Rynki finansowe. (2) Rynek bankowy
Rynek bankowy
Bank jest osobÄ… prawnÄ… utworzonÄ… zgodnie z przepisami ustaw,
działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania
czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod
jakimkolwiek tytułem zwrotnym. (Prawo bankowe, art. 2)
Bank jest przedsiębiorstwem usługowym, którego działalność polega
w głównej mierze na udzielaniu kredytów i zdobywaniu środków
potrzebnych na ich sfinansowanie (przyjmowaniu depozytów).
(W.L. Jaworski)
Instytucja kredytowa  podmiot majÄ…cy swojÄ… siedzibÄ™ za granicÄ…
Rzeczypospolitej Polskiej na terytorium jednego z państw
członkowskich Unii Europejskiej, zwanych dalej  państwami
członkowskimi , prowadzący we własnym imieniu i na własny
rachunek, na podstawie zezwolenia właściwych władz nadzorczych,
działalność polegającą na przyjmowaniu depozytów lub innych
środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym i
udzielaniu kredytów lub na wydawaniu pieniądza elektronicznego
(Prawo bankowe, art. 4, ust. 17)
Rodzaje banków
" przedmiot działalności
- banki specjalistyczne
- banki uniwersalne
" forma prawna działalności
- banki w formie spółki akcyjnej
- banki spółdzielcze
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
1
Rynki finansowe. (2) Rynek bankowy
System bankowy  konstrukcja i modele
- całokształt instytucji bankowych i powiązań pomiędzy nimi
- dwuszczeblowa (dwupoziomowa) budowa systemu bankowego
· bank centralny
· emitent pieniÄ…dza (gotówkowego i bezgotówkowego)
· bank banków
· bankier paÅ„stwa
· banki
· kreacja pieniÄ…dza bankowego
· finansowanie dziaÅ‚alnoÅ›ci sfery realnej
· alokacja i transformacja kapitałów pieniężnych
- modele systemu bankowego (finansowego)
· anglosaski (specjalistyczny)
· niemiecko-japoÅ„ski (uniwersalny)
System bankowy w Polsce
- zmiany ustrojowe
· przejÅ›cie od monobanku do systemu dwuszczeblowego
· wyodrÄ™bnienie z NBP banku paÅ„stwowego PKO (1988)
i  dziewiątki banków komercyjnych (1989)
·  eksplozja banków prywatnych
· powoÅ‚anie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (1994)
· wzrost udziaÅ‚u kapitałów zagranicznych w bankach
· bancassurance
· okres fuzji i przejęć
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
2
Rynki finansowe. (2) Rynek bankowy
Wpływ banku centralnego na działalność banków komercyjnych
- instrumentarium współczesnego banku centralnego
· rezerwa obowiÄ…zkowa  obowiÄ…zek utrzymywania
przez banki w banku centralnym określonego odsetka
przyjętych przez nie depozytów (stabilizacja wahań stóp
procentowych)
· operacje depozytowo-kredytowe  możliwość
zaciągnięcia przez banki w banku centralnym kredytu
bÄ…dz
złożenia depozytu (kształtowanie przez bank
centralny przedziału wahań stóp procentowych)
· operacje otwartego rynku  kupno lub sprzedaż
papierów wartościowych lub dewiz przez bank
centralny bankom (regulacja ilości pieniądza w obiegu i
stóp procentowych
Operacje bankowe
pasywne aktywne pośredniczące
Operacje pasywne  gromadzenie przez banki środków pieniężnych,
głównie poprzez przyjmowanie depozytów i emitowanie papierów
wartościowych (generują koszty odsetkowe banków)
Operacje aktywne  wydatkowanie zgromadzonych przez banki
środków pieniężnych (własnych i obcych) przede wszystkim poprzez
udzielanie kredytów (generują przychody odsetkowe banków)
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
3
Rynki finansowe. (2) Rynek bankowy
Operacje pośredniczące  czynności ewidencyjno-rozliczeniowe,
czynności wykonywane na zlecenie i ryzyko klientów (np. obrót
papierami wartościowymi) oraz inne czynności usługowe
Czynnościami bankowymi są (Prawo bankowe, art. 5, ust. 1):
1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z
nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunków
tych wkładów,
2) prowadzenie innych rachunków bankowych,
3) udzielanie kredytów,
4) udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie
i potwierdzanie akredytyw,
5) emitowanie bankowych papierów wartościowych,
6) przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych,
6a) wydawanie instrumentu pieniÄ…dza elektronicznego,
7) wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla
banku w odrębnych ustawach
Czynnościami bankowymi są również następujące czynności, o ile
sÄ… one wykonywane przez banki (Prawo bankowe, art. 5, ust. 2):
1) udzielanie pożyczek pieniężnych,
2) operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których
przedmiotem sÄ… warranty,
3) wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich
użyciu,
4) terminowe operacje finansowe,
5) nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych,
6) przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz
udostępnianie skrytek sejfowych,
7) prowadzenie skupu i sprzedaży wartości dewizowych,
8) udzielanie i potwierdzanie poręczeń,
9) wykonywanie czynności zleconych, związanych z emisją
papierów wartościowych,
10) pośrednictwo w dokonywaniu przekazów pieniężnych oraz
rozliczeń w obrocie dewizowym.
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
4
Rynki finansowe. (2) Rynek bankowy
Działalność pasywna banków
" przyjmowanie depozytów (wkładów)
- rodzaje depozytów:
· termin (możliwość dysponowania Å›rodkami przez
deponenta)
· na żądanie (a vista)
· terminowe
· waluta:
· zÅ‚otowe
· walutowe
" emisja papierów wartościowych
- certyfikaty depozytowe
- bony oszczędnościowe
Działalność aktywna banków
" udzielanie kredytów
- rodzaje kredytów:
· termin
· krótkoterminowe
· dÅ‚ugoterminowe
· podmiot kredytowania:
· podmioty gospodarcze
· ludność
· samorzÄ…d terytorialny
· przedmiot kredytowania:
· obrotowe
· inwestycyjne
· waluta:
· zÅ‚otowe
· walutowe
· technika kredytowania:
· w rachunku bieżącym
· w rachunku kredytowym
- przyznanie przez bank kredytu musi być poprzedzone
badaniem zdolności kredytowej kredytobiorcy
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
5
Rynki finansowe. (2) Rynek bankowy
" inne niż kredyt formy działalności aktywnej (zarobkowej)
- udzielanie depozytów międzybankowych (lokaty w innych
bankach)
- udzielanie pożyczek
- zakup papierów wartościowych
- leasing  oddanie w użytkowanie przez leasingobiorcę
określonego przedmiotu w zamian za zapłatę rat
leasingowych
· rodzaje:
· finansowy
· operacyjny
- faktoring  nabycie przez bank wierzytelności (handlowej)
od pierwotnego wierzyciela za odpowiednią opłatą
· rodzaje:
· peÅ‚ny (wÅ‚aÅ›ciwy)
· niepeÅ‚ny (niewÅ‚aÅ›ciwy)
- forfaiting  nabycie przez bank wierzytelności głównie
średnio- i długoterminowe z całkowitym przejęciem na siebie
ryzyka niewypłacalności dłużnika
Działalność pośrednicząca (usługowa) banków
" prowadzenie rachunków bankowych
" rozliczenia pieniężne
- gotówkowe
- bezgotówkowe:
· karty pÅ‚atnicze (kredytowe, debetowe, pre-paid)
· polecenie przelewu
· zlecenie staÅ‚e
· polecenie pobrania
· akredytywa
· inkaso
· obrót czekowy i wekslowy
" gwarancje bankowe
" pośrednictwo w obrocie papierami wartościowymi
" depozyty rzeczowe i sejfy
© Copyright by Marcin WiÅ›niewski
6