RYNEK PIENI
śNY
Rynek pienię\
ny dostarcza kapitału krótkoterminowego na finansowanie działalności
bie\
ącej banków, przedsiębiorstw, innych podmiotów i osób fizycznych. Rynek ten jest
mechanizmem zamiany pieniądza bankowego (banków komercyjnych) na pieniądz banku
centralnego. Chroni banki przed niewypłacalnością, stanowi rynek rezerw kasowych
systemu bankowego i gospodarki finansowej państwa. Jest miejscem spotkania popytu
na pieniądz i jego poda\
y - spotkania podmiotów dysponujących nadmiarem pieniądza i
cierpiących na jego niedobór. Pieniądz jest tu towarem posiadającym swoją wewnętrzną
wartość.
Szeroka interpretacja rynku pienię\
nego definiuje go jako strukturę rynku finansowego o
specyficznych cechach:
1. jest on segmentem rynku finansowego w znacznym stopniu kontrolowanym
przez bank centralny
2. jest rynkiem, na którym występuje znaczna ilość pośredników finansowych
3. jest z
ródłem utrzymania płynności finansowej wszystkich podmiotów
gospodarczych
4. jest miejscem kształtowania bazowych stóp procentowych
5. jest rynkiem wyznaczającym poziom kursów walutowych
6. jest rynkiem, na którym cena instrumentów finansowych jest funkcją
zapotrzebowania bud\
etu na pieniądz gotówkowy
Charakterystyczne cechy rynku pieniądza wyznaczają mu fundamentalne zadania w
systemie gospodarczym. Na rynku pienię\
nym ma miejsce:
- zaopatrywanie się podmiotów gospodarczych w płynność,
- alokacja zasobów finansowych i transformacji ich terminów oraz ryzyka,
- zawieranie wszystkich transakcji krótkoterminowych między podmiotami
sektora finansowego i pozafinansowego
- emisja i obrót instrumentów finansowych sektora bankowego
- handel papierami wartościowymi i instrumentami finansowymi nie mającymi
tego statusu
Składowymi rynku pienię\
nego są:
" rynek międzybankowy  na którym operacje prowadzone instrumentami
finansowymi są zastrze\
one wyłącznie dla banków komercyjnych i banku
centralnego
" detaliczny rynek bankowy (lokacyjno-kredytowy)  uczestnikami są ró\
ne
podmioty gospodarcze: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, sektor
publiczny, niebankowe instytucje finansowe, które korzystają z lokat
krótkoterminowych i kredytów bankowych
" rynek krótkoterminowych bonów lokacyjnych  rynek weksli i innych
papierów wartościowych emitowanych przez niebankowe podmioty
gospodarcze,
" rynek walutowy  na którym dominują banki komercyjne operujące walutą
obcą i dewizami
Z punktu widzenia powszechności zawieranych transakcji na rynku pienię\
nym
wyodrębniamy:
% rynek zamknięty, tzw. rynek międzybankowy,
% rynek otwarty, rynek emisji i obrotu ró\
nych krótkoterminowych instrumentów
dłu\
nych podmiotów niebankowych.
Bardziej przejrzysty w ocenie zasad funkcjonowania jest podział na:
ś% rynek detaliczny, czyli rynek operacji bankowych z klientem,
ś% rynek hurtowy, czyli rynek lokat międzybankowych i krótkoterminowych
dłu\
nych papierów wartościowych.
Rynek międzybankowy
Jest rynkiem wolnych środków pienię\
nych, miejscem, gdzie pod wpływem popytu i
poda\
y pieniądza banku centralnego równowa\
y się stan aktywów i pasywów banków
komercyjnych.
Poprzez transakcje na rynku międzybankowym banki komercyjne mogą planowo
regulować własną płynność, a tak\
e:
- zyskują większy stopień niezale\
ności od kredytu refinansowego banku centralnego,
- dostają mo\
liwość spekulacji na instrumentach finansowych rynku i przez to poszerzają
z
ródła własnej dochodowości operacyjnej.
Wolne środki płynne zale\
ą od czynników, które dzielimy na:
" bezpośrednie, wynikające z braku pełnej synchronizacji wpłat i wypłat z czynności
operacyjnych prowadzonych w bankach komercyjnych, które wpływają na rozmiary
rezerw gotówkowych bez względu na politykę płynnościową banków komercyjnych,
" pośrednie, determinujące ogólne warunki gromadzenia płynnych rezerw w systemie
bankowym.
Czynniki pośrednie to:
1. polityka kredytowa/lokacyjne banków komercyjnych,
2. pozycja banków komercyjnych w systemie pośrednictwa finansowego,
3. polityka rezerwy obowiązkowej, prowadzona przez bank centralny,
4. system norm ostro\
nościowych zewnętrznych i wewnętrznych banków komercyjnych,
5. stopień umiędzynarodowienia systemu bankowego,
6. stan koniunktury gospodarczej.
Rynek międzybankowy wobec banków komercyjnych umo\
liwia zarządzanie płynnością i
prowadzenie planowania finansowego.
Banki komercyjne zawierają transakcje o ró\
nym okresie zapadalności, aby ukształtować
strukturę zapotrzebowania na płynność. Podstawowe transakcje rynku międzybankowego
mają formę depozytu.
Depozyt międzybankowy  transakcja polegająca na przyjęciu lub udzieleniu przez jeden
bank drugiemu określonej kwoty środków pienię\
nych na określony czas, przy określonej
stopie procentowej.
Ze względu na okres trwania depozyty międzybankowe dzielimy na:
- krótkoterminowe, o okresie trwania od jednego dnia do jednego miesiąca,
- długoterminowe, o okresie trwania od jednego miesiąca do jednego roku.
Ze względu na charakter przeprowadzonych transakcji między bankami komercyjnymi
wyró\
niamy depozyty międzybankowe:
- typu call,
- terminowe.
Depozyty typu call nie mają ustalonego ostatecznego terminu zapadalności. Inicjuje je
strona inwestująca, która decyduje o terminie wypowiedzenia depozytu. Najczęściej
okres ten wynosi 24 do 48 godzin. Celem zło\
enia takiego depozytu jest utrzymanie
środków finansowych o wysokim stopniu płynności, które jednocześni przynoszą dochód
kapitałowy.
Depozyty terminowe mają uzgodniony termin wypowiedzenia, dzielą się na:
1.  overnight ,
2.  tomnext ,
3.  spotnext ,
4.  week fixed ,
5.  2 weeks ,
6.  1 month ,
7.  2 (3,6,9,12) months
Na rynku międzybankowym nie ma mo\
liwości negocjacji przerwania przyjętego lub
udzielonego depozytu, poniewa\
jest on strukturą sformalizowaną, ułatwiającą regulację
płynności i planowanie finansowe wszystkim uczestnikom rynku.
Ceną depozytu międzybankowego jest stopa procentowa rynku międzybankowego.
Ustalana jest jako średnia stopa procentowa, po której banki kwotujące przyjmują lub
udzielają depozytu.
Charakterystyka detalicznego rynku pieniądza.
Osobliwością detalicznego rynku pieniądza jest brak sprecyzowania charakteru lokat i
okresu przechowywania w wielu przypadkach, szczególnie indywidualni posiadacze -
gospodarstwa domowe nie mają ustalonej z góry decyzji co do przeznaczenia
zgromadzonych środków.
Nadwy\
ki zasobów pieniądza na detalicznym rynku bankowym lokalizują tak\
e
organizacje sektora publicznego (jednostki bud\
etowe, finansowane z bud\
etu państwa
lub bud\
etów samorządowych, zakłady bud\
etowe pokrywające wydatki w części z
własnych dochodów, fundusze pozabud\
etowe itp.)przedsiębiorstwa i niebankowe
instytucje finansowe.
Instrumenty rynku pienię\
nego
1. Weksle, które dzielą się na handlowe i finansowe.
Weksle handlowe to papiery wartościowe, które opierają się na zasadach prawa
wekslowego obowiązującego w danym kraju. Formą pojawiającej się wierzytelności jest
kredyt kupiecki. Są one papierami wartościowymi o specyficznych właściwościach,
dlatego mają zastosowanie w rozliczaniu transakcji handlowych. Mogą być dyskontowane
i redyskontowane w systemie bankowym.
Weksel finansowy to papier wartościowy reprezentujący wierzytelności pienię\
ne ró\
nych
podmiotów gospodarczych. Mogą je emitować: Skarb Państwa, władze lokalne i
przedsiębiorstwa. Nie mo\
e być on dyskontowany i redyskontowany w systemie
bankowym, poniewa\
reprezentuje wyłącznie dług podmiotów gospodarczych bez
przepływu towarowego
2. Akcepty bankowe to zobowiązania banków komercyjnych do zapłaty wierzytelności
wekslowej. W przypadku, gdy weksel staje się wymagalny, a wystawca weksla nie
jest w stanie uregulować stosownej kwoty zobowiązania wekslowego, bank
akceptujący weksel musi bezwarunkowo za niego zapłacić.
3. Bony lokacyjne często są papierami wartościowymi o charakterze dyskonta, tzn. ich
wartość nominalna jest wy\
sza od ceny zakupu.
Krótkoterminowe papiery wartościowe banków komercyjnych są wyodrębnione z bonów
lokacyjnych, zaliczają się do nich:
" noty depozytowe banków  stanowią imienne świadectwo przyjęcia depozytów
dewizowych od inwestorów zagranicznych,
" zbywalne certyfikaty depozytowe  dokument bankowy świadczący o zło\
onej lokacie
w banku komercyjnym, są wystawione na okaziciela,
" bony pienię\
ne banków komercyjnych  świadectwo istniejących krótkoterminowych
oszczędności osób fizycznych, adresowane są z góry do ograniczonego i określonego
kręgu subskrybentów,
" bony pienię\
ne banków centralnych  są papierami wartościowymi systemu
bankowego, adresowane do banków komercyjnych, ich emisja i obrót słu\
ą celom
regulowania płynności stopy procentowej w systemie bankowym.