SYSTEM BEZPIECZEŃSTWA

A SYSTEM OBRONNOŚCI

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

dr hab. inż. Andrzej Gałecki,

prof. UZ

2

ZAGADNIENIA

Wstęp
1. System bezpieczeństwa państwa
2. System obronności państwa
3. Obrona narodowa
4. Charakterystyka systemu obronności

Rzeczypospolitej Polskiej

5. Organa systemu dowodzenia Sił Zbrojnych

RP

6. Zasadnicze zadania w gotowości obronnej

państwa

Wnioski

3

LITERATURA

• J. Michniak, Dowodzenie i łączność,

AON, Warszawa 2005

• S. Piotrowski, Dowodzenie

operacyjne, AON, Warszawa 1994

• J. Kręcikij, Współczesne kierowanie

wojskami. Proces dowodzenia, AON,
Warszawa 2002

• Praca pod red. J. Kręcikija i J.

Wołejszę, Podstawy dowodzenia,
AON, Warszawa 2007.

4

SYSTEM

Z greckiego systema – skoordynowany układ

elementów, zbiór tworzący pewną całość

uwarunkowaną stałym logicznym

uporządkowaniem jego części składowych,

koncepcja.
P. Sienkiewicz – każdy złożony obiekt

wyróżniony z badanej rzeczywistości,

stanowiący całość tworzoną przez zbiór

obiektów elementarnych (elementów) i

powiązań między nimi

1

.

s = {m,r}

1

P. Sienkiewicz, Inżynieria systemów, Warszawa 1983, s. 27.

5

SYSTEM

BEZPIECZEŃSTWA PAŃSTWA

Skoordynowany wewnętrznie zbiór

elementów organizacyjnych, ludzkich i
materiałowych, ukierunkowanych na
przeciwdziałanie wszelkim zagrożeniom
państwa, a w szczególności
politycznym, gospodarczym,
psychospołecznym, ekologicznym
i militarnym.

6

PODSYSTEM KIEROWANIA

BEZPIECZEŃSTWEM NARODOWYM

Podsystem kierowania tworzą organy

władzy publicznej i kierownicy jednostek
organizacyjnych, które wykonują zadania
związane z bezpieczeństwem narodowym
oraz organy dowodzenia Sił Zbrojnych RP.

Szczególna rola w kierowaniu

bezpieczeństwem narodowym przypada
Parlamentowi, Prezydentowi
Rzeczypospolitej Polskiej i Radzie Ministrów.

1

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

7

ZADANIA PODSYSTEMU

KIEROWANIA BEZPIECZEŃSTWEM

NARODOWYM

Naczelnym zadaniem

podsystemu kierowania jest
zapewnienie ciągłości podejmowania
decyzji i działań w celu utrzymania
bezpieczeństwa narodowego.

1

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

8

ZADANIA PODSYSTEMU

KIEROWANIA BEZPIECZEŃSTWEM

NARODOWYM

Realizuje ponadto przedsięwzięcia związane z:

• monitorowaniem źródeł, rodzajów, kierunków i

skali zagrożeń;

• zapobieganiem powstawaniu zagrożeń

bezpieczeństwa narodowego na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej granicami;

• zapobieganiem skutkom tych zagrożeń oraz ich

usuwaniem, a także kierowaniem obroną
narodową.

1

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

9

PODSYSTEMY WYKONAWCZE

Podsystemy wykonawcze tworzą siły i środki
pozostające we właściwościach ministrów
kierujących działami administracji rządowej,
centralnych organów administracji rządowej,
wojewodów, organów samorządu
terytorialnego oraz innych podmiotów
odpowiedzialnych za realizacje ustawowo
określonych zadań w zakresie
bezpieczeństwa narodowego.

1

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

10

ZADANIA PODSYSTEMÓW

WYKONAWCZYCH

Podstawowym zadaniem podsystemów
wykonawczych jest wczesne rozpoznawanie
wyzwań i zapobieganie zagrożeniom
bezpieczeństwa kraju, a w razie ich
wystąpienia - przeciwdziałanie negatywnym
następstwom.
Równie istotnym zadaniem tych służb jest
zwiększanie potencjału państwa i jego
zdolności do realizacji interesów narodowych.

1

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

11

SŁUŻBY SPECJALNE

Wywiadowcze i kontrwywiadowcze zadania

służb specjalnych dotyczą rozpoznania i

przeciwdziałania zjawiskom zewnętrznym oraz

wewnętrznym, które zagrażają interesom kraju.
Podstawowa rola służb specjalnych polega

na uzyskiwaniu, analizowaniu, przetwarzaniu i

przekazywaniu właściwym organom informacji,

które mogą mieć istotne znaczenie dla

bezpieczeństwa państwa we wszystkich

wymiarach, jak również na wyprzedzającym

informowaniu o potencjalnych

i istniejących zagrożeniach dla kraju.

1

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

12

SŁUŻBY SPECJALNE

Szczególnej uwadze podlega

• zapobieganie i przeciwdziałanie

terroryzmowi,

• ochrona zdolności obronnych i ekonomicznych

kraju,

• eliminowanie bądź zmniejszanie ryzyka

zakłócenia bezpieczeństwa wewnętrznego i
porządku konstytucyjnego oraz korupcji,

• przeciwdziałanie niepożądanym działaniom

obcych służb specjalnych.

1

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

13

SIŁY ZBROJNE

Siły Zbrojne RP współuczestniczą w

stabilizowaniu sytuacji międzynarodowej.
Pozostają one w gotowości do udziału

, w wielonarodowych połączonych operacjach

stabilizacyjnych pokojowych oraz

humanitarnych poza terytorium kraju.
W celu skutecznego wykonywania tego

typu zadań powinny one posiadać zdolności

operacyjne, które pozwolą na znaczący udział

w operacjach reagowania kryzysowego

prowadzonych przez NATO i UE oraz wsparcie

tego typu operacji organizowanych przez ONZ.

1

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

14

INNE ZADANIA SIŁ ZBROJNYCH

Istotnym zadaniem Sił Zbrojnych RP

jest również wspieranie pozostałych

organów państwa w celu zapewnienia

bezpieczeństwa wewnętrznego Polski

i udzielanie niezbędnej pomocy

wojskowej właściwym instytucjom i

służbom rządowym oraz samorządowym,

organizacjom cywilnym i społeczeństwu

w reagowaniu na zagrożenia.

1

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

15

INNE ZADANIA SIŁ ZBROJNYCH

Utrzymują gotowość do prowadzenia -

samodzielnie bądź we współpracy z innymi

organami i służbami państwowymi - operacji

poszukiwawczo-ratowniczych.
Uczestniczą w narodowym systemie

zarządzania kryzysowego, stale rozwijając

swą zdolność do udzielania pomocy

odpowiednim organom administracji

publicznej oraz społeczeństwu w wypadku

klęsk żywiołowych, katastrof

spowodowanych przez człowieka i zagrożeń

terrorystycznych.

1

Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2007 r.

16

SYSTEM OBRONNOŚCI PAŃSTWA

Skoordynowany wewnętrznie zbiór

elementów organizacyjnych, ludzkich i
materiałowych, wzajemnie
powiązanych
i działających na rzecz obrony
państwa.

Źródło: Słownik terminów z zakresu bezpieczeństwa narodowego, AON,

Warszawa 2002, s. 143.

17

SYSTEM OBRONNY

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Stanowią elementy potencjału
obronnego własnego i ewentualnie
sojuszniczego połączone celem
politycznym, zapewniającym historyczne
uwarunkowaną suwerenność i
niepodległość narodu polskiego, jego
prawa do integralności terytorialnej i
nienaruszalności granic państwa

1

.

1

K. Nożko, Sztuka tworzenia przewagi w systemie obronnym RP, Bellona, Warszawa

1994, s.16.

18

SYSTEM OBRONNOŚCI

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

System obronności Rzeczypospolitej

Polskiej (system obrony narodowej) to
całość sił i środków przeznaczanych
przez państwo do realizacji zadań w
dziedzinie obronności, odpowiednio do
tych zadań zorganizowanych,
utrzymywanych i przygotowywanych.

1

www.wsiz.wroc.pl/ftp/materialy/Klodkowski_Jerzy

.

19

STRUKTURA

SYSTEMU OBRONNOŚCI RP

System obronności (obrony narodowej) RP
składa się z trzech podsystemów
(elementów):

• podsystemu kierowania (organów

kierowania obronnością),

• podsystemu militarnego (Sił Zbrojnych RP),
• podsystemu pozamilitarnego

(pozamilitarnych ogniw obronnych).

1

www.wsiz.wroc.pl/ftp/materialy/Klodkowski_Jerzy

.

20

SYSTEM OBRONNOŚCI RP

System obronności bazuje na całym

potencjale narodowym Rzeczypospolitej
Polskiej i jest ściśle sprzężony z
sojuszniczym systemem
bezpieczeństwa NATO, zwłaszcza
w wymiarze militarnym.

21

PODSYSTEM KIEROWANIA

Podsystem kierowania obronnością

(organy kierowania obronnością) - to
wszystkie organy kierowania
odpowiadające za realizację zadań
obronnych, powiązane informacyjnie i
pozostające w ustanowionych prawnie
relacjach kompetencyjnych, wraz
z ich aparatem wykonawczym.

22

PODSYSTEM KIEROWANIA

• Podsystem ten jest przygotowany do

odpowiedniego rozwinięcia na czas
zewnętrznego zagrożenia
bezpieczeństwa państwa i wojny;

• Naczelnymi organami kierowania

obronnością są Prezydent
Rzeczypospolitej Polskiej i Rada
Ministrów - jako organy sprawujące
władzę wykonawczą.

23

POKOJOWE KIEROWANIE

OBRONNOŚCIĄ

• Sprawuje Rada Ministrów, współdziałając z

Prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej;

• Całością sił zbrojnych, włącznie z

żołnierzami i jednostkami organizacyjnymi
wydzielonymi już w czasie pokoju do
struktur sojuszniczych NATO, kieruje
Minister Obrony Narodowej,
w którego imieniu dowództwo nad nimi
sprawuje szef Sztabu Generalnego WP.

24

PODSYSTEM MILITARNY

• Jest podstawowym, wyspecjalizowanym

i specjalnie dla potrzeb obronnych
utrzymywanym elementem systemu
obronności państwa.

• Służy ochronie niepodległości

Rzeczypospolitej Polskiej i
niepodzielności jej terytorium oraz
zapewnieniu bezpieczeństwa i
nienaruszalności jej granic.

25

PODSYSTEM POZAMILITARNY

• Dzieli się na trzy ogniwa:
• informacyjne,
• ochronne,
• gospodarcze.

26

INFORMACYJNE OGNIWA SYSTEMU

OBRONNOŚCI

Realizują zadania mające na celu

ochronę i propagowanie polskich
interesów na arenie międzynarodowej,
informacyjne osłabianie przeciwnika
oraz umacnianie woli, morale,
determinacji obronnej i wytrwałości
własnego społeczeństwa w warunkach
wojennych.

1

www.wsiz.wroc.pl/ftp/materialy/Klodkowski_Jerzy

.

27

OCHRONNE OGNIWA

SYSTEMU OBRONNOŚCI

Mają na celu zapewnienie warunków

bezpiecznego funkcjonowania struktur
państwa oraz ochronę ludności i
majątku narodowego przed skutkami
zbrojnych
i niezbrojnych oddziaływań
kryzysowych
i wojennych.

1

www.wsiz.wroc.pl/ftp/materialy/Klodkowski_Jerzy

.

28

GOSPODARCZE OGNIWA

SYSTEMU OBRONNOŚCI

Mają na celu zapewnienie

materialnych podstaw realizacji zadań
obronnych oraz przetrwania ludności w
nadzwyczajnych warunkach kryzysu i
wojny.

1

www.wsiz.wroc.pl/ftp/materialy/Klodkowski_Jerzy

.

29

ORGANA SYSTEMU DOWODZENIA

Zasadniczymi organami systemu
dowodzenia SZ RP w czasie pokoju są:

• • Sztab Generalny WP;
• • Dowództwo Operacyjne;
• • dowództwa rodzajów sił zbrojnych;
• • Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych;
• • Dowództwo Wojsk Specjalnych;
• • Dowództwo Garnizonu Warszawa

1

.

1

A. Brzoza, Prezentacje eksperckie: stan obecny Sił Zbrojnych RP.

30

STANY GOTOWOŚCI BOJOWEJ

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów
z września 2004 roku w sprawie gotowości
obronnej państwa obowiązują trzy stany tej
gotowości :

• stan stałej gotowości obronnej państwa;
• stan gotowości obronnej państwa czasu

kryzysu;

• stan gotowości obronnej państwa czasu

wojny

1

.

31

STANY GOTOWOŚCI BOJOWEJ

1

A. Brzoza, Prezentacje eksperckie: stan obecny Sił Zbrojnych RP.

32

ZASADNICZE ZADANIA W STAŁEJ

GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA

Administracja rządowa i samorządowa

Utrzymanie w sprawności

systemu obronnego państwa

Opracowanie planów

operacyjnych funkcjonowania

centralnych organów

administracji rządowej,

województw, powiatów i gmin

33

ZASADNICZE ZADANIA W STAŁEJ

GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej

Ochrona niepodległości

państwa

Zapewnienie bezpieczeństwa

i nienaruszalności granic

Udział w akcjach likwidacji

zagrożeń pozamilitarnych

Osiąganie wyższych stanów

gotowości bojowej

34

ZASADNICZE ZADANIA W

GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA

CZASU KRYZYSU

Administracja rządowa i samorządowa

Utrzymanie wybranych

elementów systemu

kierowania obroną państwa

Realizacja planów

operacyjnych funkcjonowania

centralnych organów

administracji rządowej,

województw, powiatów i gmin

35

ZASADNICZE ZADANIA W

GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA

CZASU KRYZYSU

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej

Osiągnięcie przez wybrane

siły i środki SZ RP gotowości

do osłony strategicznej

Rozpoczęcie mobilizacyjnego

rozwinięcia

36

ZASADNICZE ZADANIA W

GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA

CZASU WOJNY

Administracja rządowa i samorządowa

Uruchomienie systemu

kierowania obroną państwa

Przekazanie organom

wojskowym kompetencji

organów władzy publicznej

w strefie bezpośrednich

działań wojennych

37

ZASADNICZE ZADANIA W

GOTOWOŚCI OBRONNEJ PAŃSTWA

CZASU WOJNY

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej

Mobilizacyjne i operacyjne

rozwinięcie

Osiągnięcie zdolności do

obrony militarnej państwa

Prowadzenie operacji

obronnej

38

WNIOSKI

1.

W projekcie programu rozwoju sił zbrojnych
zakłada się dodanie do obecnych organów
dowodzenia jeszcze jednego, nadrzędnego
wojskowego szczebla centralnego w
postaci tzw. szefa obrony.

2.

Prof. Koziej określa ten zamiar
podwyższeniem i wysmukleniem
„organizacyjnego komina systemu
dowodzenia”.

39

WNIOSKI

3. Zdaniem tego samego autora,

podporządkowując Sztab Generalny
szefowi obrony, czyli zabierając go z
podporządkowania ministrowi obrony,
pozbawia się ministra
merytorycznego instrumentu nadzoru
nad działalnością tegoż szefa obrony.

40

Dziękuję za uwagę