Rehabilitacja
neuropsychologiczna
Emilia Łojek
Czy specjalizacja w zakresie rehabilitacji
neuropsychologicznej jest potrzebna?
Dysfunkcje neuropsychologiczne
wymagające terapii NP.
Zaburzenia szybkości przetwarzania informacji
Zaburzenia uczenia się i pamięci
Zaburzenia wzbudzenia, uwagi i koncentracji
Zaburzenia inicjowania, planowania i
aktywności ukierunkowanej na cel
Zaburzenia percepcji, rozpoznawania i oceny
Zaburzenia orientacji wzrokowo-przestrzennej
Zaburzenia językowe i komunikacyjne
Zaburzenia emocjonalne, osobowościowe,
behawioralne
Zaburzenia osobowości, emocji, motywacji,
zachowania po uszkodzeniach mózgu
wymagające terapii NP
Aktywne
Niepokój psychoruchowy, kłótliwość, gniew, złość, irytacja,
impulsywność, niecierpliwość, zmienność emocjonalna,
nieadekwatność reakcji emocjonalnych, patologiczny
śmiech/płacz, lęk, brak spoczynku, nadwrażliwość na hałas,
podejrzliwość, urojenia, paranoja, halucynacje, niewłaściwe
zachowania seksualne, gadatliwość, koncentracja na sobie,
zaburzenia świadomości.
Pasywne
Brak spontaniczności, powolność, ospałość, utrata
zainteresowań, brak motywacji do działania, wymaga
ciągłego nadzoru w celu wykonania zadania, męczliwość,
depresja.
Ocena utrzymywania się zaburzeń NP. w 7
lat po uszkodzeniu mózgu
Ocena pacjentów
%
Ocena rodziny
%
Problemy z pamięcią
53
Problemy z koncentracją
46
Utrata panowania nad sobą
31
Utrata zainteresowań
28
Gubienie się w otoczeniu
28
Zab. w porozumiewaniu się
28
Pedantyczność
28
Problemy z widzeniem
28
Problemy z pamięcią
79
Problemy z koncentracją
50
Trudności w mówieniu
50
Utrata zainteresowań
43
Męczliwość
43
Niecierpliwość
43
Pedantyczność
40
Dziecinne zachowania
40
Konsekwencje uszkodzenia
mózgu wg. WHO
Zaburzenia (impairments) – poziom
struktur umysłowych i fizycznych
Niezdolności (disabilities) – poziom
osoby chorej
Niepełnosprawności (handicaps) –
poziom życia w środowisku
Miary powodzenia
rehabilitacji wg. WHO
Rehabilitacja zaburzeń – poprawa
wyników w teście NP. (np. pamięci)
Rehabilitacja niezdolności – poprawa
danej sprawności w życiu codziennym
(np. pamiętanie o wzięciu lekarstw)
Rehabilitacja niepełnosprawności –
poprawa zachowania pacjenta w
środowisku społecznym, w pracy, w
rodzinie.
Rehabilitacja
neuropoznawcza
wg. Wilson
Proces, podczas którego osoby z
uszkodzonym mózgiem pracują ze
specjalistami w celu wyleczenia lub
złagodzenia deficytów
poznawczych wynikających z
uszkodzenia mózgu.
Główne kierunki
rehabilitacji
Podejście dydaktyczne (reedukacja)
Szkoła modyfikacji zachowania
Szkoła stymulacji
Reorganizacja funkcji
Podejście pragmatyczne
Podejście analityczne
Podejście neurolingwistyczne
Nurt neuropsychologii poznawczej
Podejście holistyczne (terapia wszechstronna)
Etapy procesu terapii
1.
Kontakt, diagnoza, wywiad
2.
Prognoza efektywności terapii
3.
Informacje dla pacjenta i rodziny
4.
Zgoda na terapię
5.
Plan pracy - cele, strategie, metody, procedura
6.
Praca, zbieranie danych
7.
Weryfikacja postępów terapii
8.
Kontynuacja lub modyfikacja programu
9.
Osiągnięcie celów/koniec terapii
Czynniki psychospołeczne współwystępujące ze
zmianami emocjonalnymi i osobowościowymi u
chorych z uszkodzeniami mózgu
Powiększająca się samoświadomość deficytów
Częste porównywanie aktualnych możliwości ze stanem przed
chorobą
Słabe rozumienie problemu uszkodzenia mózgu i powrotu do
zdrowia
Nierealistyczne oczekiwania powrotu do zdrowia
Nacisk ze strony rodziny, krytyka
Przedwczesny powrót do szkoły, pracy lub utrata pracy, szkoły
Utrata pozycji w rodzinie, utrata przyjaciół
Zła prognoza powrotu do zdrowia od lekarza lub rehabilitanta
Nadużywanie alkoholu (narkotyki)
Wykorzystywanie zaburzeń jako narzędzia do manipulacji
innymi
Weryfikacja efektów
terapii - rodzaje
posttestów
Ocena sprawności w ramach ćwiczonej funkcji
-
zadania stosowane w terapii (np. w terapii
komputerowej)
-
zadania nowe (np. równoważne części testu)
Ocena generalizacji ćwiczonej funkcji na:
-
inne funkcje poznawcze (inne testy NP.)
-
zdolności w życiu codziennym (wywiad z rodziną,
samoocena pacjenta, test w warunkach naturalnych)
Ocena w porównaniu do aktywności sprzed
choroby
- podjęcie pracy/szkoły/życie rodzinne/rekreacja
Czynniki wpływające na efektywność
terapii
Neurologiczne
Poznawczo – behawioralne
Środowiskowo - rodzinne