ADMINISTRACJA OCHRONY

ŚRODOWISKA

Prowadzący: dr Wojciech Gliniecki

WYKŁAD 6

I.

Prawnofinansowe instrumenty w

Prawnofinansowe instrumenty w

prawie ochrony środowiska

prawie ochrony środowiska

II. Odpowiedzialność prawna w ochronie

II. Odpowiedzialność prawna w ochronie

środowiska

środowiska

I. Prawnofinansowe elementy w prawie

ochrony środowiska.

Instrumenty finansowoprawne w systemie

polskiego prawa ochrony środowiska:

A. Opłaty za korzystanie z zasobów środowiska.

B. Sankcje finansowe za korzystanie z zasobów

środowiska.

C. Fundusze, służące gromadzeniu środków

pochodzących z opłat i kar oraz przeznaczaniu

ich na z góry określone cele.

D. Różnicowanie stawek podatków i innych danin

publicznych służące celom ochrony środowiska.

Ad A.

1) Opłaty przewidywane przez ustawę Prawo

ochrony środowiska:

- wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza,

- wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,

- pobór wód,

- składowanie odpadów.

Do ponoszenia opłat za korzystanie ze środowiska zobowiązane są

podmioty korzystające ze środowiska w rozumieniu art. 3 pkt 20

ustawy.

Przepisy ustawy:

- przewidują zwolnienia z opłat o charakterze przedmiotowym,

- przewidują różnicowanie wysokości opłat,

- określają górne stawki poszczególnych opłat

(stawki jednostkowe są

ustalone w rozporządzeniu wykonawczym Rady Ministrów),

- przewidują w stosunku do wszystkich opłat system

samonaliczania.

Nadzór nad wnoszeniem opłat sprawuje marszałek

województwa, który w razie nieuiszczenia opłaty lub

wniesienia opłaty w wysokości budzącej

wątpliwości wymierza należną opłatę w drodze

decyzji na podstawie:

- własnych ustaleń lub

- wyników kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.

Opłaty są traktowane analogicznie jak należności

podatkowe.

2) Opłaty związane z ochroną powierzchni i

zasobów wnętrza ziemi:

- opłata eksploatacyjna na podstawie art. 134 ustawy

Prawo geologiczne i górnicze z 2011 r.:

„Przedsiębiorca, który uzyskał koncesję na wydobywanie

kopaliny ze złoża, wnosi opłatę eksploatacyjną ustalaną jako

iloczyn jej stawki oraz ilości kopaliny wydobytej, ze złoża

bilansowego i pozabilansowego,

w okresie rozliczeniowym”



opłata eksploatacyjna rozliczana jest w okresach półrocznych,



uiszczana na zasadzie samonaliczania,



nadzór nad wnoszeniem opłat sprawują organy koncesyjne.

- opłaty za wyłączenie gruntów z produkcji rolnej lub leśnej

na podstawie art. 12 ustawy o ochronie gruntów rolnych i

leśnych:

„Osoba, która uzyskała zezwolenie na wyłączenie gruntów z

produkcji, jest obowiązana uiścić należność i opłaty roczne, a

w odniesieniu do gruntów leśnych - także jednorazowe

odszkodowanie w razie dokonania przedwczesnego wyrębu

drzewostanu.”.



obowiązek uiszczenia należności i opłat nie dotyczy gruntów

na cele budownictwa mieszkaniowego,



należność i opłaty są uzależnione od klasy bonitacyjnej gleby

lub typu lasu i powierzchni gruntu,



decyzje w sprawach wyłączenia gruntu podejmują starosta,

dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych lub dyrektor

parku narodowego.

3) Opłaty określone w ustawie o ochronie

przyrody:

a) opłaty za wstęp na niektóre obszary chronione:



o

bowiązek dotyczy parków narodowych oraz ich niektórych

obszarów określonych w rozporządzeniu ministra właściwego

do spraw środowiska,



wysokość opłat ustala dyrektor parku narodowego,



zarządzeniem regionalnego dyrektora ochrony środowiska

mogą być wprowadzone opłaty za wstęp na teren rezerwatu.

b) opłaty z tytułu usunięcia drzew i krzewów z terenu

nieruchomości:



do uiszczenia opłaty zobowiązany jest posiadacz

nieruchomości,



opłaty są naliczane i pobierane przez organ właściwy do

wydania zezwolenia,



opłatę za usunięcie drzew ustala się na podstawie stawki

zależnej od obwodu pnia oraz rodzaju i gatunku drzewa.

4) Opłaty przewidywane ustawą z 2011 r. o

systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów

cieplarnianych.

Ad B.

Jednym z założeń systemu sankcji finansowych jest

odraczanie i zmniejszanie bądź umarzanie

odroczonej opłaty lub kary:

a) dotyczy opłat podwyższonych i administracyjnych kar

pieniężnych,

b) organami właściwymi do odraczania, zmniejszania i umarzania

opłat są: marszałek województwa i wojewódzki inspektor

ochrony środowiska,

c) termin płatności opłaty za korzystanie ze środowiska oraz

administracyjnej kary pieniężnej odracza się na wniosek

podmiotu korzystającego ze środowiska obowiązanego do ich

uiszczenia, jeżeli realizuje on terminowo przedsięwzięcie,

którego wykonanie zapewni usunięcie przyczyn ponoszenia

podwyższonych opłat albo kar w okresie nie dłuższym niż 5 lat

od dnia złożenia wniosku.

1) Opłaty podwyższone:

Podmiot korzystający ze środowiska uiszcza opłaty

podwyższone w przypadku:

a) braku wymaganego pozwolenia na wprowadzanie do

powietrza gazów lub pyłów,

b) braku wymaganego pozwolenia na pobór wód lub

wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi,

c) określonych sposobów nieprawidłowego postępowania

z odpadami.

W przypadku opłat podwyższonych:



obowiązuje zasada samonaliczania,



nadzór nad ich uiszczaniem sprawuje marszałek województwa,



w przypadku braku pozwolenia w sytuacjach określonych w lit. a)

i b) opłata wynosi 500% stawki opłaty podstawowej.

2) Administracyjne kary pieniężne:

a) kary nakładane na podstawie ustawy Prawo ochrony

środowiska:

-

przekroczenie określonych w pozwoleniach emisyjnych ilości lub

rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza,

- przekroczenie określonych w pozwoleniach zintegrowanych lub

pozwoleniach wodnoprawnych warunków dotyczących ilości ścieków,

ich stanu, składu, minimalnej procentowej redukcji stężeń substancji

w ściekach oraz masy substancji w odprowadzanych ściekach

przypadającej na jednostkę masy wykorzystanego surowca,

materiału, paliwa lub wytworzonego produktu,

- przekroczenie określonej w pozwoleniach zintegrowanych i

pozwoleniach na pobór wód, ilości pobranej wody,

- naruszenie warunków decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji

składowiska odpadów albo decyzji określającej miejsce i sposób

magazynowania odpadów, wymaganych przepisami ustawy o

odpadach, co do rodzaju i sposobów składowania lub

magazynowania odpadów;

- przekroczenie, określonych w decyzji o dopuszczalnym poziomie

hałasu lub pozwoleniu zintegrowanym poziomów hałasu.

Administracyjną karę pieniężną wymierza w drodze decyzji

wojewódzki inspektor ochrony środowiska na podstawie:



kontroli, a w szczególności dokonanych w ich trakcie

pomiarów lub za pomocą innych środków dowodowych,



pomiarów prowadzonych przez podmiot korzystający ze

środowiska, obowiązany do dokonania takich pomiarów.

Etapy wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej:



ustalenie wymiaru „kary biegnącej”, określającego

godzinową albo dobową stawkę kary w okresie, w którym trwa

naruszenie lub przekroczenie,



wymierzenie kary za okres trwania naruszenia lub
przekroczenia („kara łączna”).

Kara biegnąca jest naliczana do czasu stwierdzenia zmiany

wielkości przekroczenia lub naruszenia.

Wymiar kary biegnącej może ulec zmianie na wniosek

podmiotu korzystającego ze środowiska – przedłożony

wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska w

terminie 30 dni od dokonania własnych pomiarów lub

ustaleń.

Wojewódzki inspektor ochrony środowiska ustali, w drodze

decyzji, wymiar nowej kary biegnącej, jeżeli w terminie 30

dni nie zakwestionuje zasadności złożonego wniosku.

Jeżeli wojewódzki inspektor ochrony środowiska w ciągu 30

dni od dnia wpływu wniosku stwierdzi, że przekroczenie lub

naruszenie jest wyższe, niż podano we wniosku, lub nie

ustało, wymierza nową wysokość kary biegnącej

począwszy odpowiednio od doby albo godziny, w której

stwierdzono bezzasadność wniosku, jednocześnie

podwyższając jej wysokość dwukrotnie na okres 60 dni.

b) kary pieniężne określone przepisami ustawy o ochronie

przyrody:

- zniszczenie terenów zieleni albo drzew lub krzewów

spowodowane niewłaściwym wykonywaniem robót ziemnych

lub wykorzystaniem sprzętu mechanicznego albo urządzeń

technicznych oraz zastosowaniem środków chemicznych w

sposób szkodliwy dla roślinności,

- usuwanie drzew lub krzewów bez wymaganego zezwolenia,

- zniszczenie drzew, krzewów lub terenów zieleni spowodowane

niewłaściwym wykonaniem zabiegów pielęgnacyjnych.

Karę wymierza wójt, burmistrz, prezydent miasta.

c) kary pieniężne określone w ustawie o substancjach

zubażających warstwę ozonową:

- produkcja substancji kontrolowanych, przywóz, wywóz lub

wprowadzanie do obrotu wbrew zakazom wynikającym z

przepisów dotyczących substancji kontrolowanych, bez

wymaganego pozwolenia albo z naruszeniem jego warunków,

- produkcja, przywóz, wywóz lub wprowadzanie do obrotu

produktów, urządzeń i instalacji zawierających substancje

kontrolowane wbrew zakazom wynikającym z przepisów

dotyczących substancji kontrolowanych.

Karę wymierza wojewódzki inspektor ochrony środowiska.

d) administracyjne kary uznaniowe o charakterze pieniężnym:

- ustawa o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej i administracji

morskiej,

- ustawa o zapobieganiu zanieczyszczeniu morza przez statki,

- ustawa o rybołówstwie.

Wysokość przedmiotowych kar jest określana widełkowo, a do ich

nałożenia jest właściwy dyrektor Urzędu Morskiego oraz

inspektorzy rybołówstwa morskiego.

e) opłaty sankcyjne z ustawy o odpadach:

- naruszenie przez gminną jednostkę organizacyjną lub przedsiębiorcę

zajmującego się odbiorem odpadów komunalnych od właścicieli

nieruchomości obowiązku w zakresie:



ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji

kierowanych do składowania,



zorganizowania systemu selektywnego zbierania odpadów.

Karę wymierzał wojewódzki inspektor ochrony środowiska.

(nie obowiązuje od

dnia 01.10.2012 r.

3) Opłaty produktowe:

a) ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie

gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie

produktowej i opłacie depozytowej:

Obowiązek wniesienia opłaty produktowej powstaje w przypadku

niewypełnienia obowiązku prowadzenia odzysku lub

recyklingu odpadów opakowaniowych lub odpadów

poużytkowych.

Nadzór nad realizacją obowiązku sprawuje marszałek

województwa.

b) ustawa o zużytym sprzęcie elektrycznym i

elektronicznym:

Opłata stanowi sankcję z tytułu nieosiągnięcia wymaganych

poziomów odzysku i recyklingu zużytego sprzętu.

Nadzór nad realizacją obowiązku sprawuje Główny Inspektor

Ochrony Środowiska.

c) ustawa o recyklingu pojazdów wycofanych z

eksploatacji:

Opłata stanowi sankcję z tytułu niewypełnienia obowiązku

zorganizowania i zapewnienia dostępu do sieci zbierania

pojazdów obejmującej terytorium kraju.

C. Fundusze:

1) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki

Wodnej,

2) wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki

wodnej.

Ad 1 i 2.

Narodowy Fundusz i wojewódzkie fundusze:

- mają osobowość prawną i w rozumieniu ustawy o

finansach publicznych są odpowiednio państwową osobą

prawną oraz samorządowymi osobami prawnymi.

- prowadzą samodzielną gospodarkę finansową, pokrywając

z posiadanych środków i uzyskiwanych wpływów

wydatki na finansowanie zadań określonych w ustawie

oraz kosztów działalności.

- prowadzą gospodarkę finansową w sposób zapewniający

pełne wykorzystanie środków pochodzących z Unii

Europejskiej niepodlegających zwrotowi przeznaczonych

na ochronę środowiska i gospodarkę wodną,

- ich organami są: Rada Nadzorcza (do 12 osób / 7 osób) i

Zarząd (3-5 / 2-5 osób),

- nadzór nad nimi sprawują – odpowiednio – minister

właściwy do spraw środowiska oraz zarządy województw.

Dopuszczalne formy finansowana zadań przez Narodowy

Fundusz oraz wojewódzkie fundusze:

a) udzielanie oprocentowanych pożyczek;

b) przyznawanie dotacji, w tym:

- dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych,

- dokonywanie częściowych spłat kapitału kredytów bankowych,

- dopłaty do oprocentowania lub ceny wykupu obligacji,

- dopłaty do demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji,

c) nagrody za działalność na rzecz ochrony środowiska i

gospodarki wodnej, niezwiązaną z wykonywaniem obowiązków

pracowników administracji rządowej i samorządowej.

Inne fundusze celowe związane z ochroną

środowiska:

- Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych,

- Fundusz Leśny.

Ad D.

Zgodnie z art. 283 ustawy Prawo ochrony środowiska, stawki

podatków i innych danin publicznych powinny być

różnicowane, z uwzględnieniem celów służących ochronie

środowiska.

Stawki podatku akcyzowego powinny być kalkulowane w

szczególności tak, aby zapewnić niższą cenę rynkową:

1) benzyny bezołowiowej w stosunku do benzyny zawierającej ołów,

2) olejów napędowego i opałowego o niższej zawartości siarki w

stosunku do olejów o wyższej zawartości siarki,

3) olejów napędowego i smarowego, wytwarzanych z udziałem

komponentów uzyskiwanych z regeneracji olejów zużytych, w

stosunku do olejów wytwarzanych bez udziału tych komponentów,

4) biopaliw opartych na wykorzystaniu biomasy, w

szczególności roślin uprawnych, w stosunku do paliw

pochodzących ze źródeł nieodnawialnych.

II. ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRAWNA

W OCHRONIE ŚRODOWISKA

A. Odpowiedzialność cywilna:

Założenia ogólne:

„Do odpowiedzialności za szkody spowodowane

oddziaływaniem na środowisko stosuje się przepisy

Kodeksu cywilnego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.”

(art. 322 ustawy Prawo ochrony środowiska)

1) Przepisy kodeksu cywilnego:

a) środki prewencyjne – dające podstawę do roszczenia

negatoryjnego:

- „Art. 144. Właściciel nieruchomości powinien przy

wykonywaniu swego prawa powstrzymywać się od działań,

które by zakłócały korzystanie z nieruchomości sąsiednich

ponad przeciętną miarę, wynikającą ze społeczno-

gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków

miejscowych.” ,

- „Art. 439. Ten, komu wskutek zachowania się innej osoby,

w szczególności wskutek braku należytego nadzoru

nad ruchem kierowanego przez nią przedsiębiorstwa lub

zakładu albo nad stanem posiadanego przez nią budynku lub

innego urządzenia, zagraża bezpośrednio szkoda, może

żądać, ażeby osoba ta przedsięwzięła środki niezbędne do

odwrócenia grożącego niebezpieczeństwa, a w razie potrzeby

także, by dała odpowiednie zabezpieczenie.”.

b) środki kompensacyjne – dające podstawę do uzyskania

odszkodowania:

- „Art. 415. Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę,

obowiązany jest do jej naprawienia.”,

- „Art. 435. § 1. Prowadzący na własny rachunek

przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił

przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.)

ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu,

wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub

zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo

wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą

nie ponosi odpowiedzialności.

§ 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do

przedsiębiorstw lub zakładów wytwarzających środki

wybuchowe albo posługujących się takimi środkami.”

2) Przepisy ustawy Prawo ochrony środowiska:

- „Art. 323. 1. Każdy, komu przez bezprawne

oddziaływanie na środowisko bezpośrednio zagraża

szkoda lub została mu wyrządzona szkoda, może żądać

od podmiotu odpowiedzialnego za to zagrożenie lub

naruszenie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i

podjęcia środków zapobiegawczych, w szczególności

przez zamontowanie instalacji lub urządzeń

zabezpieczających przed zagrożeniem lub naruszeniem;

w razie gdy jest to niemożliwe lub nadmiernie

utrudnione, może on żądać zaprzestania działalności

powodującej to zagrożenie lub naruszenie.

2. Jeżeli zagrożenie lub naruszenie dotyczy środowiska

jako dobra wspólnego, z roszczeniem, o którym mowa w

ust. 1, może wystąpić Skarb Państwa, jednostka

samorządu terytorialnego, a także organizacja

ekologiczna.”

- „Art. 324. W razie wyrządzenia szkody przez zakład

o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku art.

435 § 1 Kodeksu cywilnego stosuje się niezależnie od

tego, czy zakład ten jest wprawiany w ruch za

pomocą sił przyrody.”,

- „Art. 325. Odpowiedzialności za szkody wyrządzone

oddziaływaniem na środowisko nie wyłącza okoliczność,

że działalność będąca przyczyną powstania szkód jest

prowadzona na podstawie decyzji i w jej granicach.”,

- „Art. 326. Podmiotowi, który naprawił szkodę w

środowisku, przysługuje względem sprawcy szkody

roszczenie o zwrot nakładów poczynionych na ten cel,

przy czym wysokość roszczenia ogranicza się w tym

przypadku do poniesionych uzasadnionych kosztów

przywrócenia stanu poprzedniego.”.

3) Ustawy szczególne

(np. szkoda górnicza

).

B. Odpowiedzialność karna:

1) Przestępstwa przeciwko środowisku w kodeksie

karnym:

- „przestępne zanieczyszczenie środowiska”:

„Art. 182. § 1. Kto zanieczyszcza wodę, powietrze lub

powierzchnię ziemi substancją albo promieniowaniem

jonizującym w takiej ilości lub w takiej postaci, że może to

zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować

istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni

ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym

w znacznych rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo

pozbawienia wolności do lat 2.”

- „bezprawne postępowanie z odpadami lub

substancjami”:

„Art. 183. § 1. Kto wbrew przepisom składuje, usuwa,

przetwarza, dokonuje odzysku, unieszkodliwia albo

transportuje odpady lub substancje w takich warunkach lub w

taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka

lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub

powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub

zwierzęcym w znacznych rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew przepisom przywozi z

zagranicy substancje zagrażające środowisku.

§ 3. Karze określonej w § 1 podlega, kto wbrew obowiązkowi

dopuszcza do popełnienia czynu określonego w § 1, 2 i 4.

§ 4. Karze określonej w § 1 podlega, kto wbrew przepisom

przywozi odpady z zagranicy lub wywozi odpady za granicę.

§ 5. Kto bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia, albo wbrew

jego warunkom przywozi z zagranicy albo wywozi za granicę

odpady niebezpieczne,

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 6. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 - 5 działa

nieumyślnie,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.”.

- wyrabianie, przetwarzanie, transportowanie,

przewożenie, wywożenie, gromadzenie,

składowanie, porzucanie lub pozostawianie bez

właściwego zabezpieczenia materiału jądrowego

albo innego źródła promieniowania jonizującego:

„Art. 184. § 1. Kto wyrabia, przetwarza, transportuje, przywozi z zagranicy,

wywozi za granicę, gromadzi, składuje, przechowuje, posiada,

wykorzystuje, posługuje się, usuwa, porzuca lub pozostawia bez

właściwego zabezpieczenia materiał jądrowy albo inne źródło

promieniowania jonizującego, w takich warunkach lub w taki sposób, że

może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne

obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie

w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach,

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi dopuszcza do

popełnienia czynu określonego w § 1.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności

do lat 2.

- kwalifikowane typy przestępstw (wymienionych

powyżej):

„Art. 185. § 1. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 182

§ 1, art. 183 § 1 lub 3 lub w art. 184 § 1 lub 2 jest

zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych

rozmiarach lub istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub

powierzchni ziemi, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 182 § 1, art.

183 § 1 lub 3 lub w art. 184 § 1 lub 2 jest śmierć człowieka lub

ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.”.

- „przestępne zaniedbanie w użytkowaniu urządzeń

ochronnych”:

„Art. 186. § 1. Kto wbrew obowiązkowi nie utrzymuje w należytym

stanie lub nie używa urządzeń zabezpieczających wodę,

powietrze lub powierzchnię ziemi przed zanieczyszczeniem lub

urządzeń zabezpieczających przed skażeniem

promieniotwórczym lub promieniowaniem jonizującym,

podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia

wolności do lat 2.”.

- oddanie lub dopuszczenie do użytkowania obiektu

budowlanego lub zespołu obiektów nie mających

wymaganym prawem urządzeń ochronnych:

„Art. 186 (…) § 2. Tej samej karze podlega, kto oddaje lub wbrew

obowiązkowi dopuszcza do użytkowania obiekt budowlany lub

zespół obiektów nie mających wymaganych prawem urządzeń

określonych w § 1.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.”

- przestępstwa przeciwko przepisom o ochronie

przyrody:



spowodowanie zniszczeń w świecie roślinnym lub zwierzęcym

w znacznych rozmiarach,



niszczenie albo uszkadzania roślin lub zwierząt na terenie

objętym ochroną w sposób powodujący istotną szkodę,



niszczenie albo uszkadzania roślin lub zwierząt pozostających

pod ochroną gatunkową w sposób powodujący istotną szkodę

niezależnie od miejsca popełnienia czynu,



zniszczenie, poważne uszkodzenie lub istotne zmniejszenie

wartości przyrodniczej prawnie chronionego terenu lub obiektu

w sposób powodujący istotną szkodę,



sprzeczne z przepisami wznoszenie nowego lub powiększanie

istniejącego obiektu budowlanego albo prowadzenie

działalności gospodarczej zagrażającej środowisku na terenie

objętym ochroną ze względów przyrodniczych lub

krajobrazowych albo w otulinie takiego terenu.

(art. 181 § 1-3, art. 187 i 188 kodeksu karnego).

2) Przestępstwa przeciwko środowisku w

ustawach szczególnych:

- ustawa o ochronie przyrody,

- ustawa - Prawo łowieckie,

- ustawa o rybactwie śródlądowym,

- ustawa o ochronie zwierząt,

- ustawa o doświadczeniach na zwierzętach,

- ustawa - Prawo geologiczne i górnicze,

- ustawa o substancjach i preparatach chemicznych,

- ustawa o organizmach genetycznie zmodyfikowanych.

3) Odpowiedzialność podmiotów zbiorowych:

- uregulowana ustawą z dnia 28 października 2002 r.

o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za

czyny zabronione pod groźbą kary,

- do podmiotów zbiorowych zalicza się:



osoby prawne,



jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej,

którym odrębne przepisy przyznają zdolność prawną, z

wyłączeniem Skarbu Państwa, jednostek samorządu

terytorialnego i ich związków



spółki handlowe z udziałem Skarbu Państwa, jednostki

samorządu terytorialnego lub związku takich jednostek,



spółki kapitałowe w organizacji,



podmioty w stanie likwidacji



przedsiębiorców niebędących osobą fizyczną,



zagraniczne jednostki organizacyjne.

- podmiot zbiorowy podlega odpowiedzialności za czyn

zabroniony, którym jest zachowanie osoby fizycznej:

1) działającej w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego w

ramach uprawnienia lub obowiązku do jego reprezentowania,

podejmowania w jego imieniu decyzji lub wykonywania

kontroli wewnętrznej albo przy przekroczeniu tego

uprawnienia lub niedopełnieniu tego obowiązku,

2) dopuszczonej do działania w wyniku przekroczenia uprawnień

lub niedopełnienia obowiązków przez osobę, o której mowa w

pkt 1,

3) działającej w imieniu lub w interesie podmiotu zbiorowego, za

zgodą lub wiedzą osoby, o której mowa w pkt 1,

4) będącej przedsiębiorcą, który bezpośrednio współdziała z

podmiotem zbiorowym w realizacji celu prawnie

dopuszczalnego

jeżeli zachowanie to przyniosło lub mogło przynieść

podmiotowi zbiorowemu korzyść, chociażby

niemajątkową,

- do czynów zabronionych, za których odpowiedzialność ponosi

podmiot zbiorowy zalicza się również przestępstwa przeciwko

środowisku, określone w:



art. 181-184 oraz art. 186-188 Kodeksu karnego,



art. 31-34 ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach

chemicznych i ich mieszaninach,



art. 58-64 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach

genetycznie zmodyfikowanych,



art. 37b ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji

Sanitarnej,



art. 127a i art. 128a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie

przyrody,



art. 47a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach

zubożających warstwę ozonową



art. 35a ustawy z dnia 16 marca 1995 r. o zapobieganiu
zanieczyszczaniu morza przez statki.

- kary orzekane w stosunku do podmiotów zbiorowych:



kara pieniężna w wysokości od 1 000 do 5 000

000 złotych, nie wyższa jednak niż 3 % przychodu

osiągniętego w roku obrotowym, w którym popełniono

czyn zabroniony będący podstawą odpowiedzialności

podmiotu zbiorowego,



przepadek przedmiotów pochodzących chociażby

pośrednio z czynu zabronionego lub które służyły lub

były przeznaczone do popełnienia czynu zabronionego,

korzyści majątkowej pochodzącej chociażby pośrednio z

czynu zabronionego, równowartości przedmiotów lub

korzyści majątkowej pochodzących chociażby pośrednio z

czynu zabronionego,



zakaz promocji lub reklamy prowadzonej działalności,

wytwarzanych lub sprzedawanych wyrobów, świadczonych

usług lub udzielanych świadczeń,



zakaz korzystania z dotacji, subwencji lub innych form

wsparcia finansowego środkami publicznymi,



zakaz korzystania z pomocy organizacji

międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest

członkiem,



zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne,



zakaz prowadzenia określonej działalności

podstawowej lub ubocznej,

(przepis utracił moc

obowiązującą)



podanie wyroku do publicznej wiadomości.

C. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ADMINISTRACYJNA:

1) Sankcyjne decyzje zobowiązujące:

Sankcyjna decyzja zobowiązująca – sankcja w postaci

dodatkowego obowiązku, nakładanego decyzją

upoważnionego organu administracji.

„Art. 362. 1. Jeżeli podmiot korzystający ze środowiska

negatywnie oddziałuje na środowisko, organ ochrony

środowiska może, w drodze decyzji, nałożyć obowiązek:

1) ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia;

2) przywrócenia środowiska do stanu właściwego.”.

„Art. 363. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze

decyzji, nakazać osobie fizycznej, której działalność

negatywnie oddziałuje na środowisko, wykonanie w

określonym czasie czynności zmierzających do ograniczenia

negatywnego oddziaływania na środowisko.”

„Art. 373. 1. Właściwy organ Państwowej Straży Pożarnej w razie

naruszenia przepisów art. 248-269 może wydać decyzję:

1) nakazującą usunięcie w określonym terminie stwierdzonych

uchybień”.

2) Sankcyjne decyzje wstrzymujące:

Sankcyjne decyzje wstrzymujące – środek nadzorczy w

postaci decyzji nakazującej wstrzymanie prowadzonej

działalności.

a) Decyzje wydawane przez wojewódzkiego inspektora

ochrony środowiska:

- o charakterze obligatoryjnym:



wstrzymanie działalności w znaczny sposób zagrażającej

ludziom lub środowisku (art. 364),



wstrzymanie działalności instalacji wymagającej pozwolenia

zintegrowanego (art. 365 ust. 1),



wstrzymanie oddania do użytku albo użytkowania obiektu

budowlanego, zespołu budowlanego lub instalacji zaliczanych do

przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (art.

365 ust. 2),



wstrzymanie produkcji, sprowadzania z zagranicy lub wprowadzania

do obrotu produktów niespełniających wymagań ochrony środowiska

(art. 370).

- o charakterze fakultatywnym:



wstrzymanie użytkowania eksploatacji eksploatowanej z

naruszeniem pozwolenia emisyjnego (art. 367 ust. 1 pkt 1),



wstrzymanie użytkowania eksploatacji eksploatowanej z

naruszeniem decyzji określającej wymagania dotyczące

funkcjonowania instalacji wymagającej zgłoszenia (art. 367 ust. 1 pkt

2).

b) Decyzje wydawane przez organ Państwowej Straży Pożarnej

o charakterze fakultatywnym:

- wstrzymanie uruchomienia albo użytkowania instalacji (art. 373 ust. 1

pkt 2)

c) Decyzje wydawane przez wójta, burmistrza, prezydenta

miasta o charakterze fakultatywnym:

- wstrzymanie użytkowania instalacji prowadzonej przez osobę

fizyczną w ramach zwykłego korzystania ze środowiska (art.

368).

„Art. 372. Po stwierdzeniu, że ustały przyczyny wstrzymania

działalności lub użytkowania, na podstawie decyzji, o których

mowa w niniejszym dziale, wojewódzki inspektor ochrony

środowiska, wójt, burmistrz lub prezydent miasta, na wniosek

zainteresowanego, wyraża zgodę na podjęcie

wstrzymanej działalności lub użytkowania.”.

Wstrzymanie przez wojewódzkiego inspektora ochrony

środowiska działalności prowadzonej z naruszeniem

wymagań ochrony środowiska na podstawie ustawy o
odpadach:

- niedopełnienia przez posiadacza odpadów, prowadzącego odzysk

lub unieszkodliwianie odpadów, obowiązków określonych w ustawie

(art. 13 ust. 6),

- naruszenie przez wytwórcę odpadów niebezpiecznych przepisów

ustawy lub działanie niezgodnie z decyzją zatwierdzającą program

gospodarki odpadami niebezpiecznymi (art. 23 ust. 2),

- niedopełnienie przez posiadacza odpadów prowadzącego działalność

w zakresie transportu, odzysku lub unieszkodliwiania

odpadów określonych prawem wymagań (art. 33 ust. 6),

- niedopełnienie przez zarządzającego spalarnią odpadów lub

współspalarnią odpadów obowiązków określonych w ustawie (art.

48 ust. 1),

- niedopełnienie przez zarządzającego składowiskiem odpadów

obowiązków określonych w ustawie (art. 59 ust. 3).