Nauczyciel wspomagający w

kształceniu integracyjnym i

inkluzyjnym- rola, zadania,

dyspozycje osobowościowe

dr Danuta Apanel

Akademia Pomorska w Słupsku

Zakres pracy nauczyciela

wspomagającego według

Rozporządzenia MENiS z dnia 18

stycznia 2005 r.

• Rozpoznaje potrzeby edukacyjne i

możliwości psychofizyczne dzieci i
młodzieży niepełnosprawnych i
niedostosowanych społecznie;

• Współorganizuje zajęcia

edukacyjne i prace wychowawcze
w formach integracyjnych, w
szczególności:

• Wspólnie z nauczycielami prowadzącymi zajęcia

edukacyjne wybiera lub opracowuje programy
wychowania przedszkolnego i programy nauczania;

• Dostosowuje realizację programów wychowania

przedszkolnego, programów nauczania, programu
wychowawczego i programu profilaktyki do
indywidualnych potrzeb edukacyjnych i możliwości
psychofizycznych dzieci i młodzieży
niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie;

• W zależności od indywidualnych potrzeb

edukacyjnych i możliwości psychofizycznych
uczniów niepełnosprawnych oraz niedostosowanych
społecznie, wspólnie z nauczycielami prowadzącymi
zajęcia edukacyjne, opracowuje dla każdego ucznia
i realizuje indywidualne programy edukacyjne
określające zakres

zintegrowanych działań

nauczycieli i specjalistów oraz rodzaj zajęć
rewalidacyjnych lub zajęć socjoterapeutycznych
prowadzonych z uczniem;

• Uczestniczy w zajęciach edukacyjnych

prowadzonych przez innych
nauczycieli;

• Prowadzi zajęcia rewalidacyjne lub

zajęcia socjoterapeutyczne;

• Udziela pomocy nauczycielom

prowadzącym zajęcia edukacyjne w
doborze metod pracy z uczniami
niepełnosprawnymi oraz
niedostosowanymi społecznie;

• Prowadzi lub organizuje różnego

rodzaju formy pomocy pedagogicznej i
psychologicznej dla dziecka i jego
rodziny.

Nauczyciele wspomagający zatrudnieni w

przedszkolach, szkołach podstawowych,

gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych

prowadzących kształcenie integracyjne- rok

szkolny 2009/2010

• woj. dolnośląskie- 377 osób;
• woj. kujawsko- pomorskie – 414

osób;

• woj. lubelskie - 313 osób;
• woj. lubuskie – 152 osoby;
• woj. łódzkie – 280 osób;
• woj. małopolskie – 679 osób;
• woj. mazowieckie- 871 osób;

• woj. opolskie – 154 osób;
• woj. podkarpackie – 179 osób;
• woj. podlaskie – 428 osób;
• woj. pomorskie- 555 osób;
• woj. śląskie – 1172 osoby;
• woj. świętokrzyskie – 141 osób;
• woj. warmińsko- mazurskie – 168 osób;
• woj. wielkopolskie – 485 osób;
• woj. zachodniopomorskie – 286 osób;
• Razem ..............................6654 osoby

Kwalifikacje

Pedagog wspomagający powinien posiadać

odpowiednie kwalifikacje z zakresu

pedagogiki specjalnej, a ponadto znać i

rozumieć potrzeby uczniów z różnego

rodzaju niepełnosprawnościami i

trudnościami w uczeniu się, znać różne

metody i formy pracy z uczniami

niepełnosprawnymi w oddziałach

specjalnych lub integracyjnych, być

przygotowanym pod względem

metodycznym i merytorycznym do pracy

edukacyjnej.

Zadania pedagoga

wspomagającego

zadania edukacyjne:
-

dokonanie diagnozy roboczej tak, by

proces diagnostyczny dał początek
sformułowaniu oddziaływań dydaktycznych;

pedagog wspomagający powinien

realizować i czuwać nad realizacją przez
ucznia niepełnosprawnego kolejnych zadań,
kolejnych elementów opracowanego dla
niego programu edukacyjno –
terapeutycznego;

- Udzielanie pomocy uczniom z

niepełnosprawnościami tak, by nie
zaniżać wymagań dydaktycznych
wobec nich i kryteriów ich
oceny;każdy uczeń powinien
pracować na swoim najwyższym,
maksymalnym poziomie. Należy
wykorzystywać w pracy specjalne
metody i specjalnie dostosowane
pomoce dydaktyczne;

- opracowanie wraz z nauczycielem

wiodącym (przedmiotowcem) strategii
lekcji tak, by nauczanie wszystkich uczniów
było skuteczne i uwieńczone sukcesami;

należy zwracać uwagę na uatrakcyjnianie

zajęć poprzez : nadawanie sensu wspólnej
nauce, stosowanie ekspresyjnych metod
nauczania ( ruch, muzyka,
drama), wykorzystywanie elementów
nauczania otwartego, odpowiednie
gospodarowanie czasem, organizowanie
pracy uczniom w małych grupach
zadaniowych, wykorzystywanie metody
projektów w łączeniu treści
międzyprzedmiotowych.

Zadania integrujące

• Czuwanie i wspieranie integracji

pomiędzy rodzicami dzieci
pełnosprawnych i niepełnosprawnych;

sprzyjają temu tzw. lekcje otwarte,

wspólne wycieczki ( całych rodzin),
spotkania z rodzicami organizowane w
formie atrakcyjnych, miłych chwil
spędzanych wspólnie przez
wychowawcę, rodziców i dzieci z jednej
klasy;

•Czuwanie i wspieranie

integracji pomiędzy dziećmi
jednej klasy, a także całej
szkoły tak, by uniknąć tzw.
integracji pozornej;
szczególnie dotyczy to
wszystkich przerw i zajęc
pozalekcyjnych, spotkań dzieci
w szkolnej świetlicy, udziału w
szkolnych imprezach i
uroczystościach;

•Budowanie integracji

pomiędzy nim samym a
nauczycielem wiodącym

( przedmiotowcem); należy
opracować formy współpracy
na lekcjach, umieć dobrze
komunikować się, stwarzać
sobie możliwości i mieć
poczucie własnej realizacji i
satysfakcji zawodowej;

Zadania wychowawcze

• Wspieranie rodziców dzieci

niepełnosprawnych poprzez:

kształtowanie prawidłowej postawy

rodzicielskiej wobec własnego dziecka;
informowanie na bieżąco o pracy ucznia na
zajęciach, udzielanie codziennych
instruktaży dotyczących odrabiania przez
dziecko pracy domowej, udzielanie porad
związanych z koniecznością skorzystania z
dodatkowej pomocy innych specjalistów czy
instytucji społecznych ( i wskazywanie ich);

• Bycie wychowawcą całej klasy

integracyjnej; wychowanie stanowi
działalność każdego nauczyciela i
każdy nauczyciel w ramach swojego
przedmiotu przekazuje w różnorodny
sposób najważniejsze wartości
zgodne ze szkolnym planem
wychowawczym;

potrzebny jest więc taki pedagog”

łącznik”, który koordynowałby
tematykę wychowawczą realizowaną
przez innych nauczycieli i prowadził „
integrujące” godziny wychowawcze;

Dyspozycje

osobowościowe

• specjalny stosunek do uczniów

niepełnosprawnych ( nie ma w nim
miejsca na tkliwość czy rozrzewnianie, ale
jest racjonalna organizacja opieki
rewalidacyjnej) ;

• duża wnikliwość poznawcza i badawcza

dociekliwość ( rozumienie problemów
indywidualności i otaczanie troską każdego
ucznia, by prowadzić drogą rewalidacji);

• odpowiedzialność za organizowany

proces dydaktyczny; potrzeba ścisłej
współpracy z rodziną, specjalistami,
środowiskiem społecznym, umiejętność
organizowania współpracy, łatwość w
nawiązywaniu kontaktów z różnymi
osobami;

• wyjątkowe zaufanie i przychylność

wobec osób niepełnosprawnych;
działania na rzecz uczniów
niepełnosprawnych w kierunku
tworzenia i umacniania w nich poczucia
własnej godności i wartości;

• duży optymizm życiowy, który zapobiega

zniechęceniu, gdy rezultaty jego trudnej pracy
są skromne lub gdy trzeba na nie długo czekać;

• w różnorodnych sytuacjach społecznych i

życiowych postawa obrony wobec uczniów
niepełnosprawnych i zapewnienie im
poczucia bezpieczeństwa;

• umiejętność kształtowania kultury

społeczeństwa wobec osób
niepełnosprawnych;

• organizowanie doraźnej terapii i

rehabilitacji w stosunku do dzieci o
sprzężonej niepełnosprawności zwłaszcza w
środowiskach oddalonych od od
specjalistycznych poradni i gabinetów.

Funkcje nauczyciela

wspomagającego

•

organizowanie procesu nauczania i uczenia się
oraz diagnozy możliwości uczniów;
( organizator);

•

kreowanie przestrzeni, warunków do uczenia się,
odkrywania, poszukiwania, komunikowania się i
działania;( kreator, animator);

•

udzielanie uczniom szeroko pojętej pomocy;
( opiekun);

•

tworzenie atmosfery szacunku, tolerancji i
poczucia bezpieczeństwa w grupie wychowawczej
i na terenie szkoły; ( wychowawca).

• „

Wychowanie specjalne jest

raczej sztuką niż nauką.
Oznacza to wielką rolę
wychowawcy w zakresie
poznania dziecka i
dostosowania metod pracy do
jego psychiki”.

J. Wyczesany