Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
F I N A N S E
Prowadzący:
Prowadzący:
dr Paweł Mrowiec
dr Paweł Mrowiec
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Ryzyko w działalności
Ryzyko w działalności
bankowej
bankowej
•
ryzyko, łac. risicare = odważyć się, podjąć odważną
decyzję,
•
związane jest z niepewnością warunków i skutków
działania człowieka,
Pojęcie ryzyka używa się, gdy:
•
rezultat, jaki będzie osiągnięty w przyszłości, nie jest znany, ale
możliwe jest zidentyfikowanie przyszłych sytuacji,
•
znane jest prawdopodobieństwo zaistnienia poszczególnych
sytuacji w przyszłości,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Rodzaje ryzyka
Rodzaje ryzyka
•
Polityczne –wpływ polityki na zmianę ogólnych warunków
działania, zmiany regulacji prawnych,
•
Prawne –związane z możliwością poniesienia straty bądź
zakazu prowadzenia działalności, jeżeli okaże się, że
wykraczała ona poza dopuszczalne ramy obowiązujących
przepisów prawa,
•
Strategiczne –związane z niewłaściwym wyborem
strategii działania w zmieniających się okolicznościach,
•
Naturalne –związane z wpływem niekorzystnych
czynników naturalnych na wyniki działań gospodarczych,
•
Operacyjne -związane z zawodnością człowieka i
tworzonych przez niego systemów (także kradzieże,
oszustwa),,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Ryzyko po stronie Banku
Ryzyko po stronie Banku
•
Moralne (moral hazard) –podejmowanie decyzji
obarczonych zbyt wysokim ryzykiem, nie
uwzględniającym własnych możliwości
kapitałowych,
Finansowe:
•
Wypłacalności –oznacza utratę zdolności do
spłaty zobowiązań,
•
Płynności –oznacza utratę zdolności terminowego
regulowania bieżących zobowiązań,
Podstawowym warunkiem utrzymania płynności przez Bank
jest zaufanie Klientów –bieżący charakter zobowiązań,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Ryzyko po stronie Banku
Ryzyko po stronie Banku
•
Ryzyko wyniku –oznacza negatywny wpływ
czynników wewnętrznych oraz zewnętrznych na
założony wynik finansowy,
Ryzyko wyniku związane jest z:
•
Klientami (kredytobiorcy),
•
Rynkami (stopy procentowe, kursy walutowe,
wartość papierów wartościowych),
•
Ryzyko kredytowe –oznacza utratę dochodów w
wyniku nie wywiązywania się dłużników z
zawartych umów,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Jak ograniczyć ryzyko
Jak ograniczyć ryzyko
kredytowe?
kredytowe?
•
efektywna struktura organizacyjna,
•
właściwa metodologia oceny zdolności
kredytowej,
•
właściwe procedury kredytowe,
•
właściwa identyfikacja kredytobiorcy oraz ryzyka
z nim związanego (identyfikacja ryzyka),
•
efektywny monitoring kredytowy,
•
skuteczna windykacja,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Współczynnik wypłacalności
Współczynnik wypłacalności
•
wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego to
suma aktywów oraz zobowiązań pozabilansowych
ważonych ryzykiem,
•
kapitały wymagane z tytułu ryzyka kredytowego
nie powinny być niższe od funduszy własnych
Banku,
•
fundusze własne powinny stanowić co najmniej 8
% wartość i aktywów oraz zobowiązań
pozabilansowych nie uwzględniając innych
rodzajów ryzyka związanego z działalnością
operacyjną,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Wagi ryzyka
Wagi ryzyka
•
waga ryzyka 0: kasa, należności od NBP, Skarbu
Państwa, należności innych podmiotów mające
zabezpieczenie w gwarancjach Skarbu Państwa,
•
waga ryzyka 0,2: należności od banków i
instytucji kredytowych działających w krajach
OECD, w tym od krajowych banków
komercyjnych,
•
waga ryzyka 0,5: należności od pozostałych
podmiotów zabezpieczone hipotecznie,
•
waga ryzyka 1: pozostałe należności,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Rodzaje funduszy własnych
Rodzaje funduszy własnych
Banku
Banku
Fundusze podstawowe:
•
akcyjny,
•
zapasowy,
•
rezerwowy,
•
ogólnego ryzyka bankowego,
Fundusze uzupełniające:
•
z aktualizacji wyceny rzeczowego majątku
trwałego,
•
rezerwy na przyszłe wydatki,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Monitoring portfela
Monitoring portfela
kredytowego
kredytowego
W zakresie:
•
terminowości obsługi kredytu,
•
sytuacji ekonomiczno –finansowej Klienta.
Nieobsługiwany kredyt przynosi bankowi straty:
•
Kapitałową –o charakterze bilansowym –zmniejsza
sumę bilansową Banku,
•
Odsetkową –w postaci niezrealizowanych
przychodów odsetkowych,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Klasyfikacja kredytów
Klasyfikacja kredytów
instytucjonalnych
instytucjonalnych
Grupa ryzyka
Sytuacja
finansowa
Opóźnienie w
spłacie
Kredyty normalne
Bardzo dobra
Brak
Kredyty pod
obserwacją
Zła i
pogarszająca się
Do 90 dni
Kredyty poniżej
standardu
Zła
Powyżej 90 dni
Kredyty wątpliwe
Zła
Powyżej 180 dni
Kredyty stracone
Zła
Powyżej 360 dni
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Przejmowanie zabezpieczeń
Przejmowanie zabezpieczeń
przez Bank
przez Bank
•
Polubowne –dobrowolne przekazanie
zabezpieczenia przez kredytobiorcę,
•
Komornicze –komornik dokonuje zajęcia
zabezpieczenia na podstawie bankowego tytułu
egzekucyjnego. Jest to dokument wystawiony
przez Bank, który podlega weryfikacji przez Sąd.
Sąd po sprawdzeniu dokumentacji, przy braku
formalnego oskarżenia banku przez
kredytobiorcę, wydaje klauzulę wykonalności
bankowego tytułu egzekucyjnego.
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Ryzyko płynności
Ryzyko płynności
•
z punktu widzenia bezpieczeństwa Banku
najkorzystniejsze byłoby utrzymywanie jak największej
wartości aktywów płynnych przy jednoczesnym
wydłużaniu terminów wymagalności zobowiązań,
•
ograniczając w powyższy sposób ryzyko kredytowe
(ekspozycje kredytową), zmniejszałaby się
równocześnie rentowność działalności operacyjnej,
•
płynność jest pochodną ryzyka oraz rentowności,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Złota reguła bankowości
Złota reguła bankowości
•
sformułowana pod koniec XIX wieku przez
niemieckiego bankiera Otto Hubnera,
•
bank powinien inwestować pozyskany kapitał na
taki sam termin, na jaki go pozyskał,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Reguła osadzania wkładów
Reguła osadzania wkładów
Podział wkładów na dwie części:
•
Stabilną –
może pełnić funkcję stabilnego, długookresowego
kapitału,
•
Zmienną –
pełni funkcję zobowiązań bieżących.
•
wpływ skali działalności Banku na stabilność
wkładów (?),
•
duży udział w rynku zapewnia większą stabilność wkładów
(środki pieniężne w formie zobowiązań bieżących przepływają z
rachunku na rachunek, pozostając w tym samym Banku,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Ryzyko walutowe
Ryzyko walutowe
•
związane z wpływem zmian kursów walutowych na
wynik finansowy Banku,
Rodzaje:
•
makroekonomiczne ryzyko walutowe –zmienność
sytuacji eksporterów i importerów, poziom inflacji,
rentowność krajowych i zagranicznych inwestycji,
•
transakcyjne ryzyko walutowe –ryzyko upłynnienia
waluty po niższym kursie niż wcześniejszy kurs jej
zakupu,
•
bilansowe (alokacyjne) ryzyko walutowe –wynika ze
struktury należności i zobowiązań walutowych Banku
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Ryzyko walutowe
Ryzyko walutowe
•
do celów sprawozdawczych Bank przelicza aktywa i
pasywa walutowe na ich wartość wyrażoną w złotych,
•
według średnich kursów walutowych NBP w dniu
zestawienia bilansu,
•
zmiana pozycji bilansowej w walucie krajowej w
wyniku zmiany kursów walutowych powoduje zyski
bądź straty Banku,
•
w rachunku zysków i strat Banku pozycja „wynik z
tytułu różnic kursowych”,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Instytucje pożyczkowe
Instytucje pożyczkowe
(parabanki)
(parabanki)
•
banki hipoteczne –zdefiniowany w Ustawie o listach
zastawnych i bankach hipotecznych z 1997 roku,
•
Zakres czynności:
•
udzielanie kredytów zabezpieczonych hipoteką,
•
udzielanie kredytów niezabezpieczonych hipoteką,
lecz gwarantowanych lub poręczanych przez banki
centralne, rządy państw członkowskich UE oraz JST,
•
nabywanie wierzytelności innych banków,
•
emitowanie hipotecznych listów zastawnych,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Banki hipoteczne
Banki hipoteczne
•
emitenci listów zastawnych: BRE, BPH i ING,
•
rozwój banków hipotecznych uzależniony jest od
popytu na listy zastawne –np. towarzystwa
ubezpieczeniowe, fundusze emerytalne,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Banki inwestycyjne
Banki inwestycyjne
•
specjalizują się w organizowaniu swoim klientom
źródeł finansowania na rynkach kapitałowych –pomoc
w procesie emisji papierów wartościowych (akcji,
obligacji),
•
Underwriting –lokowanie na rynkach finansowych
papierów wartościowych na zlecenie emitentów z
gwarancją ich objęcia przez inwestorów lub
underwritera,
•
Subemisja =gwarancja objęcia papierów
wartościowych,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Banki inwestycyjne
Banki inwestycyjne
•
Subemitent usługowy –nabywa całą emisję na
rachunek własny w celu jej oferowania w obrocie
publicznym,
•
Subemitent inwestycyjny –zobowiązuje się do
nabycia nieobjętej na rynku pierwotnym części
emisji,
•
działalność inwestycyjna związana jest z
większym ryzykiem niż działalność depozytowo –
kredytowa.
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Niedepozytowe instytucja
Niedepozytowe instytucja
pośrednictwa finansowego
pośrednictwa finansowego
Rodzaje:
•
instytucje ubezpieczeniowe,
•
fundusze emerytalne i inwestycyjne,
•
fundusze typu venture capital i private equity
(VC/PE),
Cechy:
•
inna forma pasywów –substytut depozytu,
•
inny charakter ponoszonego ryzyka,
•
stopień przejmowania ryzyka na własny rachunek,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Model ubezpieczyciela
Model ubezpieczyciela
•
działalność polegająca na przejmowaniu ryzyka od
ubezpieczonych za opłatą (kolektywne
oszczędzanie),
•
transfer rozkładu prawdopodobieństwa szkód
(określonych przedmiotowo) z ubezpieczonego na
ubezpieczyciela,
•
ubezpieczenia majątkowe,
•
ubezpieczenie przed odpowiedzialnością cywilną,
•
ubezpieczenie osobowe, NW,
•
ubezpieczenie na życie połączone ze świadczeniem
emerytalnym,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Składka ubezpieczeniowa
Składka ubezpieczeniowa
Zależy od:
•
wartości oczekiwanej odszkodowania,
•
narzutu na pokrycie kosztów funkcjonowania
ubezpieczyciela,
•
wynagrodzenia ubezpieczyciela za przejęcie ryzyka,
Aktywa ubezpieczyciela są inwestowane:
•
długoterminowe wierzytelności pieniężne,
•
instrumenty udziałowe,
•
nieruchomości.
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Model powiernika
Model powiernika
•
polega na przekazaniu majątku podmiotu
powierzającego w zarządzanie podmiotowi
zewnętrznemu (powiernikowi) za opłatą prowizyjną,
•
ryzyko ponoszone jest przez przekazującego
majątek,
•
rola depozytariusza rejestrującego oraz
przechowującego majątek funduszu,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Firmy ubezpieczeniowe w
Firmy ubezpieczeniowe w
polskim systemie emerytalnym
polskim systemie emerytalnym
Rodzaje:
•
Otwarte fundusze emerytalne (OFE) –fundusze
obligatoryjne,
•
Pracownicze programy emerytalne (PPE) –
fundusze dobrowolne tworzone przez
pracodawców oraz ewentualnie pracowników,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Fundusze inwestycyjne
Fundusze inwestycyjne
•
zasada człowieka roztropnego (prudent man),
•
„Powiernik jest zobowiązany do stosowania takiej
skrupulatności i takiej roztropności w zarządzaniu
tym, co mu powierzono, jak ogólnie rzecz biorąc
działałby według swego uznania i inteligencji
człowiek roztropny w zastosowaniu do swych
własnych interesów”,
•
roztropny inwestor –dywersyfikacja portfela
inwestycyjnego,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
venture capital /private equity
venture capital /private equity
•
fundusze wysokiego ryzyka inwestują pozyskane od
inwestorów kapitały w przedsięwzięcia
perspektywiczne rozwojowo, lecz o podwyższonym
ryzyku,
•
VE -inwestycja w formie podniesienia kapitału
udziałowego Spółki z zamiarem ich późniejszej
odsprzedaży,
•
VE -stosowany w przypadku nowych,
perspektywicznych przedsięwzięć o dłuższym
horyzoncie czasowym,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Private equity
Private equity
•
inwestują przede wszystkim w projekty
prywatyzacyjne lub restrukturyzacyjne,
•
krótszy horyzont czasowy,
•
prywatne fundusze zabezpieczające –hegde
funds,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Private equity
Private equity
•
VE /PE stosują:
•
banki, towarzystwa ubezpieczeniowe w celu
penetracji rynku,
•
korporacje przemysłowe, których głównym celem
jest uzyskanie dostępu do nowych technologii
(window on technology),
•
fundusze emerytalne, którym odpowiada
długoterminowy charakter inwestycji,
•
państwo i organy administracji lokalnej –
instrument polityki przemysłowej –substytut
dotacji budżetowych,
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
Wyższa Szkoła Bankowości i Finansó
w w Bielsku -Białej
w w Bielsku -Białej
Spółka komandytowa
Spółka komandytowa
Udziałowcy:
•
komplementariusz –podmiot zarządzający –udział
1 -2%,
•
komandytariusz –inwestor wnoszący wkład i
ponoszący ryzyko do wartości wniesionych
kapitałów,