„Pojęcie działalności gospodarczej cieszy się nadmiernym zainteresowaniem naszego dzielnego ustawodawcy”.
Działalność gospodarcza – podstawowe akty prawne:
art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej;
art. 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa;
art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
art. 5a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Trzy ostatnie definicje trochę odbiegają od definicji zawartej w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.
Art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej:
„Działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły.”
Jest to definicja o charakterze ustawowym, która określa 3 charakterystyczne cechy działalności gospodarczej, mianowicie jest to działalność zarobkowa, wykonywana w sposób zorganizowany
i ciągły. Pojęcie działalności zawodowej - regulacja dodana i obowiązująca od 1.1.2005 ; jest to działalność wykonywana w zakresie wolnych zawodów (np. art. 88 KSH1); działalność wykonywana
w formie indywidualnej.
Działalność gospodarcza – cechy charakterystyczne:
Charakter zarobkowy – 2 płaszczyzny:
pryzmat dochodowości – kryterium o charakterze obiektywnym, ale nie absolutnym; dochód zależy od szeregu przesłanek, które można określić jako przesłanki obiektywne (tj. niezależne od przedsiębiorcy, jak np. kryzys, inflacja, zmiana kursu walut, bezrobocie) bądź jako przesłanki subiektywne (np. brak umiejętności przedsiębiorcy);
pryzmat rachunku ekonomicznego – działalność gospodarcza musi być rozpatrywana przez uwzględnienie kosztów i dochodów.
Charakter ciągły:
Trwałość – czyli stabilizacja prawno-organizacyjna; teoretyczne poczucie pewności; ustawodawca nie powinien się miotać pomiędzy różnymi regulacjami, które spowodowane są zmianami koniunkturalnymi;
czasowość rozpatrywana poprzez pryzmat czasookresu funkcjonowania – jest to kryterium bardziej teoretycznie niż praktyczne; pojawia się pytanie, ile musi trwać działalność, by spełniała to kryterium; wg dra Malinowskiego nawet czynność jednorazowa spełnia kryteria działalności gospodarczej; na ten temat pojawiają się różne poglądy w literaturze przedmiotu (gdyż jak wspomniano jest to kryterium dogmatyczne); przyjęcie, iż czynność jednorazowa, w ramach zarejestrowanej działalności, nie jest działalnością gospodarczą, jest nielogiczne, gdyż gdyby nie była to działalność gospodarcza to jak ją potem rozpatrywać w kwestiach np. odpowiedzialności
za wykonanie zobowiązania – czy dany podmiot był przedsiębiorcą czy nie?
Charakter zorganizowany – rozpatrywany poprzez 3 pryzmaty; kryterium to dotyczy pewnych wymogów formalnoprawnych, które przedsiębiorca musi spełnić, by prowadzić daną działalność:
kapitał – istnieją pewne rodzaje działalności, co do których ustawodawca zakłada zgromadzenie pewnego kapitału;
forma – potencjalny przedsiębiorca może co do zasady wybrać, w jakiej formie chce prowadzić działalność (kryterium zorganizowane pod kątem prawnym – np. w ustawie prawo bankowe ustawodawca przewiduje tylko 3 formy banków);
decyzja (kryterium decyzyjne) – decyzja zezwalająca organu administracyjnego
na prowadzenie danej działalności (np. koncesje, kontyngenty, zezwolenia).
Swoboda działalności gospodarczej:
art. 6 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej;
art. 22 Konstytucji RP.
Zasada swobody działalności gospodarczej nie ma charakteru bezwzględnego.
Art. 6 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (definicja legalna swobody działalności gospodarczej):
„Podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa.”
Norma ta oznacza zakaz dyskryminacji ze względu na formę prawną i strukturę własności.
4 płaszczyzny swobody działalności gospodarczej:
Wybór formy – teoretyczna możliwość wyboru formy organizacyjno-prawnej prowadzenia działalności gospodarczej (możliwość teoretyczna, gdyż normy prawne określają rodzaje form prowadzenia działalności gospodarczej);
Wybór działalności – formalna czy też teoretyczna możliwość wyboru; w praktyce –
do niektórych rodzajów działalności gospodarczej wymagane są pewne kwalifikacje (poświadczone papierkiem), kapitał czy pewne warunki organizacyjno-techniczne,
np. zaplecze techniczne, zgoda organu państwowego; przy rejestrowaniu działalności można wybrać nie tylko rodzaj działalności wymieniony w PKD2; przy rejestrowaniu można wpisać dowolną działalność, ale należy pamiętać o ewentualnym przyszłym obowiązku uzyskania zezwolenia na prowadzenie takiej działalności, jeśli istnieją dodatkowe wymagania;
Wybór kontrahenta – wybór ten nie jest w pełni swobodny i wolny, gdyż jest określony bardziej przez kryterium dochodowe i kryterium rachunku ekonomicznego;
Swoboda kontraktowa – nawiązuje do zasady swobody umów w KC wymagane jest, by czynność nie była sprzeczna z prawem, zasadami współżycia społecznego oraz właściwością danego stosunku.
Art. 22 Konstytucja RP:
„Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy
i tylko ze względu na ważny interes publiczny.”
przesłanki wynikające z art. 22 Konstytucji RP są łączne (kumulatywne); są to zwroty
o charakterze ostrym i nieostrym (regulacja mieszana);
przesłanka regulacji w drodze ustawowej – ustawa gwarantuje prawu stabilizację, a proces legislacyjny zapobiega pochopnym decyzjom;
przesłanka ważnego interesu publicznego – przesłanka nieostra; decydują o tym przesłanki aksjologiczne, społeczne.
Rodzaje ograniczeń swobody działalności gospodarczej:
ustawa, ważny interes publiczny;
działalność regulowana (reglamentowana);
akty zezwalające (decyzja – zbiorcza nazwa, zezwolenie – dotyczy kilkudziesięciu rodzajów działalności gospodarczej, koncesja, licencja, kontyngent) oraz akty dookreślające (forma prawna, kapitał).
Zezwolenie i licencja – są to najpowszechniejsze akty zezwalające w prawie gospodarczym. Kontyngent – regulowany przez prawo międzynarodowe; zmarginalizowane znaczenie od momentu członkowstwa Rzeczpospolitej Polskiej w UE;.
Akty ograniczające swobodę działalności gospodarczej – koncesja:
Art. 46 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej - katalog rodzajów działalności gospodarczej wymagających koncesji (ulega on stopniowemu ograniczeniu):
„Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie:
1) poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych;
2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią
o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym;
3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią;
4) ochrony osób i mienia;
5) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych;
6) przewozów lotniczych;
7) prowadzenia kasyna gry.”
Koncesja – najważniejsza forma/kwestia reglamentacyjna państwa; dziedziny te podlegają reglamentacji w formie koncesji, gdyż dotyczą strategicznych bądź quasi-strategicznych interesów państwa, co wynika m.in. z tego, że
zabezpieczają interesy państwa /jego bezpieczeństwo/;
kiedyś państwo miało monopol w tych dziedzinach;
państwo uzyskuje wpływy z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i z opłaty skarbowej za udzielenie i utrzymanie koncesji;
są to działalności „nakładochłonne” (a więc stopa zwrotu jest posunięta w czasie).
Rodzaje działalności gospodarczej wymagające koncesji – egzamin
Koncesja:
forma prawna – decyzja;
organ – minister właściwy ze względu na przedmiot działalności gospodarczej koncesji; 3 przykłady wyjątków:
rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych (z wyjątkiem programów publicznej radiofonii i telewizji) – Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (KRRiT);
poszukiwanie, rozpoznawanie, wydobywanie kopalin – marszałek, starostwa – ewenement w zakresie koncesji (regulowane przez prawo geologiczne
i górnicze);
przewozy lotnicze – Prezes Urzędy Lotnictwa Cywilnego (ustawa prawo lotnicze) – wyjątek: lokalne przewozy lotnicze.
Koncesja udzielana jest na wniosek.
Art. 88 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych
Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego.↩