BANKOWOŚĆ – M. Capiga

Wykład I – 28.09.2010 r.
System bankowy – całokształt instytucji zajmujących się działalnością bankową, ich zadania ustawowe, związki między nimi oraz normy określające wzajemne powiązania i stosunki z otoczeniem.

• Podejście przedmiotowe

• Ustawa „Prawo bankowe” – najważniejsza z ustaw o bankowości

Funkcje systemu bankowego:

• Stworzenie mechanizmów gromadzenia środków oraz ich inwestowania,

• Zapewnienie możliwości dokonywanie płatności, rozliczeń między jednostkami,

• Zapewnienie skutecznych rozwiązań w zakresie zarządzania ryzykiem bankowym

• Zapewnienie informacji cenowej

• Stworzenie warunków do transformacji środków inwestowania

Ewolucja systemu bankowego:

• Dwuszczeblowy system bankowy (dwupoziomowość) – I szczebel to bank centralny, pozostałe banki to II szczebel, w Polsce 2 szczeble od 1989 roku

• Podział na bankowość depozytowo-kredytową i bankowość inwestycyjną – Polska nie zaliczyła tego etapu, bo nie ma banku inwestycyjnego, ale banki uniwersalne wykonują czynności, które powinny wykonywać banki inwestycyjne

• Rozwój instytucji wspomagających działalność banków – Np. biura informacji kredytowej, systemy gwarantowanego depozytu, systemy rozliczeniowe

• Konsolidacja (fuzje, przejęcia) – najwięcej banków w Polsce było 1983 roku (88), obecnie istnieją 53, nie przez upadłości, ale właśnie poprzez fuzje i przejęcia liczba banków zmniejszyła się

Czynniki rozwoju systemów bankowych:

• Ustrój społeczny i gospodarczy, który określa społeczne wartości i cele gospodarcze

• Struktura i wielkość popytu na usługi bankowe – banki muszą konkurować

• Regulacje prawne działań bankowych – regulacje nadzorcze są największe

• Skłonność banków do innowacji

System bankowy:

• Bank i tworzone przez państwo, bank światowy

• Światowy system bankowy

• Banki centralne państw unii ekonomiczno-inwestycyjnych

• Banki komercyjne

System bankowy i struktura:

• Bank centralny – I szczebel (w Polsce NBP)

• Banki – II szczebel

• Nadzór bankowy

• Instytucje wspomagające działalność banków

Instytucja kredytowa - podmiot mający swoją siedzibę za granicą Polski na terytorium jednego z państw członkowskich UE, prowadzący:

• we własnym imieniu

• na własny rachunek

• na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych

Działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego.

Instytucja finansowa – podmiot niebędący bankiem ani instytucją kredytową, którego podstawowa działalność – będąca źródłem większości przychodów – polega na wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wymienionym w ustawie Prawo bankowe.

Przykłady czynności wykonywanych przez instytucje finansowe:

• Nabywanie i zbywanie udziałów lub akcji

• Udzielanie pożyczek ze środków własnych

• Świadczenie usług w zakresie nabywania

• Obrót terminowymi operacjami finansowymi, instrumentami rynku pieniężnego, papierami wartościowymi,

• Zarządzanie aktywami

• Doradztwo finansowe, w tym inwestycje

• Usługi brokerskie na rynku pieniężnym

Bank centralny

1. Monetarne instytucje finansowe

• Instytucje kredytowe

• banki komercyjne

• banki spółdzielcze

• SKOKI

1. Fundusze rynku pieniężnego

Sektor bankowy: (termin węższy od systemu bankowego)

• Banki komercyjne

• Banki spółdzielcze

• Oddziały instytucji kredytowych

Inwestorzy zagraniczni wg kraju pochodzenia 06/2009

• Francja 10

• Niemcy 10

• Holandia, USA, Włochy, Belgia 5

• Szwecja 4

• Portugalia, Irlandia, Grecja 3

Bankowość

• Detaliczna

• Hurtowa

• Transgraniczna

• Lokalna

Wykład II – 5.10.2010 r.

NBP – centralnym bankiem państwa jest Narodowy Bank Polski. Przysługuje mu wyłączne prawo emisji pieniądza oraz ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Narodowy Bank Polski odpowiada za wartość polskiego pieniądza. (Konstytucja RP art. 227)

Podstawowym celem działalności NBP jest:

• Utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej Rządu, o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP.

Zadania Narodowego Banku Polskiego:

• Organizowanie rozliczeń pieniężnych (sorbent, sorbent euro)

• Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi

• Prowadzenie działalności dewizowej w granicach określonych ustawami

• Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

• Regulowanie płynności banków oraz ich refinansowanie (tzw. Kredyt refinansowy)

• Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego

• Opracowywanie statystyk pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego oraz międzynarodowej pozycji inwestycyjnej

Funkcje banku centralnego:

• Emisyjna – wyłączne prawo emisji znaków pieniężnych

• Kształtowania i realizacji polityki pieniężnej

• Organizowania rozliczeń pieniężnych

• Prowadzenia działalności dewizowej

• Zapewnienie bezpieczeństwa i stabilności sektora bankowego (zapewnienie stabilności systemu finansowego)

• Usługowa na rzecz rządu i jego instytucji

Rola banku centralnego:

• Podmiot polityki gospodarczej:

  • Kształtowanie i realizowanie polityki pieniężnej

  • Rozwój i stabilność sektora bankowego

• Bank banków:

  • Organizowanie rozliczeń pieniężnych

  • Kredytodawca ostatniej instancji (kredyty refinansowe)

  • Nadzór nad płynnością i wypłacalnością banków

• Bank państwa:

  • Obsługa budżetu

  • Prowadzenie rachunków bankowych rządu

Organizacja NBP:

• Prezes NBP:

  • Powoływany i odwoływany przez Sejm na wniosek Prezydenta RP na okres 6 lat

• Rada Polityki Pieniężnej

• Zarząd NBP:

  • Kieruje działalnością NBP

Gospodarka finansowa NBP:

• Funduszami własnymi NBP są fundusz statutowy i fundusz rezerwowy

• Fundusz statutowy NBP wynosi 1,5 miliarda złotych (od 2004 roku ta wartość)

• Fundusz rezerwowy może być przeznaczony wyłącznie na pokrycie strat bilansowych NBP

• NBP prowadzi gospodarkę finansową na podstawie rocznego bilansu finansowego

• NBP tworzy rezerwę na pokrycie ryzyka zmian kursu złotego do walut obcych. Zasady tworzenia i rozwiązywania rezerwy określa Rada.

Niezależność banku centralnego:

• Niezależność instytucjonalna (i personalna) – określona przede wszystkim przez usytuowanie banku centralnego w systemie organów państwa oraz sposób powoływania i odwoływania władz banku (kadencyjność, nieusuwalność w czasie kadencji).

• Niezależność funkcjonalna – uprawnienia banku centralnego do samodzielnego kształtowania polityki pieniężnej i jej realizacji. Oznacza, to nie podleganie w tej dziedzinie przez bank centralny instrukcjom, wytycznym, ze strony parlamentu prezydenta i rządu.

• Niezależność finansowa – trwałe określenie zasad tworzenia i podziału funduszy baku centralnego, co uniemożliwiałoby wywieranie nacisku finansowego przez rząd lub parlament na decyzje banku.

Rynek pieniężny – jest segmentem rynku finansowego, instrumenty finansowe do roku to rynek pieniężny, a po roku to rynek kapitałowy:

• Miejsce transmisji impulsów polityki pieniężnej NBP

• Miejsce alokacji kapitału krótkoterminowego

• Miejsce kształtowania struktury czasowej stóp procentowych

• Pełni funkcję informacyjną dla banków, co do kosztów pozyskiwania kapitału

• Pozwala na aktywne zarządzanie ryzykiem stopy procentowej

• Umożliwia dokonywanie transformacji terminów

Polityka pieniężna:

• Kształtowanie polityki pieniężnej:

  • Identyfikacja zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowań

  • Określenie celów polityki: finalny, pośrednie, operacyjne

  • Rekomendacje, co do sposobu i narzędzi realizacji polityki

• Realizacja polityki pieniężnej:

  • Instrumenty oddziaływania pośredniego (stopa procentowa)

  • Instrumenty sterowania bezpośredniego (limity kredytowe)

  • Oddziaływania perswazyjne (modne odkąd weszliśmy do UE)

Rada polityki pieniężnej:

• Ustala coroczne założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej (opracowuje założenia polityki pieniężnej, Sejm nie uchwala, ale przyjmuje do wiadomości)

• Rada składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego.

Zadania szczegółowe Rady (podstawowe instrumenty polityki pieniężnej):

• Ustala wysokość stóp procentowych NBP

• Ustala stopy rezerwy obowiązkowej banków w wysokości jej oprocentowania

• Określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągnięcia przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych

• Zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP

• Przyjmuje roczne sprawozdania finansowe NBP

• Ustala zasady operacji otwartego rynku

Narodowy Bank Polski może:

• Emitować i sprzedawać papiery wartościowe

• Sprzedawać i kupować dłużne papiery wartościowe w operacjach otwartego rynku

• Organizować obrót papierami wartościowymi, których jest remitentem oraz skarbowymi papierami wartościowymi,

• Otwierać rachunki lokat terminowych banków

Instrumenty polityki pieniężnej:

• Rezerwa obowiązkowa

• Operacje depozytowo-kredytowe:

  • Depozyt na koniec dnia

  • Kredyt lombardowy

• Interwencje walutowe

• Stopa procentowa:

  • Stopa referencyjna

  • Stopa lombardowa

  • Stopa depozytowa

• Operacje otwartego rynku:

  • Podstawowe

  • Dostrajające

  • Strukturalne

Rezerwa obowiązkowa (Stopa rezerwy obowiązkowej - 3%):

• Tworzona od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych

• Odprowadzana na rachunek NBP

• Stopa rezerwy obowiązkowej może być zróżnicowana

• Zasady i tryb naliczania oraz utrzymywania rezerwy obowiązkowej ustala Zarząd NBP

• Środki z tytułu oprocentowania rezerwy obowiązkowej przekazywane są bankom

Suma rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć:

• 30% sumy środków pieniężnych od wkładów na żądanie

• 20% sumy środków pieniężnych od wkładów terminowych

Zarząd NBP może zwolnić bank z obowiązku utrzymania rezerwy obowiązkowej w okresie realizacji programu postępowania naprawczego.

Kredyt refinansowy:

• Udzielany w złotych w celu uzupełnienia ich zasobów pieniężnych

• Warunkiem jego udzielenia jest zdolność banku do terminowej spłaty tego kredytu wraz z odsetkami

• Może być udzielony od określonej kwoty w rachunku kredytu lub pod zastaw papierów wartościowych (jako kredyt lombardowy)

Stopy procentowe:

• Stopa referencyjna:

  • Określa min rentowność podstawowych operacji otwartego rynku

  • Określa kierunek polityki pieniężnej

  • Wpływa na oprocentowanie lokat międzybankowych

• Stopa lombardowa:

  • Wyznacza koszt pozyskania pieniądza w NBP

  • Określa górny pułap wzrostu rynkowych stóp overnight

• Stopa depozytowa:

  • Wyznacza oprocentowanie depozytu w NBP

  • Określa dolny pułap spadku rynkowych stóp overnight

Wykład III – 12.10.2010 r.
Operacje podstawowe:

• W postaci emisji 7-dniowych bonów pieniężnych NBP

• Przetargi na bony odbywają się raz w tygodniu

• Minimalna rentowność określona jest wysokością stopy referencyjnej

• NBP przeprowadza operacje podstawowe w skali pozwalającej na osiągnięcie równowagi płynnościowej na rynku

Operacje dostrajające:

• Podejmowane w przypadku nieoczekiwanej krótkoterminowej zmiany płynności sektora bankowego, prowadzącej do niepożądanych wahań krótkoterminowych stóp procentowych,

• Operacje te mogą obejmować operacje absorbujące i zasilające (emisję bonów pieniężnych NBP, operacje repo i reverse repo oraz przedterminowy wykup bonów pieniężnych NBP

  • Absorbujące, – kiedy jest nadpłynność

  • Zasilające, – kiedy jest niedopłynność

  • Oba rodzaje operacji opierają się na bonach NBP

Operacje strukturalne:

• Mają na celu długoterminową zmianę struktury płynności w sektorze bankowym

• Operacje te mogą obejmować:

  • Emisję obligacji

  • Przedterminowy wykup obligacji

  • Zakup i sprzedaż papierów wartościowych na rynku wtórnym

Operacje depozytowo-kredytowe – mają na celu stabilizowanie poziomu płynności na rynku międzybankowym i skali wahań stóp overnight. Przeprowadzane są z inicjatywy banków komercyjnych. Wyróżnia się:

• Depozyt na koniec dnia – umożliwia bankom lokowanie nadwyżek na rachunku lokat terminowych w banku centralnym.

• Kredyt lombardowy – umożliwia bankom zaciąganie kredytu na termin overnight, zabezpieczonego papierami wartościowymi (0,8 wartości bonów skarbowych oraz obligacji skarbowych) – wraz z kredytem redyskontowym spełniają funkcje kredytów refinansowych.

Sieć bezpieczeństwa finansowego – zespół rozwiązań instytucjonalnych i regulacji prawnych (zespół instytucji i ich uprawnienia), mających na celu zapobieganie kryzysom finansowym, a w przypadku ich wystąpienia usuwanie ich skutków.

Elementy sieci:

• Instytucje nadzorcze

• Ochrona klienta

• Pożyczkodawca ostatniej instancji – bank centralny

Sieć bezpieczeństwa finansowego systemu bankowego:

• Instytucje przyczyniające się do utrzymania bezpieczeństwa sektora bankowego:

  • Bank centralny (NBP)

  • Nadzór bankowy (KNF)

  • System gwarantowania depozytów (BFG)

• Regulacje ostrożnościowe

Nadzór nad rynkiem finansowym:

• Nadzór zróżnicowany - kilka instytucji nadzorujących poszczególne segmenty rynku finansowego

• Nadzór zintegrowany (w Polsce od 2007 roku) - „mega - nadzorca”

Nadzór nad rynkiem finansowym - struktura:

• Nadzór bankowy

• Nadzór emerytalny

• Nadzór ubezpieczeniowy

• Nadzór nad instytucjami pieniądza elektronicznego

• Nadzór nad rynkiem kapitałowym

• Nadzór uzupełniający

Cele nadzoru:

• Zapewnienie prawidłowego funkcjonowania tego rynku, jego stabilności, bezpieczeństwa oraz przejrzystości, zaufania do rynku finansowego,

• Zapewnienie ochrony interesów uczestników (instytucjonalnych i indywidualnych) tego rynku

Komisja Nadzoru Finansowego:

• Organ właściwy dla spraw nadzoru nad rynkiem finansowym

• Nadzór nad działalnością Komisji sprawuje Prezes Rady Ministrów

• 5 – letnia kadencja

• Komisja i Przewodniczący wykonują zadania przy pomocy Urzędu Komisji

Zadania KNF:

• Sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym

• Podejmowanie działań służących prawidłowemu funkcjonowaniu rynku finansowego

• Podejmowanie działań mających na celu rozwój rynku finansowego i jego konkurencyjności

• Podejmowanie działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku finansowego

• Udział w przygotowaniu projektów aktów prawnych w zakresie nadzoru nad rynkiem finansowym

• Stwarzanie możliwości polubownego i pojednawczego rozstrzygania sporów między uczestnikami rynku finansowego (Sąd polubowny; najmłodszy to ten przy KNF)

Skład KNF:

• Przewodniczący

• Dwóch Zastępców Przewodniczącego

• Czterech członków:

  • Minister własciwy do spraw instytucji finansowej albo jego przedstawiciel

  • Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego albo jego przedstawiciel

  • Prezes NBP albo delegowany przez niego Wiceprezes NBP

  • Przedstawiciel prezydenta RP

Nadzór bankowy:

• Działalność banków, oddziałów i przedstawicielstw banków zagranicznych, oddziałów i przedstawicielstw instytucji kredytowych podlega nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego w zakresie i na zasadach określonych w ustawie Prawo bankowe i ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym.

Celem nadzoru bankowego jest zapewnienie:

• Bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych na rachunkach bankowych

• Zgodności działalności banków z przepisami ustawy Prawo bankowe, ustawy o NBP, statutem oraz decyzją o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku.

Nadzór bankowy – funkcje:

• Licencyjna – polega na wydawaniu przez KNF dwóch rodzajów zezwoleń (są one ważne przez rok):

  • Zezwolenie na utworzenie banków

  • Zezwolenie na rozpoczęcie przez bank działalności operacyjnej

• Regulacyjna – polega na określeniu kształtu regulacji, ostrożnościowych (nadzorczych), które stanowią ogół norm prawnych regulujących strukturę systemu bankowego, ustrój prawny banków, ich działalność oraz stosunki prawne powstające w związku z tą działalnością i mają na celu ograniczenie ryzyka bankowego.

• Kontrolna – działania weryfikujące przestrzeganie przez banki przepisów prawa i uregulowań nadzorczych. Badanie i ocena nadzorcza mogą być realizowane poprzez:

  • Nadzór analityczny

  • Czynności kontrolne

  • Wizytę nadzorczą

• Dyscyplinująca – występuje w przypadku negatywnych ustaleń dokonanych w trakcie czynności podejmowanych w ramach nadzoru bankowego (wszystkie uprawnienia są zapisane w ustawie Prawo Bankowe)

Regulacje ostrożnościowe mają charakter ilościowo-jakościowy:

• Normy ilościowe = ograniczenia działalności banków w postaci bezwzględnych wielkości liczbowych

• Normy jakościowe = określenie obowiązującego trybu, zasad, procedur postępowania

Nadzorcze regulacje ostrożnościowe:

• Minimum kapitałowe (5 mln euro – norma ilościowa)

• Limit koncentracja zaangażowania

• Limit dużych zaangażowania

• Próg koncentracji kapitałowej

• Normy płynnościowe

• Współczynnik wypłacalności (od 1989 roku – klasyczny)

• Rezerwy:

  • Celowe

  • Na ryzyko ogólne

• Wymogi kapitałowe z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka

Nadzór bankowy – czynności:

• Dokonywanie oceny sytuacji finansowej banków, w tym badanie wypłacalności, jakości aktywów, płynności płatniczej, wyniku finansowego

• Badanie jakości systemu zarządzania bankiem, w tym systemu zarządzania ryzykiem oraz systemu kontroli wewnętrznej

• Badanie zgodności udzielonych kredytów, pożyczek, akredytyw, gwarancji bankowych i poręczeń oraz emitowanych bankowych papierów wartościowych z obowiązującymi przepisami

• Badanie zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytów i pożyczek pieniężnych

• Badanie przestrzegania określonych ustawowo banków oraz ocena procesu identyfikacji, monitorowania i kontroli koncentracji zaangażowań, w tym dużych zaangażowań,

• Badanie przestrzegania przez bank określonych przez KNF norm dopuszczalnego ryzyka w działalności banków, zarządzania ryzykiem prowadzonej działalności, w tym dostosowanie do rodzaju i skali działalności banku procesu identyfikacji i monitorowanie ryzyka oraz sprawozdania o ryzyku,

• Dokonywanie oceny szacowania, utrzymywania i przeglądu kapitału wewnętrznego

KNF może w ramach nadzoru:

• Zalecić zastosowanie szczególnych zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków

• Zawiesić w czynnościach członków zarządu, aż do czasu podjęcia uchwały przez radę nadzorczą

• Itp.

Nadzór skonsolidowany:

• Nadzorowi skonsolidowanemu podlega bank krajowy, który działa w holdingu:

  • Bankowym krajowym

  • Bankowym zagranicznym

  • Finansowym

  • Mieszanym

  • Hybrydowym

Sprawowanie nad bankiem nadzoru skonsolidowanego nie wyłącza stosowania odpowiednich przepisów ustawy regulujących działalność banku jako podmiotu podlegającego nadzorowi indywidualnemu.

Nadzór uzupełniający – cel:

• Ochrona stabilności finansowej instytucji kredytowych, zakładów ubezpieczeń i firm inwestycyjnych wchodzących w skład konglomeratu finansowego.

Wykład IV – 19.10.2011 r.

Bank – osoba prawna zgodnie z przepisami ustaw (Ustawa Prawo bankowe), działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

• Bank krajowy – bank mający siedzibę na terenie Polski.

• Bank zagraniczny – bank mający siedzibę za granicą Polski, na terytorium państwa niebędącego członkiem UE. (Instytucja kredytowa – to, co w UE).

Rodzaje banków:

• Banki centralne

• Banki operacyjna

  • Depozytowo-kredytowe

  • Uniwersalne

• Banki specjalne

  • Hipoteczne

  • Inwestycyjne

• Kasy oszczędnościowe

• Spółdzielczość kredytowa

Rodzaje banków według kryteriów:

• Kryterium własności (Np. Bank Gospodarstwa Krajowego):

  • Banki państwowe

  • Banki spółdzielcze

  • Banki w formie spółek akcyjnych

• Kryterium zasięgu terytorialnego:

  • Banki regionalne

  • Banki krajowe

  • Banki zagraniczne

• Kryterium wykonywanych czynności bankowych:

  • Bank centralny

  • Banki operacyjne

  • Banki specjalne (hipoteczne i inwestycyjne)

Zezwolenia KNF:

• Zezwolenie na utworzenie banku

• Zezwolenie na rozpoczęcie działalności

Założyciele banku:

• Bank w formie spółki akcyjnej – założycielami mogą być osoby prawne i fizyczne, z tym, że założycieli nie może być mniej niż 3.

• Bank spółdzielczy – założycielami mogą być osoby fizyczne w liczbie wymaganej dla założenia spółdzielni, określonej ustawą – Prawo spółdzielcze.

Do utworzenia banku wymagane są:

• Fundusze własne dostosowane do rodzaju czynności bankowych – minimum kapitałowe 5 mln euro, w przypadku banków spółdzielczych jeszcze jest 1mln euro.

• Pomieszczenia posiadające odpowiednie zabezpieczenie

• Wykształcenie i doświadczenie zawodowe założycieli oraz członków zarządu

• Plan działalności banku na okres, co najmniej trzyletni

• Uzyskanie zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego

Zezwolenie KNF – na rozpoczęcie przez bank działalności wydawane jest po stwierdzeniu, że bank:

• Jest organizacyjnie przygotowany do rozpoczęcia działalności

• Posiada wymagany kapitał założycielski

• Dysponuje warunkami do przechowywania środków pieniężnych

• Spełnia inne warunki określone w decyzji o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku

Zezwolenia KNF tracą moc, jeżeli w terminie 1 roku od wydania zezwolenia na utworzenie banku nie rozpoczął on działalności:

Zasady funkcjonowania banków:

• Zasada samodzielności – ograniczona przez normy, limity regulacje KNF

• Zasada samofinansowania – wydatki muszą być pokrywane z dochodów (musi być zysk)

• Zasada komercjalizmu – opłacalność oferowanych przez bank produktów i usług

• Zasada konkurencyjności

• Zasada uniwersalizmu – zakres terytorialny, im szerszy, tym bank bardziej uniwersalny, im większy zakres produktów i usług tym bank ma charakter bardziej uniwersalny, nie ma ograniczeń, co do klientów.

Współczesny bank:

• Funkcja powiernicza

• Funkcja kredytowa – klasyczna funkcja

• Funkcja inwestycyjna /planowania/

• Funkcja płatnicza – klasyczna funkcja

• Funkcja gromadzenia oszczędności – klasyczna funkcja

• Funkcja zarządzania zasobami gotówkowymi

• Funkcja bankowości inwestycyjnej lub funkcja subskrypcyjna

• Funkcja brokerska

• Funkcja ubezpieczeniowa

Czynności bankowe:

• Realizowane w drodze operacji pieniężnych – charakter pieniężny

• Określone wartościowo, rzadko ilościowo – Np. kredyty

• Wykonywane w interesie klientów lub we własnym

• Wykonywane za pomocą rachunku bankowego

Czynności bankowe – I grupa (czynności sensu stricte) – może wykonywać je tylko i wyłącznie bank:

• Przyjmowanie wkładów pieniężnych oraz prowadzenie rachunków tych wkładów

• Prowadzenie innych rachunków bankowych

• Udzielanie kredytów

• Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw

• Emitowanie bankowych papierów wartościowych

• Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

• Wydawanie instrumentów pieniądza elektronicznego

Czynności bankowe – II grupa:

• Udzielanie pożyczek pieniężnych

• Operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warianty

• Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu

• Terminowe operacje finansowe

• Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych

• Przechowywanie przedmiotów ni papierów wartościowych

• Potwierdzanie i udzielanie poręczeń

• Itp. …

Czynności pozabanowe/parabankowe – III grupa:

• obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów i jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych

• zaciąganie zobowiązań zw. z emisją pap. wart.

• obrót papierami wartościowymi

• zamiana wierzytelności na składniki majątku dłużnika

• nabywanie i zbywanie nieruchomości

• usługi konsultacyjno-doradcze

• usługi certyfikacyjne

• inne usługi bankowe

Klasyfikacje operacji bankowych:

• Podmiot:

  • Operacje własne

  • Operacje obce

• Przedmiot:

  • Operacje czynne (aktywne) – polegają na wykorzystywaniu zgromadzonych w banku środków i stanowią najważniejsze źródło dochodów banku.

    • Działalność kredytowa banku:

      • Kredyty gospodarcze i detaliczne

      • Pożyczki pieniężne

      • Gwarancje bankowe

      • Faktoring

      • Leasing

    • Działalność lokacyjno-inwestycyjna:

      • Lokaty międzybankowe

      • Lokaty na rynku finansowym

  • Operacje bierne (pasywne) – polegają na pozyskiwaniu, czyli zgromadzeniu w banku niezagospodarowanych środków

    • Wkłady bieżące i terminowe różnych grup klientów np. ludności, jednostek gospodarczych, sfery budżetowej, różnych instytucji i organizacji

    • Lokaty przyjmowane od innych banków – rynek lokat międzybankowych

    • Kredyty (redyskontowy i lombardowy) zaciągane w banku centralnym

    • Emisja własnych papierów wartościowych – akcje i bankowe papiery wartościowe

  • Operacje pośredniczące (usługowe) – są to czynności wykonywane na zlecenie i ryzyko klienta oraz czynności ewidencyjno-rozliczeniowe

    • Prowadzenie rachunków bankowych

    • Przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych

    • Zarządzanie papierami wartościowymi i funduszami

    • Doradztwo finansowe

    • Depozyty rzeczy i sejfy

• Zasięg:

  • Operacje zagraniczne

  • Operacje krajowe

  • Operacje regionalne

• Forma pieniądza:

  • Operacje gotówkowe

  • Operacje bezgotówkowe

• Waluta:

  • Operacje złotowe

  • Operacje dewizowe

• Czas:

  • Operacje krótkoterminowe

  • Operacje średnioterminowe

  • Operacje długoterminowe

Kapitał własny w banku stanowi, około 10%, dlatego nie używa się pojęcia kapitał obcy, ale zobowiązania.

Wykład V – 26.10.2010 r.

Pasywa banku = zobowiązania + kapitał

Bank:

• Przejęcie środków w formie:

  • Gotówkowej (kasa)

  • Bezgotówkowej (przelew na rachunek)

v

• Powstałe zobowiązania

v

• Kryterium klasyfikacji:

  • termin

  • segment klientów

  • waluta

Zobowiązania banków (kryterium ustawowe, sektorowe):

• Zobowiązania wobec Banku Centralnego

• Zobowiązania wobec sektora finansowego

• Zobowiązania wobec sektora niefinansowego

• Zobowiązania wobec sektora budżetowego

• Inne zobowiązania:

  • Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

  • Z tytułu instrumentów finansowych

Źródła środków gromadzonych w banku:

• Wkłady oszczędnościowe gospodarstw domowych

• Pieniądz transakcyjny i lokaty terminowe firm

• Środki pieniężne sfery budżetowej

• Lokaty przyjmowane od innych banków

• Kredyt refinansowy w banku centralnym (kredyty: redyskontowy i lombardowy)

• Emisja własnych papierów wartościowych.

Źródła pozyskiwania obcych środków pieniężnych:

• Źródła pierwotne:

  • Wkłady klientów:

    • ujmowane w bilansie jako zobowiązania

    • środki pieniężne powierzone bankowi przez ich właścicieli na podstawie umowy, na czas określony lub nieokreślony w zamian za ustalone oprocentowanie (stałe lub zmienne)

      • a vista

      • wkłady terminowe

      • wkłady oszczędnościowe

  • Emisja dłużnych papierów wartościowych

• Źródła wtórne:

  • Lokaty międzybankowe:

    • Pozwalają zachować równowagę finansową

    • Są źródłem zysku

    • Utrzymują płynność finansową

Nowe formy lokat:

• Lokaty dynamiczne

• Lokaty automatyczne

• Lokaty rentierskie

• Lokaty inwestycyjne

• Lokaty dwuwalutowe

• Lokaty z dopłatami

Własne papiery wartościowe:

• Papiery dłużne (pożyczkowe)

  • Obligacje

  • Bankowe papiery wartościowe – odrębny rodzaj papieru wartościowego o charakterze pożyczkowym

• Papiery udziałowe (majątkowe)

  • Akcje

Bankowy papier wartościowy:

• Służy gromadzeniu przez bank środków pieniężnych w złotych lub w innej walucie wymiennej,

• Zawiera w nazwie wyrazy „bankowy papier wartościowy”, a jego treść określona jest ustawowo,

• Emisja na warunkach podawanych do publicznej wiadomości,

• Bank informuje Prezesa NBP o zamierzonej emisji na 30 dni przed terminem emisji, wskazując warunki i wartość emisji.

Dłużne papiery wartościowe:

• Bony bankowe

• Certyfikaty depozytowe

• Obligacje

Stopy procentowe:

• WIBID – stopa procentowa, jaką banki są gotowe zapłacić za środki przyjęte w depozyt

• WIBOR – stopa procentowa, po jakiej baki przekazują środki w depozyt

Ryzyko depozytowe:

• Bank:

  • Wycofanie lokat przed terminem (Panika bankowa, run na banki)

  • Warunki refinansowania

• Klient:

  • Utrata wypłacalności

  • Upadłość banku

Bezpieczeństwo środków pieniężnych:

• Rezerwa obowiązkowa

• Bankowy Fundusz Gwarancyjny

W celu zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego banki są obowiązane posiadać:

• Fundusze własne – dostosowane do rozmiaru prowadzonej działalności.

Fundusze własne banku – struktura:

• Fundusze podstawowe:

  • Fundusze zasadnicze

  • Pozycje dodatkowe

  • Pozycje pomniejszające

• Fundusze uzupełniające:

  • Określone przez KNF lub wymagające jej zgody

Funkcje kapitału banku:

• Finansowa

• Gwarancyjna

• Limitowania – ustalanie norm ostrożnościowych i limitów

• Tworzenie zaufania do banku

• Baza do podziału zysku

• Absorbowanie strat

• Założycielska

Kapitał banku – kategorie:

• Kapitał własny

• Kapitał obcy

• Kapitał księgowy – wykazywany w bilansie

• Kapitał rynkowy – wycena rynkowa (liczba akcji, pomnożona przez cenę rynkową)

• Kapitał regulacyjny

• Kapitał wewnętrzny (przedtem ekonomiczny)

• Kapitał finansowy

• Kapitał intelektualny

Kapitał ekonomiczny – określona wartość funduszy własnych, która zabezpiecza (absorbuje) wszystkie nieoczekiwane straty, uwzględniając przy tym politykę, lub preferencje banku w zakresie akceptowanego poziomu ryzyka.

Kapitał finansowy = kapitał regulacyjny + kapitał ekonomiczny

Kapitał wewnętrzny – oszacowana przez banki kwota, niezbędna do pokrycia wszystkich zidentyfikowanych, istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności banku oraz zmian otoczenia gospodarczego, uwzględniająca przewidywany poziom ryzyka.

Wartość rynkowa – wartość księgowa = kapitał intelektualny (niematerialny) = kapitał organizacyjny + kapitał ludzki + kapitał klienta

Wykład VI – 16.11.2011 r.

SYSTEM GWARANTOWANIA DEPOZYTÓW:

• pośredni i bezpośredni

• obowiązkowy i umowny

Cele:

• stabilizacja systemu bankowego (cel makro)

• ochrona wkładów bankowych (cel mikro, choć najważniejszy dla klientów)

Polski system gwarantowania depozytów ma charakter i bezpośredni i pośredni. Wszystkie systemy są obowiązkowe, ale mogą być przy tym umowne (jak polski).
BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY:

• Fundusz posiada osobowość prawną.

• Nadzór nad działalnością Funduszu sprawuje minister właściwy do spraw instytucji finansowych w oparciu o kryterium legalności i zgodności ze statutem.

• Organami Funduszu są: Rada Funduszu i Zarząd Funduszu.

ŹRÓDŁAMI FINANSOWANIA FUNDUSZU są:

• obowiązkowe opłaty roczne, wnoszone przez banki (obejmuje wszystkie banki),

• kwoty przekazane z funduszu ochrony środków gwarantowanych, pochodzących z wpłat banków (każdy bank tworzy fundusz ochrony środków i musi z niego wnosić wpłaty do BFG)

• dochody z oprocentowania pożyczek udzielanych przez Fundusz oraz dochody z oprocentowania papierów wartościowych

• środki uzyskane w ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej

• środki z dotacji udzielonych, na wniosek Funduszu, z budżetu państwa

• środki z kredytu udzielonego przez NBP

OBSZARY DZIAŁALNOŚCI BFG: (wg strony internetowej BFG)

• działalność gwarancyjna

• działalność pomocowa

• działalność informacyjna i analityczna

• nadzór na umownym systemem gwarantowania środków

DZIAŁALNOŚĆ GWARANCYJNA Działalność o charakterze bezpośrednim, ukierunkowana na klientów banków.Celem obowiązkowego systemu gwarantowania środków pieniężnych jest zapewnienie deponentom wypłaty, do wysokości określonej ustawą, środków gwarantowanych w razie ich niedostępności (ogłoszenia upadłości banku, w którym deponent ma ulokowane środki).

Zadania funduszu:

• Określenie na dany rok wysokości środków wyodrębnionych przez podmioty objęte systemem gwarantowania w związku z obowiązkiem tworzenia funduszu ochrony środków gwarantowanych

• Wykonanie obowiązków wynikających z gwarantowania środków pieniężnych

• Gromadzenie i analizowanie informacji o podmiotach objętych systemem gwarantowania

• Nadzór nad umownym systemem gwarantowania środków pieniężnych

Górna granica środków gwarantowanych - to równowartość w złotych 50 000 euro w 100 % Kwota powyższa określa maksymalną wysokość roszczeń deponenta w stosunku do funduszu, niezależnie od tego, w jakiej wysokości i na ilu rachunkach posiadał deponent środki pieniężne w danym banku lub z ilu wierzytelności przysługują mu należności w danym banku.

Nadwyżkę można stracić lub można próbować odzyskiwać z masy upadłościowej.

Roszczenia z tytułu gwarancji przedawniają się po upływie 5 lat od dnia spełnienia warunków gwarancji.

Podmioty objęte systemem gwarantowania, które wywiązują się z obowiązków nałożonych na nie zgodnie z przepisami Ustawy, mogą w ramach ustawowego systemu gwarantowania środków pieniężnych zobowiązać się do rozszerzenia obowiązku gwarancji środków pieniężnych ponad minimum określone w obowiązkowym systemie gwarantowania środków pieniężnych.

Środki objęte umownym systemem gwarantowania przekazywane są na zaspokojenie roszczeń deponentów po wykorzystaniu środków obowiązkowego systemu gwarantowania.

FUNDUSZ OCHRONY ŚRODKÓW GWARANTOWANYCH
Podmiot objęty systemem gwarantowania obowiązany jest tworzyć fundusz ochrony środków gwarantowanych na zaspokojenie roszczeń deponentów w przypadku spełnienia warunków gwarancji przez którykolwiek podmiot objęty tym systemem.

Zasady tworzenia funduszu:
Wysokość funduszu ochrony środków gwarantowanych w danym roku ustalana jest jako iloczyn stawki w wysokości do 0,4% i sumy środków pieniężnych zgromadzonych w banku na wszystkich rachunkach, stanowiących postawę obliczania kwoty rezerwy obowiązkowej.

Banki są obowiązane lokować aktywa, stanowiące pokrycie funduszu ochrony srodków gwarantowanych w:

• skarbowych papierach wartościowych

• bonach pieniężnych i obligacjach NBP

• jednostkach uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego

DZIAŁALNOŚĆ POMOCOWA: (działalność ukierunkowana na bank, o charakterze pośrednim)
System pomocowy – zadania funduszu:

• udzielanie zwrotnej pomocy finansowej w przypadku powstania niebezpieczeństwa niewypłacalności bądź na nabycie akcji lub udziałów banków

• nabywanie wierzytelności banków, w których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności

• kontrola prawidłowości wykorzystania pomocy

• kontrola realizacji programu postępowania naprawczego podmiotu objętego systemem gwarantowania

Warunki udzielania pomocy przez BFG

• uznanie przez zarząd Funduszu, przedstawionych przez bank wnioskujący o udzielenie pomocy, wyników badania sprawozdania finansowego,

• przedstawienie Zarządowi Funduszu przez banku ubiegający się o pomoc pozytywnej opinii Komisji Nadzoru Finansowego o programie postępowania naprawczego,

• wykazanie, że wysokość wnioskowanej przez bank pomocy byłaby nie wyższa niż łączna maksymalna kwota z tytułu gwarancji w tym podmiocie, liczona jako suma środków gwarantowanych,

• wykorzystanie dotychczasowych funduszy własnych banku na pokrycie strat banku, ubiegającego się o pomoc.

Efekty udzielanej pomocy:

• efekty finansowe:

  • kwota środków gwarantowanych

  • wartość depozytów, które mogłyby zostać utracone

• efekty pozafinansowe,

  • utrzymanie sieci placówek,

  • utrzymanie miejsc pracy,

  • zachowanie dostępu do usług bankowych,

  • poprawa jakości usług,

  • poprawa sprawności działania.

DZIAŁALNOŚĆ KONTROLNA
BFG dokonuje oceny:

• prawidłowości wykorzystania pomocy finansowej,

• celowości wykorzystania udzielonych środków pomocowych

• realizacji programów postępowania naprawczego lub prognoz finansowych

• sytuacji ekonomiczno- finansowej.

Kontrolą:

• objęte są banki korzystające z pomocy finansowej

• mogą być objęte banki, których zakup akcji lub udziałów był sfinansowany ze środków Funduszu.

Podstawa oceny:

1. (sprawozdania, dostarczane przez same banki)

   • sprawozdania finansowe

   • sprawozdania z realizacji programu postępowania naprawczego

2. (samodzielnie zdobyte przez BFG)

• materiały dotyczące działalności banku zebrane w trakcie kontroli

Monitorowanie:

CEL – identyfikacja ryzyka z tytułu udzielonej pomocy finansowej, które jest wypadkową:

• ryzyka funkcjonowania banków (sytuacja ekonomiczno-finansowa, realizacji programu postępowania naprawczego)

• ryzyka uzależnienia banków od zewnętrznej pomocy finansowej

Formy kontroli:

1. kontrola planowa – przeprowadzana w oparciu o harmonogram kontroli,

2. kontrola doraźna – przeprowadzana w sytuacji:

   • zagrożenia zwrotu udzielonej pomocy,

   • niezrealizowania przez bank postanowień umowy

   • sygnalizowanych nieprawidłowości

DZIAŁALNOŚĆ ANALITYCZNA

• gromadzenie informacji

• analiza informacji

• monitorowanie banków

Wykład VII – 23.11.2010 r.

Aktywa banku:

• Gotówka i środki pieniężne w banku centralnym

• Bony skarbowe i pieniężne

• Należności:

  • Sektora finansowego

  • Sektora niefinansowego

  • Sektora budżetowego

• Papiery wartościowe lokacyjne

• Akcje i udziały

• Wartość firmy

• Rzeczowy majątek trwały

Produkty kredytowe:

• Kredyt – przydzielenie przez bank, z zachowaniem przepisów Ustawy Prawo Bankowe określonej kwoty pieniędzy na ściśle określony czas z określonym w dniu zawarcia umowy oprocentowaniem według stałej lub zmiennej stopy procentowej, z terminem wykorzystania, z określoną spłatą kredytu i zabezpieczeniem na określony w umowie cel sprawdzonemu kredytobiorcy tzn. posiadającemu zdolność kredytową.

• Pożyczka (pieniężna) – przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych, co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 k.c.) – banki udzielają tylko pożyczek pieniężnych.

• Gwarancja pieniężna

• Forfaiting

• Faktoring

• Leasing

Kredyt a pożyczka:

• W umowie kredytowej bank zobowiązuje się oddać kredytobiorcy do dyspozycji pewną ilość środków pieniężnych na ściśle określony cel.

• W umowie pożyczki bank zobowiązuje się przenieść na własność pożyczkobiorcy określona ilość pieniędzy bez określonego celu, na co będą wykorzystane.

Funkcje kredytu:

• Emisyjna

• Rozdzielcza

• Kontrolna

• Dochodowa

Rodzaje kredytów:

• Gospodarcze – dla firm

  • Obrotowe

  • Inwestycyjne

  • Na rozwój

  • Na modernizacje

• Dla osób fizycznych – dla klienta indywidualnego, dla gospodarstw domowych

  • Kredyty konsumenckie (niektóre kredyty w ich ramach są kredytami konsumpcyjnymi)

Przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę, na mocy, której przedsiębiorca w zakresie swojej działalności, zwany dalej „Kredytodawcą” udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi kredytu w jakiejkolwiek postaci.

Ustawy nie stosuje się do umów o kredyt konsumencki (do 80 000 zł)

Procedura kredytowania:

• Zapoznanie się klienta z ofertą kredytową,

• Złożenie wniosku kredytowego,

• Ocena wniosku kredytowego,

• Ocena zdolności kredytowej,

• Ocena skali ryzyka kredytowego,

• Podpisanie umowy kredytowej,

• Monitoring kredytowy,

• Trudne kredyty – windykacja

Zdolność kredytowa:

• Zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.

• Kredytobiorca jest obowiązany przedłożyć na żądanie banku dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności

• Zdolność kredytowa:

  • Materialna (rzeczowa)

  • Personalna

Ryzyko kredytowe:

• Bilansowe

  • Aktywne

  • Pasywne

• Pozabilansowe

• (Portfela kredytowego)

  • Pojedyncze

  • Łączne

Instrumenty sterowania ryzykiem kredytowym:

• Ocena zdolności kredytowej

• Ocena zabezpieczeń

• Monitoring kredytowy

• Transfer

• Segmentacja portfela

• Modele ryzyka

• Wymóg kapitalizacji

• Limity zaangażowania

• Dywersyfikacja

Zabezpieczenia kredytów:

• Zabezpieczenia rzeczowe:

  • Hipoteka

  • Zastaw

  • Kaucja

  • Blokada na rachunku bankowym

• Zabezpieczenia osobiste:

  • Poręczenie

  • Przelew wierzytelności

  • Gwarancja

  • Przystąpienie do długu

• Zabezpieczenia finansowe – nie odnoszą się do osób fizycznych:

  • Na środkach pieniężnych lub instrumentach finansowych

  • Zastaw finansowy

  • Blokada na rachunku lub koncie depozytowym papierów wartościowych

Zabezpieczenia finansowe:

• Przepisy ustawy stosuje się, jeżeli ustanawiającym lub przyjmującym zabezpieczenie finansowe jest:

  • NBP

  • Bank centralny innego państwa

  • EBC, Europejski Bank Inwestycyjny, Bank Rozrachunków Międzynarodowych, Międzynarodowy Fundusz Walutowy

  • Dom maklerski

  • Towarzystwo funduszy inwestyyjnych

  • Bank, instytucja kredytowa, instytucja finansowa

  • Towarzystwo emerytalne

Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego:

• Suma aktywów i udzielonych zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem pomnożona przez 8%.

• Wagi ryzyka:

  • 0%

  • 20%

  • 50%

  • 100%

  • 1250% - przy transakcjach sekurytyzacyjnych

Segmentacja portfela kredytowego:

• Ekspozycje kredytowe:

  • Kategoria normalna

  • Kategoria pod obserwacją

  • Grupa zagrożona

    • kategoria poniżej standardu

    • kategoria wątpliwa

    • Kategoria stracona

• Rezerwy celowe:

  • 1,5%

  • 1,5%

  • :

    • 20%

    • 50%

    • 100%

Monitoring kredytowy:

• Bieżąca i systemowa weryfikacja zdolności kredytowej i ryzyka kredytowego w toku wykorzystywania kredytu, czyli po podpisaniu umowy.

• Odnosi się zarówno do pojedynczych umów kredytowych jak i portfela kredytowego.

Zadania biur informacji kredytowej:

• Gromadzenie i przetwarzanie informacji o bieżącym zadłużeniu kredytobiorców w innych bankach oraz o spłatach kredytów

• Pomoc dla banków w procesie oceny wiarygodności płatniczej istniejących i potencjalnych kredytobiorców,

• Trafniejsza ocena ryzyka kredytowego,

• Przyśpieszenie i uproszczenie procedur kredytowych, a tym samym zmniejszenie kosztów udzielania kredytów.

BIK SA – misja:
Wspomaga podejmowanie decyzji kredytowej przez banki z nim powiązane; organizacja sektora usług finansowych jak również podmiotów kredytujących w innych sektorach gosp. Tworząc i rozwijając efektywne narzędzia oceny kondycji finansowej ich klientów. Działalność ta prowadzona jest poprzez gromadzenie integrowanie udostępnianie danych oraz produktów informacji o wysokiej wartości dodanej niezbednych dla budowy rozwiniętego rynku konsumenckiego.

BIK – zasady działania:

• Zasada wzajemności – informacje może otrzymać tylko ten bank, który informacje przekazuje.

• Zasada neutralności – to tylko informacje przetworzone

• Zasada maksymalnego bezpieczeństwa – ochrona danych osobowych

• Zasada wiarygodności – informacja powinna być bieżąca

BIK S.A. – produkty:

• Oprogramowanie

• Klient indywidualny:

  • Raport kredytowy (STANDARD – przysługuje raz na pół roku bezpłatnie, PLUS)

• Przedsiębiorca:

  • ESOR – raport o sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa

• Bank:

  • Raporty

  • Analizy przekrojowe

  • Oprogramowanie

Bankowy raport kredytowy – funkcje:

• Określenie bieżącej wysokości zobowiązań

• Ukazanie zmian stanu zobowiązań klienta w przeszłości

• Umożliwienie bardziej wiarygodnej oceny zdolności kredytowej

• Ukazanie „aktywności” kredytowej klienta

Kredytowa ocena punktowa:

• Statystyczna metoda określania prawdopodobieństwa terminowej spłaty kredytu przez klienta banku,

• Behawioralny scoring BIK S.A. bazuje na analizach zachowań kredytowych klientów

• Scoring BIK S.A. wyraża prawdopodobieństwo że na rachunkach kredytowych klienta wystąpi tzw. złe zdarzenie, czyli zaległość w spłacie zobowiązań powyżej 90 dni.

Wykład VIII – 30.11.2010 r.

RYNEK KAPITAŁOWY – SEGMENTY

- rynek papierów wartościowych

- rynek bankowych instrumentów finansowych

- rynek kapitału pożyczkowego

- rynek kapitału właścicielskiego

RYNEK KAPITAŁOWY – UCZESTNICY

- emitenci

- pośrednicy

- inwestorzy

EMITENCI PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH

- osoby prawne wystawiające we własnym imieniu papiery wartościowe o charakterze lokacyjnym ogłaszające ich subskrypcję oraz zobowiązanie się do ich wykupu,

- główni emitenci to: spółki akcyjne (akcje i obligacje), Skarb Państwa (papiery skarbowe), samorządy lokalne (obligacje komunalne).

POŚREDNICY NA RYNKU KAPITAŁOWYM:

- instytucje spełniające funkcje organizacyjno-rozliczające oraz regulująco-kontrolne w zakresie obrotu papierami wartościowymi,

- głównie są to banki (biura maklerskie) prowadzące działalność maklerską i domy maklerskie.

INWESTORZY NA RYNKU KAPITAŁOWYM

- osoby fizyczne lub prawne, które są nabywcami papierów wartościowych o charakterze lokacyjnym

- osoby posiadające wolne środki pieniężne (kapitał), które oferują podmiotom, poszukującym kapitału, w zamian za określone korzyści (większe w porównaniu do konkurencyjnych form inwestowania)

- struktura inwestorów: indywidualni, instytucjonalni.

INSTYTUCJE RYNKU KAPITAŁOWEGO

1) instytucje organizujące rynek i obrót papierami wartościowymi:

• Instytucje organizujące publiczny (regulowany_) obrót papierami wartościowymi: giełdowy (Giełda Papierów Wartościowych S.A. w Warszawie) i pozagiełdowy (Centralna Tabela Ofert CeTO S.A.),

• Instytucja powołana w celu regulacji i nadzoru rynku kapitałowego – Komisja Nadzoru Finansowego

• Instytucja rozliczająco-nadzorująca rynek papierów wartościowych – Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych,

• Instytucje pośredniczące w obrocie papierami wartościowymi: biura i domy maklerskie, maklerzy, doradcy ds. inwestowania.

2) instytucje prowadzące działalność inwestycyjną:

• Banki,

• Fundusze inwestycyjne i emerytalne

• Towarzystwa ubezpieczeniowe

PAPIERY WARTOŚCIOWE – FUNKCJE:

- funkcja zasilająco – lokacyjna (od strony emitenta)

- funkcja obiegowo – gwarancyjna (od strony inwestora)

- funkcja identyfikacyjno – decyzyjna (nabycie akcji – zostanie współwłaścicielem, decydentem – prawo głosu)

INSTRUMENTY RYNKU KAPITAŁOWEGO:

1. tradycyjne papiery wartościowe (udziałowe i wierzycielskie)

2. instrumenty pochodne

3. specyficzne instrumenty finansowe

AKCJE – papier wartościowy, potwierdzający bezwarunkową własność do części aktywów firmy, która je wyemitowała i do partycypacji w jej zyskach w formie dywidendy.

OBLIGACJE:

- instrument dłużny (pożyczkowy) oraz instrument lokat oszczędności, obliczony na stabilny, z góry określony dochód,

- zakup obligacji czyli tytułu wierzytelności to dowód pożyczki określonego kapitału, który musi być zwrócony w określonym terminie.

LIST ZASTAWNY – papier wartościowy imienny lub na okaziciela, którego podstawę emisji stanowią wierzytelności banku hipotecznego, w którym to liście bank hipoteczny zobowiązuje się wobec uprawnionego do spełniania określonych świadczeń pieniężnych.

Wyróżnia się: hipoteczny list zastawny, publiczny list zastawny.

CERTYFIKAT INWESTYCYJNY – papier wartościowy imienny lub na okaziciela, emitowany przez fundusz inwestycyjny zamknięty. Statut funduszu określa czy emitowane certyfikaty podlegają wprowadzeniu do publicznego obrotu czy nie podlegają wprowadzeniu do tego obrotu.

BANK-EMITENT

emisja własnych papierów wartościowych – cele:

• zwiększenie kapitałów własnych banku, a więc jego siły na rynku ­- emisja akcji własnych

• pozyskiwanie pasywów stabilnych pod względem ich wielkości oraz czasu użyczenia środków - emisja bankowych papierów wartościowych

BANK-POŚREDNIK

Bank jako pośrednik w przeprowadzaniu emisji

• przygotowanie procesu emisji z punktu widzenia merytorycznego oraz prawnego – prospekt emisyjny, ogłoszenia, wybór momentu emisji, sugerowanie ceny,

• wprowadzenie papierów wartościowych do obrotu giełdowego

• funkcja organizatora rynku w przypadku rynku pozagiełdowego,

• funkcja maklera – specjalisty na rynku giełdowym

BANK-GWARANT (UNDERWRITING)

• kupno zestawu (pakietu) papierów wartościowych od emitenta – w celu późniejszej ich sprzedaży zainteresowanym inwestorom, zazwyczaj w ramach oferty publicznej

• bank, jako gwarant emisji otrzymuje wynagrodzenie w postaci różnicy między ceną akcji uzyskaną od inwestorów a ceną uzgodnioną z emitentem

SUBEMISJA

1. INWESTYCYJNA (gwarancja bierna)

- zobowiązanie do nabycia na własny rachunek całości lub części papierów , oferowanych w publicznym obrocie pierwotnym lub w pierwszej ofercie publicznej, nieobjętych w terminie trwania zapisów

1. USŁUGOWA (gwarancja aktywna)

- nabycie na własny rachunek całości lub części papierów wartościowych danej emisji w celu dalszego oferowania ich w pierwszej ofercie publicznej lub w obrocie pierwotnym.

BANK-INWESTOR

1. zarządzanie własnymi aktywami finansowymi

• portfele inwestycyjne banków

1. zarządzanie aktywami finansowymi, powierzonymi przez klientów

• portfele inwestycyjne klientów banków

BANK-DEPOZYTARIUSZ

(odnosi się wyłącznie do funduszu inwestycyjnego; tę funkcję może spełniać tylko bank krajowy, którego fundusze własne wynoszą min. 100 mln zł)

• prowadzenie rejestru aktywów funduszu inwestycyjnego,

• zapewnienie, aby zbywanie i odkupywanie jednostek uczestnictwa lub emitowanie, wydawanie i wykupywanie certyfikatów inwestycyjnych odbywało się zgodnie z przepisami prawa i statutem funduszu inwestycyjnego

• zapewnienie terminowości rozliczania umów z uczestnikami funduszu

• zapewnienie aby wartość netto aktywów funduszu inwestycyjnego i wartość jednostki uczestnictwa była obliczana z godnie z przepisami

• zapewnienie aby dochody funduszu inwestycyjnego były wykorzystywane z godnie z przepisami

BANK-REPREZENTANT

• przy emisji obligacji opartej na publicznej subskrypcji stanowiącej obrót publiczny emitent tego instrumentu powinien przed emisją zawrzeć z bankiem umowę o reprezentację – ma to na celu ochronę interesów obligatariuszy

• bank – reprezentant pełni funkcję przedstawiciela ustawowego obligatariuszy i powinien działać z zachowaniem najwyższej staranności zawodowej

• funkcję banku-reprezentanta może pełnić wyłącznie bank, posiadający kapitał własny w wysokości przynajmniej 10 mln euro.

Wykład IX – 7.12.2010r.

Przyczyny ryzyka bankowego:

• Zewnętrzne:

  • Makroekonomiczne (polityka fiskalna, polityka banku centralnego, koniunktura gospodarcza)

  • Mikroekonomiczne (liczba banków – konkurentów, ich oferta produktowi i cenowa)

• Wewnętrzne:

  • Działalność operacyjna (depozytowa, kredytowa)

  • Zarządzanie bankiem

  • Organizacja procesów

  • Kanały dystrybucji

  • Kwalifikacje kadry

  • Marketing

  • Koordynacja finansowa

Rodzaje ryzyka bankowego:

• Ryzyko płynności

• Ryzyko kredytowe

• Ryzyko kapitałowe

• Ryzyko operacyjne

• Ryzyko rynkowe

• Ryzyko upadłości

Konsekwencje ryzyka bankowego:

• Zmniejszenie lub utrata płynności

• Mniejsza wiarygodność finansowa

• Mniejsze bezpieczeństwo

• Mniejsze zyski

• Wzrost kosztów

• Spadek rentowności

Kumulacja skutków zbyt wysokiego ryzyka = UPADŁOŚĆ (Koszty upadłości dla: akcjonariuszy, klientów, sektora bankowego, gospodarki)

Rodzaje działań:

• Aktywne

• Pasywne

Sterowanie ryzykiem bankowym:

• Instrumenty sterowania( aktywne):

  • Instrumenty zewnętrzne i wewnętrzne

  • Instrumenty sterowania pojedynczym i łącznym ryzykiem

• Finansowanie skutków ryzyka (pasywne):

  • Finansowanie ze źródeł wewnętrznych

  • Finansowanie ze źródeł zewnętrznych

Ryzyko kredytowe:

• Zagrożenie terminowej spłaty kredytu wraz z odsetkami spowodowane trudnymi w realizacji warunków umowy kredytowej.

• Ryzyko związane z niemożnością wywiązania się kontrahenta w całości lub w części ze swych zobowiązań w stosunku do banku.

Ryzyko kredytowe – rodzaje:

• Aktywne

• Pasywne

• Bilansowe

• Pozabilansowe

• Pojedyncze

• Łączne – (portfel kredytowy)

• Przed podpisaniem – umowy kredytowej

• Po podpisaniu – umowy kredytowej

Ryzyko kredytowe – przyczyny (występujące po udzieleniu kredytu):

• Zaniedbanie w badaniu sprawozdań finansowych – monitoring kredytowy,

• Pogorszenie kondycji finansowej firmy – ryzyko braku środków na spłatę długu,

• Wykorzystanie kredytu niezgodnie z celem – naruszenie warunków umowy kredytowej.

Ryzyko rynkowe(cenowe) – oznacza poniesienie straty w związku z niekorzystną zmianą cen aktywów lub kontraktów, których przyczyną jest niekorzystne z punktu widzenia banku kształtowanie się na rynku:

• Stóp procentowych

• Kursów walutowych

• Kursów akcji

Ryzyko rynkowe:

• Ryzyko walutowe

• Ryzyko cen towarów

• Ryzyko ogólne stóp procentowych

• Ryzyko szczególne cen i instrumentów dłużnych

• Ryzyko cen kapitałowych papierów wartościowych

Ryzyko operacyjne – ryzyko straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności procesów, ludzi, systemów lub zdarzeń zewnętrznych.

• W zakres ryzyka operacyjnego wchodzi ryzyko prawne, natomiast wyłącza się z niego ryzyko reputacji i strategiczne.

Kategorie zdarzeń operacyjnych:

• Oszustwo wewnętrzne

• Oszustwo zewnętrzne

• Dokonywanie transakcji, dostawa, zarządzanie procesami

• Praktyka kadrowa bezpieczeństwo pracy

• Klienci, produkty, praktyki operacyjne

• Szkodzenia aktywów rzeczowych

• Zakłócenia działalności, awarie systemów

Linie biznesowe:

• Finansowanie przedsiębiorstw

• Sprzedaż i operacje spekulacyjne

• Bankowość detaliczna

• Bankowość komercyjna

• Płatności i rozliczenia

• Usługi pośrednictwa

• Zarządzanie aktywami na zlecenie

• Brokerskie usługi detaliczne

Ryzyko kapitałowe – spadek wartości aktywów banku, w wyniku, czego następuje zmniejszenie lub utrata kapitału własnego ze względu na generowanie strat ponoszonych przez bank a wynikających z różnych rodzajów ryzyka bankowego.

Ryzyko kapitałowe:

• Ryzyko gromadzenia kapitału (ryzyko pierwotne)

• Ryzyko wykorzystania kapitału (ryzyko wtórne)

Nowa umowa kapitałowa – NUK:

• FILAR I – pomiar adekwatności kapitałowej w zakresie ryzyka kredytowego, rynkowego i operacyjnego

• FILAR II – proces analizy nadzorczej, czyli zidentyfikowana oferta adekwatności kapitałowej

• FILAR III – dyscyplina rynkowa

Filar I:

• Klasyfikacja należności do grupy ekspozycji (Np. ekspozycje państwowe, detaliczne, korporacyjne, bankowe, od firm inwestycyjnych)

• Określenie wag ryzyka dla każdej ekspozycji

• Uzależnienie wag ryzyka od ratingu

• Określenie metod pomiaru i minimalnych standardów ich stosowania

Filar II:

• Nowy wymiar badania jakości zarządzania ryzykiem

• Określenie obszarów objętych szczególną oceną, czyli tych rodzajów ryzyka, których nie uwzględniono lub nie w pełni ujęto w filarze I

• Ustalenie czterech zasad, które stanowią wytyczne dla działań nadzorców

Filar III:

• Celem jest przekazywanie uczestnikom rynku informacji, które umożliwiłyby im ocenę ryzyka instytucji i jej adekwatności kapitałowej

Zakres sprawozdawczości Np. struktura kapitałowa, adekwatność kapitałowa, ryzyko kredytowe (ogólnie), ryzyko kredytowe (metoda standardowa), ryzyko kredytowe (metoda IRB), techniki ograniczania ryzyka kredytowego, sekurytyzacja, ryzyko operacyjne.

Wykład X – 14.11.2010 r.

Rachunek bankowy:

Przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku na czas oznaczony lub nieoznaczony:

• Do przechowywania jego środków pieniężnych

• Do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych

• + funkcja kredytowa

Rodzaje rachunków bankowych:

• Rachunki rozliczeniowe – w tym bieżące i pomocnicze,

• Rachunki lokat terminowych

• Rachunki oszczędnościowe, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe, rachunki terminowych lokat oszczędnościowych

• Rachunki powiernicze

Rozliczenia pieniężne za pośrednictwem banku:

• Mogą być przeprowadzane za pośrednictwem banków, jeżeli przynajmniej jedna ze stron rozliczenia (dłużnik lub wierzyciel) posiada rachunek bankowy

• Rozliczenia pieniężne przeprowadza się gotówkowo lub bezgotówkowo za pomocą papierowych lub elektronicznych nośników informacji.

Rachunki rozliczeniowe, rachunki lokat terminowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:

• Osób prawnych

• Jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, ale zdolność prawną

• Osób fizycznych prowadzących działalność zarobkową.

Rachunki oszczędnościowe, oszczędnościowo-rozliczeniowe, rachunki terminowych lokat oszczędnościowych mogą być prowadzone wyłącznie dla:

• Osób fizycznych

• Szkolnych kas oszczędnościowych

• Pracowników kas zapomogowo-pożyczkowych

Rozliczenia pieniężne:

• Uwarunkowane:

  • Akredytywa

  • Inkaso dokumentowe

• Nieuwarunkowane:

  • Czek

  • Przelew

  • Weksel

• Tradycyjne:

  • Polecenie przelewu

  • Polecenie zapłaty

  • Czeki

• Elektroniczne:

  • Home banking

  • Karty płatnicze

  • Bankowość mobilna

Rozliczenia pieniężne:

• Gotówkowe:

  • Czek gotówkowe

  • Wpłata gotówki na rachunek wierzyciela

• Bezgotówkowe:

  • Polecenie przelewu

  • Polecenie zapłaty

  • Czek rozrachunkowy

  • Karta płatnicza

  • Przelewy transgraniczne

Działalność transgeniczna – Wykonywanie przez instytucję kredytową na terytorium Polski lub przez bank krajowy na terytorium państwa goszczącego wszystkich lub niektórych czynności w zakresie wynikającym z udzielonego zezwolenia, bez uczestnictwa oddziału tej instytucji lub banku.

Rozrachunek międzybankowy - dokonywane na terenie Polski przemieszczenie środków pieniężnych w złotych lub euro, pomiędzy rachunkami banków a kontami własnymi NBP, bądź innego banku, prowadzącego rachunki banków, w celu wykonania zobowiązania powstałego z tytułu dokonania rozliczeń pieniężnych pomiędzy:

• Bankami

• Klientem banku a innymi bankami

• Klientem banku a posiadaczem rachunku w innym banku

Krajowa Izba Rozliczeniowa S.A.:

• Działalność operacyjną rozpoczęła w 1993 rok

• Misja: „wspieramy kreowanie nowoczesnej i innowacyjnej gospodarki, realizując bezpieczną i niezawodną elektroniczną wymianę informacji, w tym zakresie rozliczeń międzybakowych.”

KIR S.A. – cel:

• Zbudowanie oraz standaryzacja systemu rozliczeń międzybankowych, który objął:

  • Wymianę zleceń płatniczych

  • Ich rejestrację i ustalenie wzajemnych zobowiązań

  • Przedstawienie NBP wyników rozliczeń banków prowadzących swoją działalność na obszarze kraju.

Systemy rozliczeniowe KIR S.A.:

• Systemy przetwarzające komunikaty elektroniczne:

  • ELIXIR

  • EuroELIKSIR

• Usługi:

  • SZAFIR

  • EBPP

  • PayByNey

  • OGNIVO

  • Usługi SWIFT

ELIXIR – izba elektroniczna:

• Elektroniczny system rozliczeń międzybankowych, który działa od 1993 roku, a od lipca 2004 roku realizuje wszystkie rozliczenia międzybankowe.

• Umożliwia rozliczanie płatności detalicznych, denominowanych w złotych, takich jak: polecenie przelewu, płatności z ZUS, podatkowe, polecenie zapłaty, czeki.

• System rozrachunku netto, w którym zlecenia wystawiane do zaksięgowania na rachunkach banków są rezultatem kompensaty wzajemnych należności i zobowiązań baków, wynikających z indywidualnych zleceń klientów.

System EuroEliXIR:

• Nowoczesny i uniwersalny system rozliczeń międzybankowych obsługujący płatności zarówno krajowe, jak i paneuropejskie w euro,

• Pozwala na skrócenie czasu realizacji przelewów w euro oraz obliczenie ponoszonych przez klientów kosztów tych operacji,

• System stworzony w celu wsparcia działających w Polsce banków w spełnianiu wymogów związanych z budową Jednolitego Obszaru Płatności w Euro (SEPA)

System SZAFIR:

• System zarządzania certyfikatami kluczy publicznych, w ramach, którego KIR S.A. świadczy usługi związane z podpisem elektronicznym,

• KIR S.A. jest podmiotem, który może wydawać certyfikaty kwalifikowane, służące do weryfikowania „bezpiecznych podpisów elektronicznych” równoważnych z mocy prawa podpisom własnoręcznym

• KIR S.A. uruchomiła w 2004 roku, sieć 17 Ośrodków Rejestracji Kluczy (ORK)

Usługi SWIFT – usługi SWIFT Sernice Buremu:

• Usługa uruchomiona 1 września 2005 roku,

• Skierowana do banków i instytucji, które planują uzyskanie członkostwa w SWIFT,

• Polega na pośrednictwie Izby w elektronicznym przesyłaniu komunikatów do sieci SWIFTNet z siedziby klienta Izby przy wykorzystaniu infrastruktury teleinformatycznej KIR

System SORBNET:

• System obsługujący rachunki bankowe prowadzone w Centrali NBP, w którym przeprowadza się rozrachunki międzybankowe w złotych.

• System SORBNET realizuje krajowe płatności w złotych.

System SORBNET – EURO:

• System rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym (RTGS), obsługujący rachunki, prowadzone w Centrali NBP, w którym przeprowadza się rozrachunki międzybankowe w euro.

• System SORBNET –EURO realizuje transgraniczne i krajowe płatności w euro.

Rozrachunki z bankami zagranicznymi:

• SWIFT – Stowarzyszenie Ogólnoświatowej Międzynarodowej Telekomunikacji Finansowej

• TARGET – Transeuropejski system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym dla krajów UE

TARGET:

• Transeuropejski zautomatyzowany błyskawiczny system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym opracowany dla przeprowadzenia rozrachunków z bankami krajów UE,

• System rozliczania dużych płatności w euro, wykorzystujący krajowe systemy RTGS członków UE,

• System rozliczania transgranicznych płatności na obszarze UE.

Wykład XI – 21.12.2010 r.

Bank spółdzielczy:

• bank będący spółdzielnią

• bank działający na podstawie:

  • Ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających

  • Ustawy Prawo bankowe

  • Ustawy Prawo spółdzielcze

Bank spółdzielczy prowadzi działalność na terenie:

• Zakres terytorialny zależy od jego funduszy własnych.

• Powiatu, w którym znajduje się jego siedziba oraz na terenie powiatów, w których znajdują się jego placówki

• Województwa, w którym znajduje się siedziba oraz na terenie powiatów, w których znajdują się jego placówki, – jeżeli posiada fundusze własne większe niż 1 mln, ale niższe niż 5 mln euro

• Kraju, – jeżeli posiada fundusze własne równe lub wyższe niż równowartość, 5 mln euro.

• Większość banków spółdzielczych to banki niszowe, słabe kapitałowo, ale najbardziej liczne.

Banki spółdzielcze – mogą wykonywać następujące czynności bankowe:

• Przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub terminowych, oraz prowadzenie rachunków tych wkładów

• Prowadzenie innych rachunków bankowych

• Udzielanie kredytów

• Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych

• Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

• Udzielanie pożyczek pieniężnych

• Udzielanie kredytów i pożyczek konsumenckich

• Operacje czekowe i wekslowe

• Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu

• Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych

• Przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych

• Udzielanie i potwierdzanie poręczeń

• Wykonywanie innych czynności bankowych w imieniu i na rzecz banku zrzeszającego

Powyższe czynności bankowe, banki spółdzielcze mogą wykonywać z:

• Osobami fizycznymi zamieszkującymi lub prowadzącymi przedsiębiorstwo na terenie działania banku

• Osobami prawnymi i jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej, ale posiadającymi zdolność prawną, mającymi siedzibę lub jednostki organizacyjna na terenie działania banku spółdzielczego

• Banki spółdzielcze posiadające fundusze własne wyższe niż równowartość 1 miliona euro po uzyskaniu zezwolenia KNF mogą wykonywać czynności polegające na rozliczaniu i umarzaniu pieniądza elektronicznego

Banki spółdzielcze mogą tworzyć ZWIĄZKI REWIZYJNE określone w ustawie Prawo spółdzielcze

Związek rewizyjny:

• Przeprowadza lustracje

• Bada sprawozdania finansowe

• Prowadzi działalność szkoleniową i instruktażową

• Przekazuje wnioski z lustracji, opinię i raport biegłego rewidenta bankowi zrzeszającemu

Banki spółdzielcze są obowiązane:

• Na podstawie umowy zrzeszenia zrzeszyć się z jednym bankiem zrzeszającym:

  • Gospodarczy Bank Wielkopolski S.A. w Poznaniu

  • Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie

  • Mazowiecki Bank Regionalny S.A. w Warszawie

Bank zrzeszający – oprócz określonych w statucie czynności bankowych wynikających z Ustawy Prawo Bankowe:

• Prowadzi rachunki bieżące zrzeszonych banków spółdzielczych, na których zrzeszone banki trzymają rezerwy obowiązkowe i za pośrednictwem, których przeprowadzają rozliczenia pieniężne

• Nalicza i utrzymuje rezerwę obowiązkową na rachunku w NBP

• Prowadzi wyodrębniony rachunek, na którym deponowane są aktywa banków, stanowiące pokrycie funduszu ochrony środków gwarantowanych

• Wypełnia obowiązki informacyjne wobec NBP i BFG

• Kontroluje zgodność działalności zrzeszonych banków z uregulowaniami pranymi

Banki spółdzielcze i zrzeszające mogą należeć do KRAJOWEGO ZWIĄZKU BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH oraz do ZWIĄZKU BANKÓW POLSKICH, a także innych organizacji powołanych w celu reprezentowania wspólnych interesów gospodarczych tych banków, w szczególności wobec organów państwowych, instytucji zagranicznych i międzynarodowych.

Krajowy Związek Banków Spółdzielczych:

• Został utworzony w celu reprezentowania interesów ekonomicznych spółdzielczości bankowej, w kraju i za granicą oraz prowadzenia działań na rzecz jej rozwoju

• Członkami KZBS mogą być banki spółdzielcze, banki zrzeszające oraz związki rewizyjne

KZBS – zadania:

• Reprezentowanie banków spółdzielczych w relacjach z Parlamentem, Rządem i NBP,

• Tworzenie i dalszy rozwój systemu bankowości spółdzielczej z położeniem nacisku na wzmocnienie kapitałowe tego sektora

• Prowadzenie dialogu z innymi instytucjami funkcjonującymi w obszarze finansów i bankowości

• Tworzenie pozytywnego i nowoczesnego wizerunku spółdzielczości bankowej w Polsce

Wykład XII – 4.01.2011 r.

Bank hipoteczny:

• Pośrednik między rynkiem nieruchomości a rynkiem kapitałowym (zasada specjalizacji)

• Wyspecjalizowany w udzielaniu kredytów hipotecznych

• Refinansuje działalność na rynku kapitałowym za pomocą specjalnych papierów wartościowych

Bank hipoteczny – czynności podstawowe:

• Udzielanie kredytów zabezpieczonych hipoteką,

• Udzielanie kredytów niezabezpieczonych hipoteką, ale ściśle określonych w ustawie,

• Nabywanie wierzytelności innych banków z tytułu udzielanych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką oraz wierzytelności niezabezpieczonych hipoteką, wymienionych w ustawie,

• Emitowanie hipotecznych listów zastawnych

• Emitowanie publicznych listów zastawnych

Hipoteczny list zastawny:

• Papier wartościowy imienny lub na okaziciela,

• Podstawą emisji są wierzytelności banku hipotecznego zabezpieczone hipoteką,

• Zawiera zobowiązania banku hipotecznego wobec uprawnionego do spełnienia określonych świadczeń pieniężnych

Publiczny list zastawny:

• Papier wartościowy imienny lub na okaziciela, którego podstawą emisji są wierzytelności banku hipotecznego.

• Kredytów w części zabezpieczonej wraz z należnymi odsetkami, gwarancją lub poręczeniem wymienionych w ustawie podmiotom, Np. NBP, ESC

• Kredyty udzielone wyżej wymienionym podmiotom

• Kredytów w części zabezpieczonej wraz z należnymi odsetkami, gwarancją lub poręczeniem jednostek samorządu terytorialnego oraz kredytów udzielonych jednostkom samorządu terytorialnego

Bank hipoteczny prowadzi i przechowuje rejestr zabezpieczenia listów zastawnych:

• Do którego wpisywane są w odrębnych pozycjach wierzytelności banku hipotecznego oraz prawa i środki (określone w ustawie), stanowiące podstawę emisji listów zastawnych.

Banki hipoteczne – czynności dodatkowe:

• Przyjmowanie lokat terminowych

• Zaciąganie lokat i pożyczek

• Emitowanie obligacji

• Przechowywanie papierów wartościowych

• Nabywanie i obejmowanie akcji lub udziałów innych podmiotów

• Prowadzenie rachunków bankowych służących obsłudze projektów inwestycyjnych realizowanych z wykorzystaniem kredytów udzielonych przez bank hipoteczny

• Świadczenie usług konsultacyjno-doradczych związanych z rynkiem nieruchomości, w tym także w zakresie ustalania bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości

• Zarządzanie wierzytelnościami banku hipotecznego oraz innych banków z tytułu kredytów określonych w ustawie

Wolne środki pieniężne bank hipoteczny może przeznaczyć na:

• Lokaty w bankach posiadających fundusze własne w wysokości nie mniejszej niż 10 000 000 euro

• Nabycie wyemitowanych przez siebie listów zastawnych w celu ich zdeponowania pod nadzorem powiernika

• Nabywanie papierów wartościowych emitowanych lub gwarantowanych przez określone w ustawie podmioty

• Nabycie papierów wartościowych emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego

• Nabycie listów zastawnych emitowanych przez inne banki hipoteczne

Kontrola i nadzór nad bankami hipotecznymi:

• Przy każdym banku hipotecznym powołuje się powiernika i jego zastępcę, którzy nie mogą być pracownikami banku,

• Powiernika i jego zastępcę powołuje na okres 6 lat - na wniosek rady nadzorczej banku hipotecznego – KNF

• Powiernik i jego zastępca są niezależni i nie podlegają poleceniom organu, który ich powołał

• Zadania powiernika określa ustawa o listach zastawnych

• W zakresie nieuregulowanych ustawą nadzór nad bankami hipotecznymi wykonywany jest zgodnie z przepisami Prawa bankowego oraz przepisami o OBP mało istotne

Powiernik – zadania:

• Zobowiązania wynikające ze znajdujących się w obrocie listów zastawnych zabezpieczone są przez bank hipoteczny zgodnie z przepisami ustawy,

• Przyjęta przez bank hipoteczny bankowo-hipoteczna wartość nieruchomości ustalona zgodnie z regulaminem,

• Bank hipoteczny przestrzega ustalonych limitów,

• Sposób prowadzenia przez bank rejestru zabezpieczenia listów zastawnych odpowiada warunkom ustawy,

• Bank zapewnia wymagane ustawowo zabezpieczenie dla planowanej emisji listów zastawnych oraz kontrolę czy dokonano odpowiednich (...?)

Bankowo-hipoteczna wartość nieruchomości:

• Ustalana zgodnie z przepisami ustawy wartość, która w ocenie banku hipotecznego odzwierciedla poziom ryzyka związanego z nieruchomością jako przedmiotem zabezpieczenia kredytów udzielanych przez bank hipoteczny,

• Bankowo-hipoteczną wartość nieruchomości ustala bank hipoteczny na podstawie ekspertyzy

• Ekspertyzę bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości wykonują zgonie z przepisami ustawy oraz regulaminem banku hipotecznego:

  • bank hipoteczny

  • inne podmioty, na zlecenie banku hipotecznego, po uzgodnieniu z kredytobiorcą

Wysokość pojedynczego kredytu zabezpieczonego hipoteką nie może przekroczyć – bankowo-hipotecznej wartości nieruchomości.

Ze środków uzyskanych z emisji listów zastawnych bank hipoteczny może refinansować:

• Kredyty zabezpieczone hipoteką

• Nabyte wierzytelności innych banków z tytułu udzielonych przez nie kredytów zabezpieczonych hipoteką

• REFINANSOWANIE NIE MOŻE JEDNAK PRZEKROCZYĆ KWOTY = 60% BANKOWO-HIPOTECZNEJ WARTOŚCI NIERUCHOMOŚCI

Łączna kwota nominalnych wartości znajdujących się w obrocie listów zastawnych banku hipotecznego nie może przekroczyć 40-krotności jego funduszy własnych.