzyciela w wyniku braku zawiadomienia od dłużnika o wykonaniu zobowiązania;

- poręczyciel może zabezpieczyć swoje roszczenie względem dłużnika głównego zawierając umowę o poręczenie zwrotne;

• roszczenia zwrotne między poręczycielami – kilku poręczycieli odpowiada solidarnie wobec wierzyciela (może on żądać świadczenia od wszystkich łącznie, kilku lub każdego z osobna); każdy ma roszczenie zwrotne wobec dłużnika głównego; współporęczyciel , który zaspokoił wierzyciela, ma roszczenie regresowe do pozostałych poręczycieli – w częściach równych;

27. Gwarancja bankowa – umowa zawierająca pisemne zobowiązanie banku (gwaranta) wobec beneficjenta do zapłaty określonej sumy pieniężnej – na jego żądanie – w razie niespełnienia przez dłużnika (dającego zlecenie) wskazanego świadczenia; umowa jednostronnie zobowiązująca; dwustronna; po stronie gwaranta występuje zawsze bank; beneficjentem może być każdy podmiot;

• regwarancja – to umowa między bankiem-gwarantem a innym bankiem (regwarantem), który zobowiązuje się do pokrycia należności wypłaconych przez gwaranta beneficjentowi gwarancji; wobec regwaranta nie przysługują beneficjentowi roszczenia z tytułu udzielonej gwarancji; stanowi szczególne zabezpieczenie dwa gwaranta;

Zawarcie i treść umowy gwarancji:

• tryb i forma – w następstwie złożenia oferty przez gwaranta i przyjęcia przez beneficjenta gwarancji; oświadczenie woli gwaranta wymaga formy pisemnej ad solemnitatem (list gwarancyjny);

• treść – zobowiązanie banku-gwaranta wobec beneficjenta gwarancji do zapłacenia określonej sumy pieniężnej – na jego żądanie – w razie niespełnienia przez dłużnika (dającego zlecenie) wskazanego świadczenia; na ogół określa się termin obowiązywania gwarancji, a także wymagania, od których zależy realizacja gwarancji;

• prowizja banku – za udzielenie gwarancji, otrzymuje ją od dłużnika na podstawie zawartej z nim umowy zlecenia udzielenia gwarancji;

• przeniesienie gwarancji – przelewu wierzytelności z gwarancji bankowej można dokonać tylko wraz z przeniesieniem wierzytelności zabezpieczonej gwarancją; strony mogą wyłączyć lub ograniczyć;

Samodzielność gwarancji – zobowiązanie gwaranta ma charakter samodzielny i nieakcesoryjny; odpowiada on za to, że nie nastąpi objęty gwarancją stan rzeczy (dłużnik nie spełni świadczenia); ponosi ryzyko niekorzystnych następstw tego wydarzenia dla beneficjenta gwarancji; nie jest pomocniczym dłużnikiem; odpowiada za uzyskanie gwarantowanego rezultatu;

• zarzuty przysługujące gwarantowi:

- kwestionujące ważne zawarcie umowy gwarancyjnej;

- mogą wynikać z treści umowy gwarancyjnej (faktu, że nie nastąpił stan rzeczy objęty gwarancją) – odmowa zapłaty, gdy dłużnik zapłacił lub beneficjent żąda spłaty długu nieobjętego gwarancją, żądanie po upływie terminu lub ponad sumę gwarantowaną;

- nie przysługuje zarzut przedawnienie roszczenia w odniesieniu do wierzytelności głównej ani potrącenia;

Skutki wykonania zobowiązania gwarancyjnego – gwarant płacąc beneficjentowi spłaca własny dług; nie wstępuje w miejsce zaspokojonego wierzyciela; strony mogą postanowić, że skutek taki nastąpi; z reguły roszczenia zwrotne od dłużnika gwarant zastrzega sobie w zawartej z dłużnikiem umowie zlecenia udzielenia gwarancji;

Potwierdzenie gwarancji – inny bank może potwierdzić zobowiązanie wynikające z uprzednio zawartej umowy gwarancyjnej (na piśmie ad solemnitatem); ma charakter kumulatywnego przystąpienia do długu; beneficjent może kierować roszczenia z gwarancji do: banku, który udzielił gwarancji, banku, który potwierdził gwarancję lub obu łącznie, aż do zupełnego zaspokojenia roszczeń;

Przedawnienie – 6-letni termin przedawnienia; od daty przedłożenia skutecznego żądania zapłaty;

28. Umowa renty – umowa o funkcji alimentacyjnej; zobowiązanie się jednej strony do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku; uprawnienia drugiej strony przybierają kształt ogólnego prawa do renty i poszczególnych uprawnień do konkretnych rat rentowych za oznaczone okresy; może być odpłatna (przepisy o sprzedaży) lub nieodpłatna (przepisy o darowiźnie); czas trwania określa umowa (oznaczenie terminu lub zdarzenia – najczęściej śmierć uprawnionego); terminy płatności określa umowa (jeśli nie – pieniężną miesięcznie z góry, polegającą na świadczeniach oznaczonych rodzajowo – w terminach wynikających z właściwości świadczenia i celu renty); czynność prawna konsensualna, na piśmie ad probationem; umowa renty za wynagrodzeniem w postaci przeniesienia własności nieruchomości (użytkowania wieczystego) na piśmie ad solemnitatem;

• prawa i obowiązki stron:

- nieodpłatna – obowiązki ciążą tylko na zobowiązanym do świadczeń rentowych; terminowe spełnianie świadczeń; w razie niewykonania lub nienależytego wykonania odpowiedzialność złagodzona (jak dla darczyńcy);

- odpłatna – odpowiednie przepisy o sprzedaży;

• wygaśnięcie praw do renty:

- upływ terminu;

- śmierć uprawnionego;

- nieodpłatna – w razie odwołania z przyczyn jak przy darowiźnie;

- odpłatna – w przypadku zwłoki strony zobowiązanej do świadczenia jednorazowego, zobowiązany do świadczenia renty może odstąpić od umowy; jeśli zobowiązany do świadczeń rentowych odmawia spełnienia, uprawniony może odstąpić;

• przedawnienie – 3 lata od ich wymagalności roszczenia o poszczególne raty; nie ulega przedawnieniu ogólne prawo do renty;

Renta ze źródeł pozaumownych:

• źródła:

- jednostronne oświadczenia woli, np. zapis testamentowy, przyrzeczenie publiczne;

- przepisy ustawy;

- umowy inne niż umowa renty;

• w razie zmiany stosunków, każda ze stron może żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty;

• kapitalizacja – zasądzenie zamiast renty – świadczenia jednorazowego, tylko w wypadkach przewidzianych w ustawie;

• przedawnienie – prawo do renty nie ulega przedawnieniu; prawo do poszczególnych rat wg zasad ogólnych;

29. Dożywocie – umowa o funkcji alimentacyjnej; właściciel nieruchomości zobowiązuje się przenieść jej własność na nabywcę, a nabywca w zamian za to zobowiązuje się zapewnić zbywcy lub osobie mu bliskiej dożywotnie utrzymanie; zbywcą może być tylko osoba fizyczna, nabywcą każdy podmiot; przedmiotem może być każda nieruchomość; umowa wzajemna; forma aktu notarialnego; prawo osobiste, niezbywalne i niedziedziczne;

• treść – nabywca nieruchomości powinien dostarczyć dożywotnikowi wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić pomoc oraz pogrzeb; można ustanowić na rzecz dożywotnika użytkowanie, służebność osobistą lub rentę;

• ochrona prawa dożywocia – stosuje się odpowiednio przepisy o ograniczonych prawach rzeczowych; może być ujawnione w księdze wieczystej;

• zmiana treści:

- w razie powstania z jakichkolwiek powodów między dożywotnikiem a zobowiązanym takich stosunków, że nie można wymagać od stron, aby nadal pozostawały w bezpośredniej ze sobą styczności – zamiana wszystkich lub niektórych uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę; możliwość żądania obu stron;

- w razie zbycia nieruchomości przez zobowiązanego z tytułu dożywocia – zamiana prawa dożywocia na dożywotnią rentę; możliwość żądania tylko dożywotnika;

• rozwiązanie umowy – w przypadkach wyjątkowych może być rozwiązana przez sąd na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, który jest zbywcą nieruchomości; orzeczenie powoduje wygaśnięcie prawa dożywocia oraz przeniesienie własności nieruchomości z powrotem na dożywotnika;

• bezskuteczność względna – uprawnienie przysługuje wierzycielom z tytułu roszczeń alimentacyjnych bez względu na to, czy dłużnik zbył nieruchomość ze świadomością och pokrzywdzenia, bez względu na czas zawarcia umowy o dożywocie, to znaczy nawet wówczas, gdy uprawnienia alimentacyjne jeszcze nie istniały w chwili zawarcia umowy o dożywocie; wystarczającą przesłanką jest stwierdzenie, że zbycie nieruchomości spowodowało niewypłacalność dożywotnika; 5-letni termin zawity od daty zawarcia umowy;

Umowa z następcą – rolnik będący właścicielem (współwłaścicielem) gospodarstwa rolnego zobowiązuje się przenieść na osobę młodszą od niego co najmniej o 15 lat (następcę) własność (udział we współwłasności) i posiadanie tego gospodarstwa z chwilą nabycia prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej, jeżeli następca do tego czasu będzie pracować w tym gospodarstwie; forma pisemna ad solemnitatem; do przeniesienia własności potrzebne jest zawarcie odrębnej umowy przenoszącej własność; wykonania umowy z następcą – w razie śmierci rolnika – następca może żądać od jego spadkobierców, gdy co najmniej 5 lat pracował w gospodarstwie; może zawierać dodatkowe postanowienia, dotyczące wzajemnych świadczeń stron; po przejściu własności na następcę rolnik może żądać od następcy prawa dożywocia, a przed nabyciem emerytury lub renty – świadczeń pieniężnych do wysokości połowy emerytury podstawowej miesięcznie; dopuszczalne rozwiązanie przez sąd, na żądanie rolnika, zarówno umowy z następcą, jak i umowy w celu wykonania (przenoszącej własność);

30. Umowa ubezpieczenia – ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę; umowa dwustronnie zobowiązująca, odpłatna;

• strony:

- ubezpieczyciel – działalność ubezpieczeniową za zezwoleniem Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych mogą wykonywać wyłącznie zakłady ubezpieczeń mające formę prawną spółki akcyjnej albo towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych;

- ubezpieczający – osoba fizyczna, osoba prawna, jednostka organizacyjna posiadająca zdolność prawną;

• umowa ubezpieczenia na cudzy rachunek – ubezpieczający zawiera umowę we własnym imieniu dla ubezpieczenia interesu innej osoby (ubezpieczonego);

• umowa ubezpieczenia na rzecz osoby trzeciej – ubezpieczenie obejmuje własny interes niemajątkowy ubezpieczającego (jest on ubezpieczonym), przy czym zastrzega on, że świadczenie ubezpieczeniowe ma otrzymać wskazana przez niego osoba (uprawniony);

• wypadek ubezpieczeniowy – zdarzenie losowe, czyli niezależne od woli ubezpieczającego zdarzenie przyszłe i niepewne, którego nastąpienie powoduje uszczerbek w dobrach osobistych lub w dobrach majątkowych albo zwiększenie potrzeb majątkowych po stronie ubezpieczającego lub innej osoby objętej ochroną ubezpieczeniową;

• ubezpieczenia majątkowe – ma za przedmiot interes majątkowy (każdy , który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu); świadczenie ubezpieczyciela przybiera postać odszkodowania (zawsze świadczenie pieniężne):

• teoria majątku – objęcie ochroną ubezpieczeniową poszczególnych dóbr majątkowych; odrzucona;

• teoria interesu ubezpieczeniowego – ochronie ubezpieczeniowej podlega interes ubezpieczonego w uniknięciu strat w jego majątku, jakie mogą powstać wskutek określonego wypadku;

• ubezpieczenie osobowe – mogą dotyczyć śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią określonego wieku (ubezpieczenie na życie), a także uszkodzenie ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku (ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków); ubezpieczyciel obowiązany jest do zapłaty umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia (pokrycie kosztów leczenia, pogrzebu);

• zawarcie umowy:

- w drodze złożenia oferty (przez ubezpieczającego) i jej przyjęcia (przez ubezpieczającego);

- ubezpieczający może złożyć ofertę wybranemu ubezpieczycielowi (wniosek o ubezpieczenie na typowym formularzu);

- uznana za zawartą z chwilą doręczenia ubezpieczającemu przez ubezpieczyciela dokumentu ubezpieczenia;

- gry doręczony oferentowi dokument ubezpieczenia zawiera postanowienia, odbiegające na niekorzyść ubezpieczającego od treści złożonej przez niego oferty, ubezpieczyciel powinien zwrócić mu uwagę na piśmie wyznaczając termin min. 7 dni na zgłoszenie sprzeciwu; jeśli tego nie zrobi zmiany są nieskuteczne, umowa zawarta zgodnie z treścią oferty; jeśli brak reakcji ubezpieczającego umowa dochodzi do skutku dzień po upływie terminu złożenia sprzeciwu;

- w przypadku ubezpieczeń obowiązkowych – w razie złożenia właściwemu ubezpieczycielowi oferty zawarcia umowy brak odpowiedzi w terminie 14 dni poczytuje się za jej przyjęcie;

- możliwe w drodze negocjacji, przetargu;

- forma dowolna;

• powstanie odpowiedzialności – rozpoczyna się od dnia następującego po zawarciu umowy, ale nie wcześniej niż od dnia następnego po zapłaceniu składki lub jej pierwszej raty, chyba że umówiono się inaczej;

• obowiązki stron:

• ubezpieczającego:

- podanie do wiadomości ubezpieczyciela wszystkich znanych mu okoliczności, o które ubezpieczyciel pytał w formularzu oferty oraz ich zmian; obowiązek spoczywa także na przedstawicielu oraz ubezpieczonym;

- zapłacenie składki;

- zawiadomienie ubezpieczyciela o wypadku;

- w ubezpieczeniach majątkowych – podjęcie starań dla ratowania przedmiotu ubezpieczenia;

• ubezpieczyciela:

- spełnienie świadczenia przewidzianego w umowie w razie zajścia określonego wypadku;

- w zakresie ubezpieczeń majątkowych – zapłacenie odszkodowania w postaci sumy pieniężnej; obejmuje z reguły stratę (damnum emergens), a nie utracone korzyści (lucrum cessans); istnieją ograniczenia odszkodowania:

• udziału własny poszkodowanego w odszkodowaniu – powoduje zmniejszenie odszkodowania o ustalony procent odpowiadający wysokości udziału;

• franszyza integralna – wyłącza odszkodowanie za szkody nieprzekraczające oznaczonego minimum;

• franszyza redukcyjna – polega na obniżeniu kwoty odszkodowania o określoną sumę lub procent wartości obiektów;

• suma ubezpieczenia – górna granica odpowiedzialności ubezpieczyciela;

- w zakresie ubezpieczeń osobowych – zapłacenie umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia określonego wypadku ubezpieczonemu lub uposażonemu (osobie wskazanej na wypadek jego śmierci); samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia od obowiązku świadczenia, jeżeli nastąpiło po 2 latach od zawarcia umowy; po 3 latach nie może podnieść zarzutu, że przy zawieraniu umowy podano wiadomości nieprawdziwe; mogą być skrócone;

- zachowanie tajemnicy dotyczącej umów;

• wygaśnięcie stosunku ubezpieczenia:

- z upływem czasu ustalonego w umowie;

- gdy kontynuowanie jest niemożliwe – unicestwienie przedmiotu;

- w ubezpieczeniach osobowych – w drodze wypowiedzenia przez ubezpieczającego, w każdym czasie z zachowaniem terminu umownego; niezapłacenie składek mimo wezwania i uprzedzenia o konsekwencjach; na życie – przedstawiciel może wypowiedzieć w przypadkach wskazanych w ustawie;

- w ubezpieczeniach majątkowych i osobowych innych niż na życie – ubezpieczyciel może wypowiedzieć w przypadkach wskazanych przez ustawę oraz z ważnych powodów określonych w umowie lub ustawie; niezapłacenie składek;

- uprawnienie do odstąpienia przez ubezpieczającego w terminie 30 dni, jeśli przedsiębiorca – 7 dni od dnia zawarcia umowy;

• przedawnienie – 3 lata; w przypadku roszczeń osób poszkodowanych z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z upływem terminu w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania zobowiązania;

31. Spółka cywilna – powstaje w drodze umowy co najmniej 2 osób fizycznych lub prawnych; wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów; czynność prawna konsensualna, forma pisemna ad probationem;

• wkład – może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo świadczeniu usług; mogą mieć różną wartość, jednak w razie wątpliwości istnieje domniemanie jednakowej wartości;

• wspólny majątek wspólników – z wkładu wspólników i dalszej ich działalności tworzy się majątek; stanowi on pewną całość, wyodrębnioną od pozostałych elementów składających się na indywidualne majątki wspólników; każdy ma udział, ale nieoznaczony ułamkiem (wspólność typu łącznego);

• odpowiedzialność za zobowiązania – wspólne zobowiązania wspólników, czyli pozostające w związku z działalnością spółki; odpowiedzialni solidarnie – nie tylko majątkiem wspólnym, ale i indywidualnym za zobowiązania powstałe w okresie trwania spółki (nie odpowiadają za powstałe przed przystąpieniem);

• zyski i straty – uczestnictwo każdego ze wspólników w równym stopniu zarówno w zyskach i stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu; możliwe inne postanowienie umowne, za wyjątkiem pozbawienie udziału w zyskach;

• prowadzenie spraw – łączne, uchwały jednomyślne; możliwe powierzenie prowadzenia jednemu, kilku wspólnikom lub osobie trzeciej; oznacza dokonywanie czynności faktycznych i prawnych potrzebnych do zrealizowania celu spółki; każdy wspólnik może prowadzić sprawy nieprzekraczające zwykłych czynności spółki; w razie sprzeciwu – uchwała wspólników; uchwała nie jest wymagana do podjęcia czynności nagłej, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty;

• reprezentacja – dokonywanie w imieniu wspólników czynności prawnych z osobami trzecimi; umocowany ex lege jest każdy wspólnik w granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenie spraw; umowa lub uchwała wspólników może określić inaczej; może opierać się na udzieleniu pełnomocnictwa wspólnikowi lub osobie trzeciej;

• zmiana składu osobowego – przystąpienie nowego wspólnika wymaga zmiany umowy; wystąpienie poprzez wypowiedzenie udziału (jeśli na czas nieoznaczony – 3 miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego, jeśli nie ustalono innego terminu umownie; ze skutkiem natychmiastowym – z ważnych powodów; przez wierzyciela osobistego wspólnika, który bezskutecznie prowadził egzekucję z ruchomości nieobjętych wspólnym majątkiem wspólników); w razie śmierci spadkobiercy wejdą na miejsce zmarłego, gdy zastrzeżono to w umowie;

• rozwiązanie umowy:

- z przyczyn określonych w umowie;

- jeżeli spółka nadal trwa, poczytuje się ją za przedłużoną na czas nieokreślony;

- przez zgodną uchwałę wspólników;

- gdy pozostał tylko jeden wspólnik;

- gdy osiągnięcie zamierzonego celu stało się niemożliwe;

- każdy wspólnik przez sąd z powodu ważnych powodów;

- konsekwencja ogłoszenia upadłości wspólnika;

• rozliczenia:

- w wypadku wystąpienia wspólnika – zwrot w naturze rzeczy, które wniósł; wypłacenie część wartości majątku wspólnego (tak jak uczestniczył w zyskach);

- w wypadku rozwiązania spółki – wspólność majątkowa łącza przekształca się w wspólność częściach ułamkowych; z majątku należy w pierwszej kolejności spłacić długi, a z pozostałego zwrócić wkłady wspólnikom, pozostałą nadwyżkę dzieli się między nich tak jak uczestniczyli w zyskach;

- możliwe inne postanowienia w umowie lub uchwale;

32. Przekaz – jednostronna czynność prawna przekazującego, której treść obejmuje 2 upoważnienia: dla przekazanego – do spełnienia świadczenia na rzecz odbiorcy (stosunek pokrycia) i dla odbiorcy – do odebrania świadczenia od przekazanego (stosunek waluty), przy czym spełnienie świadczenia ma nastąpić na rachunek przekazującego; forma dowolna, oświadczenie woli złożone dowolnej stronie; odwołanie możliwe przez oświadczenie złożonemu przekazanemu lub odbiorcy przed przyjęciem przekazu lub jego spełnieniem przez przekazanego;

• przyjęcie przekazu (akcept) – przez oświadczenie złożone odbiorcy, w formie dowolnej; odrębna od przekazu jednostronna czynność prawna, której treścią jest zobowiązanie się przekazanego wobec odbiorcy do spełnienia świadczenia;

• abstrakcyjność – wynika z wyłączenia możliwości powołania się przez przekazanego na zarzuty, jakie wynikają ze stosunku prawnego między nim a przekazującym oraz między przekazującym a odbiorcą; możliwe umowne wyłączenie;

• przedawnienie – roszczenia odbiorcy przekazu wobec przekazanego, który przyjął przekaz – 1 rok;

Papiery wartościowe – dokumenty o szczególnej właściwości, powiązane z prawami majątkowymi wskazanymi w ich treści; posiadanie ich stanowi niezbędną przesłankę przypisania prawa osobie formalnie z nich uprawnionej; do wykonywania prawa jest konieczne i wystarczające przedstawienie dłużnikowi dokumentu;

• powstanie zobowiązania – konieczne jest wystawienie dokumentu o treści określonej przepisami; wymaga się podpisu dłużnika;

• teoria jednostronnego oświadczenia woli:

- kreacyjna – wystarczy samo podpisanie dokumentu;

- emisyjna – wymaga wydania podpisanego dokumentu;

- dobrej wiary – łączy skutki prawne z nabyciem tego dokumentu w dobrej wierze;

• teoria umowna – umowa między wystawcą a odbiorcą dokumentu, dotycząca wydania dokumentu; powstaje na podstawie czynności kauzalnej, dopiero później staje się zobowiązaniem abstrakcyjnym;

• rodzaje papierów wartościowych:

• ze względu na przedmiot uprawnień, jakie ucieleśniają:

• opiewające na wierzytelności – pieniężne: weksle, czeki, bankowe papiery wartościowe, listy zastawne, obligacje, losy lub inne dowody udziału w grze);

• opiewające na prawa inne niż wierzytelności – dokumenty zawierające uprawnienie do rozporządzenia towarami znajdującymi się pod pieczą wystawcy dokumentu; papiery wartościowe, w których inkorporowane są prawa udziałowe w spółkach akcyjnych;

• ze względu na sposób przenoszenia praw z papierów wartościowych:

• imienne – legitymują jedynie osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu; przeniesienia prawa może nastąpić tylko w drodze przelewu, połączonego z wydaniem dokumentu;

• na zlecenie – legitymują jako uprawnionego osobę wymienioną w dokumencie oraz każdego, na kogo prawo zostało przeniesione przez indos (pisemne oświadczenie umieszczone na papierze wartościowym na zlecenie i zawierające co najmniej podpis zbywcy, oznaczające przeniesienie praw na inną osobę); do przeniesienia prawa potrzebne jest wydanie dokumentu oraz nieprzerwany szereg indosów;

• na okaziciela – nie wskazują uprawnionego; jest nim każda osoba, która przedstawi dokument; przeniesienia prawa następuje przez przeniesienie własności dokumentu, do czego potrzebne jest jego wydanie;

• zasady wykonania zobowiązań:

- dłużnik ma obowiązek spełnienia świadczenia za zwrotem dokumentu; alternatywnie – udostępnienie dłużnikowi dokumentu celem pozbawienia go mocy prawnej; dług ma charakter odbiorczy (wierzyciel musi zgłosić się do dłużnika i przedstawić dokument do zapłaty);

- ze spełnieniem świadczenia do rąk posiadacza legitymowanego treścią papieru wartościowego łączy się zwolnienie dłużnika ze zobowiązania;

- dłużnik może powołać się na zarzuty, które: dotyczą ważności dokumentu, wynikają z jego treści lub służą mu osobiście przeciw wierzycielowi;

• umarzanie – w razie prawomocnego umorzenia dłużnik zobowiązany jest wydać osobie, na rzecz której umorzenie nastąpiło, na jej koszt nowy dokument, a gdy wierzytelność je wymagalna – spełnić świadczenie;

• znaki legitymacyjne – stwierdzające obowiązek świadczenia; ułatwiają one uprawnionemu wykazanie przysługującego mu prawa; mogą być dokumentami lub innymi przedmiotami; mogą być imienne (bilet lotniczy), i nie nieokreślające imiennie osoby uprawnionej (bilet do kina); stosuje się przepisy dotyczące papierów wartościowych;

33. Weksel – papier wartościowy o cechach ściśle przez ustawę określonych, który ucieleśnia bezwarunkowe i abstrakcyjne zobowiązanie pieniężne osób na dokumencie tym podpisanych; należy do papierów wartościowych na zlecenie (przeniesienie praw przez indos jest dopuszczalne, chyba że zastrzeżono przeciwnie – w takim przypadku przeniesienie tylko w formie i ze skutkami przelewu – postać papieru wartościowego imiennego); nie może być na okaziciela; treść zobowiązań ustala się na podstawie tekstu weksla;

• weksel własny (suchy, prosty, sola) – wystawca sam przyrzeka bezwarunkowo zapłacić oznaczoną sumę pieniężną na rzecz lub na zlecenie wskazanej z nazwiska osoby zwanej remitentem; powinien zawierać: słowo weksel, podpis wystawcy, datę wystawienia, termin i miejsce płatności, miejsce wystawienia;

• weksel trasowany (ciągniony, przekazowy, trata) – zawiera skierowanie do oznaczonej osoby (trasata) polecenie bezwarunkowej zapłaty remitentowi określonej sumy pieniężnej; konstrukcja przekazu: wystawca (przekazujący) poleca trasatowi (przekazanemu) zapłatę na rzecz remitenta (odbiorcy); remitentem jest oznaczona z nazwiska osoba, na której rzecz lub na której zlecenie ma być dokonana zapłata; wystawca zawsze odpowiada za zapłatę, a z reguły także za jego przyjęcie; odpowiedzialność trasata zależy od jego przyjęcia (akceptu) czemu daje wyraz podpisując weksel na przedniej stronie;

• poręczenie wekslowe – za zobowiązanie wekslowe może odpowiadać także poręczyciel wekslowy, jeżeli weksel podpisał na przedniej stronie; tak samo jak ten, za kogo poręczył (z reguły jak wystawca); jest ważne chociażby zobowiązanie objęte poręczeniem było nieważne, z jakiejkolwiek przyczyny, z wyjątkiem wady formalnej weksla;

• indos – jeśli nie zastrzeżono na wekslu, że ma on charakter dokumentu imiennego (nie na zlecenie), może być następnie przenoszony na dalsze osoby przez indos z tym skutkiem, że nabywca (indosatariusz) uzyskuje bezwarunkowe prawa wynikające z treści weksla bez względu na to, czy przysługiwały one zbywcy (indosantowi); może być pełny albo in blanco (nie wymienia indosatariusza i może polegać tylko na umieszczeniu podpisu przez indosanta na odwrotnej stronie weksla; legitymuje każdego przez wręczenie; istotna jest ciągłość indosów – by przy indosie in blanco na odwrotnej stronie podpisał się jako pierwszy remitent); każdy indosant odpowiada za przyjęcie i zapłatę weksla;

• abstrakcyjność – ważność zobowiązań wekslowych nie zależy od ważności stosunku prawnego, który uzasadniał ich zaciągnięcie, chyba że chodzi o stosunek osobisty dłużnika wekslowego z wierzycielem (posiadaczem weksla) lub gdy nabywca weksla działał świadomie na szkodę dłużnika;

• protest – urzędowe stwierdzenie faktu nie zapłacenia weksla, dzięki któremu posiadacz weksla uzyskuje roszczenie zwrotne przeciwko indosantom, wystawcy weksla trasowanego i innym dłużnikom wekslowym; mogą oni zwolnić się od jego konieczności poprzez zamieszczenie odpowiedniej klauzuli;

• odpowiedzialność – wszyscy dłużnicy wekslowi solidarnie wobec posiadacza weksla; dłużnik wekslowy, który zapłacił sumę wekslową z roszczenie zwrotne do swoich poprzedników;

• weksel in blanco – zawiera co najmniej podpis wystawcy lub akceptanta; w tej postaci składany jest drugiej stronie, która chce swoje aktualne lub ewentualne wierzytelności zabezpieczyć; może ona weksel uzupełnić (wpisać sumę wekslową i dochodzić roszczenia przeciwko osobom podpisanym na wekslu); dłużnikom wekslowym przysługują zarzuty, jeśli treść weksla nie odpowiada porozumieniu stron w deklaracji wekslowej; wystawca ponosi ryzyko, że remitent uzupełni weksel niezgodnie z umową i puści go w obieg;

• funkcje: kredytowa, płatnicza (spełnia rolę jakby zapłaty przy nabyciu dóbr), obiegowa (możliwość przenoszenia praw z weksla drogą indosu), zabezpieczająca (surowa odpowiedzialność osób podpisanych na wekslu);

34. Czek:

• przystosowany do pełnienia funkcji płatniczych;

• ma postać przekazu, w którym wystawca poleca trasatowi bezwarunkowo zapłacić oznaczoną sumę pieniężną remitentowi; trasatem może być tylko bank;

• można go wystawiać na okaziciela (dopuszczalne imienne i na zlecenie);

• zawsze płatny za okazaniem (musi być przedstawiony w ciągu 10 dni od wystawienia);

• rozrachunkowy – z zastrzeżeniem przelania sumy pieniężnej na konto uprawnionego;

• zakreślony – z zastrzeżeniem wypłacenia gotówki tylko innemu bankowi lub do rąk stałego klienta;

• powinien zawierać: nazwę czek, polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej, oznaczenie trasata (banku), podpis wystawcy, oznaczenie miejsca płatności, daty i miejsca wystawienia;

• jest dokumentem obiegowym; na okaziciela – przenosi się przez wręczenie; na zlecenie – przez indos; imienne – w drodze i ze skutkami przelewu wierzytelności;

• odpowiedzialność – trasat (bank) nigdy nie jest dłużnikiem czekowym, nie ponosi odpowiedzialności wobec posiadacza czeku za niezapłaconie sumy czekowej; ponosi odpowiedzialność wyłącznie wobec wystawcy czeku; głównym i koniecznym dłużnikiem czekowym jest zawsze wystawca czeku, który ponosi odpowiedzialność solidarną z innymi dłużnikami czekowymi; zobowiązanie te mają charakter abstrakcyjny; wykonywanie zwrotnego poszukiwania przez posiadacza czeku wymaga protestu czeku lub oświadczenia banku na czeku, że nie został zapłacony;

35. Obligacje – papier wartościowy emitowany w serii, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem właściciela obligacji (obligatariusza) i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia; reprezentują prawa majątkowe podzielone na określoną liczbą równych jednostek;

• świadczenie może mieć charakter pieniężny (wykup obligację, zapłata odsetek) lub niepieniężny (prawo do udziału w zysku emitenta, prawo do objęcia akcji emitowanych przez spółkę w zamian za obligacje – obligacje zamienne, prawo do pierwszeństwa subskrybowania akcji spółki przed jej akcjonariuszami – obligacje z prawem pierwszeństwa); mogą występować łącznie;

• emitowane na podstawie ustawy – imienne lub na okaziciela – występują w postaci dokumentu określającego ich treść; możliwość emitowania obligacji niemających formy dokumentu (zapis elektroniczny w systemie komputerowym);

• za zobowiązania emitent ponosi odpowiedzialność całym swym majątkiem; w przypadku obligacji przychodowych, emitowanych przez określone podmioty (jednostki samorządu, spółki wykonujące zadania z zakresu użyteczności publicznej) w celu sfinansowania wskazanych przez nie przedsięwzięć – zapewniają obligatariuszom pierwszeństwo zaspokojenia przed innymi wierzycielami, z oznaczonych przychodów lub majątku przedsięwzięcia);

• emitenci:

- podmioty prowadzące działalność gospodarczą, posiadające osobowość prawną, spółki komandytowo-akcyjne;

- jednostki samorządu terytorialnego, ich związki, miasto stołeczne Warszawa;

- inne podmioty posiadające osobowość prawną, upoważnione do emisji na podstawie ustaw;

- instytucje finansowe, których członkiem jest RP, NBP lub państwo należące do OECD, bank centralny pub instytucje tego państwa;

• emisja:

- w drodze oferty publicznej, jeżeli propozycja ich nabycia jest skierowana co najmniej do 100 osób lub do nieoznaczonego adresata;

- skierowanie propozycji nabycia do indywidualnie oznaczonych adresatów w liczbie poniż 100;

- dojście do skutku zależy od tego, czy w terminie wyznaczonym do zapisywania się na obligacje zostanie osiągnięty próg emisji – minimum liczby subskrybowanych obligacji; może zabezpieczyć się poprzez umowę o subemisję (inwestycyjną – subemitent zobowiązuje się do nabycia pozostałych obligacji; usługowa – subemitent zobowiązuje się nabyć na własny rachunek pozostałe obligacje w celu dalszego ich zbywania);

• obrót obligacjami i wykup – mogą być zbywane tylko bezwarunkowo; w przypadku imiennych można wprowadzić zakaz lub ograniczenie zbywania; w przypadku obligacji w postaci zapisu elektronicznego umowa zobowiązująca do przeniesienia praw przenosi je z chwilą dokonania w ewidencji wpisu; termin określa treść obligacji lub warunki emisji; w sytuacjach określonych w ustawie – natychmiastowy wykup;

• przedawnienie roszczeń – 10 lat;

• umarzanie – tylko w przypadku imiennych; w razie prawomocnego umorzenia dłużnik zobowiązany jest wydać osobie, na rzecz której umorzenie nastąpiło, na jej koszt nowy dokument, a gdy wierzytelność je wymagalna – spełnić świadczenie;

• znaczenie gospodarcze – dla emitentów – uzyskanie kapitału, uzyskane środki pozwalają na realizację określonych przedsięwzięć, finansowanie inwestycji; dla obligatariuszy – stanowią lokatę kapitału, korzyść w postaci oprocentowania, udziału w zyskach emitenta; umożliwiają regulowanie zobowiązań przez przeniesienia obligacji na wierzyciela;

36. Przyrzeczenie publiczne – kto przez ogłoszenie publiczne przyrzekł nagrodę za wykonanie oznaczonej czynności, obowiązany jest przyrzeczenia dotrzymać; powstaje na podstawie jednostronnej czynności prawnej przyrzekającego; konieczne jest wykonanie czynności, za którą przyrzeczona została nagroda;

• gdy kilka osób wykonało czynność niezależnie od siebie – jeśli przyrzekający nie zastrzegł, że należy się jedna nagroda – prawo przysługuje każdemu w pełnej wysokości; jeśli zastrzegł – temu kto pierwszy się zgłosił, a gdy jednocześnie – temu kto pierwszy wykonał;

• gdy kilka osób wykonało czynność wspólnie – nagroda należy się wszystkim, w razie sporu dokonanie podziału przez sąd;

• odwołanie – możliwe w taki sam sposób jak ogłoszono przyrzeczenie (publicznie); ograniczenie w przypadku, gdy przyrzekający w swoim oświadczeniu zastrzegł nieodwołalność lub gdy został oznaczony termin wykonania czynności; powoduje ustanie stanu związania przyrzekającego, względem osoby, która wykonała czynność bezskuteczne, zachowuje prawo do nagrody;

• przyrzeczenie nagrody konkursowej – szczególny przypadek przyrzeczenia publicznego; nagroda za najlepsze dzieło lub czynność; wywołuje skutki tylko, gdy został zastrzeżony termin, w ciągu którego można ubiegać się o nagrodę; nieodwołalne; przyrzekającemu przysługuje swoboda oceny kto zasługuje na nagrodę; własność nagrodzonego dzieła, a także majątkowe prawa autorskie lub wynalazcze nabywa przyrzekający tylko jeśli zastrzegł to w ogłoszeniu publicznym;

Gra i zakład – w umowie gry strony przyrzekają sobie oznaczoną korzyść majątkową w razie ziszczenia się w przyszłości, w wyniku podjętych przez nie czynności, jakiegoś co najmniej częściowo zależnego od przypadku zdarzenia; w umowie zakładu strony przyrzekają sobie korzyść majątkową na rzecz tej z nich, której twierdzenie, co do pewnych faktów przeszłych lub przyszłych, okaże się prawdziwe; ustawa zawiera wykaz gier losowych, rozumianych jako: gry o wygrane pieniężne lub rzeczowe, których wynik w szczególności zależy od przypadku, a warunki gdy określa regulamin oraz zakładów wzajemnych, rozumianych jako zakłady o wygrane pieniężne, prowadzone jako totalizatory albo zakłady bukmacherskie; monopolem państwowym objęte są gry liczbowe, loterie pieniężne, wideo loterie i gry telebingo (prowadzi je minister właściwy do spraw Skarbu Państwa); pozostała działalność objęta jest zezwoleniem ministra właściwego do spraw finansów publicznych; roszczenia przedawniają się z upływem 6 miesięcy od dnia wymagalności;

Ugoda – umowa, przez którą strony czynią sobie wzajemnie ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo uchylić spór istniejący lub mogący powstać; umowa wzajemna, czynność konsensualna, forma dowolna;