Diagnostyka

Diagnostyka

neurokinezjologiczna wg.

neurokinezjologiczna wg.

Vojty

Vojty

Badanie i ocena reakcji posturalnych

Badanie i ocena reakcji posturalnych

Jacek A. Pietrzyk

AWF Kraków 2012

Neurokinezjologiczna

Neurokinezjologiczna

kompleksowa diagnostyka

kompleksowa diagnostyka

niemowląt

niemowląt

Diagnostyka jest procesem 3 etapowym

Diagnostyka jest procesem 3 etapowym

1.

1.

Obserwacja spontanicznego zachowania się

Obserwacja spontanicznego zachowania się

2.

2.

Badanie odruchów prymitywnych

Badanie odruchów prymitywnych

3. Sprawdzanie reaktywności posturalnej

3 grupy: skórne,

3 grupy: skórne,

wyprostne i ustno-

wyprostne i ustno-

twarzowe

twarzowe

Zestawienie odruchów

Zestawienie odruchów

prymitywnych wg

prymitywnych wg

Sadowskiej

Sadowskiej

(1)

(1)

Zestawienie odruchów

Zestawienie odruchów

prymitywnych wg

prymitywnych wg

Sadowskiej

Sadowskiej

(2)

(2)

Odruchy toniczne wyprostne

Odruchy toniczne wyprostne

Intensywność/patologia

Intensywność/patologia

Zestawienie odruchów

Zestawienie odruchów

prymitywnych wg

prymitywnych wg

Sadowskiej

Sadowskiej

(3)

(3)

Odruchy toniczne

Odruchy toniczne

wyprostne

wyprostne

Zestawienie odruchów

Zestawienie odruchów

prymitywnych wg

prymitywnych wg

Sadowskiej

Sadowskiej

(4)

(4)

UWAGA: Osłabienie lub nieobecność każdego z wymienionych odruchów

UWAGA: Osłabienie lub nieobecność każdego z wymienionych odruchów

w okresie fizjologicznego ich wystepowania nasuwa podejrzenie p a t o l o

w okresie fizjologicznego ich wystepowania nasuwa podejrzenie p a t o l o

g i i !

g i i !

Pomocnicze reakcje ułożeniowe

Pomocnicze reakcje ułożeniowe

Diagnostyka

Diagnostyka

neurokinezjologiczna

neurokinezjologiczna

•

Sama tylko obserwacja spontanicznego zachowania

Sama tylko obserwacja spontanicznego zachowania

niemowlęcia ani ocena odruchów prymitywnych nie

niemowlęcia ani ocena odruchów prymitywnych nie

wystarczają dla ustalenia diagnozy, a w ten sposób

wystarczają dla ustalenia diagnozy, a w ten sposób

oceniony wiek rozwojowy jest zbyt mało dokładny

oceniony wiek rozwojowy jest zbyt mało dokładny

.

•

Kinezjoiogiczna diagnostyka według Vojty

Kinezjoiogiczna diagnostyka według Vojty

ocenia

ocenia

zdolność OUN do szybkiego, natychmiastowego

zdolność OUN do szybkiego, natychmiastowego

i adekwatnego reagowania na zmianę ułożenia ciała.

i adekwatnego reagowania na zmianę ułożenia ciała.

Jest to metoda diagnostyczna od dawna uważana

Jest to metoda diagnostyczna od dawna uważana

za wystandaryzowaną metodę oceny reaktywności

za wystandaryzowaną metodę oceny reaktywności

posturalnej.

posturalnej.

• Wykorzystuje ona 7 kolejno badanych reakcji ułoże-

niowych niemowlęcia, znanych w neurologii i

szczegółowo opisanych

Dziecko „ryzyka

Dziecko „ryzyka

symptomatycznego"

symptomatycznego"

„Dziecko ryzyka symptomatycznego" zostało po raz

pierwszy zdefiniowane przez Vojtę (1988) oraz

Bauera (1985) i określone jako stan niestabilny i

przejściowy charakteryzujący się objawami:

•

nieprawidłowej motoryki spontanicznej z ubóstwem

nieprawidłowej motoryki spontanicznej z ubóstwem

lub stereotypią wzorów motorycznych,

lub stereotypią wzorów motorycznych,

•

zaburzeniem automatyzmów sterowania położeniem

zaburzeniem automatyzmów sterowania położeniem

ciała w przestrzeni,

ciała w przestrzeni,

widocznych w nieprawidłowych reakcjach

widocznych w nieprawidłowych reakcjach

ułożeniowych,

ułożeniowych,

•

wzmożeniem lub osłabieniem odruchów

wzmożeniem lub osłabieniem odruchów

prymitywnych.

prymitywnych.

Zaburzenie ośrodkowej

Zaburzenie ośrodkowej

koordynacji nerwowej (ZOKN)

koordynacji nerwowej (ZOKN)

Zaburzenie ośrodkowej koordynacji

nerwowej

jest tymczasową objawową (symptomatyczną)

diagnozą, której przyczynę należy wyjaśnić.

Może być ona wyrazem:

•

dysharmonijnego dojrzewania

dysharmonijnego dojrzewania

nieuszkodzonego mózgu, albo

nieuszkodzonego mózgu, albo

•

uszkodzenia anatomiczno-strukturalnego

uszkodzenia anatomiczno-strukturalnego

mózgowia, albo

mózgowia, albo

•

ciężkich zaburzeń procesów metaboliczno-

ciężkich zaburzeń procesów metaboliczno-

hormonainych

hormonainych

Reakcje posturalne

Reakcje posturalne

Dla oceny diagnostycznej dziecka

Dla oceny diagnostycznej dziecka

według Vojty konieczne jest

według Vojty konieczne jest

wykonanie wszystkich 7 reakcji w

wykonanie wszystkich 7 reakcji w

określonej kolejności (omawianych

określonej kolejności (omawianych

poniżej), co warunkuje właściwą

poniżej), co warunkuje właściwą

ocenę jakościową i ilościową

ocenę jakościową i ilościową

reaktywności posturalnej.

reaktywności posturalnej.

Patomechanizm reakcji

Patomechanizm reakcji

posturalnych

posturalnych

Ośrodkowy układ nerwowy

Ośrodkowy układ nerwowy

podczas badania

otrzymuje dośrodkową, aferentną drogą liczne
bodźce z proprioreceptorów

proprioreceptorów

(stawów, ścięgien

i całego aparatu ruchowego), z

ekstereceptorów

ekstereceptorów

(skóra, układ równowagi,

węch, słuch, smak, wzrok), interoreceptorów

interoreceptorów

(narządów wewnętrznych, które zostały
poddane zmianie położenia), a także z

telereceptorów

telereceptorów

oczu w zmiennym

położeniu głowy.

Reakcjie ułożeniowe

Reakcjie ułożeniowe

(posturalne) niemowlęcia

(posturalne) niemowlęcia

1.

1.

Reakcja trakcyjna lub podciągania za rączki

Reakcja trakcyjna lub podciągania za rączki

w modyfikacji Vojty.

w modyfikacji Vojty.

2.

2.

Reakcja zawieszenia poziomego wg Landaua.

Reakcja zawieszenia poziomego wg Landaua.

3.

3.

Reakcja zawieszenia pachowego.

Reakcja zawieszenia pachowego.

4.

4.

Reakcja wychylenia bocznego wg Vojty.

Reakcja wychylenia bocznego wg Vojty.

5.

5.

Reakcja bocznego zawieszenia poziomego

Reakcja bocznego zawieszenia poziomego

wg Collis.

wg Collis.

6.

6.

Reakcja zawieszenia pionowego wg Peipera-

Reakcja zawieszenia pionowego wg Peipera-

Isberta.

Isberta.

7.

7.

Reakcja zawieszenia pionowego wg Collis.

Reakcja zawieszenia pionowego wg Collis.

Próbna podciągania w

Próbna podciągania w

modyfikacji Vojty

modyfikacji Vojty

Próba zawieszenia poziomego

Próba zawieszenia poziomego

wg Landaua

wg Landaua

Próba zawieszenia pachowego

Próba zawieszenia pachowego

Próba wychylenia bocznego

Próba wychylenia bocznego

wg Vojty

wg Vojty

Próba wychylenia bocznego

Próba wychylenia bocznego

wg Vojty

wg Vojty

Prawidłowa reakcja

Prawidłowa reakcja

noworodka w

noworodka w

wychyleniu bocznym

wychyleniu bocznym

Próba bocznego zawieszenia

Próba bocznego zawieszenia

wg Collis

wg Collis

Próba zawieszenia pionowego

Próba zawieszenia pionowego

wg Peipera-Isberta

wg Peipera-Isberta

Próba zawieszenia pionowego

Próba zawieszenia pionowego

wg Collis

wg Collis

Klasyfikacja ZOKN na podstawie wyników

Klasyfikacja ZOKN na podstawie wyników

badania reakcji posturalnych

badania reakcji posturalnych

Rozpoznanie pomocnicze

Rozpoznanie pomocnicze - zaburzenie

ośrodkowej koordynacji nerwowej
(ZOKN,Vojta 1988) - oznacza w l roku
życia - diagnostycznie i prognostycznie

tymczasowy, przejściowy jeszcze

tymczasowy, przejściowy jeszcze

charakter zaburzeń motorycznych i

charakter zaburzeń motorycznych i

wymaga kilkakrotnego sprawdzenia

wymaga kilkakrotnego sprawdzenia

,

aby podać ilościową ocenę warunkująca
podjęcie terapii. Ocena ta zależy od ilości
nieprawidłowych reakcji ułożeniowych:

Klasyfikacja ZOKN na podstawie

Klasyfikacja ZOKN na podstawie

wyników badania reakcji posturalnych

wyników badania reakcji posturalnych

•

1-3 nieprawidłowe reakcje -

1-3 nieprawidłowe reakcje -

najlżejsze ZOKN

najlżejsze ZOKN

•

4-5 nieprawidłowych reakcji -

4-5 nieprawidłowych reakcji -

lekkie ZOKN,

lekkie ZOKN,

•

6-7 nieprawidłowych reakcji -

6-7 nieprawidłowych reakcji -

średniociężkie ZOKN.

średniociężkie ZOKN.

•

7 nieprawidłowych reakcji i ciężkie

7 nieprawidłowych reakcji i ciężkie

zaburzenia napięcia mięśniowego

zaburzenia napięcia mięśniowego

określa ciężkie ZOKN.

określa ciężkie ZOKN.

Prognoza rozwoju dzieci z

Prognoza rozwoju dzieci z

nieprawidłowymi reakcjami

nieprawidłowymi reakcjami

posturalnymi (ZOKN) wg Vojty

posturalnymi (ZOKN) wg Vojty

na podstawie L. Sadowskiej,
2001

Komentarz do badania

Komentarz do badania

• U niemowląt z najlżejszym (od l do 3 reakcji

nieprawidłowych) i lekkim (4-5

nieprawidłowych reakcji ułożeniowych)

ZOKN liczba spontanicznych normalizacji

liczba spontanicznych normalizacji

wynosi odpowiednio 95 i 75%.

wynosi odpowiednio 95 i 75%.

•

Obraz takich zaburzeń pozostaje tylko

Obraz takich zaburzeń pozostaje tylko

opisem stanu nieporządku w OUN

opisem stanu nieporządku w OUN

, który

jeśli nie ulegnie spontanicznej normalizacji,

kończyć się może minimalną wadą postawy

widoczną w starszym wieku u dziecka albo

minimalnym uszkodzeniem mózgu

wyrażającym się w postaci nadpobudliwości

i nadruchlwości, dysleksji, dysgrafii itp.

Komentarz do badania

Komentarz do badania

• W przypadku średnio ciężkich zaburzeń

ośrodkowej koordynacji nerwowej (6-7

reakcji patologicznych) lub ciężkich (7

patologicznych reakcji ułożenia ciała w

przestrzeni z towarzyszącym wzmożeniem

lub obniżeniem napięcia mięśniowego)

trzeba mówić o poważnym zagrożeniu

trzeba mówić o poważnym zagrożeniu

mózgowym porażeniem dziecięcym (MPDz),

mózgowym porażeniem dziecięcym (MPDz),

a dzieci należy kierować na rehabilitację.

a dzieci należy kierować na rehabilitację.

• Znaczącym kryterium diagnostycznym jest

dynamika zaburzeń ośrodkowej koordynacji

nerwowej.

Komentarz do badania

Komentarz do badania

• O prawdziwym zagrożeniu

motorycznego rozwoju można mówić
tylko w przypadku średnio ciężkich
lub ciężkich ZOKN, gdy liczba
nieprawidłowych reakcji utrzymuje
się lub narasta w kolejnych
badaniach, wykonywanych każdego
miesiąca.

WNIOSEK: podejrzenie > badanie > rozpoznanie wstępne >

WNIOSEK: podejrzenie > badanie > rozpoznanie wstępne >

rozszerzenie diagnostyki > potwierdzenie rozpoznania >

rozszerzenie diagnostyki > potwierdzenie rozpoznania >

obserwacja w czasie > decyzje terapeutyczne >

obserwacja w czasie > decyzje terapeutyczne >

obserwacja w czasie

obserwacja w czasie

Komentarz do badania

Komentarz do badania

Tablica wzorców idealnych reakcji

ułożeniowych ciała niemowlęcia służy
do testowania reaktywności
posturalnej, czyli automatyzmów
sterowania położeniem ciała w przestrzeni
powinna pediatrom umożliwić pewną
orientację podczas badania poleconego
przez Vojtę. Aby prawidłowo interpretować
wynik badania, należy zwrócić uwagę na:

Komentarz do badania

Komentarz do badania

•

poprawną technikę badania,

poprawną technikę badania,

•

skrupulatną obserwację i opis

skrupulatną obserwację i opis

przebiegających reakcji dziecka na

przebiegających reakcji dziecka na

zmianę położenia ciała,

zmianę położenia ciała,

•

perfekcyjną znajomość motoryki

perfekcyjną znajomość motoryki

spontanicznej dziecka należnej dla

spontanicznej dziecka należnej dla

wieku,

wieku,

•

umiejętność analizowania uzyskanej

umiejętność analizowania uzyskanej

odpowiedzi na prowokację w odniesieniu do

odpowiedzi na prowokację w odniesieniu do

wzorca idealnego i uchwycenia

wzorca idealnego i uchwycenia

nieprawidłowych wzorców częściowych.

nieprawidłowych wzorców częściowych.

Komentarz do badania

Komentarz do badania

• Automatyczna, błyskawiczna odpowiedź ruchowa

będzie zgodna z należnym prawidłowym wzorcem

tylko wtedy, gdy prawidłowo funkcjonują elementy

łuku odruchowego, a więc:

• droga aferentna, koordynacja i integracja na poziomie

ośrodkowego układu nerwowego (mózg i rdzeń) oraz

• droga eferentna. Odchylenia od prawidłowego

wzorca wskazują na zaburzenia w drodze

rdzeniowego i/lub mózgowego łuku odruchowego.

Prawidłową odpowiedź uniemożliwia złamany

Prawidłową odpowiedź uniemożliwia złamany

obojczyk, porażenie splotu barkowego, choroby

obojczyk, porażenie splotu barkowego, choroby

mięśni lub stawów, inne

mięśni lub stawów, inne

Zaburzenia ZOKN wymagają dalszej

Zaburzenia ZOKN wymagają dalszej

diagnostyki!!!

diagnostyki!!!

Podsumowanie

Podsumowanie

U „dziecka ryzyka" czynniki szkodliwe mogły

oddziaływać na mózg we wczesnej fazie, przed

we wczesnej fazie, przed

urodzeniem, w czasie porodu

urodzeniem, w czasie porodu

lub krótko po

lub krótko po

urodzeniu

urodzeniu

, ale dzięki plastyczności ośrodkowego

układu nerwowego w fazie wzrastania i

dojrzewania może nastąpić samoistne

wycofanie się zaburzeń i wyrównanie rozwoju.

Często dochodzi do opóźnienia rozwoju

psychomotorycznego, rzadziej następuje

patologiczny przebieg rozwoju w kierunku

spastycznego, dyskinetycznego lub

spastycznego, dyskinetycznego lub

hipotonicznego

hipotonicznego

zespołu ZOKN u niemowlęcia.

Polecana

Polecana

lektura

lektura

Którą z reakcji posturalnych

Którą z reakcji posturalnych

bada prof.

bada prof.

L. Sadowska

L. Sadowska

?

?

Pró

ba

w

ych

yle

nia

b

ocz

ne

go

w

g

Pró

ba

w

ych

yle

nia

b

ocz

ne

go

w

g

Voj

ty

Voj

ty

Warunki badania:

• Zdrowe, nakarmione
i wypoczęte dziecko

• Twarde podłoże,
lustro

• Właściwa
temperatura otoczenia

•Obecność rodziców,
matki, którym
wytłumaczono zasady
badania i
bezpieczeństwo jego
wykonania