Ostre chirurgiczne
choroby jamy brzusznej

Ostre chirurgiczne choroby jamy
brzusznej

to nagle pojawiające się choroby

narządów jamy brzusznej, o

burzliwym przebiegu, często

zagrażające życiu chorego, z reguły

wymagające szybkiego

postępowania diagnostycznego,

zdecydowanych i energicznych

działań terapeutycznych, w tym

niejednokrotnie doraźnego leczenia

operacyjnego.

Podział:



zapalenie otrzewnej



niedrożność jelit

Główne objawy występujące w
ostrych chorobach jamy brzusznej



ból brzucha



nudności i wymioty



zatrzymanie gazów i stolca



wzdęcie brzucha



przyspieszone tętno



objawy wstrząsu

Badanie przedmiotowe



oglądanie

-

uniesienie ponad poziom klatki piersiowej

- przepukliny
- blizny po przebytych operacjach
- „stawianie się jelit”



badanie palpacyjne

- ograniczona lub rozlana bolesność uciskowa
- obrona mięśniowa
- objaw Blumberga



osłuchiwanie

- metaliczne odgłosy perystaltyczne

- brak szmerów perystaltycznych

Badania obrazowe



RTG jamy brzusznej promieniem
poziomym



USG jamy brzusznej



TK jamy brzusznej

Badania laboratoryjne:



liczba leukocytów



morfologia



elektrolity



poziom mocznika i kreatyniny



gazometria



poziom glukozy



Amylaza, lipaza

Zapalenie otrzewnej

Klasyfikacja zapalenia
otrzewnej:



pierwotne



wtórne



chemiczne



bakteryjne



ograniczone

ograniczone



rozlane

rozlane

Najczęstsze przyczyny zapalenia
otrzewnej:



ostre zapalenie wyrostka
robaczkowego



przedziurawienie wrzodu
trawiennego



ostre zapalenie pęcherzyka
żółciowego



ostre zapalenie trzustki



martwica i przedziurawienie jelita

Ostre zapalenie wyrostka
robaczkowego

Ostre zapalenie wyrostka
robaczkowego



stanowi około 40% doraźnych
operacji w obrębie jamy brzusznej



mężczyźni chorują nieco częściej niż
kobiety



szczyt zachorowań przypada na
druga i trzecią dekadę życia

Patofizjologia ostrego zapalenia
wyrostka.

przyczyny ostrego zaplenia wyrostka

nie są w pełni poznane. Uważa się,
że u starszych osób jest
spowodowany najczęściej zatkaniem
światła wyrostka przez kamień
kałowy, zaś u młodszych przez
obrzęk tkanki limfatycznej, którego
etiologię zwykle trudno wyjaśnić.

Podział ostrego zapalenia
wyrostka:



niezmieniony wyrostek robaczkowy



niepowikłane zmiany zapalne (zmiany

zapalne lub zgorzelinowe bez

przedziurawienia)



powikłane zmiany zapalne

(przedziurawienie zgorzelinowego

wyrostka lub rozlane zapalenie jamy

otrzewnej)



naciek okołowyrostkowy

Objawy ostrego zapalenia
wyrostka robaczkowego:



ból nadbrzusza lub okolicy pępka

przemieszczający się do prawego dołu

biodrowego



brak apetytu



nudności i wymioty



obrona mięśniowa



objaw otrzewnowy Blumberga



temperatura powyżej 37,3 C



leukocytoza powyżej 10000x10/l



przesunięcie obrazu krwinek białych w

lewo

Róznicowanie ostrego zapalenia
wyrostka:



ostry nieżyt żołądka i jelit



kamica nerkowa i moczowodowa



zapalenie dróg moczowych



zapalenie przydatków



pęknięta ciąża pozamaciczna



pęknięcie pęcherzyka Graffa

Przedziurawienie wrzodu
trawiennego

Przedziurawienie wrzodu
trawiennego



przedziurawienie wrzodu

dwunastnicy występuje 10-okrotnie

częściej niż żołądka



średnia wieku dla przedziurawienia

wrzodu dwunastnicy wynosi 45 lat,

dla wrzodu żołądka 55 lat



przedziurawienie wrzodu

dwunastnicy występuje częściej u

mężczyzn

Objawy przedziurawienia wrzodu
trawiennego:



nagle pojawiający się bardzo silny,
stały ból całego brzucha



rozległa, żywa bolesność uciskowa



wyraźna obrona mięśniowa („brzuch
deskowaty”)



dodatni objaw Blumberga

Badania



rtg przeglądowe jamy brzusznej
promieniem poziomym – wolny gaz
pod przeponą



usg jamy brzusznej – wolny płyn w
jamie otrzewnej



leukocytoza

Leczenie



zszycie miejsca przedziurawienia



naszycie łaty z sieci (operacja
Grahama)



rzadziej operacje definitywne



leczenie farmakologiczne choroby
wrzodowej

Ostre zapalenie pęcherzyka
żółciowego

Patofizjologia:



kamica żółciowa u 95% chorych



u 5% nie stwierdza się w
pęcherzyku złogów

Objawy



ból w prawym podżebrzu, często
promieniujący do pleców lub łopatki



nudności i wymioty



bolesność i wzmożone napięcie
mięśni pod prawym łukiem
żebrowym



wyczuwalny bolesny opór pod
prawym łukiem żebrowym

Objawy cd.:



Podwyższona ciepłota ciała



Podwyższona liczba białych ciałek
krwi



decydujące dla rozpoznania jest
badanie usg

Ostre zapalenie trzustki

Przyczyny OZT:



spożycie alkoholu (ok. 50%)



kamica dróg żółciowych (ok. 30%)



inne (ok. 20%)

m.in.: ECPW, przebycie

operacji, uraz, metaboliczne
(hipertróglicerydemia, hiperkalcemia),
wirusowe (świnaka, WZW),
polekowe(sulfonamidy, azatiopryna,
tiazydy, furosemid, estrogeny)

Objawy:



bardzo silny ból w nadbrzuszu



bardzo intensywne wymioty



wzdęcie brzucha



rozlana bolesność brzucha, największa w
środkowym nadbrzuszu



opór w jamie brzusznej



porażenie perystaltyki – cisza w brzuchu



wstrząs, spadek ciśnienia



czerwonosine zabarwienie twarzy

Badania dodatkowe:



usg jamy brzusznej



rtg przeglądowe promieniem poziomym



leukocytoza



wzrost stężenia amylazy w surowicy i
moczu



wzrost stężenia lipazy w surowicy



inne: morfologia, bilirubina, mocznik,
kreatynina, cukier, poziom wapnia, ASPAT,
AlAT

Postacie OZT:



postać obrzękowa (85-90%)



postać martwiczo-krwotoczna (10-
15%)

Leczenie;



leczenie zachowawcze

leczenie zachowawcze

- zwalczanie wstrząsu i zaburzeń wodno-

elektrolitowych

- powstrzymanie procesów samostrawienia
- zapobieganie wtórnemu zakażeniu
- żywienie pozajelitowe



Leczenie operacyjne

Leczenie operacyjne

- wątpliwości diagnostyczne
- kamica przewodu żółciowego wspólnego (ECPW)

-

ropień trzustki

lub

w sąsiedztwie

- powikłania – niedrożność jelit, krwotok, perforacja

jelita.

Martwica i przedziurawienie
jelita

Przyczyny:



niedokrwienie spowodowane uciskiem ściany

jelita i jego krezki (uwięźnięcie przepukliny,

zrosty)



nacisk gazów i płynu na ścianę jelita (guzy jelita)



ucisk ściany jelita przez ciało obce (np. kamień

żółciowy)



przedziurawienie jelita w następstwie przebytego

leczenia napromienianiem



Choroby zapalne jelit (zapalenie uchyłków,

wrzodziejące zapalenie, choroba Leśniowskiego

Crohna)



niedokrwienie a w konsekwencji martwica

spowodowana zatorem bądź zakrzepicą tętnicy

krezkowej lub jej odgałęzień

Przyczyny ostrego niedokrwienia jelit
na tle zmian przepływu w naczyniach
krezkowych:



zator (50%)



zakrzepica tętnicy krezkowej (25%)



osłabienie przepływu krwi w łożysku
naczyniowym (15%)



zakrzepica żylna w zlewisku żyły
krezkowej (10%)

Wczesne objawy
naczyniopochodnej martwicy
jelita:



silne bóle brzucha



nudności i wymioty



obecność niewielkiej ilości krwi w stolcu



bolesność uciskowa bez objawów

otrzewnowych



nieco żywsze odgłosy ruchów

robaczkowych jelit

Dysproporcja między silnymi

Dysproporcja między silnymi

dolegliwościami bólowymi a nikłymi

dolegliwościami bólowymi a nikłymi

objawami brzusznymi

objawami brzusznymi

Objawy późne:



silny ból nie ustępujący po lekach
przeciwbólowych



wzdęcie brzucha



objaw Blumberga



brak szmerów perystaltycznych



pogarszający się stan ogólny
chorego



tachykardia, spadek RR i diurezy

Badania dodatkowe:



rtg jamy brzusznej



usg jamy brzusznej (z pomiarem
przepływu)



arteriografia



morfologia, mocznik, kreatynina,
RKZ i inne

Leczenie:

Operacyjne - najczęściej resekcja

zmienionego martwiczo odcinka
jelita

Zwalczanie wstrząsu, heparyna,

antybiotyk, żywienie pozajelitowe.

Niedrożność jelit

Mechanizmy powstania
niedrożności jelit:



zadzierzgnięcie (strangulacja)



zatkanie (obturacja)



wgłobienie (inwaginacja)

Przyczyny niedrożności jelit:



Jelito cienkie 82%

- uwięźnięcie przepukliny 50%

- niedrożność zrostowa 25%
- wielopoziomowa niedrożność nowotworowa 5%
- inne (np. kamień żółciowy, pierwotne nowotwory,

wgłobienie) 2%



Jelito grube 18%

- rak jelita grubego

- guz zapalny
- skręt esicy, kątnicy, poprzecznicy

Rozpoznanie



Wywiad

Wywiad

- bole brzucha

- wymioty
- zatrzymanie gazów i stolca



Oglądanie

Oglądanie

- blizny po przebytych operacjach

- guz w okolicy pachwinowej (bądź innej)
- wzdęcie brzucha
- stawianie się jelit



Badanie palpacyjne

Badanie palpacyjne

-

- bolesność uciskowa

- czasem wyczuwalny opór



Osłuchiwanie

Osłuchiwanie

-

metaliczne tony

- cisza w brzuchu

Badania dodatkowe:



rtg jamy brzusznej promieniem

poziomym: poziomy płynno-gazowe



usg jamy brzusznej:poszerzone pętle

jelit, wahadłowa perystaltyka



leukocytoza



niedobory elktrolitowe



wzrost poziomu mocznika i

kreatyniny



wysoki hematokryt