TURYSTYKA

TURYSTYKA

EKSTREMALNA – SPORTY

EKSTREMALNA – SPORTY

EKSTREMALNE-GRANICA I

EKSTREMALNE-GRANICA I

PODZIAŁY

PODZIAŁY

Opiekun naukowy doc. dr Hubert Lewandowski

Jakub Oficjalski

Międzynarodowe Forum Turystyki Studenckiej

Gdańsk 12.04.2008

Podstawowe definicje i

Podstawowe definicje i

określenia

określenia

•

Turystyka-

Turystyka-

ogół czynności osób, które

ogół czynności osób, które

podróżują i przebywają w celach

podróżują i przebywają w celach

wypoczynkowych, zawodowych lub innych

wypoczynkowych, zawodowych lub innych

nie dłużej niż rok bez przerwy poza swoim

nie dłużej niż rok bez przerwy poza swoim

codziennym otoczeniem, z wyłączeniem

codziennym otoczeniem, z wyłączeniem

wyjazdów, w których głównym celem jest

wyjazdów, w których głównym celem jest

aktywność zarobkowa, forma czynnego

aktywność zarobkowa, forma czynnego

wypoczynku poza miejscem stałego

wypoczynku poza miejscem stałego

zamieszkania

zamieszkania

•

Turystyka aktywna-

Turystyka aktywna-

wyjazdy, których

wyjazdy, których

celem jest aktywny wypoczynek np.:

celem jest aktywny wypoczynek np.:

wspinaczka, wędrówki piesze itp.

wspinaczka, wędrówki piesze itp.

•

Turystyka kwalifikowana-

Turystyka kwalifikowana-

najwyższa

najwyższa

forma specjalizacji turystycznej. Do jej

forma specjalizacji turystycznej. Do jej

uprawiania konieczne jest posiadanie

uprawiania konieczne jest posiadanie

sprzętu turystyczno-sportowego, którego

sprzętu turystyczno-sportowego, którego

używanie często wymaga uprzedniego

używanie często wymaga uprzedniego

przeszkolenia, a w niektórych przypadkach

przeszkolenia, a w niektórych przypadkach

uprawnień.

uprawnień.

•

Turystyka ekstremalna-

Turystyka ekstremalna-

w turystyce

w turystyce

następuje szereg zmian terminologicznych

następuje szereg zmian terminologicznych

jak i form, nie zawsze terminologia nadążą

jak i form, nie zawsze terminologia nadążą

za potrzebami rynku turystycznego.

za potrzebami rynku turystycznego.

Dowodem tego jest brak definicji turystyki

Dowodem tego jest brak definicji turystyki

ekstremalnej w takich nośnikach informacji

ekstremalnej w takich nośnikach informacji

jak wikipedia, i encyklopedia.

jak wikipedia, i encyklopedia.

Definicja sportu

Definicja sportu

Mianem sportu określamy świadomą oraz dobrowolną działalność lub

aktywność ruchową człowieka, mającą na celu podnoszenie sprawności

fizycznej oraz jej manifestowanie, poprzez uprawianie danej dyscypliny

sportowej systematycznie, według określonych reguł.

Sport wyczynowy

Sport wyczynowy

-

-

sport uprawiany dla własnych

sport uprawiany dla własnych

korzyści zdrowotnych ale także i finansowych, jeżeli uprawianie

korzyści zdrowotnych ale także i finansowych, jeżeli uprawianie

sportu przez daną osobę/grupę osób budzi szerokie

sportu przez daną osobę/grupę osób budzi szerokie

zainteresowanie. W sporcie wyczynowym wyróżniamy dwie grupy:

zainteresowanie. W sporcie wyczynowym wyróżniamy dwie grupy:

Profesjonalny

Profesjonalny

Jego pierwszorzędnym celem

Jego pierwszorzędnym celem

jest wygrana, a dopiero na

jest wygrana, a dopiero na

drugim miejscu znajduje

drugim miejscu znajduje

się

się

dobra zabawa,

dobra zabawa,

samopoczucie.

samopoczucie.

Amatorski

Amatorski

jego celem jest odnoszenie

jego celem jest odnoszenie

sukcesów, ale nie za

sukcesów, ale nie za

wszelką cenę. Zabawa i

wszelką cenę. Zabawa i

przyjemność jest tu

przyjemność jest tu

równie ważna niezależnie

równie ważna niezależnie

od wyników rywalizacji

od wyników rywalizacji

.

.

Sporty, których uprawianie

Sporty, których uprawianie

wiąże się z większym

wiąże się z większym

ryzykiem niż w innych

ryzykiem niż w innych

dyscyplinach. Zazwyczaj

dyscyplinach. Zazwyczaj

wymagają

wymagają

ponadprzeciętnych zdolności

ponadprzeciętnych zdolności

fizycznych lub psychicznych

fizycznych lub psychicznych

oraz odpowiedniego

oraz odpowiedniego

przygotowania. Wiele z tak

przygotowania. Wiele z tak

zwanych sportów

zwanych sportów

ekstremalnych ma

ekstremalnych ma

komercyjny charakter i w

komercyjny charakter i w

istocie jest zjawiskiem

istocie jest zjawiskiem

bardziej socjologiczno-

bardziej socjologiczno-

marketingowym niż

marketingowym niż

sportowym. Wielkie koncerny

sportowym. Wielkie koncerny

obudowują młodzieżowe

obudowują młodzieżowe

subkultury w elementy

subkultury w elementy

wyczynu sportowego aby

wyczynu sportowego aby

lepiej pozycjonować swoje

lepiej pozycjonować swoje

produkty, których w razie

produkty, których w razie

braku sportu nikt by nie

braku sportu nikt by nie

kupił

kupił

.

.

Sport

y

ekstr

emaln

e

Narciarstwo ekstremalne

Narciarstwo ekstremalne

Skialpinizm

Skialpinizm

- rodzaj sportu

- rodzaj sportu

narciarskiego; połączenie wspinaczki

narciarskiego; połączenie wspinaczki

zimowej, wędrówki na nartach oraz

zimowej, wędrówki na nartach oraz

zjazdu narciarskiego w terenie górskim,

zjazdu narciarskiego w terenie górskim,

o znacznym stopniu nachylenia i dużych

o znacznym stopniu nachylenia i dużych

niebezpieczeństwach obiektywnych.

niebezpieczeństwach obiektywnych.

Istotą skialpinizmu jest połączenie

Istotą skialpinizmu jest połączenie

wszystkich trzech elementów, to znaczy

wszystkich trzech elementów, to znaczy

podchodzenia, wspinaczki i zjazdu, czym

podchodzenia, wspinaczki i zjazdu, czym

różni się on od dziedzin pokrewnych, jak

różni się on od dziedzin pokrewnych, jak

skituring

skituring

lub

lub

zjazdy ekstremalne

zjazdy ekstremalne

w

w

których pewne elementy są pominięte

których pewne elementy są pominięte

(np. zjazdowiec zostaje

(np. zjazdowiec zostaje

przetransportowany na grań za pomocą

przetransportowany na grań za pomocą

śmigłowca lub skutera śnieżnego,

śmigłowca lub skutera śnieżnego,

skiturowiec porusza się w terenie nie

skiturowiec porusza się w terenie nie

wymagającym wspinaczki itp.).

wymagającym wspinaczki itp.).

Kolarstwo ekstremalne

Kolarstwo ekstremalne

Rodzaj kolarstwa górskiego, które uprawia

Rodzaj kolarstwa górskiego, które uprawia

się na silnie nachylonych stokach

się na silnie nachylonych stokach

naturalnych, lub specjalnie

naturalnych, lub specjalnie

przygotowywanych trasach. Wspólną

przygotowywanych trasach. Wspólną

cechą jest pokonywanie silnie nachylonej

cechą jest pokonywanie silnie nachylonej

trasy obfitującej w liczne naturalne lub

trasy obfitującej w liczne naturalne lub

sztuczne przeszkody (muldy, koleiny,

sztuczne przeszkody (muldy, koleiny,

ostre wiraże, skocznie). W niektórych

ostre wiraże, skocznie). W niektórych

dyscyplinach (freeride, slopestyle, dirt

dyscyplinach (freeride, slopestyle, dirt

jumping) przejazdy obfitują w liczne

jumping) przejazdy obfitują w liczne

skoki oraz wykonywanie przeróżnych

skoki oraz wykonywanie przeróżnych

sztuczek ("tricków") w powietrzu -

sztuczek ("tricków") w powietrzu -

podobnie jak alpejskich konkurencjach

podobnie jak alpejskich konkurencjach

narciarskich zjazdowiec musi skupić się

narciarskich zjazdowiec musi skupić się

na wybraniu optymalnej drogi, nie tracąc

na wybraniu optymalnej drogi, nie tracąc

przy tym trakcji.

przy tym trakcji.

Bungee jumping

Bungee jumping

to

to

skakanie z dużej

skakanie z dużej

wysokości na

wysokości na

długiej, elastycznej

długiej, elastycznej

linie wykonanej

linie wykonanej

zwykle z około

zwykle z około

tysiąca gumowych

tysiąca gumowych

włókien.

włókien.

Pierwszymi skoczkami

byli rdzenni mieszkańcy
wysp Pentecost (Nowe

Hebrydy) na Pacyfiku.

Młodzi mężczyźni

skakali z bambusowych

wież, zabezpieczeni

lianami przywiązanymi

do kostek, żeby

zapewnić plemieniu

urodzaj oraz udowodnić

swoją męskość.

SPADOCHRONIARSTO

SPADOCHRONIARSTO

Spadochroniarstwo

Spadochroniarstwo

– sport polegający na wykonywaniu

– sport polegający na wykonywaniu

skoków spadochronowych, w których ocenie podlega

skoków spadochronowych, w których ocenie podlega

wykonywanie akrobacji w powietrzu w locie swobodnym lub

wykonywanie akrobacji w powietrzu w locie swobodnym lub

precyzja wykonywania skoku.

precyzja wykonywania skoku.

Sport spadochronowy jest sportem młodym. W miarę

Sport spadochronowy jest sportem młodym. W miarę

zdobywania przez skoczków coraz większych umiejętności i

zdobywania przez skoczków coraz większych umiejętności i

doświadczenia doskonalono zasady rywalizacji sportowej w

doświadczenia doskonalono zasady rywalizacji sportowej w

spadochroniarstwie, zwiększano stopień trudności w

spadochroniarstwie, zwiększano stopień trudności w

uprawianych dotąd konkurencjach lub wprowadzano nowe

uprawianych dotąd konkurencjach lub wprowadzano nowe

konkurencje. Duży wpływ na zmiany regulaminów zawodów

konkurencje. Duży wpływ na zmiany regulaminów zawodów

spadochronowych miało także doskonalenie konstrukcji

spadochronowych miało także doskonalenie konstrukcji

spadochronu sportowego.

spadochronu sportowego.

Konkurencje klasyczne

Konkurencje klasyczne

to:

to:

•

celność lądowania

celność lądowania

–

indywidualna

indywidualna

–

grupowa

grupowa

•

akrobacja indywidualna.

akrobacja indywidualna.

Spływy

Spływy

sportowe

sportowe

Rafting

Rafting

turystyczna odmiana flisu

turystyczna odmiana flisu

(spławu) rzecznego, do której

(spławu) rzecznego, do której

używa się różnych rodzajów

używa się różnych rodzajów

tratw, łodzi, pontonów, kajaków

tratw, łodzi, pontonów, kajaków

itp. (często kulturowo

itp. (często kulturowo

charakterystycznych dla

charakterystycznych dla

danego regionu). Rafting

danego regionu). Rafting

oferuje się na wodach

oferuje się na wodach

śródlądowych o różnym stopniu

śródlądowych o różnym stopniu

trudności, odpowiednio do

trudności, odpowiednio do

potrzeb i możliwości pasażerów.

potrzeb i możliwości pasażerów.

Od połowy lat 80.XX wieku jako

Od połowy lat 80.XX wieku jako

usługa turystyczna

usługa turystyczna

wypromowana i identyfikowana

wypromowana i identyfikowana

globalnie.

globalnie.

Hydrospeed

Hydrospeed

P

P

olega na spływie rwącą

olega na spływie rwącą

górską rzeką na

górską rzeką na

plastikowej

plastikowej

desce.

desce.

Płynący, ubrany w piankowy

Płynący, ubrany w piankowy

kostium, kask, kamizelkę

kostium, kask, kamizelkę

asekuracyjną, trzyma się

asekuracyjną, trzyma się

uchwytów deski. Deska nie

uchwytów deski. Deska nie

zasłania całego ciała, aby nie

zasłania całego ciała, aby nie

ulec obrażeniom w zderzeniu

ulec obrażeniom w zderzeniu

z podwodnymi głazami

z podwodnymi głazami

trzeba manewrować przy

trzeba manewrować przy

pomocy płetw na nogach.

pomocy płetw na nogach.

KAJAKARSTWO GÓRSKIE

KAJAKARSTWO GÓRSKIE

Kajakarstwo górskie - pływanie

Kajakarstwo górskie - pływanie

kajakiem po górskich rzekach lub

kajakiem po górskich rzekach lub

innych ciekach wodnych o

innych ciekach wodnych o

podobnym charakterze.

podobnym charakterze.

Można mówić co najmniej o czterech

Można mówić co najmniej o czterech

dyscyplinach kajakarstwa

dyscyplinach kajakarstwa

górskiego:

górskiego:

•

River runing - spływanie rzek

River runing - spływanie rzek

górskich,

górskich,

•

Creeking - spływanie wąskich

Creeking - spływanie wąskich

strumieni o bardzo dużym spadku,

strumieni o bardzo dużym spadku,

•

slalom - wyścig trasą wyznaczoną

slalom - wyścig trasą wyznaczoną

bramkami

bramkami

•

Freestyle (Playboating, Rodeo) -

Freestyle (Playboating, Rodeo) -

dyscyplina kajakowa polegająca

dyscyplina kajakowa polegająca

na wykonywaniu akrobacji.

na wykonywaniu akrobacji.

Odbywają się zawody, w których

Odbywają się zawody, w których

występy kajakarzy są punktowane

występy kajakarzy są punktowane

przez sędziów

przez sędziów

SZKOŁA PRZETRWANIA

SZKOŁA PRZETRWANIA

( SURVIVAL )

( SURVIVAL )

Szkoła przetrwania

Szkoła przetrwania

- rodzaj

- rodzaj

aktywności człowieka skierowanej

aktywności człowieka skierowanej

na gromadzenie wiedzy i

na gromadzenie wiedzy i

umiejętności związanych z

umiejętności związanych z

przetrwaniem w warunkach

przetrwaniem w warunkach

ekstremalnych.

ekstremalnych.

RODZAJE SURVIVALU

RODZAJE SURVIVALU

survival militarny

survival militarny

celem jest, podobnie jak

celem jest, podobnie jak

w wojsku, nabycie i

w wojsku, nabycie i

utrzymanie

utrzymanie

umiejętności

umiejętności

pozwalających na

pozwalających na

zachowanie

zachowanie

sprawności i życia dla

sprawności i życia dla

wykonania ustalonego

wykonania ustalonego

zadania. Ten element

zadania. Ten element

decyduje o

decyduje o

charakterze

charakterze

szkolenia. Mogą tu

szkolenia. Mogą tu

występować formy

występować formy

rekreacyjne, ale

rekreacyjne, ale

survival militarny

survival militarny

może być traktowany

może być traktowany

jako faktyczne

jako faktyczne

utrzymywanie

utrzymywanie

wojskowej sprawności

wojskowej sprawności

na wypadek działań

na wypadek działań

wojennych

wojennych

survival zielony

survival zielony

celem jest działanie

celem jest działanie

nabycie i

nabycie i

utrzymanie

utrzymanie

umiejętności

umiejętności

pozwalających na

pozwalających na

samowystarczalną

samowystarczalną

egzystencję w

egzystencję w

warunkach

warunkach

przebywania poza

przebywania poza

cywilizacją. Istnieje

cywilizacją. Istnieje

tu duży związek z

tu duży związek z

naturą. Ten rodzaj

naturą. Ten rodzaj

survivalu

survivalu

nastawiony jest

nastawiony jest

silnie na rekreację,

silnie na rekreację,

ale przygotowuje

ale przygotowuje

też do działań w

też do działań w

warunkach

warunkach

zagrożeń podczas

zagrożeń podczas

klęsk żywiołowych

klęsk żywiołowych

survival miejski

celem survivalu

miejskiego jest

działanie

samowystarczalne w

warunkach

metropolii, a więc

szukania możliwości

przetrwania w

zagęszczeniu

uwarunkowań

społecznych. Ten

rodzaj survivalu

stawia nacisk na

doświadczanie

własnych możliwości

i elementy

poznawcze

Jacek Pałkiewicz

Jacek Pałkiewicz

,

,

twórca survivalu w

twórca survivalu w

Europie

Europie

OSIĄGNIĘCIA

•

20-dniowa piesza wędrówka przez Saharę (1972),

•

samotne przepłynięcie Atlantyku łodzią ratunkową w 44 dni (Dakar - Georgetown)

(1975),

•

dotarcie na reniferach do bieguna zimna (Syberia) (1989),

•

przejazd na słoniach przez dżunglę wietnamską (1992),

•

ekspedycja na jakach w Bhutanie (1995),

•

przepłynięcie rzeki Jangcy na sampanie (1995),

•

odkrycie źródła Amazonki (1996) (potwierdzone przez rząd peruwiański i Towarzystwo

Geograficzne w Limie, a kwestionowane przez rozliczne czasopisma naukowe i

popularnonaukowe),

•

własna "szkoła przetrwania" w Bassano del Grappa we Włoszech (1982), szkolenie

kosmonautów rosyjskich oraz jednostek antyterrorystycznych z krajów NATO.

•

Jest autorem kilkunastu książek oraz filmów dokumentalnych, publikował reportaże w

licznych magazynach świata. W 1998 r. otrzymał główną nagrodę "Bursztynowego

Motyla" za najlepszą książkę podróżniczą roku (Terra incognita - Wydawnictwo Bellona).

Jacek Edward Pałkiewicz (ur. 2 czerwca 1942) - polski dziennikarz,

reporter i podróżnik. Członek Royal Geographical Society (1994), The

Explorers Club (1994), Societa Geografica Italiana (1996), Societad

Geografica de Lima (1996), Rossijskoje Geograficzieskoje Obszcziestwo

(1996).

Karierę podróżniczą rozpoczynał jako oficer na statkach taniej bandery

panamskiej (1971-72). W 1973 roku pracował jako inspektor kopalni

diamentów w Sierra Leoe i kopalni złota w Ghanie. W 1975 ukończył

Szkołę Dziennikarską w Mediolanie i od tego czasu pracował jako

dziennikarz między innymi w dodatku ilustrowanym do Corriere della

Sera.

Ekstremalny Rajd na

Ekstremalny Rajd na

Orientację HARPAGAN

Orientację HARPAGAN

Amatorskie

Amatorskie

zawody sportowe

zawody sportowe

organizowane

organizowane

dwa razy w roku

dwa razy w roku

wiosną i jesienią

wiosną i jesienią

na Pomorzu w

na Pomorzu w

okolicy Gdańska.

okolicy Gdańska.

Jest to zarazem

Jest to zarazem

rodzaj maratonu

rodzaj maratonu

i biegu na

i biegu na

orientację.

orientację.

Celem jest

Celem jest

sprawdzenie

sprawdzenie

granic

granic

wytrzymałości

wytrzymałości

fizycznej,

fizycznej,

psychicznej oraz

psychicznej oraz

siły woli

siły woli

zawodników.

zawodników.

Organizowane są trzy konkurencje:

trasa piesza, rowerowa oraz

mieszana

• trasa piesza (TP) - pokonanie 100 km w
limicie czasu 24h; uczestnik otrzymuje mapę
w skali 1:50 000 z zaznaczonymi punktami
kontrolnymi, zwykle tworzone są dwie pętle
po ok. 50 km; start odbywa się o godz. 21,
tak że większą część pierwszej pętli
pokonuje się w nocy.

• trasa rowerowa (TR) - pokonanie 200 km
w max. czasie 12h; każdy uczestnik
otrzymuje mapę w skali 1:100 000 z
zaznaczonymi punktami kontrolnymi;
kolejność zaliczania punktów jest dowolna i
każdy zawodnik musi sam ustalić najkrótszą
trasę; start organizowany jest w godzinach
porannych

•trasa mieszana (TM) - przejście 50 km i
przejechanie rowerem 100 w czasie 18
godz.; start etapu pierwszego następuje
razem z TP; na poszczególnych etapach
panują zasady takie same jak na "czystych"
trasach.

PAINTBALL

PAINTBALL

•

Paintball

Paintball

– rodzaj gry

– rodzaj gry

zespołowej, polegającej na

zespołowej, polegającej na

prowadzeniu pozorowanej walki

prowadzeniu pozorowanej walki

przy użyciu markerów, urządzeń

przy użyciu markerów, urządzeń

zbliżonych kształtem i zasadą

zbliżonych kształtem i zasadą

działania do broni

działania do broni

pneumatycznej, które za

pneumatycznej, które za

pomocą sprężonego powietrza,

pomocą sprężonego powietrza,

propanu lub dwutlenku węgla

propanu lub dwutlenku węgla

wyrzucają kulki wypełnione

wyrzucają kulki wypełnione

farbą na bazie żelatyny

farbą na bazie żelatyny

spożywczej. Trafienie

spożywczej. Trafienie

przeciwnika, podczas którego

przeciwnika, podczas którego

kulka rozbija się, pozostawiając

kulka rozbija się, pozostawiając

kolorowy ślad (nazywany przez

kolorowy ślad (nazywany przez

graczy splatem) na ciele, masce

graczy splatem) na ciele, masce

bądź markerze zawodnika,

bądź markerze zawodnika,

powoduje jego eliminację z gry.

powoduje jego eliminację z gry.

PODOBIEŃSTWA I

PODOBIEŃSTWA I

RÓŻNICE

RÓŻNICE

Turystyka

Turystyka

ekstremalna

ekstremalna

•

Dobre przygotowanie fizyczne

Dobre przygotowanie fizyczne

•

Profesjonalny sprzęt i

Profesjonalny sprzęt i

wyposażenie

wyposażenie

•

Chęć sprawdzenia własnych

Chęć sprawdzenia własnych

możliwości w trudnych

możliwości w trudnych

warunkach

warunkach

•

Forma Aktywności

Forma Aktywności

•

Niższe koszty

Niższe koszty

•

Niższe ryzyko zdrowotne

Niższe ryzyko zdrowotne

Sporty ekstremalne

Sporty ekstremalne

•

Dobre przygotowanie fizyczne

Dobre przygotowanie fizyczne

•

Profesjonalny sprzęt i

Profesjonalny sprzęt i

wyposażenie

wyposażenie

•

Chęć sprawdzenia własnych

Chęć sprawdzenia własnych

możliwości w trudnych

możliwości w trudnych

warunkach

warunkach

•

Rywalizacja

Rywalizacja

•

Punktacja

Punktacja

•

Ranking

Ranking

•

Wyższe koszty ze względu na

Wyższe koszty ze względu na

droższy sprzęt i przejazdy

droższy sprzęt i przejazdy

•

Konieczność treningów

Konieczność treningów

•

Większe ryzyko kontuzji i

Większe ryzyko kontuzji i

uszkodzeń ciała

uszkodzeń ciała

WNIOSKI

WNIOSKI

•

Sporty ekstremalne i turystyka ekstremalna są nowym

Sporty ekstremalne i turystyka ekstremalna są nowym

tworem, charakterystycznym dla przełomu XX i XXI wieku.

tworem, charakterystycznym dla przełomu XX i XXI wieku.

•

Daje się zauwazyć coraz większe zapotrzebowanie na

Daje się zauwazyć coraz większe zapotrzebowanie na

obydwie formy.

obydwie formy.

•

Trudno jednoznacznie rozdzielić te dwie formy organizacji

Trudno jednoznacznie rozdzielić te dwie formy organizacji

czasu.

czasu.

•

Brak zgodności w terminologii i w nazewnictwie.

Brak zgodności w terminologii i w nazewnictwie.

•

Istnieje pilna konieczność wprowadzenia rozdziału, i zakresu

Istnieje pilna konieczność wprowadzenia rozdziału, i zakresu

obydwu omawianych zjawisk.

obydwu omawianych zjawisk.

•

Problem ten może być tematem naukowych badań i

Problem ten może być tematem naukowych badań i

konferencji.

konferencji.

DZIĘKUJE ZA UWAGE

DZIĘKUJE ZA UWAGE