Rynki finansowe. (3) Rynek pieniÄ™\
ny
Rynek pieniÄ™\
ny
instrumenty, instytucje, mechanizmy
Cechy rynku pieniÄ™\
nego
- zdecentralizowany (OTC  over-the-counter)
- konkurencyjny (szybki obieg informacji, pozapersonalny
charakter przepływów finansowych, kierowany przez decyzje
racjonalnych podmiotów, kierujących się rachunkiem
ekonomicznym)
- zapewnianie efektywności funkcjonowania gospodarki poprzez
dostarczania podmiotom płynności finansowej
Klasyfikacje rynku pieniÄ™\
nego
" kryteria:
- zasięg terytorialny:
· regionalny
· narodowy
· miÄ™dzynarodowy
- wielkość dokonywanych operacji
· detaliczny
· hurtowy
- podmiot obrotu
· otwarty
· miÄ™dzybankowy
- przedmiot obrotu
· rynek depozytów miÄ™dzybankowych
· rynek krótkoterminowych papierów
wartościowych
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
1
Rynki finansowe. (3) Rynek pieniÄ™\
ny
Rynek depozytów międzybankowych
- depozyty udzielane przez jeden bank komercyjny innemu
bankowi komercyjnemu głównie w celu pokrycia bie\
Ä…cych
braków pieniądza (a przez to płynności płatniczej)
- rodzaje:
· z okreÅ›lonym terminem spÅ‚aty
· z nieokreÅ›lonym terminem spÅ‚aty
Międzybankowe operacje depozytowe z określonym terminem spłaty
waluta waluta
waluta dziÅ› waluta jutro waluta spot
termin termin
1 dzień dalsze dni
O/N
T/N
S/N
1W, 2W,
1M, 2M, 3M,
6M, 12M
(1Y)
Międzybankowe operacje depozytowe z nieokreślonym terminem spłaty
- depozyty typu call  24-godzinne (24 hour call deposit)
- depozyty typu call  48-godzinne (48 hour call deposit)
Stopy procentowe rynku międzybankowego w Polsce
- WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate)  stopa
procentowa, po której banki udzielają sobie nawzajem
depozytów na rynku międzybankowym w Polsce
- WIBID (Warsaw Interbank Bid Rate)  stopa procentowa,
po której banki przyjmują depozyty od innych banków na
rynku międzybankowym w Polsce
- Polonia  stopa procentowa operacji O/N (overnight) na
rynku międzybankowym w Polsce
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
2
Rynki finansowe. (3) Rynek pieniÄ™\
ny
Rynek krótkoterminowych papierów wartościowych
Weksel
- dokument sporzÄ…dzony w formie przewidzianej przez prawo
zawierający bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej
osobie w ustalonym terminie i miejscu przez wystawcÄ™ lub osobÄ™
przez niego wskazanÄ… sumy pieniÄ™\
nej, której egzekucja jest
wyposa\
ona w specjalny rygor
- cechy weksla
· samoistność (abstrakcyjność)
· solidarność dÅ‚u\
ników
· bezwarunkowość
· mo\
liwość przenoszenia praw na inne osoby (indos)
- rodzaje weksla
· wÅ‚asny (sola, prosty, suchy)
· trasowany (trata, ciÄ…gniony)
- funkcje weksla
· kredytowa
· obiegowa i pÅ‚atnicza
· refinansowa
· gwarancyjna
- pojęcia związane ze zobowiązaniem wekslowym
· trasant
· trasat
· remitent
· awal
· awalista
· akceptant
· indos
· indosant
· indosatariusz
· protestat
· domicyl (domicyliat)
· protest
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
3
Rynki finansowe. (3) Rynek pieniÄ™\
ny
Czek
- papier wartościowy wystawiony w formie zgodnej z prawem
czekowym, zawierajÄ…cy skierowane do banku polecenie
wypłacenia określonej kwoty pienię\
nej ze środków bankowych,
znajdujÄ…cych siÄ™ w dyspozycji wystawcy
- cechy czeku
· patrz cechy weksla
- rodzaje czeku
· gotówkowy (kasowy, zwykÅ‚y)
· rozrachunkowy
· zakreÅ›lony
· potwierdzony
· bankierski
· turystyczny
- funkcje czeku
· rozliczeniowo-pÅ‚atnicza
· obiegowa
· kredytowa (tylko czek postdatowany)
· gwarancyjna
- ró\
nice czek-weksel
· czek rzadko peÅ‚ni funkcjÄ™ kredytowÄ…
· czek wymaga pokrycia na rachunku
· czek mo\
e być na okaziciela
· czek skierowany jest wyÅ‚Ä…cznie do banku
· protest czek nie mo\
e być przeprowadzany u notariusza
· czek bez pokrycia grozi odpowiedzialnoÅ›ciÄ… karnÄ…
· krótki termin realizacji czeku oznacza utrudnienia w
indosowaniu
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
4
Rynki finansowe. (3) Rynek pieniÄ™\
ny
Bon skarbowy
- krótkoterminowy papier wartościowy emitowany przez Skarb
Państwa, oferowany do sprzeda\
y w kraju na rynku pierwotnym z
dyskontem, wykupywany według wartości nominalnej po okresie,
na jaki został wyemitowany
- cel emisji
· zaspokajanie krótkoterminowych potrzeb po\
yczkowych
rzÄ…du
· pokrycie braków pÅ‚ynnoÅ›ci w bud\
ecie
· mo\
liwość finansowania długookresowego (rolowanie)
- cechy bonów skarbowych
· emisja z dyskontem
· wykup nominalny
· na okaziciela
· wartość nominalna 10 tys. zÅ‚.
· emitowane na okres 1-52 tygodni
· agent emisji: NBP
· dematerializacja
· regulujÄ… rynek pieniÄ™\
ny
Bon pieniÄ™\
ny NBP
- krótkoterminowy papier wartościowy emitowany przez Narodowy
Bank Polski, oferowany do sprzeda\
y w kraju na rynku
pierwotnym z dyskontem, wykupywany według wartości
nominalnej po okresie, na jaki został wyemitowany
- cel emisji
· prowadzenie przez NBP operacji otwartego rynku
· wspieranie rozwoju rynku pieniÄ™\
nego
- cechy bonów pienię\
nych
· podobne do bonów skarbowych  wyjÄ…tek: emitowane na
okres 1-364 dni
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
5
Rynki finansowe. (3) Rynek pieniÄ™\
ny
Certyfikat depozytowy
- zbywalny papier wartościowy, przez który wystawiający go bank
zaświadcza, \
e określona suma pieniędzy została w tym banku
zdeponowana na dokładnie określony okres, po określonej stopie
procentowej i zobowiązuje się oddać te pieniądze w określonym
czasie wraz z odsetkami
- cechy certyfikatów depozytowych
· papier wartoÅ›ciowy na okaziciela
· emitowany wyÅ‚Ä…cznie przez banki (w oparciu o Prawo
bankowe)
· wysoki nominaÅ‚
- zalety certyfikatów depozytowych
· emitent (bank):
· wiÄ™ksza skala (ni\
sze koszty)
· stabilność  bazy depozytowej
· inwestor:
· anonimowość
· wiÄ™ksza ni\
depozyt zbywalność (płynność)
Papier komercyjny
- (commercial papers) instrument finansowy emitowany przez
przedsiębiorstwa na okres nie dłu\
szy ni\
jeden rok w celu
pozyskania środków pienię\
nych na działalność bie\
Ä…cÄ… (co
odró\
nia go przede wszystkim od obligacji)
- podstawy prawne emisji papierów komercyjnych
· Prawo wekslowe
· Ustawa o obligacjach
· Kodeks cywilny
- cechy papierów komercyjnych
· patrz cechy certyfikatów depozytowych
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
6
Rynki finansowe. (3) Rynek pieniÄ™\
ny
Oddziaływanie banku centralnego poprzez rynek pienię\
ny
- bank centralny realizuje swoje cele, kształtując poda\
pieniÄ…dza i
popyt na pieniądz, przy pomocy instrumentów
-  polem oddziaływania banku centralnego jest rynek pienię\
ny
- współczesne standardowe instrumentarium banku centralnego:
· rezerwa obowiÄ…zkowa
· operacje depozytowo-kredytowe
· operacje otwartego rynku
Rezerwa obowiÄ…zkowa
- określona część działalności pasywnej banków komercyjnych, np.
przyjętych depozytów i wyemitowanych dłu\
nych papierów
wartościowych, które banki te muszą utrzymać w ściśle określonej
formie  zazwyczaj środków na rachunku w banku centralnym,
gotówki w kasie lub innych określonych przez bank centralny
aktywach
- funkcje rezerwy obowiÄ…zkowej
· tradycyjne
· zabezpieczanie wkÅ‚adów deponentów
· wpÅ‚ywanie na mno\
nik kreacji pieniÄ…dza
· przysparzanie dochodów bankowi centralnemu (a przez
to i państwu)
· nowoczesne
· tworzenie popytu na pieniÄ…dz banku centralnego
· stabilizacja rynkowych stóp procentowych (w przypadku
rezerwy opóz
nionej i uśrednionej)
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
7
Rynki finansowe. (3) Rynek pieniÄ™\
ny
Operacje depozytowo-kredytowe
- ang. standing facilities, powstały z połączenia dwóch innych
rodzajów operacji, mianowicie kredytu refinansowego oraz
mechanizmu składania przez banki komercyjne oprocentowanego
depozytu terminowego w banku centralnym
- kredyt refinansowy  kredyt, który mogą uzyskać banki w banku
centralnym; stanowi w głównej mierze realizację funkcji banku
centralnego jako kredytodawcy ostatniej instancji
· funkcje:
· tradycyjne
· standardowa regulacja pÅ‚ynnoÅ›ci banków
komercyjnych
· ksztaÅ‚towanie rynkowych stóp procentowych
· nowoczesne
· dostarczanie pÅ‚ynnoÅ›ci bankowi komercyjnemu w
sytuacji nagłego jej zachwiania (kredytodawca
ostatniej instancji)
· ograniczanie od góry zmiennoÅ›ci rynkowych stóp
procentowych (najdro\
szy pieniÄ…dz na rynku)
· wpÅ‚ywanie na rozwój poszczególnych rynków
papierów wartościowych oraz systemów RTGS
· ograniczenia w dostÄ™pie:
· ograniczenia wysokoÅ›ci kredytu
· limity (kontyngenty)
· walory pod zastaw
· stopa procentowa (znaczÄ…co wy\
sza od rynkowej)
- rodzaje operacji kredytowych w Polsce
 kredyt lombardowy
 redyskonto weksli
 kredyt techniczny (śróddzienny, intraday)
- depozyt terminowy  depozyt, który bank mo\
e zło\
yć w banku centr.
· funkcje:
· mo\
liwość lokowania wolnych środków przez banki
· ograniczanie od doÅ‚u zmiennoÅ›ci rynkowych stóp
procentowych (najtańszy pieniądz na rynku)
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
8
Rynki finansowe. (3) Rynek pieniÄ™\
ny
- budowa korytarza zmienności rynkowych stóp procentowych
Stopa kredytu refinansowego
Stopa depozytowa
Stopa procentowa rynku
Decyzja międzybankowego
o podniesieniu stóp
procentowych banku
centralnego
Czas
Operacje otwartego rynku
- polegają na zawieraniu transakcji pomiędzy bankiem centralnym a
bankami komercyjnymi, których przedmiotem jest kupno lub
sprzeda\
papierów wartościowych lub dewiz, przy czym transakcje
te mogą mieć charakter kasowy lub kasowy i terminowy
- cel
· ksztaÅ‚towanie pÅ‚ynnoÅ›ci sektora bankowego i przez to jego
zdolności do kreacji pieniądza
· poÅ›rednie lub bezpoÅ›rednie wpÅ‚ywanie na poziom stóp
procentowych
· zwiÄ™kszanie efektywnoÅ›ci dziaÅ‚ania rynku pieniÄ™\
nego
- przedmiot  w Polsce wyłącznie walory skarbowe
- klasyfikacje  patrz tabela
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
9
międzybankowego
procentowych rynku
Korytarz zmienności stóp
Stopa procentowa
Rynki finansowe. (3) Rynek pieniÄ™\
ny
(1)
Kupno Sprzeda\

(2)
Repo reverse repo
(repurchase agreement) (reverse repurchase agreement)
 bank centralny kupuje od  bank centralny sprzedaje
banków papiery wartościowe bankom papiery wartościowe
pod warunkiem ich odprzeda\
y pod warunkiem ich odkupu
w określonym terminie i po w określonym terminie i po
określonej cenie określonej cenie
 stanowi odpowiednik kredytu  stanowi odpowiednik depozytu
udzielonego bankom przez bank przyjętego przez bank centralny
centralny pod zastaw papierów od banków komercyjnych
wartościowych
outright purchase outright sale
 bank centralny kupuje od  bank centralny sprzedaje
banków papiery wartościowe bankom papiery wartościowe
lub emituje własne walory
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
10
Warunkowe
Bezwarunkowe