Białka

Białka

Funkcje, źródła, zapotrzebowanie

Funkcje, źródła, zapotrzebowanie

Opracowanie: Anna Majdas

Opracowanie: Anna Majdas

Czym są białka?

Czym są białka?

Białka zostały odkryte w 1839 roku przez Muldera z Utrechtu.

Białka zostały odkryte w 1839 roku przez Muldera z Utrechtu.

Są jednym z najważniejszych składników żywych organizmów

Są jednym z najważniejszych składników żywych organizmów

i stanowią około 20% masy ciała człowieka. To

i stanowią około 20% masy ciała człowieka. To

wielkocząsteczkowe produkty powstałe poprzez interakcję

wielkocząsteczkowe produkty powstałe poprzez interakcję

grup alfa-karboksylowych z grupami alfa-aminowymi

grup alfa-karboksylowych z grupami alfa-aminowymi

aminokwasów. W większości białek występuje około 20

aminokwasów. W większości białek występuje około 20

aminokwasów. Za wzorzec białka najbardziej wartościowego

aminokwasów. Za wzorzec białka najbardziej wartościowego

dla człowieka uważa się białko jaja kurzego.

dla człowieka uważa się białko jaja kurzego.

Podział białek.

Podział białek.

Według:

Według:

-

Budowy

Budowy

chemicznej

chemicznej

-

Kształtu cząsteczki

Kształtu cząsteczki

-

Funkcji biologicznej

Funkcji biologicznej

Funkcje białek w organizmie

Funkcje białek w organizmie



Uczestniczą w tworzeniu błon plazmatycznych i

Uczestniczą w tworzeniu błon plazmatycznych i

wewnątrzkomórkowych

wewnątrzkomórkowych



Przenoszą metabolity, utrzymują gradienty ich stężeń

Przenoszą metabolity, utrzymują gradienty ich stężeń



Wchodzą w skład mięśni umożliwiając ich kurczliwość

Wchodzą w skład mięśni umożliwiając ich kurczliwość



Są głównym składnikiem macierzy pozakomórkowych

Są głównym składnikiem macierzy pozakomórkowych



Pełnią funkcje transportowe

Pełnią funkcje transportowe



Jako immunoglobuliny zapewniają odporność przeciw

Jako immunoglobuliny zapewniają odporność przeciw

infekcjom

infekcjom



Jako enzymy pełnią funkcje katalityczne

Jako enzymy pełnią funkcje katalityczne



Są głównym składnikiem wiążącym wodę w komórkach

Są głównym składnikiem wiążącym wodę w komórkach



Zapewniają rozpuszczalność substancjom hydrofobowym

Zapewniają rozpuszczalność substancjom hydrofobowym

Podział ze względu na

Podział ze względu na

funkcje:

funkcje:



Strukturalne-kolagen, elastyna , glikoproteiny,

Strukturalne-kolagen, elastyna , glikoproteiny,

keratyna

keratyna



Ochronne-immunoglobuliny, fibrynogen, interferon

Ochronne-immunoglobuliny, fibrynogen, interferon



Biorące udział w skurczu mięśni – miozyna, aktyna

Biorące udział w skurczu mięśni – miozyna, aktyna



Hormony – insulina, parathormon, glukagon,

Hormony – insulina, parathormon, glukagon,

kalcytonina

kalcytonina



Enzymy

Enzymy



Transportowe – hemoglobina, albuminy osocza,

Transportowe – hemoglobina, albuminy osocza,

lipoproteiny

lipoproteiny



Białka błon komórkowych

Białka błon komórkowych

Źródła białka.

Źródła białka.

Najbardziej efektywną grupą białek

Najbardziej efektywną grupą białek

wykorzystywaną na potrzeby

wykorzystywaną na potrzeby

ustrojowe są białka zwierzęce. Należy

ustrojowe są białka zwierzęce. Należy

jednak pamiętać, że

jednak pamiętać, że

najodpowiedniejsze będą te produkty,

najodpowiedniejsze będą te produkty,

które zawierają jednocześnie mało

które zawierają jednocześnie mało

kwasów tłuszczowych ponieważ

kwasów tłuszczowych ponieważ

upośledzają one wchłanianie i

upośledzają one wchłanianie i

metabolizm aminokwasów.

metabolizm aminokwasów.

Chude mięso wołowe, drobiowe, wędliny, chude

Chude mięso wołowe, drobiowe, wędliny, chude

ryby (dorsz, tuńczyk, mintaj), chude przetwory

ryby (dorsz, tuńczyk, mintaj), chude przetwory

mleczne, jaja kurze, produkty zbożowe

mleczne, jaja kurze, produkty zbożowe

Zawartość białka w

Zawartość białka w

produktach

produktach

Mięso i wędliny

Mięso i wędliny

-

15-23% białka

15-23% białka

Ryby

Ryby

- 16-24% białka

Zawartość c.d.

Zawartość c.d.

Przetwory mleczne i

Przetwory mleczne i

mleko

mleko

-

Przetwory mleczne jak sery

Przetwory mleczne jak sery

twarogowe i żółte zawierają

twarogowe i żółte zawierają

więcej białka niż samo mleko –

więcej białka niż samo mleko –

16-31% białka

16-31% białka

Jaja

Jaja

- 11-13% wysoko wartościowego

- 11-13% wysoko wartościowego

białka

białka

Zawartość c.d.

Zawartość c.d.

Produkty zbożowe

Produkty zbożowe

-

7-14% białka

7-14% białka

Warzywa i owoce

Warzywa i owoce

- Do 5% białka

- Do 5% białka

Dzienne zapotrzebowanie

Dzienne zapotrzebowanie

Zapotrzebowanie na białko uzależnione jest od

Zapotrzebowanie na białko uzależnione jest od

wieku i stanu fizjologicznego organizmu. Przyjmuje

wieku i stanu fizjologicznego organizmu. Przyjmuje

się, że człowiek dorosły, zdrowy, o prawidłowej

się, że człowiek dorosły, zdrowy, o prawidłowej

masie ciała powinien spożywać 0,8-1 g białka na 1kg

masie ciała powinien spożywać 0,8-1 g białka na 1kg

masy ciała. Energia pochodząca z białka stanowi 12-

masy ciała. Energia pochodząca z białka stanowi 12-

14% dobowego zapotrzebowania energetycznego

14% dobowego zapotrzebowania energetycznego

Zwiększone

Zwiększone

zapotrzebowanie

zapotrzebowanie

Zapotrzebowanie na białko zwiększa się od 1,5 do 2 razy dla dzieci i

Zapotrzebowanie na białko zwiększa się od 1,5 do 2 razy dla dzieci i

młodzieży, kobiet w ciąży oraz kobiet karmiących. Ponieważ

młodzieży, kobiet w ciąży oraz kobiet karmiących. Ponieważ

organizm ludzki nie może magazynować białek, dlatego należy je

organizm ludzki nie może magazynować białek, dlatego należy je

spożywać codziennie zgodnie z zalecanymi normami.

spożywać codziennie zgodnie z zalecanymi normami.

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę