ZABURZENIA

SOMATOFORMICZNE I

DYSOCJACYJNE

Zaburzenia somatoformiczne

przejawiają się:

Skargami na dolegliwości fizyczne, głuchotę,

ślepotę, niedowład
Nieznaną przyczyną neurologiczną czy fizyczną
Dowody na temat tego, że u podłoża dolegliwości

somatycznych występują problemy natury

psychicznej
Obojętność na symptomy fizyczne - pacjenci nie

odczuwają w związku z posiadanymi symptomami

leku
Brak świadomej kontroli nad objawem, czyli nie

symulują i świadomie nie oszukują

Zaburzenia dysocjacyjne:

Polegają na rozpadzie poczucia tożsamości,
tracą orientację „Kim jestem?”
Dysocjacja osobowości polega na
rozdzieleniu, w której jakaś część Ja i
Świata staje się autonomiczna, nie jest
uświadamiana i nie podlega kontroli
głównej osobowości
Czasami tracą orientację w miejscu i czasie

Zaburzenia dysocjacyjne
polegają na:

Współistnieniu lub przemienności

kilku procesów psychicznych bez
ich wzajemnej świadomości i bez
wzajemnego na siebie
oddziaływania.

Jakieś części własnego Ja funkcjonują

poza świadomością ego

Klasyfikacja ICD-10

Klasyfikacja ICD-10

Zaburzenia somatoformiczne (czyli pod postacią

Zaburzenia somatoformiczne (czyli pod postacią

somatyczną) i dysocjacyjne należą do grupy zaburzeń

somatyczną) i dysocjacyjne należą do grupy zaburzeń

nerwicowych F-40 – F-48

nerwicowych F-40 – F-48

Obok zaburzeń lękowych, obsesyjno-kompulsyjnych, PTSD

Obok zaburzeń lękowych, obsesyjno-kompulsyjnych, PTSD

umieszczono zaburzenia dysocjacyjne: amnezja, fuga,

umieszczono zaburzenia dysocjacyjne: amnezja, fuga,

osłupienie dysocjacyjne, trans i opętanie, dysocjacyjne

osłupienie dysocjacyjne, trans i opętanie, dysocjacyjne

zaburzenia ruchu, drgawki dysocjacyjne, dysocjacyjne

zaburzenia ruchu, drgawki dysocjacyjne, dysocjacyjne

znieczulenia i utrata uczucia zmysłowego i inne (np.

znieczulenia i utrata uczucia zmysłowego i inne (np.

Zespół Gensera, osobowość mnoga, konwersje wieku

Zespół Gensera, osobowość mnoga, konwersje wieku

dziecięcego i adolescencji)

dziecięcego i adolescencji)

Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną:

Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną:

zaburzenia somatyzacyjne, hipochondryczne, dysfunkcje

zaburzenia somatyzacyjne, hipochondryczne, dysfunkcje

autonomiczne pod postacią somatyczną, bóle

autonomiczne pod postacią somatyczną, bóle

psychogenne

psychogenne

DSM –IV

Zaburzenia somatoformiczne to:

Konwersja
Zaburzenia somatyczne
Zaburzenia bólowe
Hipochondria
Dysmorficzne zaburzenia ciała

Konwersja (zwana histeryczną):

A.

A.

Jeden lub więcej objawów (deficytów) obejmujących

Jeden lub więcej objawów (deficytów) obejmujących

czynności ruchowe, czuciowe, sugerujący schorzenia

czynności ruchowe, czuciowe, sugerujący schorzenia

neurologiczne lub/i zaburzenia fizyczne

neurologiczne lub/i zaburzenia fizyczne

B.

B.

Występuje związek pomiędzy stresorami a

Występuje związek pomiędzy stresorami a

pojawiającymi się objawami

pojawiającymi się objawami

C.

C.

Objawy nie są wywołane celowe lub udawane

Objawy nie są wywołane celowe lub udawane

D.

D.

Źródeł zaburzeń nie można wyjaśnić chorobą,

Źródeł zaburzeń nie można wyjaśnić chorobą,

zachowaniem usankcjonowanym kulturowo czy

zachowaniem usankcjonowanym kulturowo czy

użyciem substancji

użyciem substancji

E.

E.

Znaczne upośledzenie funkcjonowania

Znaczne upośledzenie funkcjonowania

F.

F.

Nie ogranicza się do bólu czy dysfunkcji seksualnej i

Nie ogranicza się do bólu czy dysfunkcji seksualnej i

nie można wyjaśnić innymi zaburzeniami

nie można wyjaśnić innymi zaburzeniami

psychicznymi

psychicznymi

Zaburzenia

Zaburzenia

somatyzacyjne:

somatyzacyjne:

A. Wielorakie skargi i długotrwałe schorzenia przed 30

r.ż., są powodem ciągłego korzystania z porad

lekarskich, upośledzają funkcjonowanie

B. Muszą być spełnione jedno z kryteriów, a objawy

mogą występować w różnych okresach

1. Cztery objawy bólowe
2. Dwa objawy żołądkowo-jelitowe (mdłości, wymioty,

krwawienia, biegunka)

3. jeden objaw seksualny (oziębłość, zaburzenia erekcji

i wytrysku, nieregularne miesiączki)

4. Jeden objaw pseudoneurologiczny (miejscowe

porażenia, nieczułość na dotyk lub ból, omdlenia,

padaczka

Zaburzenia somatyzacyjne cd.

C. Warunek 1 lub 2: 1) po wnikliwym

badaniu żaden z objawów nie ma podłoża
somatycznego i nie może być wyjaśniony
chorobą lub przyjmowaniem substancji

2) Jeśli występuje związek to ból i

upośledzenie funkcjonowania są
niewspółmierne do tych dolegliwości

D. Objawy nie są wywoływane celowo i nie

są udawane

Psychalgia czyli zaburzenia

Psychalgia czyli zaburzenia

bólowe:

bólowe:

A. Ból w jednym lub kilku miejscach, którego

intensywność wymaga interwencji lekarskiej

B. Ból wywołuje klinicznie istotne pogorszenie

samopoczucia albo upośledzenie

funkcjonowania

C. Zauważa się znaczenie czynników

psychicznych

D. Objaw czy deficyt nie jest wywołany celowo

ani udawany

E. Ból nie da się wytłumaczyć innymi

zaburzeniami psychicznymi

Hipochondria:

Hipochondria:

A. Strach przed zachorowaniem lub przekonanie,

że jest się chorym na jakąś poważną chorobę
na podstawie błędnej interpretacji objawów

B. Objawy nie ustępują mimo pozytywnej

diagnozy

C. Przekonanie o chorobie nie osiąga siły złudzeń

i nie ogranicza się do troski o wygląd

D. Objawu nie można wyjaśnić lękiem

uogólnionym, o-k, lękiem panicznym,
depresją, lękiem separacyjnym itp.

Dysmorficzne zaburzenia

Dysmorficzne zaburzenia

ciała:

ciała:

A.

Zaabsorbowanie wyimaginowanym
defektem wyglądu. Drobne braki
fizyczne są zdecydowanie
wyolbrzymiane i obejmowane troską.

B.

Niezadowolenie jest przyczyną
istotnego pogorszenia samopoczucia
i funkcjonowania

C.

Niezadowolenie nie można wyjaśnić
innymi zaburzeniami np. anoreksją

Diagnozowanie i

Diagnozowanie i

różnicowanie

różnicowanie

:

Symulacja
Zaburzenia psychosomatyczne
Zaburzenia pozorowane, zespół
Munchhausena

RÓŻNICOWANIE

RÓŻNICOWANIE

ZABURZEŃ

ZABURZEŃ

SOMATOFORMICZNYCH

SOMATOFORMICZNYCH

Symulant dowolnie kontroluje swoje
objawy
Symulant czerpie oczywiste korzyści
ze środowiska dzięki swoim objawom
np. zwolnienie ze służby wojskowej
Symulanta należy odróżnić od
czerpania wtórnych korzyści (zdolność
do korzystania ze złej sytuacji)

RÓŻNICOWANIE

U podłoża zaburzeń psychosomatycznych
występują, obok problemów
psychicznych, istotne przyczyny fizyczne
Zespół Munchhausena to świadome
wytwarzanie objawów choroby poprzez
manipulacje fizjologiczne, w celu
zwrócenia uwagi lekarzy; pacjent dąży do
przeprowadzenia zabiegu
Nie rozpoznanie choroby somatycznej