WYMAGANIA

EKSPLOATACYJNE- ZASADY

EKSPLOATACJI MASZYN

WYKŁAD III

Wydział Energetyki i Paliw

POJĘCIE EKSPLOATACJA MASZYN

•

podstawowa definicja eksploatacji wyjaśnia najważniejsze
pojęcie z zakresu eksploatacji i niezawodności

•

znajomość tych pojęć ułatwia zrozumienie dalszej części
zrozumienie zagadnień związanych z eksploatacją maszyn

•

druga definicja mówi, że eksploatacja wiąże się z
użytkowaniem obiektów tj. zagadnienie związane z
wykorzystaniem obiektu eksploatacji w ramach zadań, do
których został zaprojektowany, skonstruowany i w końcu
wytworzony

•

trzecia definicja eksploatacji dotyczy określenia stanu
technicznego obiektu eksploatacji czyli skuteczności
działania

TERMIN „ZASADA EKSPLOATACJI”

• głównym strategicznym celem praktyki eksploatacyjnej jest

uzyskanie optymalnej trwałości, niezawodności oraz
wykorzystanie obiektów technicznych w założonym okresie
użytkowania przy minimalnym zużyciu materiałów, energii i
pracy ludzkiej

• termin „zasada eksploatacji” występuje najczęściej w trzech

znaczeniach:

 dyrektywnym
 postulatywnym
 kryterialnym

• zasada eksploatacyjna w znaczeniu dyrektywnym rozumie się

dyrektywę (regułę, normę, prawo) ustanowioną przez szczebel
wyższy dla szczebli niższych w systemie eksploatacji urządzeń

TERMIN „ZASADA

EKSPLOATACJI” c.d.

• zasada eksploatacji w znaczeniu postulatowym rozumiemy

postulat (radę praktyczną, wskazówkę) przyjęty najczęściej w
wyniku wielu doświadczeń . Wytyczne te nie są obowiązujące,
więc ich nieprzestrzeganie nie powoduje sankcji prawnych (np.
prowadzenie pomocniczych dokumentów eksploatacyjnych na
szczeblu zakładu)

• zasada eksploatacji w znaczeniu kryterialnym rozumie się

kryterium oceny co najmniej dwóch działań eksploatacyjnych (tzn.
wartościujemy jedne działania jako lepsze, inne zaś jako gorsze)

• przykład: ocena eksploatacji niektórych urządzeń na podstawie

porównania normatywnych wskaźników ekonomicznych, z
faktycznie uzyskanymi (wskaźnika kosztów amortyzacji,
wskaźnika kosztów remontów, wskaźnika kosztów materiałów
eksploatacyjnych)

KLASYFIKACJA ZASAD
EKSPLOATACJI

• zasady eksploatacji urządzeń dzieli się na klasy

według następujących czynników:

 przedmiot zasady
 parametry zasady
 parametry organizacyjne zasady

• ze względu na zakres przedmiotowy, zasady

dzieli się na klasy dotyczące podstawowych
grup urządzeń, z których każda jest
funkcjonalnie przeznaczona do realizacji
różnych celów w specyficznych warunkach
eksploatacyjnych

KLASYFIKACJA ZASAD
EKSPLOATACJI

• specyfikacja eksploatowanych urządzeń jest jedną z

głównych przyczyn wyodrębnienia poszczególnych
pionów służb technicznych

• w praktyce posługuje się ponadto pojęciem normy

eksploatacyjnej (norma ekspl. zużycia paliwa w
samochodzie)

• norma eksploatacyjna jest to „reguła” porządkująca

działania zbiorowe

• norma eksploatacyjna urządzeń jest przejawem

pewnego ograniczenia i służy, do sterowania
eksploatacją przez ograniczenie

OBSZARY OGRANICZEŃ

DOPUSZCZALNYCH DECYZJI

EKSPLOATACYJNYCH

• W działalności normalizacyjnej rozróżnia się co

najmniej trzy rodzaje norm:

 normy terminologiczne (pewnej dyscypliny naukowej)
 normy przedmiotowe
 normy czynnościowe

GRUPA ZASAD UŻYTKOWANIA

URZĄDZEŃ

• grupę zasad użytkowania urządzeń dzieli się

według:

 liczby użytkowanych urządzeń (zasady

użytkowania pojedynczego lub grupy urządzeń)

 warunków i intensywności użytkowania (np.

użytkowanie bardzo intensywne i mało intensywne-
dorywczo)

 warunków klimatycznych (różnych)

• zasady eksploatacji odgrywają istotną rolę w

procesie sterowania systemem eksploatacji
urządzeń

CHARAKTERYSTYKA
EKSPLOATACJI

• definicja: eksploatacja to ogół zdarzeń, zjawisk,

działań z procesów, jakim podlega i w jakich
uczestniczy dany obiekt techniczny od chwili
zakończenia procesu jego wytwarzania aż do
likwidacji

• eksploatacja urządzeń technicznych jest jedną z

podstawowych dziedzin działalności człowieka

• celem działalności jest zaspokojenie potrzeb

związanych pośrednio lub bezpośrednio z jego
potrzebami życiowymi

RODZAJE DZIAŁAŃ W PROCESIE

EKSPLOATACJI

• w procesie eksploatacji wyróżniamy cztery

rodzaje działań:

 użytkowanie
 obsługiwanie
 zasilanie
 zarządzanie

• zasilanie jest to dostarczanie do obiektu

technicznego materiałów (masy) energii czy
informacji (sterowanie numeryczne obrabiarek)

• zarządzanie to procesy planistyczno-decyzyjne

oraz planistyczno-sprawozdawcze

RODZAJE DZIAŁAŃ W PROCESIE

EKSPLOATACJI

OBSZARY MATERIALNYCH

PROCESÓW EKSPLOATACJI

• obszary materialnych procesów eksploatacji

obejmują:

 w zakresie użytkowania: dobór i

rozmieszczenie obiektów technicznych oraz ich
wykorzystanie na stanowiskach pracy

 w zakresie obsługiwania: ocenę stanu

technicznego (bezpośrednią i diagnostyczną)
obsługę techniczną i remonty

 w zakresie zasilania: dostarczenie części

zamiennych i innych materiałów
eksploatacyjnych, płynów eksploatacyjnych
oraz energii elektrycznej i cieplnej

KOSZTY EKSPLOATACJI

UŻYTKOWNIKA OBIEKTU

TECHNICZNEGO

• działania użytkownika obiektu technicznego mające

na celu optymalizację kosztów eksploatacji
wymagają analizowania źródeł powstawania
kosztów i towarzyszących im zjawisk

• z użytkowaniem obiektu związana jest obniżająca

jakość eksploatacji (starzenie fizyczne wywołane
procesami korozyjnymi, zmęczeniowymi, cieplnymi,
erozyjnymi i innymi)

• gdy obiekt techniczny osiąga określony stan

starzenia fizycznego, dokonuje się jego regulacji,
remontów, a w końcu likwidacji

KOSZTY EKSPLOATACJI

UŻYTKOWANIA OBIEKTU

TECHNICZNEGO c.d.

• w procesie użytkowania obiektu za słabo są

uwzględnione skutki niedostatecznej dyscypliny
technologicznej (wzrost kosztów przekroczenia
norm zużycia surowców, materiałów, paliw,
energii oraz niskiej wydajności pracy)

• w celu zapewnienia prawidłowej organizacji

działalności obsługowo-remontowej należy ustalić
tryb, zasady i organizację prac obsługowo-
remontowych, gospodarkę częściami wymiennymi

• współczesna eksploatacja jest rozbudowaną i

złożoną dziedziną działalności ludzkiej, w której
rozwiązania wymaga nadal wiele problemów

JAKOŚĆ EKSPLOATACYJNA

OBIEKTU TECHNICZNEGO

• jakość eksploatacyjna obiektu technicznego jest

determinowana przez:

 niezawodność
 trwałość
 podatność obsługową i diagnostyczną
 małą masę i niskie koszty eksploatacji

• system eksploatacji obiektu technicznego jest

systemem bardzo złożonym i dlatego nie można go
usprawniać jedynie metodami zdroworozsądkowymi

• usprawnienia muszą być oparte na wynikach badań

naukowych

JAKOŚĆ EKSPLOATACYJNA

OBIEKTU TECHNICZNEGO c.d.

• większość usprawnień systemów eksploatacji

urządzeń dotyczy sfery zarządzania tymi systemami

• nowoczesność w sferze zarządzania to stosowanie

najnowszych środków gromadzenia i przetwarzania
informacji, a więc stosowanie elektronicznej
techniki obliczeniowej

• do procesu usprawnień zarządzania należy włączyć

proces automatyzacji zarządzania gospodarką
eksploatacyjną

• usprawnień gospodarki eksploatacyjnej nie można

dokonać w bardzo krótkim czasie