Hodowla odmian

Hodowla odmian

transgenicznych

transgenicznych

Karolina Jakołcewicz gr.IV

Karolina Jakołcewicz gr.IV

Biotechnologia III rok

Biotechnologia III rok

WSTĘP

WSTĘP



Hodowla roślin to działalność, której

Hodowla roślin to działalność, której

celem jest ulepszenie właściwości

celem jest ulepszenie właściwości

odmian roślin uprawnych przez

odmian roślin uprawnych przez

odpowiednie ukształtowanie genotypu.

odpowiednie ukształtowanie genotypu.



Hodowla transgeniczna likwiduje lub

Hodowla transgeniczna likwiduje lub

zmniejsza siłę oddziaływania tych

zmniejsza siłę oddziaływania tych

ograniczeń.

ograniczeń.



Hodowla roślin transgenicznych jest

Hodowla roślin transgenicznych jest

obecnie określana jako przedsięwzięcie

obecnie określana jako przedsięwzięcie

0 średnim do wysokiego stopnia ryzyka

0 średnim do wysokiego stopnia ryzyka

i o około

i o około 5

-letnim okresie potrzebnym

-letnim okresie potrzebnym

do uzyskania pierwszych korzyści

do uzyskania pierwszych korzyści

finansowych.

finansowych.

Etapy hodowli transgenicznej i

Etapy hodowli transgenicznej i

najważniejsze czynniki wpływające na

najważniejsze czynniki wpływające na

postawienie celu

postawienie celu

hodowli

hodowli

WYBÓR
CELU
HODOWL
I

CZYNNIKI DETERMINUJĄCE WYZNACZENIE
CELU
|strategia firmy
|efekty ekonomiczne
|stan wiedzy
|własność intelektualna
|polityka gospodarcza
|inne (społeczne)

REALIZACJA CELU
|wybór genu
|wybór konstrukcji transgenu
|wybór odmiany do transformacji
|sposób uzyskiwania odmiany transgenicznej
bezpośredni
pośredni (krzyżowanie)

Etapy hodowli

Etapy hodowli

transgenicznej

transgenicznej

1.

1.

Postawienie celu hodowli

Postawienie celu hodowli

Ze względu na wymagania ekologiczne stawiane produkcji

Ze względu na wymagania ekologiczne stawiane produkcji

rolniczej preferowane są m.in. odmiany odporne na

rolniczej preferowane są m.in. odmiany odporne na

choroby i szkodniki, dające surowiec nie wymagający

choroby i szkodniki, dające surowiec nie wymagający

skomplikowanego przetwarzania, oszczędnie korzystające z

skomplikowanego przetwarzania, oszczędnie korzystające z

wody i składników mineralnych, tolerancyjne na stresy

wody i składników mineralnych, tolerancyjne na stresy

fizyczne i chemiczne.

fizyczne i chemiczne.

2.

2.

Wybór genu

Wybór genu

Ta decyzja musi być poprzedzona dokładną analizą
mechanizmu powstawania określonej cechy, stanu wiedzy
o roli danego genu i powiązaniach z innymi genami.
Zmianę jednej cechy można spowodować za pomocą
różnych genów, z których każdy koduje pojedynczy enzym
w wieloetapowym szlaku metabolicznym.

Etapy hodowli

Etapy hodowli

transgenicznej

transgenicznej

3.

3.

Wybór odmiany do transformacji

Wybór odmiany do transformacji

Decydują tutaj dwie grupy kryteriów. Jedne są związane ze
strategią firmy, rynkiem i typem odmiany (ustalona,
heterozyjna), a inne metodyką uzyskiwania odmiany
trasgenicznej.

4.

Wybór i wytworzenie transgenu

Geny markerowe powinny dobrze spełniać dwie grupy
kryteriów: nie stwarzać dodatkowych zagrożeń dla środowiska i
człowieka oraz dobrze wypełniać swą „markerowość".

5.

Uzyskanie odmiany transgenicznej

Punktem wyjścia jest dysponowanie odpowiednią liczbą
niezależnie wytworzonych roślin transgenicznych (NRT).
Potrzeba dysponowania odpowiednio liczną populacją
NRT jest spowodowana różnicami w ekspresji transgenu.

Etapy hodowli

Etapy hodowli

transgenicznej

transgenicznej

Główne etapy hodowli transgenicznej roślin rozmnażanych

Główne etapy hodowli transgenicznej roślin rozmnażanych

generatywnie. („Biotechnologia roślin” PWN 2004, str.452)

generatywnie. („Biotechnologia roślin” PWN 2004, str.452)

Etapy hodowli

Etapy hodowli

transgenicznej

transgenicznej

6.

6.

Stopniowanie transgeniczności

Stopniowanie transgeniczności

Ogólnie można odmiany transgeniczne podzielić na dwie
grupy, w zależności od:

1) liczby wprowadzeń transgenu (liczby zabiegów

transformacji

- jednokrotne, wielokrotne),

2) liczby genów poprawiających wartość - z jednym

(proste) lub z większą liczbą genów (złożone).

7.

7.

Ochrona prawna odmian

Ochrona prawna odmian

Sprawa ochrony własności intelektualnej odmian

Sprawa ochrony własności intelektualnej odmian

transgenicznych została uregulowana konwencją UPOV w

transgenicznych została uregulowana konwencją UPOV w

1991 roku. Konwencja ta jest uzupełnieniem regulacji

1991 roku. Konwencja ta jest uzupełnieniem regulacji

prawnych zwanych „prawo do odmian" (ang.

prawnych zwanych „prawo do odmian" (ang.

Plant Variety

Plant Variety

Right) lub wyłączne prawo hodowcy (ang. Plant Breeders

Right) lub wyłączne prawo hodowcy (ang. Plant Breeders

Right).

Right).

Wprowadzenie odmiany

Wprowadzenie odmiany

transgenicznej do uprawy

transgenicznej do uprawy



Wprowadzenie odmiany

Wprowadzenie odmiany

transgenicznej do uprawy i obrotu

transgenicznej do uprawy i obrotu

wymaga, w porównaniu z odmianami

wymaga, w porównaniu z odmianami

nietransgenicznymi, spełnienia

nietransgenicznymi, spełnienia

dodatkowych wymogów formalnych.

dodatkowych wymogów formalnych.

W przypadku wykorzystania odmian

W przypadku wykorzystania odmian

transgenicznych do celów

transgenicznych do celów

żywieniowych trzeba, zgodnie z

żywieniowych trzeba, zgodnie z

wymogami, wykonać wiele bardzo

wymogami, wykonać wiele bardzo

szczegółowych i drogich badań.

szczegółowych i drogich badań.

Hodowla

Hodowla

transgeniczna w

transgeniczna w

Polsce

Polsce



Hodowla transgeniczna zaczyna dopiero

Hodowla transgeniczna zaczyna dopiero

powstawać w naszym kraju, w zasadzie

powstawać w naszym kraju, w zasadzie

jeszcze jej nie ma. Jej podstawą są

jeszcze jej nie ma. Jej podstawą są

instytuty naukowe, w których

instytuty naukowe, w których

wykorzystując polskie konstrukcje

wykorzystując polskie konstrukcje

wytworzono

wytworzono

S. tuberosum

S. tuberosum

odporne na

odporne na

wirus PLRV, o zmienionym

wirus PLRV, o zmienionym

metaboolizmie węglowodanów oraz

metaboolizmie węglowodanów oraz

L.

L.

sativa

sativa

nadającą odporność na wirusowe

nadającą odporność na wirusowe

zapalenie wątroby typu B u ludzi.

zapalenie wątroby typu B u ludzi.

Zastosowane transgeny były efektem

Zastosowane transgeny były efektem

pracy polskich badaczy.

pracy polskich badaczy.

PODSUMOWANIE

PODSUMOWANIE



pierwotne gatunki i odmiany mogą być źródłem bardzo

pierwotne gatunki i odmiany mogą być źródłem bardzo

przydatnych cech, bądź stanowić oryginalną wartość

przydatnych cech, bądź stanowić oryginalną wartość

wobec możliwości ulepszania na drodze transgenezy;

wobec możliwości ulepszania na drodze transgenezy;



transgeniczność będzie powodować wypieranie z uprawy

transgeniczność będzie powodować wypieranie z uprawy

nietransgeniczne odmiany-biorców. Jednocześnie będzie

nietransgeniczne odmiany-biorców. Jednocześnie będzie

silna tendencja do postępującej marginalizacji tych

silna tendencja do postępującej marginalizacji tych

ostatnich łącznie z zaniechaniem ich uprawy. W ten

ostatnich łącznie z zaniechaniem ich uprawy. W ten

sposób określone odmiany mogą przestać istnieć.

sposób określone odmiany mogą przestać istnieć.



Dodatkowo, gdy odmiana transgeniczna zastępuje

Dodatkowo, gdy odmiana transgeniczna zastępuje

nietransgeniczną, mamy do czynienia z naturalną

nietransgeniczną, mamy do czynienia z naturalną

dążnością do dalszego ulepszania, polegającego na

dążnością do dalszego ulepszania, polegającego na

wprowadzeniu kolejnych transgenów. W konsekwencji

wprowadzeniu kolejnych transgenów. W konsekwencji

powrót do wartości wynikających ze stanu genetycznego

powrót do wartości wynikających ze stanu genetycznego

przed transgenezą jest praktycznie niemożliwy.

przed transgenezą jest praktycznie niemożliwy.

Bibliografia

Bibliografia



„

„

Biotechnologia roślin” pod red.

Biotechnologia roślin” pod red.

Stefana Malepszy, PWN 2004, str.

Stefana Malepszy, PWN 2004, str.

448 - 454

448 - 454