POPYT GLOBALNY

WYBRANE PROBLEMY TEORII

I POLITYKI GOSPODARCZEJ

TEORIA EFEKTYWNEGO POPYTU

J.M.KEYNESA

• Ekonomia klasyczna (A. Smith i następcy): „O

wielkości produktu narodowego decydują

ostatecznie rozporządzalne czynniki podażowe

(czyli:

zasoby

)”.

 decydująca rola mechanizmu cenowego i rynku;
 „podaż automatycznie stwarza swój popyt” -

J.B.Say tzn. nie może istnieć w dłuższym okresie

(w skali gospodarki) sytuacja nadprodukcji. Na

poszczególnych rynkach

przejściowo

może istnieć

nadprodukcja, lecz dostosowawcza reakcja

(przepływy) przywróci równowagę. „Rynek

rozszerza się wraz z produkcją”

• Teoria J.M.Keynesa (

teoria efektywnego popytu)

przyjmuje, że czynniki podażowe (zasoby)

wyznaczają

potencjalny

(górny) poziom produktu

narodowego. Jego

rzeczywista wielkość

wyznaczona jest rozmiarami efektywnego popytu.

EFEKTYWNY POPYT

EFEKTYWNY POPYT – wydatki, które (w

globalnym,

zagregowanym) ujęciu można odnieść do
• łącznych wydatków konsumpcyjnych;
• łącznych wydatków inwestycyjnych brutto.
1. Ponadto:

strumienie popytu rozstrzygają o

stopniu

wykorzystania zdolności wytwórczych

przedsiębiorstwa decydują się na takie rozmiary
produkcji, które (zgodnie z oczekiwaniami)
zapewnią oczekiwany poziom rentowności;

poziom

faktycznego

produktu jest odchylony od

poziomu

potencjalnego

WYDATKI GLOBALNE WYZNACZAJĄ PRODUKT

WNIOSKI

Rozwinięta gospodarka rynkowa jest ograniczona (jej
sytuacja jest determinowana) przez poziom i strukturę
popytu, a nie wielkość zasobów (podaż czynników
produkcji);

Istnieje zawsze jakiś wolny, dający się wykorzystać
nadmiar w sferze realnej (zasoby, produkt), stwarzający

potencjalne

możliwości rozszerzenia produkcji.

Gospodarka regulowana wyłącznie mechanizmami
rynku osiąga punkty równowagi na poziomie

NIEPEŁNEGO WYKORZYSTANIA

zasobów (kapitału,

pracy) oraz dla poziomu popytu globalnego niższego,
niż produkcja potencjalna.

Ryzyko związane z inwestowaniem oraz zachowania
konsumentów (skłonność do oszczędzania) ograniczają
decyzje inwestycyjne i wydatki konsumpcyjne tworzą w
gospodarce sytuację

niedostatecznego efektywnego

popytu.

POPYT GLOBALNY – AD (aggregated
demand)

AD – to założona ujemna współzależność między

 Ogólnym poziomem cen w gospodarce
oraz
 Całkowitym zasobem dóbr i usług, które

konsumenci,

przedsiębiorstwa i rząd pragną nabyć w danym

czasie, w

danej gospodarce -

przy danym poziomie cen.

AD – krzywa, wyrażająca współzależność między ogólnym

poziomem cen oraz całkowitym popytem na dobra i
usługi (w danym okresie czasu).

AD różni się od funkcji całkowitych planowanych

wydatków (TPE)

SKŁADNIKI POPYTU FINALNEGO

KRZYWA POPYTU GLOBALNEGO

CAŁKOWITE PLANOWANE WYDATKI

(Total Planed Expences)

C+I+
G

CZYNNIKI WYZNACZAJĄCE POZIOM

POPYTU GLOBALNEGO W GOSPODARCE

AD zależy od:

 ogólnego poziomu cen towarów (P);
 wysokości rozporządzalnych dochodów ludności

(Yd).

 Mechanizm wpływu zmian cen - wpływają na

zamożność ludzi: krzywa nachylona jest w dół,
ponieważ gdy poziom cen zmienia się (spada)
ludzie kupują więcej, gdy wzrasta (odczuwalna
subiektywnie) ich realna zamożność.

 Zmianę realnej zamożności, wynikającą ze zmiany

siły nabywczej nominalnego bogactwa, określamy
jako tzw.

efekt realnego salda

lub efekt bogactwa.

NOWE POŁOŻENIE KRZYWEJ AD

CZYNNIKI PRZESUNIĘCIA KRZYWEJ
AD

•

Krzywa AD przesuwa się w prawo lub w lewo,

jeżeli zachodzą zmiany:

1. w dochodzie realnym,
2. w przewidywanej inflacji,
3. w przewidywanych zmianach aktywności

gospodarczej;

Składniki popytu globalnego

AD = C + I + G + Nx

C – globalny popyt konsumpcyjny (ok. 65 – 70 % AD)
I – globalny popyt inwestycyjny (akumulacja)
G – popyt sektora publicznego
Nx – eksport netto (gdy +, to popyt krajowy jest

uzupełniony, zwiększony przez Zagranicę.

CZYNNIKI PRZESUNIĘCIA KRZYWEJ AD

USA – „największy dłużnik świata”

czyli, czy deficyt handlowy USA stanowi globalny

problem?

POPYT KRAJOWY WIĘKSZY OD PKB

CZY TO MOŻLIWE?

DEFICYT HANDLOWY UZUPEŁNIA „PULĘ

POPYTU”

 POPYT KRAJOWY > PKB => DEFICYT W

HANDLU ZAGRANICZNYM

 I > S => napływ kapitału z zagranicy

(inwestycje zagraniczne)

I = S

+ S

oszczędności krajowe (kapitał)

– oszczędności zagraniczne (napływ

kapitału)

OBROTY HANDLU ZAGRANICZNEG

Po
10.2008

Bilans obrotów bieżących 1994 - 2005

Saldo obrotów bieżących - dynamika

Rachunek bieżący a kurs waluty

Bilans obrotów bieżących a PKB

MAX - 6% PKB

KRAŃCOWA SKŁONNOŚĆ DO

KONSUMPCJI

• Niedostateczny poziom popytu

konsumpcyjnego – funkcjonalny związek z
malejącą krańcową skłonnością do konsumpcji.

Krańcowa skłonność do konsumpcji:

MPC – Marginal Propensity to Consume

• Interpretacja: o ile wzrosną wydatki na

konsumpcję, jeżeli dochód
rozporządzalny wzrośnie, np. o 100 j.p.

d C

MPC

= ------------

d Y

FUNKCJA KONSUMPCJI

 C = C

+ c Y

C – poziom wydatków konsumpcyjnych;
C

– konsumpcja autonomiczna, czyli poziom

wydatków konsumpcyjnych

niezależny od

dochodu

(stała w funkcji);

c – wskaźnik krańcowej skłonności do

konsumpcji (MPC);

–

dochód rozporządzalny

= Y(1 – t);

t – stopa opodatkowania dochodów.

FUNKCJA KONSUMPCJI - ilustracja

FUNKCJA OSZCZĘDNOŚCI

ZALEŻNOŚĆ

KONSUMPCJA - OSZCZĘDNOŚCI

MPC + MPS = 1

MPS

– krańcowa skłonność do oszczędności,

czyli jaka

część dodatkowego dochodu

przeznaczona zostaje

na oszczędności.

MNOŻNIK ZRÓWNOWAŻONEGO BUDŻETU

1
m =
1 – MPC(1-t)

c.d. MNOŻNIK (1)

Istota mechanizmu: tworzenie dodatkowego,

kumulatywnego

popytu, aktywizującego gospodarkę.
Ostateczny przyrost dochodu w równowadze:

Wielkość mnożnika jest wprost proporcjonalna do
krańcowej skłonności do konsumpcji i odwrotnie
proporcjonalna: do krańcowej skłonności do

oszczędzania,

stopy opodatkowania.

1
dY = x dIa
1 - MPC

c.d. Mnożnik (2)

• Wzrost wydatków autonomicznych

ilustrujemy przesunięciem krzywej
popytu globalnego do góry, zaś...

• zmiany w mnożniku (np. zmiany w

poziomie krańcowej skłonności do
konsumpcji, stopy opodatkowania –
„t”, krańcowej skłonności do
importu), czyli parametrów, które
występują w mianowniku mnożnika,
ilustrujemy

zmianą odchylenia

krzywej AD (TPE).

 dY

= d{A} x m