IDI: charakterystyka, konstrukcja narzędzi



Indywidualne wywiady swobodne:
charakterystyka



Rodzaje wywiadów pogłębionych



Konstrukcja przewodników
(scenariuszy) do wywiadów
pogłębionych



Czym jest ta technika?



Role uczestników



Miejsce realizacji



Sposób rejestracji przebiegu



Rekrutacja badanych



Czas trwania



Gdy można się spodziewać, że badani mają

wystarczająco ukształtowane poglądy na dany temat



Badanie procesów decyzyjnych



Gdy pożądamy informacji jednostkowych



Gdy chcemy wyeliminować wpływ grupy



Gdy badanie dotyczy kwestii intymnych, osobistych,

trudnych, drażliwych



„Trudni respondenci”

Dwa podejścia do przewodnika:



jest to lista ogólnych zagadnień do poruszenia,



jest to gotowa lista pytań, które mogą być

wykorzystane przez moderatora.

Scenariusz do FGI powinien zawierać mniej

zagadnień niż scenariusz IDI, aby możliwe było

pogłębienie wyników.

!



Przejrzysty



Nie za długi



Nie zawierający zbyt wielu problemów



Logicznie uporządkowany



Niekiedy: z określonymi ramami czasowymi
na omawianie poszczególnych zagadnień

•

Poznaj dobrze problem badawczy

•

Określ, jakich informacji potrzebujesz

•

Skonsultuj narzędzie z kolegą, a potem ze
zleceniodawcą

•

Sam przygotuj lub przynajmniej dostosuj dla siebie
scenariusz

•

Pamiętaj, że scenariusz to nie kwestionariusz!

•

Staraj się od początku pracować z listą zagadnień a
nie z gotowymi pytaniami

•

Przeprowadź pretest przewodnika,

•

Nie przeprowadzaj pierwszego wywiadu z najbardziej
dla Ciebie cennym respondentem

JASNA STRUKTURA

WSTĘP, ROZWINIĘCIE, ZAKOŃCZENIE

WSTĘP, ROZWINIĘCIE, ZAKOŃCZENIE

›

podsumowanie, wypowiedzi osób mało
aktywnych, dodatkowe pytania, sugestie
badanych, wyjaśnienia.

!

•

Przedstawienie się

•

Informacja o temacie rozmowy

•

Informacja o wykorzystaniu wyników

•

Zapewnienie o poufności

•

Prośba o zgodę na nagrywanie

•

Jeśli to fokus : prośba o przedstawienie się
respondentów

•

Na początek pytania pełniące funkcję rozgrzewki

•

Od pytań ogólnych do szczegółowych

•

Od pytań o fakty, do pytań o opinie i oceny

faktów, uzasadnienia, motywacje

•

Od pytań łatwiejszych do trudniejszych

•

Od pytań neutralnych do bardziej krępujących

•

Najważniejsze zagadnienia: nie na początku i nie

na końcu

•

Stopniowanie trudności pytań: od łatwiejszych

pytań dla respondentów do trudniejszych.

•

Pytania zamykające (nie: „no to tyle”, „to już

koniec”).

•

Pytania sformułowane prosto, jasno, zwięźle,
konkretnie, w sposób bezpretensjonalny.

•

Pytania zadawane w języku potocznym badanych.

•

Uwaga na terminy z żargonu zawodowego
psychologów, socjologów, marketingowe, agencji
badawczych (Jakie są pana preferencje zakupowe?
Porozmawiajmy o wizerunku tej firmy) ALE inaczej w
wywiadach eksperckich.

•

Pytania zadawane w sposób swobody, wzbudzający
zaufanie, zadawane bez skrępowania.

•

Jedno pytanie musi dotyczyć jednej kwestii („Która z
ulotek najbardziej się podoba i jest najbardziej
zrozumiała?”).

•

Pytania zamknięte blokują dyskusję, precyzują obszar odpowiedzi,
dostarczają danych bardziej rzetelnych.

•

Pytania zamknięte zawężają uwagę respondenta, podczas gdy
pytania otwarte rozszerzają pole jego percepcji.

•

Pytania zamknięte dotyczą zwykle czystych faktów, natomiast
otwarte dotyczą postaw, myśli, uczuć i spostrzeżeń.

•

Pytania zamknięte częściej niosą niebezpieczeństwo
odzwierciedlenia układu odniesienia pytającego, podczas gdy
pytania otwarte dają większą szansę na bazowaniu na układzie
odniesienia respondenta.

–

Czy cele tego projektu są Waszym zdaniem trafnie
zdefiniowane?

–

Co sądzicie o celach tego projektu?

•

Pytania otwarte wymagają rozbudowanych
wypowiedzi, stymulują wypowiedzi, nie precyzują
obszaru odpowiedzi, dostarczają więcej informacji.

•

Pytania otwarte są spójne z postawą/
zobowiązaniem niewiedzy pytającego.

•

Pytania otwarte pomagają osadzić respondentów
w roli ekspertów/ znawców własnego życia/
własnych doświadczeń.

•

Pytania otwarte dają respondentom większy
wybór, co i jak powiedzieć na dany temat.

•

Pytania zagrażające

–

Dlaczego nie brał(a) Pan(i) udziału w szkoleniu?

–

Dlaczego do tej pory nie podją(ę)ł(a) Pan(i) pracy?

•

Pytania niezagrażające

–

Czy myślał(a) Pan(i) kiedyś o wzięciu udziału w szkoleniu?

–

Czy myślał(a) Pan(i) wcześniej o podjęciu pracy?

•

Pytanie „dlaczego?”

–

Pytanie to uruchamia skłonność do racjonalizacji, składania do
analizowania możliwych przyczyn leżących u podstaw zachowań
i sytuacji, ale stwarzają ryzyko, że będziemy postrzegani jako
konfrontacyjni i krytyczni.

–

Większe możliwości uzyskania szczegółowych wyjaśnień daje
zadawanie pytania „co i jak”, czyli: kto, co, kiedy, gdzie, jak?

•

Filtrujące

- przy rekrutacji.

•

Zasadnicze

- nakierowane na fakty, związane z procesem badawczym

(Jakie zna Pan(i) instytucje szkoleniowe działające w Małopolsce?)

•

Pojęciowe

- sprawdzają znaczenie stosowanych przez respondentów

słów i pojęć: Co Pan(i) ma na myśli, gdy mówi Pan(i) „szanse na rynku
pracy”?

•

Pogłębiające

- zachęcają do rozwijania wypowiedzi, uzupełnień.

•

Kierujące

- naprowadzają na główny wątek.

•

Przypominające

- cytowania respondenta, by umożliwić mu powtórne

przemyślenie odpowiedzi.

•

Pośrednie

- pytania o osoby „trzecie”.

•

Prowokacyjne

- przeciwdziałają postawom konformistycznym,

zadawane w przypadku niekonsekwentnych wypowiedzi badanych.
Pytaniami prowokacyjnymi są także pytania naiwne – ich celem jest
wywoływanie wrażenia, że prowadzący nie orientuje się w danym
temacie

–

W przypadku pytań naiwnych istnieje ryzyko zlekceważenia
badacza przez respondentów.

–

W obawie przed niezrozumieniem badani mogą „upraszczać”.