Poszczególne źródła jst: źródła własne, subwencje i dotacje.
Art. 7 – subwencja ogólna – to podstawowa subwencja, która uzupełnia źródła własne jst; wsparcie to nie łamie zasady autonomii finansowej jst; subwencja składa się z 3 części:
Oświatowej;
Wyrównawczej;
Równoważącej (gmina i powiat) – ona opiera się na zupełnie innej zasadzie; bogate jst płacą tzw. „janosikowe” – określoną kwotę, z której wypłaca się uboższym jst kwoty równoważące – nie tylko budżet państwa jest obciążony wsparciem finansowym (jest to za pośrednictwem budżetu państwa, ale nie tyko on jest obciążany); województwo opolskie: Gogolin, Dobrzeń Wielki, Opole i Kędzierzyn-Koźle płacą „janosikowe”;
Regionalnej (województwo).
Subwencja – przeznaczenie – art. 7 ust. 3 – decyduje organ stanowiący (rada gminy, rada miasta) nie jest to tak jak z dotacją, która idzie na określony cel (np. muzeum). Nie do końca to odnosi się do części oświatowej, gdyż większość idzie na wynagrodzenia nauczycieli i ich pochodne.
Byłoby super, gdyby dochody własne i subwencje wystarczały na zadania własne i zlecone. Ale niestety...
I tu wkracza art. 8 – dotacje subwencje są, ale dotacje mogą być, ale nie muszą jst nie mają roszczeń dotyczących dotacji (nie ma takiej ochrony); ustęp 1 pkt 1-5 – zadania (także zadania własne sugestia, że nawet dochody własne i subwencje nie wystarczają na zadania własne; szczególnie
w gminach wiejskich); w subwencjach oświatowych – dostaje się kwotę na ucznia, nie na szkołę (dlatego zamyka się placówki z małą liczba uczniów wójt nie ma wyboru); ustęp 2 – nieszczęście powiatu stoją na tych nieszczęsnych dotacjach; dotacje sprawdziły się w gminach, ale nie
w powiatach.
Rozdział 3 – Zasady ustalania i gromadzenia dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego
Art. 9 i 10 – omówione ostatnio.
Art. 11 – 18 – regulacja sposób rozdziału i przekazywania środków (to, że się płaci opłatę skarbową
w urzędzie skarbowym albo inkasentowi, nie znaczy, że nie idzie to do gminy, np. inkasentem jest sołtys przy podatkach od nieruchomości w stosunku do osób fizycznych).
Art. 11 – sposób przekazywania pieniędzy; rachunek właściwej jednostki; termin – 14 dni.
Art. 14 – sposoby zapłaty (istotne znaczenia ma np. siedziba sądu przy opłacie za pełnomocnictwo).
Art. 15 – podobne rozwiązanie przy spadkach i darowiznach; kto zyskuje? Jaka gmina? Wskazuje się na szereg przesłanek.
Art. 16 – podatek od czynności prawnych – podobna regulacja.
Art. 18 – rozdzielenie na wierzyciela materialnego i formalnego ; wiec kto udziela ulg? Ustęp 2 – wójt, który daje lekką ręką ulgi i zwolnienia, pozbawia się dochodów i musi znaleźć dodatkowe środki na wydatki, które ponosi (musi uwzględniać także swój interes, nie tylko podmiotu); więc wierzyciel formalny nie może robić, co chce, gdyż materialny cierpi.
Rozdział 4 – Zasady ustalania subwencji ogólnej i wpłat dla jednostek samorządu terytorialnego
(omówienie na przykładzie gminy)
Art. 19 – wskazanie na ustawę budżetową.
Art. 20 – podział dochodów jst na: dochody własne – subwencja ogólna – dotacja; Subwencja: oświatowa, wyrównawcza i równoważąca; Część wyrównawcza dzieli się na ogólną i uzupełniającą (art. 20 ust 2). Nie każda gmina dostaje subwencję we wszystkich 3 częściach (na pewno dostaje oświatową – kwotę podstawową otrzymuje gmina z ustępu 2 jest jeden wskaźnik GG (jest to średnia krajowa), a G jest tyle, ile jest gmin. Gdy G=0,92 GG (92 % żeby nie dawać patologicznego 100 % - po co pracować, jak dają wszystko za darmo,) gmina dostaje kwotę podstawową. Jest to warunek wstępny i konieczny. Ustęp 3-5 – wskazanie, jak się liczy wskaźniki (można je sobie darować); ustawodawca komplikuje sobie życie – im wskaźnik jest niższy, tym wyższa kwota. Ustęp 6 – drugi krok odnalezienie się w jednym z 3 przedziałów: do 40 %, 40 % – 75% i 75 % – 92 % (od tego zależy wysokość).
Przykład obliczania:
0,40 GG liczba mieszkańców gminy * [99% (GG-G) + 0,41 GG]
Kwota uzupełniająca – warunki kwalifikujące – gęstość zaludnienia w gminie < gęstość zaludnienia
w kraju i w ustępie 9 – gdy G > 150 % GG, to nie otrzymuje kwoty uzupełniającej (są to warunki wstępne łączne).
Jak liczyć kwotę uzupełniająca - ustęp 8 – 17% GG * Liczba mieszkańców gminy * [(średnia gęstość zaludnienia w kraju – gęstość zaludnienia w gminie) / średnia gęstość zaludnienia w kraju].
Podobne rozwiązanie, jeśli chodzi o powiat – art. 22 – tylko tam jest wskaźnik P i PP; ciekawostka – wyrównuje się tylko do 90 %; kwota uzupełniająca – kryterium stopy bezrobocia (nie gęstość zaludnienia); ustęp 8 – obliczanie wskaźnika przy kwocie uzupełniającej.
Województwo – wskaźniki W i WW; tylko 72 %; kwota uzupełniająca – liczba mieszkańców poniżej
3 mln (art. 24).
Art. 29, 30 i 31 – wstęp do zagadnień związanych z częścią równoważącą (regionalną); gminy bogatsze finansują gminy biedniejsze (art. 29); ta cześć finansowana jest przez samorządy samodzielnie; im wyższa różnica miedzy G i GG, tym wyższa wpłata.
Art. 21 i 21a – część równoważąca w wysokości kwoty wpłacanej w trybie art. 29 („janosikowe”)
i wpływy z art. 20 ust. 9 (to, co zostaje z wyrównawczej). Sposób w art. 21a ust. 2 – „apogeum szaleństwa ustawodawcy”.
Art. 23a – „szaleństwo trwa” (mierzą drogi powiatowe, żeby dostać pieniądze).
Apogeum to jest jednak art. 25 – część regionalna (tego się nie uczyć, tylko wiedzieć, że jest).
Art. 28 – część oświatowa; ten przepis można przetrawić; jak się ją dzieli? Dysponuje nią Minister właściwy do spraw oświaty w formie rozporządzenia; wg innych ustaw – liczy się liczba dusz, a nie zadania szkoły.
Rozdział 5 – Zasady i tryb przekazywania części subwencji ogólnej – można sobie odpuścić; tylko trzeba pamiętać – subwencje są przekazywane w transzach – co miesiąc 1/12; tylko w lutym przychodzi 2/13 części wyrównawczej (art. 33 ust. 3) chodzi o trzynastki dla nauczycieli.
Rozdział 7 – Dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego
Art. 42 – dotacje (trzeci filar dochodów jst); zadanie objęte kontraktem wojewódzkim; poza tym m.in. na placówki oświatowe, ustęp 2 pkt 3, 5, ustęp 3.
Art. 43 ust. 2 – mecenat państwa w zakresie kultury – tak wzniośle; fikcja, bo nakłady na kulturę są bardzo niskie.
EGZAMIN – porównaj subwencję i dotację (podstawa, tryb przekazywania – procentowo/kwotowo, cele, fakultatywność/obligatoryjność, samodzielność dysponowania, różnice i podobieństwa).
Art. 46 – często spotykana praktyka; trzeba tego przypilnować w porozumieniu.
Art. 47 – dotacje jst dla innych jst celem finansowania realizowania zadań.
Art. 49 – kwestia ta pojawiała się przy kazusie o izbach rolniczych.
Art. 50 i 50a – organ stanowiący jst.
USTAWA O NARODOWYM BANKU POLSKIM
Wchodzimy w działkę prawa bankowego; przewaga nad finansami publicznymi – można na tym nieźle zarobić. Niestety – rynek dużych banków jest już zajęty.
Najważniejsze zagadnienia – art. 3 – kalka z TfUE; cel podstawowy – stabilny poziom cen (inflacja stabilna [tj. pełzająca] – do 2 %); jest to w ustawie nieokreślone, żeby NBP mógł w formie uchwał określać corocznie stabilny poziom cen.
Pierwszy bank centralny – Bank Anglii (Henryk VIII); w Polsce – Ksawery Franciszek Drucki-Lubecki – Bank Polski w roku 1828.
Jednocześnie wspieranie polityki gospodarczej rządu (to także wynika z podziału w traktacie) – cele są co prawda dwa, ale tylko jeden jest naczelny i najważniejszy.
Na razie prezesi NBP są bez zarzutu – a ministrowie finansów byli różni. NBP ucierpi, gdy wstąpimy do strefy euro.