Istota

i zakres finansów

Definicja finansów

Ogół zjawisk pieniężnych

powstających w związku z

działalnością gospodarczą i

społeczną człowieka

Finanse zajmują się opisywaniem

obrotu

środkami pieniężnymi, który powstaje w

wyniku kreacji, gromadzenia i wymiany

pieniądza.

Finanse są to

pieniężne

Stosunki

Formy

Metody

Instrumenty

Mechanizmy

podziału i

wymiany

Finanse można określić jako naukę

zajmującą

się badaniem zjawisk tworzenia,
gromadzenia, podziału i wymiany

produktu

społecznego za pomocą pieniądza.

Zjawiska finansowe są zawsze zjawiskami

pieniężnymi, ale nie wszystkie zjawiska pieniężne

są zjawiskami finansowymi.

 muszą bowiem pozostawać w ruchu,

czyli w obiegu

 dotyczą więc wyłącznie pieniądza w

postaci realnej

Pieniądz w postaci idealnej

 spełnia jedynie funkcję miernika

wartości

 wyraża się w cenie
 nie należy do kategorii finansowych
 ma zasadniczy wpływ na kształtowanie

się zjawisk finansowych.

Funkcje finansów – ujęcie

klasyczne

 Redystrybucyjna

 Bodźcowa

 Kontrolna (informacyjna)

Funkcja redystrybucyjna

wynika z samej definicji finansów,

która

wyraźnie podkreśla, że podział i

wymiana

dóbr i usług odbywa się za pomocą

pieniądza

Funkcja bodźcowa

olega na wykorzystaniu instrumentów i

strumieni

pieniężnych do sterowania gospodarką.

Funkcja ta rozwija się w pełni tylko w
gospodarce rynkowej, gdzie jedynym

warunkiem

przejmowania produktu społecznego jest

pieniądz.

Funkcja kontrolna

Pozwala na uzyskanie informacji o

przebiegu

zjawisk gospodarczych na podstawie

obserwacji

strumieni pieniężnych.

Funkcje finansów – ujęcie

nowoczesne

 Alokacyjna

 Regulacyjna

 Stabilizacyjna

Funkcja alokacyjna

Polega na przemieszczaniu się strumieni

pieniężnych

między podmiotami, będącymi stronami

stosunku

ekonomicznego.

W szerszym rozumieniu alokacji za pomocą

pieniądza

podlega produkt społeczny

Funkcja regulacyjna

olega na możliwości regulowania

rynku, przez

zastosowanie odpowiednio dobranych
instrumentów finansowych, takich jak:
podatki,
kredyty,
kursy walutowe itp.

Funkcja stabilizacyjna

ynika z funkcji poprzedniej i polega na

utrzymywaniu równowagi rynkowej, w

tym przede

wszystkim pieniężnej przez

kształtowanie popytu i

podaży na pieniądz.

Finanse jako dziedzina

nauk ekonomicznych

Finanse przedstawiają relacje, jakie

zachodzą

w obrębie poszczególnych podmiotów
gospodarczych i pomiędzy nimi, a

wynikające

z przepływu strumieni pieniężnych.

Podstawę dla rozwoju

finansów stanowi

 teoria ekonomii (w tym mikro i

makroekonomia)

 teorii pieniądza i polityki

pieniężnej

Ścisłe zależności

zachodzą między

finansami a:

 ekonomikami branżowymi

 teorią zarządzania

Wprowadzanie nowych,

skomplikowanych instrumentów

finansowych wymaga zastosowania

 statystyki

 ekonometrii

Najbardziej zbliżone

dyscypliny ekonomiczne

 Rachunkowość

 Rachunkowość zarządcza

Pozaekonomiczne dyscypliny

naukowe wykorzystywane w

nauce finansów

 Matematyka

–

obliczanie wartości pieniądza w czasie

 Socjologia -

oznaczenie zachowań i potrzeb społecznych

umożliwiających tworzenie odpowiednich

związków i

operacji finansowych

 Psychologia

–

analiza zachowań inwestorów rynku

kapitałowego

 Etyka

uwzględnianie społecznych skutków decyzji

ekonomicznych

Dyscypliny finansowe

 Podstawy finansów
 Finanse publiczne
 Bankowość
 Finanse przedsiębiorstw
 Finanse ubezpieczeń
 Rynek pieniężny i kapitałowy
 Finanse międzynarodowe
 Analiza finansowa
 Matematyka finansowa
 Informatyka finansowa
 Inżynieria finansowa.

Zasoby finansowe i

fundusze

Zasoby pieniężne są to środki
zgromadzone

przez

określony

podmiot bez

konkretnego przeznaczenia.

Fundusze

stanowią

zasoby

pieniężne

konkretnego

podmiotu,

zgromadzone w

określonym celu.

Klasyfikacja funduszów

Kryterium

Fundusze

Własności

Publiczne
Prywatne

Zakresu

Makroekonomiczne
Mikroekonomiczne

Funkcji ekonomicznych podmiotów

Państwa (rządowe, samorządowe)
Banków
Przedsiębiorstw
Zakładów ubezpieczeń
Funduszów inwestycyjnych i
emerytalnych

Przeznaczenia

O przeznaczeniu ogólnym
Specjalistyczne (celowe)

Klasyfikacja zjawisk

finansowych

 Przedmiotem finansów jest pieniądz w

ruchu, czyli strumienie pieniężne.

 Przyjmują one postać przychodów i

wydatków.

 Mają one różny charakter i pełnią w

gospodarce różnorodne funkcje.

Klasyfikacja

przedmiotowa zjawisk

finansowych

 Materialne (pierwotne)

 Redystrybucyjne

 Emisyjne (kredytowe)

Cechy przychodów i

wydatków

Cechy strumieni
pieniężnych

Przychody i wydatki

materialne

redystrybucyjne

emisyjne

Związek z ruchem
dóbr i usług
materialnych

istnieje

Nie istnieje

Miejsce
występowania
strumieni

Po obu stronach
transakcji

Tylko po stronie
kredytobiorcy

Zmiany w funduszu
nabywczym
podmiotu

Trwałe

czasowe

Odpłatność

Odpłatne

Nieodpłatne*

Odpłatne

Zwrotność

Bezzwrotne

Bezzwrotne*

Zwrotne

Klasyfikacja podmiotowa

zjawisk finansowych – ogniwa

finansów

 władzy państwowej (publiczne)
 banków i instytucji rynku

kapitałowego

 przedsiębiorstw
 ubezpieczeń
 ludności

Siła nabywcza

pieniądza

Ilość dóbr i usług, jaką można nabyć

za jednostkę pieniądza (np. za 1zł.)

Siła nabywcza ludności

Ilość dóbr i usług, jaką poszczególne

osoby lub społeczeństwa mogą

nabyć za posiadane przez siebie

środki pieniężne

fundusz nabywczy

ludności

środki przeznaczone przez osoby

fizyczne na

wydatki materialne

Wzór na fundusz

nabywczy

WM = FN = PM + PR + PE – WR - WE - ∆

FN – fundusz nabywczy
PM – przychody materialne
PR – przychody redystrybucyjne
PE – przychody emisyjene (kredytowe)
WM – wydatki materialne
WR – wydatki redystrybucyjne
WK – wydatki emisyjne (kredytowe)
∆ O – saldo oszczędności

System finansowy

mechanizm współtworzenia i przepływu siły
nabywczej między niefinansowymi
podmiotami gospodarczymi, w skład

którego

wchodzą instrumenty finansowe, rynki
finansowe, instytucje finansowe oraz

zasady

określające sposób ich funkcjonowania

System finansowy jest to zespół logicznie ze
sobą powiązanych:
form organizacyjnych,
aktów prawnych,
instytucji finansowych
i innych elementów umożliwiających

podmiotom

nawiązywanie stosunków gospodarczych.