Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

F I N A N S E

Cz. I

Prowadzący:

dr Paweł Mrowiec

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Literatura

M. Górski, „Rynkowy system finansowy”,

PWE, Warszawa 2007,

S. Owsiak, „Podstawy nauki finansów”,

PWE, Warszawa 2002,

Inne:

•

W. Dębski, „Rynek finansowy i jego

mechanizmy”,
PWN, Warszawa 2002,

•

W. Bień, „Rynek papierów wartościowych”,
Difin, Warszawa 2004,

•

A. Rutkowski, „Zarządzanie finansowe”,
PWE, Warszawa 2000.

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Literatura -inne

•

A. Sopoćko, „Rynkowe instrumenty finansowe”,
PWN, Warszawa 2005,

•

Internet:

•

www.nbp.pl

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Czym będziemy się zajmować?

•

przedmiot i metoda nauki finansów -ogólna

charakterystyka finansów, zjawiska finansowe, metodologia

badań,

•

historia pieniądza,

•

współczesny pieniądz –funkcje, pieniądz i czas, rodzaje

instrumentów finansowych, proces emisji, kreacji pieniądza,

•

podstawowe kategorie finansowe –kategorie

przychodowe, dochodowe, wydatkowo -kosztowe, podatkowe,

dłużne,

•

wybrane teorie finansów –teoria klasyczna, liberalna …,

•

stopy procentowe i dyskontowe,

•

system finansowy –rynki walutowe, pieniężne, kapitałowe,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Czym będziemy się

zajmować?

•

polityka finansowa -cele, rodzaje polityki
finansowej, instrumenty polityki finansowej,

•

podmioty systemu finansowego gospodarki –
państwo, przedsiębiorstwa oraz gospodarstwa
domowe,

•

dwuszczeblowa struktura sektora bankowego
–bankowość centralna oraz komercyjna,

•

bankowość komercyjna –klasyfikacja czynności,
rodzaje usług, model finansowy banku depozytowo
–kredytowego,

•

ryzyko w działalności bankowej,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Aby zdać egzamin trzeba …

•

być obecnym na wykładach,

•

uzyskać zaliczenie z ćwiczeń,

•

rozwiązać test wielokrotnego wyboru składający
się z 30 pytań,

•

pytania ???

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Rodzaje finansów

•

w skali mikro:
gospodarstw domowych, przedsiębiorstwa, publiczne,

•

w skali makro: obejmują powiązania finansowe między

podmiotami tworzącymi system finansowy

gospodarki,

•

system finansowy składa się z wszystkich podmiotów

powiązanych ze sobą instrumentami finansowymi,

•

instrumenty finansowe wyrażają określone prawa lub

zobowiązania materialne,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Etymologia terminu „finanse”

•

łac. finatio –orzeczenie sądowe kończące spór,

•

treścią orzeczenia sądowego była m.in. należność
pieniężna,

•

finanse są nierozerwalnie związane z pieniądzem,

•

w starożytności wymiana między ludźmi
odbywała się według formuły: towar za towar,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Historia pieniądza

•

początek pieniądza wiąże się z okresem

występowania nadwyżek określonego towaru,

•

występowanie nadwyżek towarów skutkują

pojawieniem się towarów szczególnych

(jednorodność, podzielność, trwałość), pełniących

funkcje środka płatniczego oraz miernika wartości,

Przykłady towarów szczególnych:

•

skóry zwierzęce,

•

szlachetne kruszce, sztabki złota, srebra,

•

monety o różnym ciężarze i zawartości kruszcu,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Historia pieniądza

•

proces bicia monet (o różnym ciężarze i zawartości
kruszcu) rozpoczął się w Egipcie w III tysiącleciu p.n.e.,

•

powstanie systemu monetarnego nastąpiło w
starożytnej Grecji w VII w. p.n.e.,

•

rozpowszechnienie systemu monetarnego rozwija
handel –wymiana oraz akumulacja pieniądza,

•

reforma pieniężna Karola Wielkiego -800 r. –
wprowadzenie systemu denarowego,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Historia pieniądza

•

okres „psucia” (fałszowania) monet –do XII wieku,

władcy często stosowali powszechny obowiązek wymiany

monet. Polegał on na wychwytywaniu z obiegu monety o

wysokiej próbie, po czym przetapianiu jej na monety z

mniejszą zawartością kruszcu,

•

rozwój bankowości w średniowieczu –początkowo

przyjmowano pieniądz na przechowanie, później

pożyczano go na procent,

•

handel międzynarodowy związany z odkryciami

geograficznymi –kantory wymiany pieniędzy,

•

rola złotników –proces kreacji pieniądza,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Historia pieniądza

•

rozwój banków komercyjnych, które przyczyniają
się do wzrostu gospodarczego świata, ale także
doprowadzają niektóre gospodarki do sytuacji
kryzysowych,

•

rozwój bankowości centralnej –uregulowanie
działalności banków komercyjnych,

•

pieniądz elektroniczny –zwiększenie szybkości
rozliczeń miedzy kontrahentami,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Przedmiot finansów

•

to ogół zjawisk pieniężnych powstających w
związku z działalnością gospodarczą i
społeczną człowieka,

•

to zjawiska związane z emisją pieniądza przez banki
centralne i kreowaniem pieniądza przez banki
komercyjne,

•

powyższe zjawiska umożliwiają powstawanie innych
zjawisk finansowych związanych z ich alokacją,
operacjami na giełdach papierów wartościowych itp.,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Analiza zjawisk finansowych

•

w ujęciu podmiotowym:
podział na: finanse państwa (publiczne), finanse
przedsiębiorstw, finanse gospodarstw domowych,

•

tzw. instytucjonalne podejście do finansów, którego
rezultatem jest wyodrębnienie instytucji finansowych,

•

instytucje finansowe to podmioty działające w
sektorze finansowym (bankowe i pozabankowe
instytucje finansowe: towarzystwa ubezpieczeniowe,
fundusze inwestycyjne, pośrednictwo finansowe),

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Analiza zjawisk finansowych

•

międzynarodowe instytucje finansowe: Bank Światowy,

EBOiR, Fundusz Walutowy,

•

parlament (w zakresie tworzenia norm prawnych w

działalności bankowej, ubezpieczeniowej, powierniczej

lub fiskalnej),

•

Ministerstwo Finansów oraz wyspecjalizowane podmioty

działające w obszarze finansowym, tzw. aparat skarbowy,

•

organy kontroli finansowej: NIK, RIO, KNF, PUNU,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Analiza zjawisk finansowych

•

w ujęciu przedmiotowym (opisuje przedmiot
stosunków finansowych):

•

rodzaje zjawisk finansowych w ujęciu przedmiotowym:

•

Transakcje (kupna /sprzedaży),

•

Transfery –jednokierunkowe przepływy pieniądza, np.
podatki, cła, opłaty, składki na ubezpieczenie
społeczne,

•

Pożyczki –cechą charakterystyczną jest ich zwrotny
charakter,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Analiza zjawisk finansowych

•

w ujęciu instrumentalnym:

•

jako narzędzia pieniężne wykorzystywane przez
podmioty do osiągania określonych celów, w różnych
dziedzinach życia gospodarczego oraz społecznego,
np: depozyty, kredyty, fundusze inwestycyjne,
instrumenty pochodne, czeki, weksle,

•

w ujęciu funduszowym:

•

występujące w formie organizacyjnej, która umożliwia
gospodarowanie (gromadzenie oraz wydawanie)
pieniądzem,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

przyjmując za kryterium własność:

•

fundusze publiczne,

•

fundusze prywatne,

przyjmując za kryterium funkcje ekonomiczne

podmiotów:

•

fundusze państwa (rządowe, samorządowe),

•

fundusze banków,

•

fundusze przedsiębiorstw,

•

fundusze towarzystw ubezpieczeniowych,

Analiza zjawiska finansowych

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Istota zjawiska finansowych

•

Podział zjawisk finansowych na:

•

elementarne –np. cena, kredyt, depozyt, procent,

•

złożone –między zjawiskami złożonymi zachodzą
związki o charakterze przyczynowo –skutkowym,
np. atrakcyjniejsze oprocentowanie lokat skłania
gospodarstwa domowe do ulokowania większej
ilości wolnych środków pieniężnych,

•

to także transakcje, transfery oraz pożyczki,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Klasyfikacja zjawisk

finansowych

Kryterium stanu zjawisk finansowych:

•

zjawisko finansowe statyczne –występowanie
określonych zasobów finansowych (aktywa),

•

zjawisko finansowe dynamiczne –występowanie
strumieni pieniężnych między podmiotami z różnych
tytułów,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Klasyfikacja zjawisk

finansowych

Kryterium przedmiotu zjawisk finansowych:

•

zjawiska przychodowe

–

przychody ze sprzedaży,

przychody o charakterze transferowym, przychody finansowe,
uruchomienie kredytu,

•

zjawiska rozchodowe

–

związane z rozdysponowaniem

pieniądza, spłata kredytu,

•

zjawiska dochodowe

–

związane z wpływem pieniądza,

•

zjawiska kosztowe

–

związane z powstawaniem i

pokrywaniem kosztów prowadzonej działalności gospodarczej,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Klasyfikacja zjawisk

finansowych

•

zjawiska kredytowe –

związane z zasilaniem podmiotów

w środki finansowe, a także z mechanizmem tworzenia

pieniądza,

•

zjawiska pożyczkowe –

związane z zasilaniem podmiotów

w środki finansowe, ale nie są związane z kreacją nowego

pieniądza,

•

zjawiska gotówkowe /bezgotówkowe –

związane z

transakcjami gotówkowymi /bezgotówkowymi,

•

zjawiska oszczędnościowe,

•

zjawiska ubezpieczeniowe –

których przedmiotem jest

ochrona przed skutkami różnych zdarzeń losowych,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Metodologia finansów

•

metody poznania naukowego: obserwacja zjawisk
(empiria), metody ilościowe,

•

zastosowanie modelu –narzędzie poznania,

•

model pozytywny –opisujący rzeczywistość,

•

model normatywny –projektujący rzeczywistość,

•

systemowe podejście do zjawisk finansowych,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Metodologia finansów

•

Metoda porównania nakładów z efektami –odpowiada na

pytanie: czy są realizowane cele finansowe?,
zasada racjonalnego działania, zasada ekonomiczności,

•

Metoda porównywania kosztów i korzyści –np. koszty

służby zdrowia w relacji do liczby porad lekarskich, zabiegów,

•

Metoda bilansowa –pozwala ustalić stan równowagi

badanego elementu rzeczywistości (np. relacja dochodów do

wydatków),
Metoda strumieniowa np. analiza przychodów ze

sprzedaży w relacji do kosztów uzyskania przychodów,

•

Metoda zasobowa (majątkowa),

•

Metoda strumieniowo –zasobowa pozwala na rozpoznanie

zjawisk finansowych w ujęciu statycznym oraz dynamicznym,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kategorie finansowe

•

kategoryzowanie =nadawanie cech wspólnych,

Kategorie finansowe dzielimy na:

•

przychodowe –

cena, przychód pieniężny,

•

dochodowe –

dochód, zysk, procent,

•

wydatkowo –kosztowe

–wydatek, koszt, amortyzacja,

•

dłużne –

pożyczka, kredyt, deficyt, dług,

•

podatkowe,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Cena -funkcje

•

wyraża w pieniądzu wartość towaru, usługi lub
wartość innego pieniądza (waluty),

•

dla zjawisk finansowych istotny jest mechanizm
kształtowania się cen oraz skutki stosowania cen
przez podmioty gospodarcze,

Funkcje cen:

•

Przychodowa (dochodowa) –efektywna cena
wpływa na wielkość osiąganych przychodów, a
także poziom ponoszonych kosztów,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Cena -funkcje

•

Alokacyjna –w oparciu o ceny następuje podział

dochodu narodowego,

•

Redystrybucyjna –jako narzędzie redystrybucji

dochodów podmiotów,

•

Motywacyjna –stymuluje podejmowanie określonych

decyzji finansowych,

•

Agregacyjna –wykorzystanie ceny jako miernika

wartości,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Przychód pieniężny

•

narzędzie weryfikacji skuteczności rynkowej

podmiotu,

•

przychód pieniężny umożliwia ponoszenie

kosztów działalności przez podmiot oraz jest

źródłem nadwyżki ekonomicznej,

•

wpływ pieniężny a przychód pieniężny (?),

•

wpływ pieniężny –pojęcie szersze, obejmujące wszystkie

wpływy niezależnie od ich tytułu oraz treści ekonomicznej,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Dochód

•

najważniejsza kategoria, z którą wiąże się powstanie
ekonomii, nadwyżka przychodów nad kosztami,

•

współczynnik dochodowej elastyczności popytu,

procentowa zmiana popytu

W = ▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬▬

procentowa zmiana dochodu

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Zysk

Funkcje ekonomiczne zysku:

•

Celu –

zysk stanowi podstawowy cel działalności gospodarczej,

•

Wynagrodzenia -

wykorzystanie talentu

przedsiębiorczości,

•

Źródła finansowania celów podmiotu -

inwestycje,

premie,

•

Motywacyjne –

wyzwalające aktywność i przedsiębiorczość,

•

Rezerwy finansowej –

zysk zatrzymany,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Procent

•

dochód (koszt) osiągany z kapitału pożyczkowego,

•

dwie formy procentu: odsetki oraz dyskonto,

•

porównywalność stopy dyskonta (potrącenie odsetek
z góry) ze stopą odsetek (inkasowanych z dołu),

d x 100

D = ▬▬▬▬▬▬

100 – d

gdzie: D = stopa odsetek (inkasowanych z dołu),

d = stopa dyskontowa,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Procent –przykład …

Która oferta jest korzystniejsza?:

•

pożyczyć 100.000 zł oprocentowane 11 % w skali
roku,

•

pożyczyć 100.000 zł na rok płacąc z góry 10%.

10 x 100

D = ▬▬▬▬▬ = 11,11%

100 -10

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Renta pieniężna

•

to dochód otrzymywany regularnie (miesięcznie,

rocznie) w długim okresie z tytułu np. ulokowanego

kapitału, wydzierżawionej ziemi,

Rodzaje rent pieniężnych ze względu na kryterium

pochodzenia:

•

renta ekonomiczna, np. cena ziemi w całości ustalana

przez popyt,

•

renta z kapitału (rentier),

•

renta społeczna.

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Wydatek

•

oznacza nabycie określonej części dochodu
narodowego (PKB),

•

to kwota rozdysponowana w związku z różnymi
transakcjami gospodarczymi,

•

wydatek a rozchód (?),

•

wydatkami nie są transfery oraz pożyczki,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Koszt

•

to wykorzystanie lub zużycie czynników
wytwórczych w procesie gospodarczym,

•

koszt w krótkim okresie (stały, zmienny),

•

koszt w długim okresie (zmienny),

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Amortyzacja

•

to zaliczenie w ciężar kosztów stopniowego zużycia
majątku trwałego,

Rodzaje amortyzacji:

•

liniowa

(równe odpisy amortyzacyjne),

•

przyspieszona

(podwyższone odpisy amortyzacyjne w

pierwszym okresie użytkowania -rodzaj preferencji
podatkowej),

•

zużycie moralne a zużycie ekonomiczne

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Podatek

•

to pieniężne, przymusowe, ogólne (powszechne),

nieodpłatne i bezzwrotne świadczenie na rzecz

państwa lub innych związków publicznoprawnych,

np. JST,

•

świadczenia niepieniężne (?),

Funkcje podatku:

•

fiskalna

–narzędzie przejmowania dochodów przez

państwo,

•

ekonomiczna

–wymusza podejmowanie decyzji

gospodarczych,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Pożyczka /Kredyt pieniężny

•

kategoria związana z charakterem pieniądza jako

dobra ograniczonego,

•

Funkcja emisyjna /kreacji pieniądza -

bank

centralny może tworzyć pieniądz bezwarunkowo, banki

komercyjne mogą kreować nowy, bezgotówkowy pieniądz,

•

Funkcja alokacyjna kredytu,

•

Funkcja kontrolna –

przez pryzmat spłacanych

kredytów bank ocenia stan gospodarki,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Deficyt finansowy

•

występuje, gdy istnieje przewaga wydatków nad

dochodami,

•

ma charakter strumieniowy -obejmuje okres do 1 roku

(dług finansowy –obejmuje okres powyżej 1 roku),

rodzaje deficytu: planowany, nadzwyczajny,

•

deficyt przejściowy, strukturalny,

•

deficyt budżetowy –

wydatki budżetowe przewyższają dochody

budżetowe,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Deficyt budżetowy

•

budżety państw świata zakładają deficyty, z
reguły nie większe niż 5%,

•

zasady konwergencji –kryteria zbieżności (kryteria
z Maastricht),

•

deficyt budżetowy mniejszy niż 3% PKB,

•

dług publiczny nie przekraczający 60% PKB,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Dług finansowy

•

zobowiązanie podmiotu do zapłaty określonych

środków pieniężnych zgodnie z ustalonym

harmonogramem,

•

konwersja długu –zmiana warunków długu oraz

harmonogramu ich spłaty,

•

dług publiczny –zobowiązania finansowe władz

publicznych (państwowych i samorządowych), a także

zobowiązania o charakterze odszkodowawczym

powstałe na mocy orzeczeń sądów, zobowiązania

wynikające z ustaw,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Teoria finansów

•

pogląd mający na celu opis zjawisk finansowych,
wyjaśnienie ich istoty,

•

nawiązują do różnych zjawisk finansowych, np.
podatku, procentu, zysku,

•

na podstawie kryterium przedmiotu rozróżnia się
teorie podatku, teorie kursu walutowego, teorie
wydatków publicznych,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Teoria interwencjonizmu

państwowego

•

koncepcja J. Keynes’a (1883 -1946) reakcją na Wielki Kryzys

Ekonomiczny (1929 -1933) –głównym problemem

gospodarek jest niewystarczający popyt globalny,

•

negacja zdolności gospodarki do samoregulacji,

•

polityka aktywnego oddziaływania państwa na przebieg

procesów gospodarczych (przeciwieństwo liberalizmu

gospodarczego),

•

rolą państwa jest wpływanie na wzrost popytu na pieniądz,

•

finansowanie inwestycji publicznych powinno się odbywać

poprzez zwiększanie długu,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Teoria interwencjonizmu

państwowego

•

J. M. Keynes proponował:

•

zwiększenie progresji opodatkowania wysokich
dochodów przy jednoczesnym wzroście świadczeń
społecznych,

•

preferencje dla działalności inwestycyjnej,

•

inwestycje stymulowane przez państwo,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Popyt na pieniądz

•

to zapotrzebowanie podmiotów gospodarczych
spoza sektora bankowego na pieniądz gotówkowy
oraz bezgotówkowy, który można zamienić na
gotówkę (w sposób płynny),

Popyt na pieniądz wyznacza:

•

motyw transakcyjny,

•

motyw ostrożnościowy

•

motyw spekulacyjny

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Interwencjonizm państwowy –

przykłady ...

•

bezpośrednie finansowanie niektórych inwestycji

gospodarczych przez państwo, np. budowy autostrad,

•

"ratowanie" upadających przedsiębiorstw przez

preferencyjne kredyty, oddłużanie,

•

bezpośrednie dotacje do nierentownej produkcji lub

usług,

•

prowadzanie monopolu państwowego w niektórych

sektorach gospodarki, np. produkcji mocnych alkoholi,

•

"pompowanie" pieniędzy na rynek poprzez pomoc

socjalną,

•

różnicowanie stóp podatkowych w różnych sektorach

gospodarki, stosowanie ulg na inwestycje,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Funkcjonalna teoria finansów

•

to powiązanie teorii finansów z teorią cyklu
koniunkturalnego,

•

została opracowana przez A. Lernera,

•

państwo powinno stosować wszelkie środki polityki
pieniężnej pod warunkiem ich skuteczności –podatki,
wydatki, zaciąganie i spłatę długu, emisję pieniądza,

•

funkcjonalna teoria finansów zaleca wzrost wydatków
publicznych wtedy, gdy wydatki prywatne są
niewystarczające do zapewnienia pełnego zatrudnienia
oraz zastosowanie progresywnych podatków wtedy, gdy
nadmierny wzrost wydatków globalnych grozi wywołaniem
zjawisk inflacyjnych,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Klasyczna teoria finansów

•

zakłada trudności w równowadze (planowanie

zrównoważonych budżetów, realizowanie

deficytowych),

•

opisuje zachowanie państwa w stosunku do gospodarki

–państwo nie powinno wpływać na gospodarkę,

•

tzw. neutralność podatkowa, nakładane podatki nie

powinny wywierać wpływu na decyzje

przedsiębiorców, konsumentów, inwestorów,

•

jak najmniejszy, zrównoważony budżet państwa, brak

wydatków państwa na cele społeczne i gospodarcze,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Liberalna teoria finansów

•

mechanizm rynkowy jest jedynym, naturalnym
sposobem prowadzenia działalności gospodarczej,

•

nieprodukcyjny charakter działalności państwa,

•

podatek liniowy,

•

zasada ekwiwalentności przy nakładaniu podatków,

•

wydatki istotne oraz wydatki nieistotne,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Koncepcja podaży pieniądza

•

to wartość występujących w obiegu rodzajów
pieniądza, będąca w dyspozycji przedsiębiorstw
oraz gospodarstw domowych,

Podaż pieniądza tworzą:

•

pieniądz gotówkowy,

•

pieniądz bezgotówkowy banków komercyjnych na
rachunkach w banku centralnym,

•

wymienione elementy podaży pieniądza tworzą
bazę monetarną.

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Koncepcja podaży pieniądza

•

wielkość bazy monetarnej poprzez zastosowanie
mnożnika bazy monetarnej (działalności kredytowej
banków komercyjnych) może być istotnie zwiększana,

•

wielkość podaży pieniądza mierzona jest agregatami
pieniężnymi -od M1 do M3,

•

agregat M1 obejmuje gotówkę oraz depozyty płatne
na żądanie,

•

agregat M2 obejmuje M1 oraz wkłady
oszczędnościowe,

•

agregat M3 obejmuje M2 oraz depozyty terminowe,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Podaż pieniądza

Stan na

WYSZCZEGÓLNIENIE

31.01.2008 (1)

w mln zł

A. PODAŻ PIENIĄDZA (M3)

569 305,0

1. Pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków)

75 446,3

2. Depozyty i inne zobowiązania

480 831,2

2.1. Gospodarstwa domowe

276 575,9

2.2. Niemonetarne instytucje finansowe

24 216,2

2.3. Przedsiębiorstwa

138 592,9

2.4. Instytucje niekomercyjne działające na rzecz gospodarstw domowych

12 035,9

2.5. Instytucje samorządowe

21 032,7

2.6. Fundusze ubezpieczeń społecznych

8 377,5

3. Pozostałe składniki M3

13 027,5

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Podaż pieniądza

•

Monetarna instytucja finansowa (MIF) –to
taka, której działalność polega na przyjmowaniu
depozytów od podmiotów innych niż monetarne
instytucje finansowe oraz udzielaniu kredytów lub
/i inwestowaniu w papiery wartościowe na własny
rachunek,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Teoria bankowa

•

opierała się na założeniu, że wartość pieniądza

znajdującego się w obiegu nie musi odpowiadać

wartości złota znajdującego się w skarbcach banków,

•

kredyt jako elastyczna metoda zasilenia gospodarki w

pieniądz,

Model teorii bankowej:

Przedsiębiorstwo produkcyjne

BANK

Przedsiębiorstwo handlowe,

Gospodarstwo domowe,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Teoria bankowa

•

kryzysy w bankach angielskich w I połowie XIX w.,

•

Peel Act z 1844 roku wprowadza obowiązek
pełnego pokrycia banknotów złotem,

•

emisja banków komercyjnych była stopniowa
zastępowana emisją banknotów Banku Anglii,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Teoria obiegowa

•

opiera się na założeniu, że będące w obiegu
banknoty powinny być w pełni pokryte złotem,

•

wyjątkiem od tej zasady może być jedynie emisja
zabezpieczona majątkiem Skarbu Państwa,

•

wprost proporcjonalny związek pomiędzy ilością
pieniądza a poziomem cen,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Pieniądz

•

istotą pieniądza jest niezmienność pełnionych
funkcji i dostosowywanie swojej formy do tego, by
w określonym horyzoncie czasowym swoje
funkcje wykorzystać najlepiej,

•

rolę pieniądza możemy określić na podstawie
funkcji pieniądza,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Funkcje pieniądza

•

Pośrednika wymiany

–pieniądz jest powszechnym

ekwiwalentem, powszechnie akceptowalnym zamiennikiem

towarów,

•

Środka płatniczego

–instrument finansowy,

dłużnik za pośrednictwem pieniądza zwalnia się z

zobowiązań wobec wierzyciela –tzw. prawny środek

płatniczy,

•

Środka przetrzymywania majątku

(tezauryzacji),

•

Miernika wartości

–za pomocą pieniądza wyrażamy

wartość wszystkich towarów lub zasobów,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Piąta funkcja pieniądza

•

funkcja pieniądza światowego

–umożliwienie za jego

pośrednictwem kształtowania międzynarodowych stosunków

gospodarczych,

•

funkcja pieniądza jako środka płatniczego jest

szczególnym przypadkiem funkcji środka wymiany,

•

pieniądz jako środek płatniczy ma moc zwalniania z

zobowiązań handlowych, ale także ustawowych,

np. podatkowych, cywilnych,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Ewolucja pieniądza

•

rolę pieniądza pełniły te dobra, które w określonym

czasie najpełniej spełniały funkcje oczekiwane od

pieniądza,

Jakimi cechami powinien charakteryzować się pieniądz?:

•

Rzadkość w sensie ekonomicznym

–pieniądza w

gospodarce powinno być tyle, ile go potrzeba,

•

Trudność, odporność na zniszczenie i zepsucie

–

dobro, które można magazynować i przechowywać,

•

Podzielność i łatwość w obrocie pomiędzy

dostawcą a odbiorcą,

-bydło, kruszec, pieniądz

elektroniczny,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Rodzaje pieniądza

•

pieniądz naturalny –

o emisji, ilości pieniądza w obiegu

decydują odkryte i dostępne zasoby dobra, np. bydło, zboże,

skóry, kruszec,

pieniądz liczony –cechowane znaki pieniężne,

•

pieniądz kredytowy

–pieniądz papierowy wymienialny

na kruszce emitowany przez banki, będący potwierdzeniem

umowy kredytowej między bankiem i jego klientem,

•

pieniądz dekretowy (państwowy)

–o emisji i zasadach

obiegu decydują zarządzenia władzy państwowej,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Prawo Kopernika -Greshama

•

wartość nominalna –wartość, którą reprezentuje
moneta,

•

wartość substancjalną (wewnętrzną) –wartość
kruszcu, z którego jest wybita moneta –koszt
produkcji pieniądza,

•

pieniądz pełnowartościowy:
wartość nominalna = wartość substancjalna,

•

pieniądz nadwartościowy: WN < WS,

•

pieniądz podwartościowy: WN > WS,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Pieniądz naturalny

•

psucie pieniądza to wprowadzanie do obiegu
pieniędzy podwartościowych,

•

pieniądz nadwartościowy wypada z obiegu na
skutek tezauryzacji,

•

pieniądz nadwartościowy w warunkach
hiperinflacji,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Formy współczesnego

pieniądza

•

pieniądz gotówkowy –banknoty i monety
emitowane przez bank centralny,

•

pieniądz bezgotówkowy –pieniądz istniejący w
formie zapisu na rachunkach rozliczeniowych
osób fizycznych oraz podmiotów gospodarczych,

•

pieniądz elektroniczny –odpowiednik znaków
pieniężnych przechowywany na elektronicznych
nośnikach informacji,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Zasada podwójnego zapisu

•

współczesny pieniądz jest instrumentem
finansowym występującym w aktywach jego
właściciela, a jednocześnie w pasywach innego
podmiotu (emitenta),

•

pieniądz gotówkowy jest zobowiązaniem banku
centralnego,

•

pieniądz bezgotówkowy (także elektroniczny)
występuje w pasywach banku komercyjnego

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kreowanie współczesnego

pieniądza

•

pieniądz jest znakiem pieniężnym emitowanym
przez państwo,

•

w rozliczeniach pieniężnych nie ma bezwzględnej
potrzeby posługiwania się pieniądzem fizykalnym
zarówno ze względów praktycznych, jak również
bezpieczeństwa,

•

transakcje gospodarcze można dokonywać
bezgotówkowo (przez dokonywanie zapisów na
rachunkach bankowych),

•

tylko część pieniądza fizykalnego znajduje się w
obiegu,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kreowanie współczesnego

pieniądza

•

pieniądz fizykalny z reguły dostarczany jest do banku,

•

banki pełnią rolę pośrednika między podmiotami
oszczędzającymi, a zgłaszającymi popyt na pieniądz,

•

proces przyjmowania depozytów oraz udzielania
kredytów w gospodarce rynkowej jest procesem
ciągłym,

•

wartość środków pieniężnych wpływających do banku
w charakterze oszczędności znacznie przewyższa
wartość środków pieniężnych wypłacanych przez
banki komercyjne tytułem zwrotu powierzonych im
oszczędności,

•

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kreowanie współczesnego

pieniądza (I)

•

złotnicy:

AKTYWA

PASYWA

złoto (+500)

kwity depozytowe

(+500)

•

przedsiębiorstwo:

AKTYWA

PASYWA

złoto (-500)
kwity depozytowe (+500)

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kreowanie współczesnego

pieniądza (II)

•

bankierzy:

AKTYWA

PASYWA

złoto (+250)

(+500)

weksel za złoto (+250)

•

przedsiębiorstwo:

AKTYWA

PASYWA

złoto (+250)

zobowiązania wekslowe (+250)

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kreowanie współczesnego

pieniądza (III)

•

bank:

AKTYWA

PASYWA

weksel (+250)

banknoty (+250)

•

przedsiębiorstwo:

AKTYWA

PASYWA

banknoty (+250)

zobowiązania

wekslowe (+250)

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kreowanie współczesnego

pieniądza (IV)

•

bank:

AKTYWA

PASYWA

złoto (+250)
weksle (+500) banknoty (+750)

•

przedsiębiorstwo:

AKTYWA

PASYWA

złoto (+250)

zobowiązania wekslowe (+500)

banknoty (+750)

kapitał własny (+500)

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

•

bank:

AKTYWA

PASYWA

złoto (-50)
obligacje (+100)

banknoty (+50)

•

skarb państwa:

AKTYWA

PASYWA

złoto (+50)

obligacje skarbowe (+100)

banknoty (+50)

Kreowanie współczesnego

pieniądza (V)

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kreowanie współczesnego

pieniądza -bilans banku (VI)

•

bank:

AKTYWA

PASYWA

złoto

(200)

weksle

(500)

obligacje skarbowe

(100)

banknoty (800)

OGÓŁEM

(800)

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kreowanie współczesnego

pieniądza

–bilans

przedsiębiorstwa

•

przedsiębiorstwo:

AKTYWA

PASYWA

złoto

(250)

zobowiązania wekslowe

(500)

banknoty

(750)

kapitał własny

(500)

OGÓŁEM (1.000)

(1.000)

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kreowanie współczesnego

pieniądza

–bilans skarbu państwa

•

skarb państwa:

AKTYWA

PASYWA

złoto

(50)

zobow. z tyt. obligacji

(100)

banknoty

(50)

OGÓŁEM (100)

(100)

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kreacja pieniądza w ujęciu

sformalizowanym

•

system bankowy ma strukturę dwuszczeblową,

•

pieniądz banku centralnego jako baza monetarna
–podstawa zwiększania podaży pieniądza (część
bazy monetarnej stanowią depozyty),

•

MO –baza monetarna,

•

M1 = M0 + depozyty płatne na żądanie,

•

M2 = M1 + depozyty terminowe,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Kreacja pieniądza w ujęciu

sformalizowanym

•

wpływ na podaż pieniądza będą wywierały
depozyty, czyli M0 ulokowane w bankach
komercyjnych,

•

rezerwy banków komercyjnych,

•

obowiązkowe,

•

nadobowiązkowe,

•

pożyczone,

Wyższa Szkoła Bankowości i Fin

ansów w Bielsku -Białej

Funkcje rezerw

obowiązkowych

• są instrumentem polityki pieniężnej banku centralnego, za pomocą
którego steruje obiegiem pieniądza i udzielaniem kredytów przez
banki komercyjne. Zmiana stóp rezerw obowiązkowych oddziałuje na
ilość pieniądza pozostającego w dyspozycji banków i przez to na zakres
swobody przy udzielaniu kredytów.

• rezerwy obowiązkowe są dla banków komercyjnych specjalnym
rodzajem ich rezerw płynności.
Banki mogą w ograniczonym zakresie dysponować tymi należnościami.
Mianowicie mogą one w poszczególnych dniach przekraczać tzw.
planową rezerwę, ale muszą w innych dniach miesiąca to przekroczenie
wyrównać, tak aby przeciętna faktyczna rezerwa w ciągu miesiąca
odpowiadała tej, która musi być utrzymana.

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72
Slide 73
Slide 74
Slide 75
Slide 76
Slide 77
Slide 78

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
1 finanse wykladid 9239 ppt
Finanse wykład 2
Finanse Wykład 1
6 FINANSE wyklad
(7631) ck wyklad6id 1165 ppt
(1) Wprowadzenie do nauki o finansach 1id 778 ppt
PODSTAWY FINANSÓW WYKŁADY I ROK 2
Wyklad 12 ppt
Matematyka finansowa, Wyklad 9 F
Pytania egzaminacyjne 2011, uczelnia, Podstawy finansów wykłady
Finanse wykład IV, Rok 1, Semestr 2, Finanse (dr Helena Ogrodnik), Różne (od poprzednich roczników),
FP 7 i 8, Prawo Finansowe, Wykłady IV rok - projekt, PF - wykłady, wykłady PF - 6 semestr
controlling finansowy wykład 2 & 11 2011
Rachunkowość Finansowa wykłady praca domowa
FINANSE wykład 5 7
notatek pl rynki finansowe wyklady

więcej podobnych podstron

(1) FINANSE wykladid 9238 ppt

Document Outline