Metody

Metody

aktywizujące

aktywizujące



To sposób działania grup i prowadzącego

To sposób działania grup i prowadzącego

umożliwiający aktywne uczenie się, czyli

umożliwiający aktywne uczenie się, czyli

uczenie się poprzez działania i

uczenie się poprzez działania i

przeżywanie.

przeżywanie.

Metody te charakteryzują się:

Metody te charakteryzują się:



dużą siłą stymulowania aktywności

dużą siłą stymulowania aktywności

uczniów i nauczycieli

uczniów i nauczycieli



wysoką skutecznością

wysoką skutecznością



dużą różnorodnością i atrakcyjnością

dużą różnorodnością i atrakcyjnością

działania

działania

Zalety

Zalety



doskonalenie umiejętności przydatnych nie

doskonalenie umiejętności przydatnych nie

tylko podczas lekcji, ale również w

tylko podczas lekcji, ale również w

codziennym życiu, np. umiejętności

codziennym życiu, np. umiejętności

wyciągania wniosków, myślenia

wyciągania wniosków, myślenia

analitycznego i krytycznego, łączenia zdarzeń

analitycznego i krytycznego, łączenia zdarzeń

i faktów w związki przyczynowo-skutkowe,

i faktów w związki przyczynowo-skutkowe,

umiejętności właściwego zachowania się w

umiejętności właściwego zachowania się w

nowej sytuacji, komunikatywności,

nowej sytuacji, komunikatywności,

dyskutowania, kreatywności.

dyskutowania, kreatywności.



     

     

Metody aktywizujące rozumiemy

Metody aktywizujące rozumiemy

jako wskazówki, sposoby działania,

jako wskazówki, sposoby działania,

które pomogą uczniom:

które pomogą uczniom:



pogłębić zainteresowanie wspólną sprawą,

pogłębić zainteresowanie wspólną sprawą,



przyswoić bez trudu wiedzę

przyswoić bez trudu wiedzę



rozwinąć własne pomysły,

rozwinąć własne pomysły,



komunikować się,

komunikować się,



dyskutować i spierać się na różne tematy.

dyskutować i spierać się na różne tematy.

Co przemawia za stosowaniem

Co przemawia za stosowaniem

metod aktywizujących?

metod aktywizujących?



pomaga nie tylko uczniom, lecz

pomaga nie tylko uczniom, lecz

także ułatwia pracę nauczycielowi.

także ułatwia pracę nauczycielowi.

Wymagania dla nauczyciela,

Wymagania dla nauczyciela,

który stosuję dane metody

który stosuję dane metody



przygotować wcześniej materiały,

przygotować wcześniej materiały,



zaaranżować miejsce nauki( przygotować

zaaranżować miejsce nauki( przygotować

materiały, odpowiednio ustawić stoliki

materiały, odpowiednio ustawić stoliki

,ławki),

,ławki),



pokonać własną niepewność przed

pokonać własną niepewność przed

eksperymentowaniem na lekcji,

eksperymentowaniem na lekcji,



doskonalić swoje umiejętności metodyczno-

doskonalić swoje umiejętności metodyczno-

dydaktyczne, co w początkowej fazie nie jest

dydaktyczne, co w początkowej fazie nie jest

łatwe i wymaga dodatkowej pracy, jest to

łatwe i wymaga dodatkowej pracy, jest to

obciążenie przejściowe, które procentuje w

obciążenie przejściowe, które procentuje w

przyszłości na wielu płaszczyznach.

przyszłości na wielu płaszczyznach.

Rola nauczyciela

Rola nauczyciela



doradcy

doradcy

który jest do dyspozycji, gdy uczniowie mają

który jest do dyspozycji, gdy uczniowie mają

problem z rozwiązaniem trudnego zadania, lub gdy go

problem z rozwiązaniem trudnego zadania, lub gdy go

nie rozumieją, a także wtedy, gdy są niepewni;

nie rozumieją, a także wtedy, gdy są niepewni;



animatora

animatora

- który inicjuje metody i objaśnia ich

- który inicjuje metody i objaśnia ich

znaczenie dla procesu nauczenia się, przedstawia cele

znaczenie dla procesu nauczenia się, przedstawia cele

uczenia się i przygotowuje materiał do pracy;

uczenia się i przygotowuje materiał do pracy;



obserwatora i słuchacza-

obserwatora i słuchacza-

który obserwuje uczniów

który obserwuje uczniów

przy pracy i dzieli się z nimi tymi obserwacjami;

przy pracy i dzieli się z nimi tymi obserwacjami;



uczestnika procesu dydaktycznego-

uczestnika procesu dydaktycznego-

który wie, że

który wie, że

nie musi być doskonały i jest przykładem osoby, która

nie musi być doskonały i jest przykładem osoby, która

uczy się przez całe życie;

uczy się przez całe życie;



partnera

partnera

- który jest gotowy modyfikować

- który jest gotowy modyfikować

przygotowaną wcześniej lekcję w zależności od

przygotowaną wcześniej lekcję w zależności od

sytuacji w klasie.

sytuacji w klasie.

Ujęcie metod z perspektywy obu

Ujęcie metod z perspektywy obu

uczestników procesu

uczestników procesu

dydaktycznego odzwierciedla

dydaktycznego odzwierciedla

następujące założenia:

następujące założenia:



Nauczyciel i uczeń są partnerami, czyli oboje tak samo

Nauczyciel i uczeń są partnerami, czyli oboje tak samo

są odpowiedzialni za wyniki wspólnej pracy. Razem

są odpowiedzialni za wyniki wspólnej pracy. Razem

decydują o sposobach dochodzenia do wyników

decydują o sposobach dochodzenia do wyników



Nauczyciel i uczeń przyjmują nowe role, czyli

Nauczyciel i uczeń przyjmują nowe role, czyli

nauczyciel przestaje być wszystkowiedzącym

nauczyciel przestaje być wszystkowiedzącym

autorytetem, staje się doradcą, organizatorem. Uczeń

autorytetem, staje się doradcą, organizatorem. Uczeń

natomiast z biernego odbiorcy działań dydaktycznych

natomiast z biernego odbiorcy działań dydaktycznych

przeobraża się w aktywnego uczestnika planowania,

przeobraża się w aktywnego uczestnika planowania,

organizowania i oceniania własnej pracy.

organizowania i oceniania własnej pracy.

Aby ta zamiana ról była możliwa, obie strony potrzebują

Aby ta zamiana ról była możliwa, obie strony potrzebują

artykułowania swoich potrzeb i wsparcia

artykułowania swoich potrzeb i wsparcia

metodycznego.

metodycznego.



Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy.

Przygotowanie ucznia do samodzielnej pracy.



Uczeń potrzebuje wskazówek jak organizować własny

Uczeń potrzebuje wskazówek jak organizować własny

warsztat pracy, jak racjonalnie planować czas, jak uczyć się

warsztat pracy, jak racjonalnie planować czas, jak uczyć się

poza szkołą i jak w ogóle uczyć się samodzielnie.

poza szkołą i jak w ogóle uczyć się samodzielnie.



Nauczyciel i uczeń nie potrzebują gotowych rozwiązań lecz

Nauczyciel i uczeń nie potrzebują gotowych rozwiązań lecz

przykładów i impulsów i zachęt do eksperymentowania i

przykładów i impulsów i zachęt do eksperymentowania i

różnego sposobu dochodzenia do wiedzy.

różnego sposobu dochodzenia do wiedzy.



Nauczyciel pracujący w sposób kreatywny odnajduje w sobie

Nauczyciel pracujący w sposób kreatywny odnajduje w sobie

inspiracje i motywacje do przyjmowania nowych wyznań,

inspiracje i motywacje do przyjmowania nowych wyznań,

odkrywa nieznane wcześniej możliwości pedagogiczne i

odkrywa nieznane wcześniej możliwości pedagogiczne i

metodyczne, doznaje dowartościowania i widzi w sobie

metodyczne, doznaje dowartościowania i widzi w sobie

ciekawe perspektywy zawodowe.

ciekawe perspektywy zawodowe.



Eksperymentowanie, tworzenie nowych koncepcji, twórcze

Eksperymentowanie, tworzenie nowych koncepcji, twórcze

dyskusje, innowacje- to wszystko wzmacnia nauczyciela także

dyskusje, innowacje- to wszystko wzmacnia nauczyciela także

dlatego, że dzięki jego działaniom zmieniają się uczniowie.

dlatego, że dzięki jego działaniom zmieniają się uczniowie.



Uczniowie zaczynają być samodzielni, rozwijają własne

Uczniowie zaczynają być samodzielni, rozwijają własne

strategie uczenia się, wyzwalają w sobie autentyczną

strategie uczenia się, wyzwalają w sobie autentyczną

motywację do ciekawości uczenia się.

motywację do ciekawości uczenia się.



Nauczyciel ma przez to coraz rzadziej do czynienia z

Nauczyciel ma przez to coraz rzadziej do czynienia z

niesfornymi, znudzonymi i niechętnymi uczniami, a coraz

niesfornymi, znudzonymi i niechętnymi uczniami, a coraz

bardziej obserwuje zaangażowanie, zainteresowanie i

bardziej obserwuje zaangażowanie, zainteresowanie i

aktywność.

aktywność.

nauczyciel powinien

nauczyciel powinien

uczeń powinien

uczeń powinien



w sposób jasny dla

w sposób jasny dla

uczniów określić cel lekcji,

uczniów określić cel lekcji,

zadania uczniów,

zadania uczniów,



upewnić się, czy wszyscy

upewnić się, czy wszyscy

uczniowie wszystko

uczniowie wszystko

zrozumieli,

zrozumieli,



zapewnić niezbędne

zapewnić niezbędne

materiały

materiały



stosować różne formy

stosować różne formy

aktywizacji uczniów,

aktywizacji uczniów,



wzmacniać

wzmacniać

odpowiedzialność i

odpowiedzialność i

samodyscyplinę

samodyscyplinę



być koordynatorem zajęć,

być koordynatorem zajęć,

a nie oceniającym,

a nie oceniającym,



po zakończeniu zajęć

po zakończeniu zajęć

dokonać ewaluacji,

dokonać ewaluacji,



opierać się na wiedzy i

opierać się na wiedzy i

umiejętnościach

umiejętnościach

uczniów.

uczniów.



rozumieć celowość

rozumieć celowość

wykonywanych zadań,

wykonywanych zadań,



znać sposób oceniania ich

znać sposób oceniania ich

pracy,

pracy,



mieć zapewniony dostęp

mieć zapewniony dostęp

do różnych źródeł i

do różnych źródeł i

materiałów pomocniczych,

materiałów pomocniczych,



wiedzieć, że może liczyć

wiedzieć, że może liczyć

na pomoc nauczyciela

na pomoc nauczyciela

i kolegów,

i kolegów,



wiedzieć, że może

wiedzieć, że może

pracować w odpowiednim

pracować w odpowiednim

dla siebie tempie,

dla siebie tempie,



mieć poczucie, że jest

mieć poczucie, że jest

autorem/współautorem

autorem/współautorem

tego co wykonuje.

tego co wykonuje.

Przykłady

Przykłady

Praca w małych grupach

Praca w małych grupach



M

M

etoda ta doskonale nadaje się do

etoda ta doskonale nadaje się do

prowadzenia pierwszych zajęć, aby uczniowie

prowadzenia pierwszych zajęć, aby uczniowie

poznali się nawzajem, aktywnie uczestniczyli

poznali się nawzajem, aktywnie uczestniczyli

w zajęciach, nauczyli się

w zajęciach, nauczyli się

współodpowiedzialności, by w sposób otwarty

współodpowiedzialności, by w sposób otwarty

wyrażali swoje poglądy i dzielili się

wyrażali swoje poglądy i dzielili się

doświadczeniami.

doświadczeniami.



Podział klasy na grupy /3 – 8 osób/ powinien

Podział klasy na grupy /3 – 8 osób/ powinien

odbywać się za każdym razem w inny sposób

odbywać się za każdym razem w inny sposób

Doświadczenie wykazało, że najlepiej pracuje

Doświadczenie wykazało, że najlepiej pracuje

się w grupach sześcioosobowych.

się w grupach sześcioosobowych.

Przebieg zajęć

Przebieg zajęć



dokonujemy podziału na grupy

dokonujemy podziału na grupy



przedstawiamy uczniom problem /pytanie/,

przedstawiamy uczniom problem /pytanie/,



podajemy czas pracy nad problemem,

podajemy czas pracy nad problemem,



grupa wybiera lidera /nadzoruje grupą, robi notatki,

grupa wybiera lidera /nadzoruje grupą, robi notatki,

zapisuje wypracowane zadania,

zapisuje wypracowane zadania,



przedstawienie wniosków na forum klasy /może to być np.

przedstawienie wniosków na forum klasy /może to być np.

w formie plakatu/,

w formie plakatu/,



podsumowanie: zapisanie wniosków, omówienie pracy grup

podsumowanie: zapisanie wniosków, omówienie pracy grup

i dokonanie oceny.

i dokonanie oceny.



Praca w grupach może bardzo usprawnić organizację

Praca w grupach może bardzo usprawnić organizację

spotkań, uczynić

spotkań, uczynić

z nich bardziej atrakcyjną „szkołę samodzielności oraz

z nich bardziej atrakcyjną „szkołę samodzielności oraz

szkołę przywództwa i posłuchu” a także ułatwić

szkołę przywództwa i posłuchu” a także ułatwić

indywidualne traktowanie każdego ucznia.

indywidualne traktowanie każdego ucznia.

Metoda śniegowej kuli

Metoda śniegowej kuli



N

N

auczyciel przedstawia zagadnienie, a

auczyciel przedstawia zagadnienie, a

uczniowie najpierw indywidualnie zastanawiają

uczniowie najpierw indywidualnie zastanawiają

się nad rozwiązaniem podanego przez

się nad rozwiązaniem podanego przez

nauczyciela zagadnienia /problemu/, następnie

nauczyciela zagadnienia /problemu/, następnie

omawiają go w parach, potem w czwórkach itd.

omawiają go w parach, potem w czwórkach itd.

Ostatecznie o problemie dyskutuje się na forum

Ostatecznie o problemie dyskutuje się na forum

klasy. Wnioski zapisujemy na tablicy lub

klasy. Wnioski zapisujemy na tablicy lub

papierze. Uczniowie muszą wykazać duże samo

papierze. Uczniowie muszą wykazać duże samo

zdyscyplinowanie a nauczyciel musi być

zdyscyplinowanie a nauczyciel musi być

konsekwentny w utrzymaniu ładu

konsekwentny w utrzymaniu ładu

w klasie.

w klasie.

Metoda „burzy mózgów”

Metoda „burzy mózgów”



M

M

etoda ta pozwala czasem na uzyskanie

etoda ta pozwala czasem na uzyskanie

niekonwencjonalnych wyników rozwiązań zagadnienia

niekonwencjonalnych wyników rozwiązań zagadnienia

a nawet zaskakujących. Rozwiązywanie problemu

a nawet zaskakujących. Rozwiązywanie problemu

odbywa się w dwóch etapach:

odbywa się w dwóch etapach:



nauczyciel zapisuje w niezmienionej formie na tablicy

nauczyciel zapisuje w niezmienionej formie na tablicy

lub kartce papieru zgłaszane pomysły, i własne

lub kartce papieru zgłaszane pomysły, i własne

rozwiązania problemu bez oceny.

rozwiązania problemu bez oceny.



uczniowie oceniają każdy zgłoszony pomysł, dokonują

uczniowie oceniają każdy zgłoszony pomysł, dokonują

selekcji

selekcji

i wybierają najbardziej optymalne rozwiązanie

i wybierają najbardziej optymalne rozwiązanie

postawionego problemu.

postawionego problemu.



Metoda „Burzy mózgów” wyzwala u uczniów inwencję

Metoda „Burzy mózgów” wyzwala u uczniów inwencję

twórczą i zmusza do samodzielnego myślenia.

twórczą i zmusza do samodzielnego myślenia.

Drama

Drama



U

U

czniowie daną sytuację wyrażają za

czniowie daną sytuację wyrażają za

pomocą gestów, ruchu ciała i głosu.

pomocą gestów, ruchu ciała i głosu.



Najbardziej popularne dramy to:

Najbardziej popularne dramy to:



wejście w rolę /uczeń wciela się w rolę

wejście w rolę /uczeń wciela się w rolę

postaci historycznej lub fikcyjnej/,

postaci historycznej lub fikcyjnej/,



wywiad z kolegą, który odgrywa rolę

wywiad z kolegą, który odgrywa rolę

jakiejś postaci,

jakiejś postaci,



inscenizacja improwizowana /uczniowie

inscenizacja improwizowana /uczniowie

odgrywają rolę postaci bez uprzedniego

odgrywają rolę postaci bez uprzedniego

przygotowania.

przygotowania.

Technika

Technika

niedokończonych zdań

niedokończonych zdań



T

T

echnika ta rozwija umiejętność samodzielnego

echnika ta rozwija umiejętność samodzielnego

wypowiadania się i kojarzenia. Polega na

wypowiadania się i kojarzenia. Polega na

uzupełnianiu przez uczniów niedokończonych

uzupełnianiu przez uczniów niedokończonych

zdań wcześniej przygotowanych przez

zdań wcześniej przygotowanych przez

nauczyciela np.

nauczyciela np.



Najbardziej jestem szczęśliwy(a) wtedy,

Najbardziej jestem szczęśliwy(a) wtedy,

gdy ...... .

gdy ...... .



W mojej klasie najbardziej podoba mi

W mojej klasie najbardziej podoba mi

się ........... .

się ........... .



Najchętniej lubię

Najchętniej lubię

robić ...................................... .

robić ...................................... .

Technika SWOT

Technika SWOT



P

P

olega na przeciwstawieniu przez

olega na przeciwstawieniu przez

uczniów cech i poglądów.

uczniów cech i poglądów.



Do antynomii można zaliczyć:

Do antynomii można zaliczyć:



Moje wady i zalety.

Moje wady i zalety.



Złe i dobre strony ... .

Złe i dobre strony ... .



Szanse i zagrożenia ... .

Szanse i zagrożenia ... .



Dzięki tej technice uczeń kształci

Dzięki tej technice uczeń kształci

umiejętność rozróżniania pozytywnych i

umiejętność rozróżniania pozytywnych i

negatywnych zachowań, dostrzegania

negatywnych zachowań, dostrzegania

zagrożeń.

zagrożeń.

Technika „Karo”

Technika „Karo”



M

M

etoda ta uczy dzieci hierarchizacji wartości.

etoda ta uczy dzieci hierarchizacji wartości.

Uczniowie otrzymują nieparzystą liczbę kart

Uczniowie otrzymują nieparzystą liczbę kart

/np. 5, 7, 9/ w kształcie rombów, na których

/np. 5, 7, 9/ w kształcie rombów, na których

znajdują się hasła dotyczące omawianego

znajdują się hasła dotyczące omawianego

problemu. Zadaniem uczniów jest ułożyć karty

problemu. Zadaniem uczniów jest ułożyć karty

w ten sposób, aby karta z najważniejszym – ich

w ten sposób, aby karta z najważniejszym – ich

zdaniem – została umieszczona najwyżej.

zdaniem – została umieszczona najwyżej.

Pozostałe karty uczniowie rozkładają według

Pozostałe karty uczniowie rozkładają według

hierarchii ważności tak, aby utworzyć karo.

hierarchii ważności tak, aby utworzyć karo.

Na samym dole powinna znaleźć się karta z

Na samym dole powinna znaleźć się karta z

najmniej ważnym stwierdzeniem.

najmniej ważnym stwierdzeniem.



Schemat obrazujący układ kart w metodzie

Schemat obrazujący układ kart w metodzie

„karo”

„karo”

Fotoekspresja

Fotoekspresja



M

M

etoda ta nadaje się do

etoda ta nadaje się do

podsumowania materiału. Uczniowie

podsumowania materiału. Uczniowie

otrzymują różnorodne pomoce

otrzymują różnorodne pomoce

/ilustracje, przedmioty/. Wybierają z

/ilustracje, przedmioty/. Wybierają z

nich tylko te, które – ich zdaniem –

nich tylko te, które – ich zdaniem –

najbardziej pasują do omawianego

najbardziej pasują do omawianego

zagadnienia.

zagadnienia.

Mapa mentalna

Mapa mentalna



I

I

naczej to „mapa myśli”, czy też „mapa

naczej to „mapa myśli”, czy też „mapa

mózgu”. Polega na graficznym

mózgu”. Polega na graficznym

przedstawieniu myśli i skojarzeń związanych

przedstawieniu myśli i skojarzeń związanych

z danym tematem. Do wizualnego

z danym tematem. Do wizualnego

opracowania można użyć rysunków, zdjęć,

opracowania można użyć rysunków, zdjęć,

wycinków z prasy, symboli, słów. Przykłady

wycinków z prasy, symboli, słów. Przykłady

tematów, do których opracowania można

tematów, do których opracowania można

zastosować mapę mentalną:

zastosować mapę mentalną:



Kim jestem, kim chciałbym być?

Kim jestem, kim chciałbym być?



Szkoła moich marzeń.

Szkoła moich marzeń.



Mój dom.

Mój dom.



„

„

Ja najlepszy ratownik”

Ja najlepszy ratownik”

Technika drzewa

Technika drzewa

decyzyjnego

decyzyjnego

WARIANT 1

WARIANT 2

WARIANT 3

U

czy ona podejmowania decyzji w sytuacjach

trudnych i niejednoznacznych.

Nadaje się do pracy w grupach, jak i

samodzielnej.

Schemat drzewa decyzyjnego:

PROBLEM

DECY

ZJA

Metoda projektu

Metoda projektu



Z

Z

adanie jest realizowane według

adanie jest realizowane według

wcześniej przyjętych norm i zasad

wcześniej przyjętych norm i zasad

w przeciągu określonego czasu.

w przeciągu określonego czasu.



można zastosować w pracy grupowej,

można zastosować w pracy grupowej,

jak i indywidualnej. Wykonane

jak i indywidualnej. Wykonane

projekty uczniowie przedstawiają na

projekty uczniowie przedstawiają na

forum klasy/szkoły. Może to być

forum klasy/szkoły. Może to być

autoprezentacja, wystawa, plakaty,

autoprezentacja, wystawa, plakaty,

itp.

itp.

Portfolio

Portfolio



tworzenie teczki dokumentującej

tworzenie teczki dokumentującej

pracę uczniów na dany temat /mogą

pracę uczniów na dany temat /mogą

to być najprzeróżniejsze dokumenty:

to być najprzeróżniejsze dokumenty:

przedmioty, fotografie, notatki, różne

przedmioty, fotografie, notatki, różne

pomysły, wywiady z ciekawymi

pomysły, wywiady z ciekawymi

ludźmi itp./.

ludźmi itp./.



dobrze byłoby włączyć rodziców.

dobrze byłoby włączyć rodziców.

METODY OPARTE

METODY OPARTE

NA BEZPOŚREDNICH

NA BEZPOŚREDNICH

KONTAKTACH SPOŁECZNYCH

KONTAKTACH SPOŁECZNYCH



spotkanie,

spotkanie,



wywiad,

wywiad,



wycieczka,

wycieczka,



obserwacja,

obserwacja,



rozmowa nauczająca

rozmowa nauczająca