ZARZĄDZENIE

MINISTRÓW GÓRNICTWA I ENERGETYKI

ORAZ GOSPODARKI MATERIAŁOWEJ I PALIWOWEJ

z dnia 18 lipca 1986 r.

w sprawie ogólnych zasad eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych

(Monitor Polski z dnia 15 sierpnia 1986 r. Nr 25, poz.174)

Na podstawie art. 30 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o gospodarce energetycznej (Dz.U. Nr. 21, poz.96) oraz w związku z § 1 ust. 1 roz-porządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1985 r. w sprawie określenia kompetencji niektórych naczelnych i centralnych organów adminis-tracji państwowej zastrzeżonych w przepisach szczególnych dla organów zniesionych (Dz. U. Nr 63, poz.334) zarządza się, co następuje:

Rozdział 1 Przepisy ogólne

§ 1. Zarządzenie określa ogólne zasady eksploatacji urządzeń i instalacji

energetycznych w jednostkach gospodarki uspołecznionej oraz przez osoby

fizyczne i inne podmioty, z wyjątkiem urządzeń energetycznych powszech-

nego użytku, przeznaczonych na potrzeby ludności lub używanych w gos-podarstwach domowych.

§ 2. Przepisów zarządzenia nie stosuje się do eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych:

1. w zakładach górniczych - w sprawach uregulowanych przepisami
   prawa górniczego,

2. związanych z ruchem kolejowym, drogowym, lotniczym i żeglugą
   śródlądową - w sprawach uregulowanych odrębnymi przepisami
   szczególnymi,

1. statków morskich.

§ 3.1. Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o:

1) urządzeniach energetyczych - rozumie się przez to urządzenia i instala-cje energetyczne określone w art. 15 pkt.3 i 5 ustawy z dnia 6 kwietnia

46

1984 r. o gospodarce energetycznej (Dz.U. Nr 21, poz,96), zwanej dalej „ustawą",

2. eksploatacji urządzeń energetycznych - rozumie się przez to prowadzenie ruchu tych urządzeń oraz utrzymanie ich w należytym stanie technicznym,

3. osobach zajmujących się eksploatacją - rozumie się przez to osoby spełniające dodatkowe wymagania kwalifikacyjne w zakresie gospodarki energetycznej,

4. szczegółowych zasadach eksploatacji - rozumie się przez to przepisy
   określające dodatkowe zasady eksploatacji dla poszczególnych rodza-
   jów urządzeń energetycznych,

5. kierowniku zakładu - rozumie się przez to kierownika jednostki gos-
   podarki uspołecznionej.

2. Przepisy zarządzenia odnoszące się do kierownika zakładu (ust.1 pkt.5) stosuje się odpowiednio do jednostek gospodarki nieuspołecznionej oraz do osób fizycznych i innych podmiotów.

§ 4.1. Eksploatację urządzeń energetycznych należy prowadzić zgodnie z przepisami zarządzenia oraz szczegółowymi zasadami eksploatacji w spo-sób zapewniający właściwe i zgodne z przeznaczeniem wykorzystanie tych urządzeń, racjonalne i oszczędne użytkowanie paliw i energii, bezpieczeńst-wo obsługi i otoczenia oraz zachowanie wymagań ochrony środowiska.

2. Jeżeli szczegółowe zasady eksploatacji przewidują wymagania wy-
   ższe od określonych w zarządzeniu, stosuje się w tym zakresie postanowie-
   nia szczegółowych zasad eksploatacji.

3. W przypadkach uzasadnionych ważnymi względami technicznymi
   i ekonomicznymi kierownik zakładu może - po uzyskaniu zgody właś-
   ciwego okręgowego inspektoratu gospodargi energetycznej - zezwolić na
   eksploatację urządzeń energetycznych w sposób odmienny, niż to przewi-
   dują przepisy zarządzenia, jeżeli nie spowoduje to obniżenia stanu bez-
   pieczeństwa i higieny pracy oraz stanu ochrony przeciwpożarowej i ochro-
   ny środowiska.

4. Zezwolenie, o którym mowa w ust.3, powinno określać odmienny
   sposób eksploatacji urządzeń energetycznych i czas jej trwania.

5. Obowiązek uzyskania zgody, o której mowa w ust. 3, nie dotyczy
   kierowników zakładów nadzorowanych przez Ministra Górnictwa i Energetyki.

§ 5.1. Kierownik zakładu organizuje i zapewnia prowadzenie prawid-łowej eksploatacji urządzeń energetycznych, a w szczególności zapewnia prawidłowe i kompleksowe przyjęcie tych urządzeń do eksploatacji.

2. Osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń energetycznych prowadzą prawidłową, bezpieczną i ekonomiczną eksploatację tych urządzeń od-powiednio do zakresu czynności ustalonego przez kierownika zakładu oraz instrukcji eksploatacji urządzeń energetycznych.

§ 6.1. Stan techniczny urządzeń energetycznych, ich zdolność do dalszej pracy i warunki eksploatacji powinny być poddawane cenie technicznej

w terminach ustalonych w szczegółowych zasadach eksploatacji lub in-

strukcjach ekslploatacji; wyniki oceny stanu technicznego urządzeń ener-

getycznych powinny być odnotowane w dokumentacji technicznej. 2. W ocenie stanu technicznego powinny być zawarte wnioski dotyczące usprawnienia pracy urządzeń energetycznych, ich modernizacji lub wymiany na urządzenia o niższej energochłonności oraz terminy ich wdrażania.

Rozdział 2 Dokumentacja techniczna

§ 7.1. Dla każdego urządzenia energetycznego prowadzi się dokumen-tację techniczną, która powinna być na bieżąco aktualizowana.

2. Kierownik zakładu określa zakres i tryb prowadzenia dokumentacji technlcznej w sposób zapewniającyw szczególności:

1) prawidłowe prowadzenie ruchu urządzeń energetycznych,

2) dokonywanie bieżącej oceny zużycia paliw i energii oraz oceny stopnia

wykorzystania urządzeń energetycznych,

3) dokonywanie oceny stanu technicznego urządzeń energetycznych,

4) prawidłowe określenie terminów i zakresów wykonywania prac konser-wacyjno-remontowych dotyczących urządzeń energetycznych.

§ 8. Do dokumentacji technicznej, w zależności od rodzaju urządzenia energetycznego, zalicza się w szczególności:

1. projekt techniczny z wszystkimi rysunkami zamiennymi lub naniesiony-
   mi zmianami wprowadzonymi w toku realizacji,

2. w zależności od potrzeb, protokół zakwalifikowania pomieszczeń i ich
   stref lub przestrzeni zewnętrznych w miejscu zainstalowania urządzeń
   energetycznych do właściwej kategorii niebezpieczeństwa pożarowego
   i zagrożenia wybuchem

3) dpkumentację fabryczną dostarczaną przez dostawcę urządzeń ener-

getycznych w zakresie Ustalonym odrębnymi przepisami lub w drodze
porozumienia między dostawcą i odbiorcą urządzeń energetycznych,
obejmującą w szczególności: świadectwa, karty gwarancyjne, fabryczne
instrukcje obsługi, opisy techniczne oraz rysunki konstrukcyjne, mon-

tażowe i zestawieniowe,

4) dokumentację eksploatacyjną obejmującą:

a) dokumenty przyjęcia urządzeń energetycznych do eksploatacji,
w tym protokoły przeprowadzonych prób oraz protokoły rozruchu
i ruchu próbnego tych urządzeń,

b) instrukcje eksploatacji urządzeń energetycznych,

c) książki i raporty pracy urządzeń, obejmujące parametry i ich zapisy
w określonym czasie, umożliwiające ocenę sprawności energetycz-
nej urządzeń i instalacji bądź poziomu strat paliw i energii lub poboru
mocy i energii elektrycznej,

48

4. dokumenty dotyczące oględzin, przeglądów, konserwacji, napraw
   i remontów urządzeń,

5. protokoły zawierające wyniki prób i pomiarów,

6. dokumenty dotyczące rodzaju i zakresu uszkodzeń i napraw,

7. wykazy sprzętu specjalnego i narzędzi specjalnych lub nietypowych,
   niezbędnych do wykonywania prac eksploatacyjnych, napraw i re-
   montów urządzeń,

h) wykazy niezbędnych części zamiennych.

§ 9.1. Instrukcja eksploatacji urządzenia energetycznego powinna za-wierać:

1. ogólną charakterystykę techniczną urządzenia energetycznego,

2. niezbędne warunki techniczne eksploatacji urządzenia energetyczne-
   go,

3. określenie czynności związanych z uruchomieniem, obsługą w czasie
   pracy i zatrzymaniem urządzenia energetycznego w warunkach nor-
   malnej eksploatacji,

4. wymagania w zakresie konserwacji i napraw urządzeń energetycz-
   nych,

5. zasady postępowania w razie awarii, pożaru lub innych zakłóceń
   w pracy urządzenia energetycznego,

6. zakresy i terminy wykonywania zapisów ruchowych (wskazania apara-
   tury kontrolno-pomiarowej, manipulacje ruchowe i inne),

7. zakresy i terminy przeprowadzania oględzin, przeglądów oraz prób
   i pomiarów,

8. wymagania dotyczące ochrony przed porażeniem, pożarem, wybu-
   chem oraz inne wymagania w zakresie bezpieczeństwa obsługi i oto-
   czenia,

9) wymagania dotyczące kwalifikacji osób zajmujących się eksploatacją,

10) inne wymagania określone odrębnymi przepisami.

Instrukcja ta powinna również zawierać wykaz niezbędnego sprzętu ochronnego oraz informacje o środkach łączności.

Rozdział 3 Przyjmowanie urządzeń energetycznych do eksploatacji

§ 10.1. Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, kierownik za-kładu z udziałem osób zajmujących się eksploatacją dokonuje przyjęcia do eksploatacji urządzeń energetycznych nowych, przebudowanych lub po remoncie.

2. W przeprowadzeniu prób i pomiarów oraz rozruchu i ruchu próbnym urządzenia energetycznego powinny brać udział osoby zajmujące się eksploatacją w zakładzie przyjmującym urządzenie energetyczne do eks-ploatacji.

49

§ 11. Urządzenie energetyczne może być przyjęte do eksploatacji po stwierdzeniu:

1. kompletności dokumentacji technicznej,

1. gotowości urządzenia energetycznego do eksploatacji zgodnie z wy-
   maganiami ustalonymi w założeniach techniczno-ekonomicznych
   i projekcie technicznym (dokumentacji uproszczonej),

2. przygotowania do eksploatacji urządzenia energetycznego i jego miej-
   sca pracy zgodnie z określonymi warunkami technicznymi oraz wyma-
   ganiami bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowymi i ochrony
   środowiska,

3. uzyskania pozytywnych wyników przeprowadzonych prób i pomiarów
   parametrów technicznych oraz sprawdzenia działania i poprawnej
   pracy poszczególnych urządzeń i ich zespołów,

4. uzyskania pozytywnych wyników pomiarów kontrolnych oraz roz-
   ruchu i ruchu próbnego,

5. oznaczenia urządzenia energetycznego znakiem stwierdzającym uzys-
   kanie atestu energetycznego, jeśli urządzenie takiego atestu wymaga,

2. oznaczenie uirządzenia energetycznego znakiem bezpieczeństwa, jeśii

urządzenie takiemu oznaczeniu podlega,

8. zapewnienia dostaw i zapasów wody oraz paliw, a także odpowiednich
   składowisk dla paliw, popiołu i żużla w odniesieniu do urządzeń
   w elektrowniach, elektrociepłowniach i ciepłowniach,

9. spełnienia warunków sanitarnych, socjalno-bytowych oraz bezpie-
   czeństwa i higieny pracy, określonych przepisami szczególnymi,

10) zapewnienia odpowiedniej liczby osób zajmujących się eksploatacją oraz środków i materiałów niezbędnych do prowadzenia eksploatacji określonego urządzenia. § 12. Przyjęcie urządzenia energetycznego do eksploatacji powinno być

potwierdzone protokołem, po ustaleniu, że nie zawiera ono żadnych

braków lub usterek. Protokół ten powinien być podpisany przez kierownika

zakładu przyjmującego urządzenie energetyczne.

Rozdział 4

Prowadzenie eksploatacji urządzeń energetycznych

§ 13.1. W czasie prowadzenia eksploatacji urządzeń energetycznych powinny być w niezbędnym zakresie zapisywane zdarzenia ruchowe, wskazania aparatury kontrolno-pomiarowej, obejmujące w szczególności wielkości zużycia paliw i energii oraz obciążenia urządzeń energetycznych i inne parametry decydujące o prawidłowej ich pracy.

2. Zapisy, o których mowa w ust.1, powinny być w ustalonych okresach poddawane analizie, a wyniki analizy wykorzystywane do podejmowania przedsięwzięć zmierzających do usprawnienia gospodarki energetycznej

50

oraz uwzględniane przy ocenie stanu technicznego urządzenia energetycz-nego. 3. Analiza, o której mowa w ust.2, powinna w szczególności zawierać:

1. ocenę, czy stosowanie urządzeń energetycznych jest racjonalne, oraz
   ocenę stopnia ich wykorzystania i osiąganej przez nie sprawności,
   a także niezawodności lub poziomu strat paliw i energii,

2. określenie ilości straconej lub nie dostarczonej energii (paliw) w wyniku
   awarii urządzeń.

§ 14. Jeżeli ruch urządzenia energetycznego stwarza zagrożenie bez-pieczeństwa obsługi lub otoczenia albo może spowodować zniszczenie tego urządzenia, osoba obsługująca urządzenie energetyczne powinna wstrzymać jego ruch, zawiadamiając o tym właściwą osobę sprawującą nadzór nad eksploatacją urządzenia energetycznego. Ponowne uruchomie-nie urządzenia energetycznego może nastąpić po usunięciu zagrożenia i po wyrażeniu zgody osoby sprawującej nadzór nad jego eksloatacją.

§ 15. Oględziny i przeglądy urządzeń energetycznych oraz próby i po-miary przeprowadza się w zakresie i terminach ustalonych w szczegóło-wych zasadach eksploatacji lub w instrukcjach eksploatacji.

Rozdział 5

Przekazanie do remontu lub wycofanie z eksploatacji urządzeń

energetycznych

§ 16.1. Przekazanie urządzenia energetycznego do remontu lub wycofa-nie z eksploatacji powinno nastąpić na podstawie wyników oceny stanu technicznego tego urządzenia.

2. Urządzenie energetyczne powinno być przekazane do remontu lub
wycofane z eksploatacji, jeżeli zostanie stwierdzone:

1. pogorszenie stanu technicznego poniżej wartości dopuszczalnych dla
   tego urządzenia, określonych w szczegółowych zasadach eksploatacji,
   normach lub instrukcji eksploatacji, oraz w razie zwiększenia energo-
   chłonności,

2. uszkodzenie urządzenia energetycznego zagrażające niezawodności ru-
   chu lub uniemożliwiające dalszą jego pracę, a zwłaszcza zagrażające
   bezpieczeństwu obsługi i otoczenia.

3. Decyzję o przekazaniu urządzenia energetycznego do remontu lub
   wycofaniu z eksploatacji podejmuje kierownik zakładu na wniosek osoby
   zajmującej się eksploatacji tego urządzenia.

4. Przepis ust. 3 nie dotyczy przypadków, w których decyzję o przekaza-
   niu urządzenia energetycznego do remontu lub wycofaniu z eksploatacji
   podejmuje jednostka upoważniona do dysponowania mocą urządzeń przy-
   łączonych do wspólnej sieci lub inny organ upoważniony do tego na
   podstawie przepisów szczególnych.

51

§ 17 W toku remontu urządzenia energetycznego celowe jest dokony­wanie jego modernizacji dla poprawienia parametrów techniczno-ekono-micznych lub przystosowania do nowych warunków pracy.

Rozdział 6 Przepisy końcowe

§ 18 Traci moc zarządzenie Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 1 września 1967 r. w sprawie ogólnych zasad eksploatacji urządzeń energetycznych (Monitor Polski Nr 51, poz.254).

§ 19. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 198/ r.

ZARZĄDZENIE

MINISTRÓW GÓRNICTWA I ENERGETYKI

ORAZ GOSPODARKI MATERIAŁOWEJ I PALIWOWEJ

z dnia 14 stycznia 1987 r.

w sprawie szczegółowych zasad eksploatacji turbin wodnych

(Monitor Polski z dnia 25 lutego 1987, Nr 4, poz.35)

Na podstawie art. 30 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r.

0 gospodarce energetycznej (Dz.U. Nr 21, poz.96) oraz w związku z § 1 roz­
porządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1985 r. w sprawie
określenia kompetencji niektórych naczelnych i centralnych organów ad­
ministracji państwowej zastrzeżonych w przepisach szczególnych dla or­
ganów zniesionych (Dz. U. Nr 63, poz.334) zarządza się, co następuje:

§1.1. Zarządzenie określa szczegółowe zasady eksploatacji turbin wod­nych o mocy 100 kW. większej w jednostkach gospodarki uspołecznionej

i nieuspołecznionej oraz przez osoby fizyczne i inne podmioty.

2. Szczegółowych zasad eksploatacji nie stosuje się do eksploatacji turbin wodnych służących do odzyskania energii w procesach chemicznych (turbin rekuperacyjnych).

§ 2. Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o turbinach wodnych, rozumie się przez to także turbiny odwracalne oraz wyposażenie turbin obejmujące komory, rury ssące, regulatory obrotów oraz urządzenia pomocnicze i instalacje w obrębie turbin do sprzęgieł wałów turbin z wałami prądnic lub przekładni.

§ 3. Eksploatację turbin wodnych należy prowadzić zgodnie z przepisa­mi zarządzenia oraz ogólnymi zasadami eksploatacji określonymi w za­rządzeniu Ministra Górnictwa i Energetyki oraz Gospodarki Materiałowej i Paliwowej z dnia 18 lipca 1986 r. w sprawie ogólnych zasad eksploatacji urządzeń energetycznych (Monitor Polski Nr 25, poz.174).

§ 4.1. Tubiny wodne nowe, przebudowane i po remoncie mogą być przyjęte do eksploatacji po poddaniu ruchowi próbnemu przez czas nie krótszy niż 72 godziny.

2. Okres osiągania projektowych zdolności produkcyjnych dla turbin wod­nych powinien wynosić 3 miesiące, a dla turbin odwracalnych 4 miesiące.

§ 5. Eksploatację turbin wodnych należy prowadzić z uwzględnieniem w szczególności:

53

1. wymagań racjonalnego wykorzystania energii wodnej pracy turbin
   wodnych przy możliwie najwyższej sprawności oraz poza strefą wzmo­
   żonej kawitacji i nadmiernych drgań,

2. wymagań w zakresie natężenie przepływu i bilansowania wody,

3. dla turbin typu Kapłana, Deriaza i rurowych z regulacją łopatek wirnika
   i kierownicy.

§ 6. Odczyty parametrów ruchowych turbin wodnych napędzających prądnice powinny być dokonywane zgodnie z instrukcją elsploatacji, nie rzadziej jednak niż raz na zmianę, a w elektrowniach z obsługą w formie dyżuru domowego - nie rzadziej niż dwa razy na dobę.

§ 7.1. Uruchomienie lub zgłoszenie gotowości do zdalnego uruchomie­nia turbin wodnych może nastąpić po osiągnięciu przez turbiny i urządzenia przez nie napędzane stanu gotowości ruchowej, tj. po zakończeniu wszel­kich robót konserwacyjnych i remontowych, sprawdzeniu sprawności urządzeń turbin, kompletności ich elementów oraz osiągnięciu warunków określonych w instrukcji eksploatacji, a w szczególności dotyczących:

1. zamknięć włazów i wzierników,

1. poziomów górnej i dolnej wody, oleju smarnego i regulacyjnego oraz
   ciśnienia sprężonego powietrza,

2. zaworów w instalacjach olejowych wodnych i sprężonego powietrza,

3. hamulców turbiny i blokad otwarcia turbiny,

2. łopatek kierowniczych oraz wirników turbin Kapłana, Deriaza i ruro­
   wych z regulacją łopatek wirnika,

4. temperatury oleju,

5. urządzeń instalacji smarowania,

6. instalacji i urządzeń sterowania, sygnalizacji i automatyki,

9) instalacji odwadniających,
10) zamknięć awaryjnych turbiny.

2. Proces uruchamiania turbiny powinien przebiegać płynnie, a osiąg­
   nięcie obrotów znamionowych powinno następować w czasie przewidzia­
   nym w instrukcji eksploatacji.

3. Prowadzenie ruchu turbin wodnych powinno się odbywać z ob­
   ciążeniem w granicach dopuszczalnych, ustalonych w instrukcji eksploatacji.

§ 8.1. W razie nieprawidłowego ruchu i niepełnej sprawności turbin wodnych, należy je niezwłocznie zatrzymać, w szczególności po stwier­dzeniu:

1. zagrożenia życia ludzkiego,

2. uszkodzenia lub groźby uszkodzenia turbiny,

3. groźby zalania wodą pomieszczeń elektrowni,

4. uszkodzenia lub groźby uszkodzenia urządzeń współpracujących z turbiną,

5. uszkodzenia urządzeń pomocniczych i instalacji, które powinny spowo­
   dować zatrzymanie turbiny przez pobudzenie zabezpieczenia.

2. W razie nieprawidłowego działania zabezpieczeń i sygnalizacji lub uszkodzenia urządzeń pomocniczych i instalacji, które nie stwarzają za-

54

grożenia dla prawidłowego funkcjonowania turbiny, lecz zmniejszają jedy­nie jej pewność ruchową, turbinę wodną można utrzymać w pracy lub powtórnie uruchomić za zgodą osoby sprawującej nadzór nad eksploatacją turbiny przy zapewnieniu wzmożonej jej obserwacji, a w przypadku turbin w elektrowniach przyłączonych do wspólnej sieci - ponadto w porozumie­niu z jednostkami upoważnionymi do dysponowania mocą.

§ 9. Ocena stanu technicznego turbin wodnych powinna być dokony­wana nie rzadziej niż:

1. raz w roku - dla turbin o mocy znamionowej 1 MW i większej,

2. raz na dwa lata - dla turbin o mocy znamionowej mniejszej niż 1 MW.
   § 10.1. Oględziny turbin wodnych powinny być dokonywane na każdej

zmianie, a w przypadku turbin pracujących bez stałej obsługi - co najmniej dwa razy w ciągu doby w regularnych odstępach czasu. 2. Oględziny turbin wodnych powinny obejmować w szczególności:

1. sprawdzenie poziomów ciśnienia i temperatury oleju w wannach,
   zbiornikach i instalacjach obiegów smarowania i regulacji,

2. sprawdzenie ciśnienia w zbiornikach i instalacjach sprężonego powiet­
   rza,

3. sprawdzenie szczelności zbiorników i instalacji obiegów wody, oleju
   i sprężonego powietrza,

4. osłuchanie turbiny pod względem płynności pracy, występowania
   stuków i nienormalnych drgań,

5. sprawdzenie stanu oświetlenia w pomieszczeniach turbiny i urządzeń
   z nią związanych,

6. sprawdzenie poprawności działania instalacji odwadniających.

§ 11.1. Przeglądów turbin wodnych należy dokonać co najmniej raz w roku. Przeglądy turbin mogą być połączone z ich remontami bieżącymi oraz niezbędnymi naprawami.

2. Przeglądy turbin wodnych powinny obejmować w szczególności sprawdzenie:

1. stanu technicznego zamknięć remontowych na górnej i dolnej wodzie,
   krat na wlocie do turbiny oraz urządzeń do oczyszczania krat,

2. prawidłowości działania instalacji odwadniania; rurociągów doprowa­
   dzających wodę, spiral i rur ssących,

3. stanu technicznego rurociągów doprowadzających wodę do turbin oraz
   komór turbinowych,

4. stanu technicznego oraz szczelności zamknięć ruchowych (zasuw,
   zaworów motylowych, zaworów kulowych) na wlocie do turbiny wraz
   z ich układami napędowymi,

5. stanu technicznego oraz szczelności kierownicy turbinowej, w tym także
   występowania wżerów kawitacyjnych, oraz sprawdzenie stanu tech­
   nicznego układu napędowego łopatek kierownicy,

6. stanu technicznego wirnika turbiny wraz z jego obudową, w tym
   sprawdzenie występowania uszkodzeń kawitacyjnych, a w turbinach

55

Kaplana, Deriaza i rurowych - ponadto stanu technicznego mechaniz­mów napędowych przestawialnych łopat wirnika,

7. stanu technicznego rury ssącej.

8. stanu technicznego i prawidłowości działania:

1. układu regulacyjnego,

2. układu hamowania,

3. układów smarowania,

4. instalacji wody chłodzącej,

5. instalacji sprężonego powietrza.

§ 12.1. Próby i pomiary turbin wodnych przewidziane w dokumentacji dostawcy turbiny powinny być wykonane po remontach kapitalnych.

2. Próby działania urządzeń awaryjnego zatrzymywania turbiny powinny
   być przeprowadzane nie rzadziej niż co 6 miesięcy.

3. Prób i pomiarów mających na celu sprawdzenie przyrządów pomiaro-
   wo-kontrolnych turbiny należy dokonywać nie rzadziej niż raz w roku.

4. Próby i pomiary działania układów regulacji turbin powinny być
   dokonywane nie rzadziej niż:

1. raz na 5 lat - dla turbin o mocy powyżej 10MW

2. raz na 10 lat - dla pozostałych turbin.

§ 13. Eksploatacja turbin wodnych nie może powodować szkodliwego zanieczyszczenia wód. Wprowadzanie do wody olejów i smarów, prze­rzucanie na dolną wodę zanieczyszczeń usuwanych z krat oraz dokonywa­nie innych czynności mogących spowodować zanieczyszczenie wód jest zabronione.

§ 14. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

ZARZĄDZENIE

MINISTRA GÓRNICTWA I ENERGETYKI

ORAZ GOSPODARKI MATERIAŁOWEJ I PALIWOWEJ

z dnia 16 czerwca 1987 r.

w sprawie szczegółowych zasad eksploatacji kotłów parowych.

i wodnych

(Monitor Polski z dnia 23 lipca 1987 r. Nr 20, poz 177)

Na podstawie art. 30 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o gospodarce energetycznej (Dz.U. Nr 21, poz. 96) oraz w związku z § 1 roz­porządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1985 r. w sprawie określenia kompetencji niektórych naczelnych i centralnych organów ad­ministracji państwowej zastrzeżonych w przepisach szczególnych dla or­ganów zniesionych (Dz.U. Nr 63, poz. 334) zarządza się, co następuje:

Rozdział 1 Przepisy ogólne

§ 1.1. Zarządzenie określa szczegółowe zasady eksploatacji kotłów pa­rowych i wodnych o mocy nominalnej wyższej niż 1,0 MW w jednostkach gospodarki uspołecznionej i nieuspołecznionej oraz przez osoby fizyczne i inne przedmioty.

2. Szczegółowych zasad eksploatacji nie stosuje się do kotłów z palenis­kami fluidalnymi oraz kotłów parowozowych zainstalowanych jako stac­jonarne źródła ciepła.

§ 2. Ilekroć w zarządzeniu jest mowa o:

1) kotle - rozumie się przez to kotły z paleniskami rusztowymi, pyłowymi, na paliwa stałe, ciekłe lub gazowe: wodne i parowe z obiegiem wodnym naturalnym, wymuszonym i wspomaganym oraz urządzenia i instalacje pomocnicze związane z ich ruchem, służące do zasilania wodą, przygo­towania i spalania paliwa, podmuchu i ciągu, oczyszczania spalin, tłumienia hałasu, odpopielania, odżużlania, odprowadzania pary lub podgrzewanej wody, a także aparaturę kontrolno-pomiarową i układy automatyki,

67

2. kotle blokowym - rozumie się przez to kocioł w układzie bezpośrednim
   z turbiną bez połączeń poprzecznych z innymi turbinami,

3. paliwie granicznym - rozumie się przez to paliwo, przy którym kocioł
   osiąga moc nominalną, jednak bez gwarantowanej sprawności,

4. paliwie podstawowym - rozumie się przez to paliwo, przy którego
   spalaniu kocioł trwale osiąga moc nominalną oraz gwarantowaną
   sprawność i które posiada właściwości określone przez wytwórcę.

§ 3. Eksploatację kotłów należy prowadzić zgodnie z przepisami za­rządzenia oraz ogólnymi zasadami eksploatacji określonymi w zarządzeniu Ministrów Górnictwa i Energetyki oraz Gospodarki Materiałowej i Paliwo­wej z dnia 18 lipca 1986 r. w sprawie ogólnych zasad eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych (Monitor Polski Nr 25, poz. 174) oraz przepisami z zakresu dozoru technicznego.

Rozdział 2 Przyjmowanie kotłów do eksploatacji

§ 4.1. Wyniki ruchu próbnego kotła należ uznać za prawidłowe, jeżeli po 72 godzinach nieprzerwanej pracy - przy nominalnej wydajności i nomina­lnych parametrach, a w odniesieniu do kotłów połączonych z obiegiem ciepłowniczym przy wydajności możliwej do osiągnięcia w danych warun­kach ruchowych - kocioł zachowuje pełną zdolność ruchową.

2. W czasie ruchu próbnego kotła:

1. kocioł powinien być opalany paliwem podstawowym, a w szczególnie
   uzasadnionych przypadkach, po uzgodnieniu z dostawcą lub konstruk­
   torem kotła, może być opalany paliwem o niższej jakości, lecz nie
   gorszym od paliwa granicznego,

1. dopuszcza się okresowe obniżenie ciśnienia w kotle.

3. W okresie osiągania projektowanej zdolności produkcyjnej kotła po­
   winien być wykonany pomiar gwarancyjny oraz pomiar osiągania minimum
   technicznego. Od pomiaru gwarancyjnego kotła można odstąpić, jeżeli
   pomiar został przeprowadzony na innym identycznym nowym kotle w tym
   samym zakładzie i uzyskano prawidłowy wynik, a analiza wskazań po­
   miarów ruchowych potwierdza dotrzymanie wielkości określonych w do­
   kumentacji fabrycznej.

4. W razie braku odpowiedniej normy, zakres i metodyka pomiaru gwaran­
   cyjnego oraz pomiaru osiągania minimum technicznego powinny być uzgod­
   nione z właściwym okręgowym inspektoratem gospodarki energetycznej.

§ 5. Kotły nowe i przebudowane, przyjmowane do eksploatacji, powin­ny być wyposażone w szczególności w:

1) układy automatycznej regulacji:

a) utrzymania poziomu wody w walczaku,

b) temperatury pary przegrzanej na wylocie z kotła parowego,

68

3. temperatury wody na wylocie z kotła wodnego,

4. ilości paliwa podawanego do kotłów z paleniskami pyłowymi,
   gazowymi i olejowymi,

5. ilości powietrza podawanego do kotłów z paleniskami pyłowyi,
   gazowymi i olejowymi,

f) wielkości ciągu, z wyjątkiem nadciśnieniowych kotłów z paleniskami
pyłowymi,

g) urządzeń odpylania spalin - w razie zastosowania elektrofiltrów, 2) urządzenia i układy zabezpieczające:

1. przed cofaniem się wody z kotła do układu zasilania,

2. przed nadmiernym wzrostem i spadkiem ciśnienia w komorze paleni­
   skowej kotłów z paleniskami pyłowymi, na paliwa gazowe i olejowe,

3. przed nadmiernym wzrostem i spadkiem ciśnienia w układach do­
   prowadzania paliwa do kotłów z paleniskami pyłowymi, na paliwa
   gazowe lub olejowe,

4. przed zanikiem płomienia w komorze paleniskowej kotłów z palenis­
   kami pyłowymi, na paliwa gazowe lub olejowe,

5. przed pożarem regeneracyjne podgrzewacze powietrza,

6. układ wspomagania zaworu bezpieczeństwa, jeżeli projekt tech­
   niczny taki układ przewiduje,

7. kotły blokowe - w układ rozruchowy wraz z odpowiednimi stacjami
   redukcyjnymi,

h) układ odcinający automatycznie dopływ paliwa w razie spadku poziomu wody w walczaku kotła oraz przepływu poniżej ustalonego minimum lub wzrostu powyżej ustalonego maksimum w kotłach parowych i kotłach przepływowych,

i) układ indywidualnej kontroli płomienia, palników rozpałkowych, j) blokady technologiczne,

3) urządzenia umożliwiające rejestrację oraz nieprzerwaną kontrolę ze stanowiska obsługi:

1. poziomu wody w walczaku kotła,

2. przepływu wody w kotłach parowych z wymuszonym obiegiem
   wody i w kotłach przepływowych,

3. ciśnień, temperatur oraz ilości pary i wody zasilającej,

4. pracy elektrofiltrów,

4. aparaturę pomiarową umożliwiającą wykonanie pomiarów podczas
   ruchu kotła oraz taką liczbę króćców i otworów za poszczególnymi
   powierzchniami ogrzewalnymi, przed i za odpylaczem oraz za wen­
   tylatorem ciągu, aby można było wykonywać pomiary ciągu i tem­
   peratur, analizy spalin i emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych,

5. układy sterowania urządzeniami i instalacjami pomocniczymi oraz ar­
   maturą, dostępne w miejscu zainstalowania i ze stanowiska obsługi,

6. układy akustyczno-optycznej sygnalizacji nieprawidłowości w ruchu
   kotła,

69

7) instalacje:

1. odwodnienia kotła,

2. odpowietrzenia kotła,

3. okresowego lub ciągłego odmulania kotła,

4. okresowego i ciągłego odsalania kotła,

5. dawkowania chemikaliów do kotła lub wody zasilającej przed wlo­
   tem do kotła,

6. do poboru próbek wody zasilającej i wody z kotła, a w kotłach
   parowych - pary nasyconej i przegrzanej,

g) awaryjnego spustu wody z armaturą sterowaną ze stanowiska
obsługi (dla kotłów blokowych),

h) do oczyszczania powierzchni ogrzewalnych od strony spalin, jeżeli

paliwo i warunki spalania tego wymagają, i) do gaszenia pożaru w zasobnikach przykotłowych węgla lub pyłu

węglowego,

j) do napełniania kotła wodą, k) do usuwania nawisów w zasobnikach przykotłowych węgla,

8) niezbędną liczbę podestów oraz włazów i wzierników, zabezpieczonych
przed samoczynnym otwieraniem, umożliwiających:

1. kotrolę czystości komory paleniskowej i powierzchni ogrzewalnych,

2. wzrokową kontrolę procesu spalania,

3. dostęp do powierzchni ogrzewalnych w celu ich czyszczenia lub
   usuwania nieszczelności,

4. dostęp do kroćców i otworów do pomiarów przed i za urządzeniami
   do oczyszczania spalin,

9) stałe urządzenia dźwigowe i transportowe, urządzenia do przeglądów
komór paleniskowych oraz inne urządzenia umożliwiające przeglądy
i konserwację kotła.

§ 6. Kotły z paleniskami rusztowymi, niezależnie od wyposażenia okreś­lonego w § 5, powinny mieć:

1. urządzenia samoczynnie przydławiające podmuch w czasie zasilania
   rusztu paliwem - przy kotłach z ręcznym zasypem paliwa,

2. urządzenia zapewniające łatwość regulacji i kontroli ilości paliwa i powietrza,

3. urządzenia do regulacji procesu spalania,

4. zmechanizowane urządzenia odbioru żużla wraz z urządzeniami na­
   wilżającymi i wentylacyjnymi, zapewniające bezpieczeństwo i higienę
   pracy oraz ochronę środowiska.

§ 7. Kotły z paleniskami olejowymi i kotły z olejową instalacją roz-pałkową, niezależnie od wyposażenia określonego w § 5, powinny mieć: 1) urządzenia zapewniające:

1. dopływ paliwa odwodnionego i o wymaganej lepkości,

2. możliwość przedmuchiwania rurociągów i opróżniania ich z paliwa,

1. odcięcie dopływu paliwa w razie obniżenia przed palnikami jego
   temperatury lub ciśnienia poniżej ustalonego minimum,

70

2) układy sygnalizacji optycznej i akustycznej potwierdzającej odcięcie dopływu paliwa zgodnie z pkt. 1 lit. c).

§ 8. Kotły z paleniskami na paliwa gazowe, z wyjątkiem opalonych gazem wielkopiecowym, niezależnie od wyposażenia określonego w § 5, powinny odpowiadać następującym warunkom:

1. stacje redukcyjne gazu powinny być zlokalizowane poza budynkami
   kotłowni,

2. armatura odcinająca gaz, sterowana z miejsca obsługi, powinna być
   zainstalowana na rurociągu gazowym poza budynkiem kotłowni,

3. na rurociągu gazowym przed palnikami powinny być zainstalowane
   zawory szybko zamykające, włączone w układ blokad technologicznych
   kotła, odcinające dopływ gazu w razie:

1. nadmiernego wzrostu lub obniżenia ciśnienia gazu przed palnikami,

2. nadmiernego wzrostu lub spadku podciśnienia w palenisku,

3. zaniku płomienia w palenisku,

4. odcięcie dopływu gazu do kotła powinno być sygnalizowane na
   stanowisku obsługi,

5. instalacja gazowa przykotłowa powinna być wyposażona w urządzenia
   zapewniające:

1. usunięcie gazu z instalacji i odpowietrzenie rurociągów gazowych,

2. odwodnienie rurociągów gazowych,

3. bieżącą kontrolę ciśnienia gazu w instalacji oraz jego zużycia przez
   kocioł.

§ 9. Kotły z paleniskami pyłowymi, na paliwa ciekłe lub gazowe powin­ny być wyposażone w instalację rozpałkową, zapewniającą właściwe warunki rozruchu i równomierne ogrzewanie powierzchni ogrzewalnych. Wydajność instalacji rozpałkowej powinna być określona w dokumentacji fabrycznej.

§ 10. Kotły po remoncie mogą być przyjęte do eksploatacji po prze­prowadzeniu ruchu próbnego zgodnie z § 4 ust. 1 i po uzupełnieniu dokumentacji technicznej:

1. protokołami odbiorców odcinkowych prób uruchomień,

2. protokołami pomiarów badań funkcjonalnych,

3. sprawozdaniem z przeprowadzonego remontu,

4. protokołami badań organów dozoru technicznego oraz decyzją ze­
   zwalającą na eksploatację, jeżeli decyzja taka jest wymagana przepisami
   z zakresu dozoru technicznego,

5. wykazem usterek stwierdzonych w okresie ruchu próbnego z adnotacją
   o terminach ich usunięcia,

6. protokołami pomiaru sprawności kotła, który został wykonany na pod­
   stawie wskazań aparatury ruchowej, oraz oceną skuteczności urządzeń
   oczyszczających spaliny.

71

Rozdział 3 Eksploatacja kotłów

§11. Przed uruchomieniem kotła należy sprawdzić stan poszczególnych jego zespołów i urządzeń pomocniczych oraz ich gotowość do ruchu. W szczególności powinny być zakończone wszelkie naprawy i prace porządkowe, badania i próby kontrolne, próby funkcjonalne zabezpieczeń i blokad kotła, a talże wykonane prace określone w pisemnym poleceniu oraz zgłoszone zakończenie prac prawadzonych na polecenie ustne.

§ 12. Rozpalanie kotła może nastąpić jedynie na polecenie osoby spra­wującej nadzór nad jego eksploatacją.

§ 13. Program i sposób uruchamiania kotła oraz szybkość wzrostu parametrów powinny być określane w instrukcji eksploatacji. Podczas rozruchu kotła należy zapewnić odpowiednie chłodzenie i odwodnienie przegrzewaczy pary, prawidłowe nagrzanie walczaka, grubościennych ele­mentów rurociągów parowych w kotłach przepływowych oraz powierzchni ogrzewalnych. W szczególności należy:

1. utrzymać właściwy poziom wody w walczaku i minimalny przepływ
   w kotłach przepływowych,

1. przewietrzyć kocioł przed rozpaleniem,

2. uzyskać stabilne spalanie w palnikach rozpałkowych i równomierne
   nagrzewanie komory paleniskowej,

3. włączać palniki główne, gdy palniki rozpałkowe dają stabilny płomień,
   a palenisko jest należycie nagrzane ,

4. zapalać palniki główne pyłowe, olejowe lub gazowe tylko od palnika
   rozpałkowego, przeznaczonego dla danego palnika głównego,

5. uzyskiwać w czasie całego rozruchu przyrosty temperatury i ciśnienia
   określone w instrukcji eksploatacji ,

6. przyłączać kocioł pracujący w układzie kolektorowym do kolektora przy
   ciśnieniu niższym niż w kolektorze w granicach do 2%, a zawór
   rozruchowy (stację redukcyjną) zamykać dopiero po stwierdzeniu, że
   wzrasta przepływ pary z kotła,

8) utrzymywać wydajność kotła powyżej minimalnej dopuszczalnej wydaj-
ności, ze względu na obieg wody w kotle.

§ 14. Kotła nie wolno uruchamiać w razie stwierdzenia:

1. niesprawnych układów zabezpieczeń, zaworów bezpieczeństwa, klap
   eksplozyjnych lub stacji redukcyjno-zabezpieczających,

2. niesprawnego działania w kotłach z walczakami dwóch niezależnych
   wodowskazów, jeżeli jeden z nich jest wodowskazem bezpośrednim,

3. braku właściwego poziomu wody w kotle lub niemożliwości prawid­
   łowego zasilania i kontroli poziomu wody w kotle,

4. niesprawnego układu automatycznej regulacji poziomu wody w kotle
   lub przepływu w kotle przepływowym,

72

5. niesprawnych pomp cyrkulacyjnych parownika lub przepływu wody
   sieciowej w kotłach wodnych,

6. nieszczelności układu parowo-wodnego kotła,

7. niesprawnego układu rozruchowego kotła lub niesprawnego zasilania
   w paliwo podstawowe,

8. niedostatecznego chłodzenia elementów kotła podlegających chłodze­
   niu,

9. niesprawnego działania układu blokad technologicznych kotła,

10. nieprawidłowego działania aparatury pomiarowej, uniemożliwiającego
    bezpieczne uruchomienie i prowadzenie ruchu kotła,

11. niesprawnych układów automatycznej regulacji przy równoczesnym
    braku możliwości ręcznego bezpiecznego regulowania,

12. niesprawnej instalacji do regulacji temperatury pary przegrzanej,

13. niesprawnej sygnalizacji awaryjnej i technologicznej,

14. niesprawnej instalacji odwodnień, odpowietrzania, odsalania, odmula-
    nia i spustów awaryjnych,

15. deformacji konstrukcji nośnej kotła i orurowania lub osłon termicznych

16. braku możliwości odprowadzania żużla i popiołu,

17. niesprawnych urządzeń doprowadzających powietrze oraz służących
    do usuwania i oczyszczania spalin.

§ 15. W czasie ruchu kotła należy w szczególności:

1. kontrolować prawidłowość jego pracy,

2. utrzymywać nominalne parametry pary w kotle parowym i nominalne
   parametry wody w kotle wodnym, a także odpowiednią jakość wody
   kotle,

3. utrzymywać prawidłowe temperatury spalin, wody i pary za poszcze­
   gólnymi powierzchniami ogrzewalnymi kotła oraz powietrza za pod­
   grzewaczem powietrza,

4. prowadzić poprawnie proces spalania w kotle,

5. zapewnić czystość powierzchni ogrzewalnych kotła,

6. prowadzić bieżącą kontrolę pracy urządzeń oczyszczających spaliny,

7. zapewnić regularny odbiór żużla i popiołu,

8. wykrywać i w miarę możliwości na bieżąco usuwać usterki w pracy kotła

9. nie dopuszczać do zanieczyszczenia pomieszczeń pyłem węglowym,
   gazem, spalinami i paliwem płynnym.

§ 16. Zakres i terminy badań jakości wody zasilającej i wody w kotle oraz inne dane dotyczące jakości tych wód powinny być określone w instrukcji eksploatacji.

§ 17. Zakres i terminy kontroli działania zaworów bezpieczeństwa kotła powinny być określone w instrukcji eksploatacji.

§ 18. Układ połączeń pomp wody zasilającej kotła powinien zapewniać ciągłe i niezawodne zasilanie kotła w wodę, z uwzględnieniem ewentualnej awarii kotła, a ilość i wydajność pomp powinna być zgodna z przepisami z zakresu dozoru technicznego.

73

§ 19. Kotły parowe z obiegiem wody wymuszonym lub wspomaganym i kotły wodne powinny być wyposażone w pompy obiegowe, zapewniające bezpieczną pracę kotła, a ilość i wydajność pomp powinny być zgodne z projektem technicznym.

§ 20. Ilość odmulin i odsolin powinna być uzależniona od jakości wody w kotle, wody zasilającej i mocy cieplnej kotła. W instrukcji eksploatacji należy określić sposób wykorzystania ciepła zawartego w odmulinach i odsolinach.

§ 21. Ruch kotła należy niezwłocznie wstrzymać, jeżeli:

1) poziom wody w walczaku jest niższy od poziomu minimalnego i nie
wzrasta pomimo zasilania kotła,

2. brak jest zasilania kotła w wodę,

3. poziom wody w walczaku wzrośnie powyżej poziomu maksymalnego,

4. poziom wody jest niewidoczny lub obserwacja poziomu wody przez
   obługę nie jest możliwa,

5. natężenie przepływu wody w kotle przepływowym lub w kotle paro­
   wym z obiegiem wymuszonym jest mniejsze od najniższego okreś­
   lonego w projekcie technicznym,

6. ciśnienie pary w kotle wzrośnie więcej niż o 10% wielkości ciśnienia
   dopuszczonego przez organy dozoru technicznego,

7. stwierdzono uszkodzenie w części ciśnieniowej, konstrukcji nośnej,
   osłon termicznych lub fundamentu kotła,

8. w komorze paleniskowej lub w kanałach wystąpiła eksplozja pyłu
   węglowego, oleju lub gazu,

9. usterki w instalacji gazowej grożą eksplozją lub zgaśnięciem płomienia,

10. stwierdzono pożar lub duże zagrożenie pożarowe, którego nie da się
    usunąć w czasie ruchu kotła,

11. stwierdzono znaczne uszkodzenie kanałów spalinowych, przy czym
    spaliny wydostają się do kotłowni,

12. stwierdzono nierównomierne spalanie w komorze paleniskowej,

13. przestały działać urządzenia zdalnego sterowania, aparatura kontrol-
    no-pomiarowa i urządzenia pomocnicze, uniemożliwiając bezpieczne
    prowadzenie ruchu kotła.

§ 22. Po wyłączeniu kotła z eksploatacji wskutek awarii należy zabez­pieczyć taśmy rejestratorów i inne dokumenty związane z ruchem kotła i przebiegiem awarii.

§ 23. Kocioł z eksploatacji należy wyłączyć w taki sposób, aby straty ciepła i wody były jak najmniejsze. Nie dotyczy to wyłączenia kotła z eksploatacji wskutek awarii.

§ 24. W razie wyłączenia kotła z eksploatacji, należy zastosować środki dla ochrony powierzchni ogrzewalnych przed korozją w zakresie i ter­minach określonych w instrukcji eksploatacji.

§ 25. Eksploatacja kotłów powinna być prowadzona zgodnie z pro­gramem pracy, który powinien zawierać w szczególności:

74

4. Inwestycje i modernizacje w dziedzinie gospodarki energetycznej

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1984 r. w sprawie
uzgadniania rozwiązań technicznych w zakresie inwestycji i moder­
nizacji w dziedzinie gospodarki energetycznej (Dziennik Ustaw Nr 46
Poz- 244) ₁₄₅

Zarządzenie Ministra Gospodarki Materiałowej i Paliwowej z dnia 6 czerwca
1986 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania uzgadniającego
rozwiązania techniczne w zakresie inwestycji i modernizacji w dziedzinie
gospodarki energetycznej (Monitor Polski z 1986 r. Nr 18, poz. 121) 149

5. Produkcja i import urządzeń energetycznych

Zarządzenie Głównego Inspektora Gospodarki Energetycznej z dnia 20 lipca 1984 r. w sprawie uzgadniania produkcji i importu urządzeń energetycznych oraz nabycia za granicą licencji na ich produkcję (Monitor Polski Nr 20

poz-139) ; ₁₅₃

ZARZĄDZENIE MINISTRÓW GÓRNICTWA I ENERGETYKI

ORAZ GOSPODARKI

MATERIAŁOWEJ I PALIWOWEJ

z dnia 31 lipca 1987 r.

w sprawie szczegółowych zasad eksploatacji turbin parowych

(Monitor Polski z dnia 20 sierpnia 1987 r. Nr 24, poz.193)

Na podstawie art. 30 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r.

o gospodarce energetycznej (Dz.U. Nr 21, poz. 96) oraz w związku z § 1 roz­
porządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1985 r. w sprawie
określenia kompetencji niektórych naczelnych i centralnych organów ad­
ministracji państwowej zastrzeżonych w przepisach szczególnych dla or­
ganów zniesionych (Dz. U. Nr 63, poz.334) zarządza się, co następuje:

§ 1. Zarządzenie określa szczegółowe zasady eksploatacji turbin paro­wych o mocy 0,5 MW i większej w jednostkach gospodarki uspołecznionej

i nieuspołecznionej oraz przez osoby fizyczne i inne podmioty.

§ 2. Przez turbiny parowe zwane dalej turbinami, rozumie się także układy i urządzenia zapewniające bezpieczną i poprawną pracę turbin.

§ 3. Eksploatację turbin należy prowadzić zgodnie z przepisami za­rządzenia oraz ogólnymi zasadami eksploatacji określonymi w zarządzeniu Ministrów Górnictwa i Energetyki oraz Gospodarki Materiałowej i Paliwo­wej z dnia 18 lipca 1986 r. w sprawie ogólnych zasad eksploatacji urządzeń i instalacji energetycznych (Monitor Polski Nr. 25, poz. 174).

§ 4.1. Turbiny nowe, po remoncie kapitalnym lub przebudowane mogą być przyjęte do eksploatacji po poddaniu ruchowi próbnemu, trwającemu co najmniej 72 godziny.

2. Warunki ruchu próbnego i pomiarów gwarancyjnych powinny być
   uzgodnione między użytkownikiem i dostawcą.

3. Turbiny nowe lub przebudowane, przyjmowane do eksploatacji, po­
   winny być wyposażone w szczególności w:

1. urządzenia do automatycznej regulacji prędkości obrotowej wirnika,

2. urządzenia do automatycznej regulacji poziomu skroplin w podgrzewa­
   czach regeneracyjnych i w skraplaczu,

3. urządzenia do zabezpieczania turbiny:

76

1. przed nadmiernym wzrostem prędkości obrotowej,

2. przed nadmiernym spadkiem ciśnienia oleju smarującego łożyska,

3. przed wzrostem ciśnienia pary przy wylocie z turbiny i spadkiem
   próżni w skraplaczu,

4. przed zwrotnym przepływem pary upustowej do turbiny - w razie
   awaryjnego odciążenia turbiny,

e) przed przedostaniem się wody z podgrzewaczy regeneracyjnych do
turbiny - w razie awaryjnego wzrostu poziomu skroplin w pod­
grzewaczach,

4) urządzenia umożliwiające nieprzerwaną kontrolę:

1. ciśnienia pary za stopniem regulacyjnym,

2. ciśnienia (podciśnienia) pary na króćcu wylotowym,

3. ciśnienia, temperatury i ilości pary przy wlocie do turbiny,

4. temperatury stopu łożyskowego i oleju smarującego przy wylocie
   z łożysk,

5. poziomu oleju w głównym zbiorniku olejowym,

6. ciśnienia oleju smarującego i regulacyjnego,

g) prędkości obrotowej wirnika.

4. Niezależnie od wyposażenia określonego w ust.3 turbiny nowe lub przebudowane:

1) o mocy większej od 25 MW powinny być wyposażone w:

1. urządzenia do automatycznej regulacji ciśnienia pary lub wody do
   zewnętrznych uszczelnień turbiny, a w razie konieczności w urządze­
   niach dostosowujące temperaturę pary do stanu cieplnego uszczel­
   nień dławicowych,

2. urządzenia zabezpieczające przed nadmiernym przesuwaniem wir­
   nika w łożysku oporowym,

3. urządzenia umożliwiające nieprzerwaną kontrolę amplitudy drgań
   pokryw łożysk lub wału oraz wydłużeń względnych wirników i wy­
   dłużeń całkowitych kadłubów,

4. układy pomiarowe z automatyczną rejestracją temperatur metalu
   i pary, umożliwiające nieprzerwaną kontrolę pośrednią naprężeń
   termicznych w wybranych elementach,

2. z wtórnym przegrzewaczem pary, pracujące w układach blokowych,
   powinny być wyposażone w urządzenia do zdalnego sterowania stacji
   redukcyjno-schładzających turbin,

3. wielokadłubowe powinny być wyposażone w urządzenia do pomiaru
   temperatury pary przy wylocie z części wysokoprężnej,

4. o mocy 100 MW i większej powinny być wyposażone w urządzenia do
   prowadzenia kontrolowanego rozruchu przebiegu procesu nagrzewania
   i przyspieszonego chłodzenia podczas wyłączania i po wyłączeniu
   turbiny z ruchu.

§ 5. Przed uruchomieniem turbiny powinny być przeprowadzone oglę­dziny w zakresie określonym w instrukcji eksploatacji.

77

§ 6. Turbiny nie wolno uruchamiać w razie stwierdzenia:

1. zagrożenia pożarowego,

2. braku lub niesprawności rezerwowych pomp oleju smarującego i regu­
   lującego,

3. niesprawności układu próżniowego,

4. niesprawności układu olejowego,

5. niesprawności układu regulacyjnego i zabezpieczeń, w szczególności
   zaworów szybko zamykających i regulacyjnych,

6. krzywizny wału lub wydłużeń względnych wirnika większych niż wiel­
   kości dopuszczalne, określone w instrukcji eksploatacji,

7. różnicy temperatur metalu górnej i dolnej części kadłuba większej niż
   wielkości dopuszczalne, określone w instrukcji eksploatacji,

8. niesprawności układów automatyki, pomiarów, sterowania i blokad.

§ 7.1. Sposób uruchamiania i prowadzenia ruchu oraz zatrzymywania turbiny, dopuszczalne szybkości zmian i wartości graficzne parametrów, a także maksymalne trwałe i chwilowe wartości prędkości obrotowej i obciążenia turbiny powinny być określone w instrukcji eksploatacji.

2. Urządzenia rezerwowe turbiny należy uruchamiać okresowo, zgodnie z instrukcją eksploatacji, w celu utrzymania ich w stałej gotowości rucho­wej.

§ 8. Prowadzenie eksploatacji turbiny w warunkach odbiegających od znamionowych, określonych w instrukcji eksploatacji, wymaga uzgod­nienia z wytwórcą turbiny.

§ 9. Turbinę należy natychmiast wyłączyć z ruchu:

1. jeżeli nastąpił wzrost prędkości obrotowej do wartości, na którą został
   nastawiony regulator bezpieczeństwa, a regulator ten nie zadziałał,

2. przy wzroście drgań powyżej wartości dopuszczalnej, określonej w in­
   strukcji eksploatacji,

3. przy przekroczeniu granicznych wartości wydłużeń względnych wir­
   nika,

4. przy uderzeniu wodnym (drgań i nagłym obniżeniu się temperatury
   pary),

5. przy nagłej zmianie temperatury pary świeżej do wartości dopuszczal­
   nej lub wyższej, jeżeli stan ten trwa dłużej, niż to określa wytwórca,

1. przy przerwaniu dopływu pary do turbiny,

2. przy zapaleniu się oleju przy turbinie,

6. przy przekroczeniu wartości dopuszczalnej temperatury stopu łożys­
   kowego lub oleju w jednym z łożysk, określonej w instrukcji eks­
   ploatacji,

3. przy nagłym wzroście temperatury oleju w łożyskach,

10. przy nagłym spadku ciśnienia oleju w łożyskach, jeżeli nie udało się go
    podnieść do wymaganej wartości,

11. w razie obniżenia się oleju w zbiorniku poniżej najniższego dopusz­
    czalnego poziomu,

78

12. przy spadku próżni, jeżeli nie zadziałało zabezpieczenie,

13. przy powstaniu ciągłego lub powtarzającego się metalicznego dźwięku
    w turbinie,

14. przy przekroczeniu dopuszczalnej wartości przesuwu osiowego wir­
    nika, jeżeli nie zadziałało zabezpieczenie,

15. w innych przypadkach określonych w instrukcji eksploatacji.

§ 10.1. Ocena stanu technicznego turbiny powinna być dokonywana nie rzadziej niż raz w roku, na podstawie badań określonych w załączniku do zarządzenia.

2. Oględziny turbiny powinny być przeprowadzane w czasie każdej
   zmiany, a usterki odnotowywane w dokumentacji elsploatacyjnej.

3. Przeglądy turbiny powinny być przeprowadzane co najmniej raz
   w roku.

4. Zakres i terminy oględzin oraz przeglądów określa instrukcja eks­
   ploatacji.

§ 11. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Załącznik do zarządzenia Ministrów Gór­nictwa i Energetyki oraz Gospodarki Ma­teriałowej i Paliwowej z dnia 31 lipca 1987 r. (poz. 193)

BADANIA TECHNICZNE STANU TURBIN

Lp.	Rodzaj badań	Wymagania techniczne		Częstotliwość badań
					turbiny nowe	turbiny po remoncie lub przebu­dowie
1	2	3	4	5
1	Pomiary cieplne w zakre­sie wyznaczenia zużycia ciepła oraz sprawności	Wartości ednostko-wego zużycia ciepła oraz sprawności powinny odpowiadać wartościom określonym w umowie z dostawcą turbiny	Wartości jednostko­wego zużycia ciepła oraz sprawności powinny odpowiadać wartościom określonym w doku­mentacji remontu lub przebudowy	1. Co najmniej raz na 7 lat oraz po urucho­mieniu turbiny nowej lub modernizacji ukła­du przepływowego turbiny 2. Przed i po remoncie turbiny oraz w razie usterek układu prze­pływowego należy wykonać skrócone po­miary sprawności tur­biny
2.	Pomiary układu regulacji prędkości obrotowej w zakresie: a) wyznaczenia stopnia proporcjonalności re­gulacji, b) wyznaczenia charak­terystyk statycznych i dynamicznych, w tym przyrostu prędkości obrotowej po wyłą­czeniu generatora z sieci przy nominal­nym obciążeniu	Zgodnie z Polską Normą		Po uruchomieniu turbiny nowej oraz po remoncie
3	Kontrola szczelności za­worów szybko zamykają­cych i regulacyjnych tur­biny	Spadek prędkości obroto­wej: 1) od wartości nominal­nej do zera po zam­knięciu zaworów szyb-kozamykających,		Po remoncie

1	2	3-4	5
		2) od wartości nominal­nej do wartości nie wyższej niż 2000 obr./min po zamknię­ciu wyłącznie zawo­rów regulacyjnych powinien odpowiadać wymaganiom określo­nym przez wytwórcę
4	Kontrola działania regula­cji bezpieczeństwa	1. Czas zamknięcia za­worów szybkozamy-kających od momentu pobudzenia regulacji bezpieczeństwa nie powinien być dłuższy niż 0.5 s 2. Pobudzenie regulacji bezpieczeństwa po­winno odpowiadać wartości prędkości obrotowej określonej przez wytwórcę, jed­nak nie wyższej niż 1,12 nominalnej pręd­kości obrotowej	1. Przed uruchomieniem turbiny i co 1500 go­dzin pracy turbiny, jed­nak co najmniej raz na 3 miesiące - przy ręcz­nym pobudzaniu regu­lacji bezpieczeństwa 2. Co najmniej raz w roku oraz po remoncie tur­biny i przeglądzie lub remoncie regulacji tur­biny - przez zwiększe­nie prędkości obroto­wej, przy której powin­na włączyć się regula­cja bezpieczeństwa
5	Sprawdzenie zabezpie­czeń pomp w układzie oleju smarującego łożys­ka	Najniższe ciśnienie oleju do łożysk w czasie prób zabezpieczeń powinno być zgodne z wymaga­niem wytwórcy	Przed uruchomieniem tur­biny oraz po remoncie lub naprawie zabezpieczeń
6	Sprawdzenie zabezpie­czeń technologicznych	Stan zabezpieczeń tech­nologicznych powinien odpowiadać warunkom określonym w dokumen­tacji technicznej i instruk­cji eksploatacji	Co najmniej raz na 3 mie­siące
7	Kontrola jakości oleju	Jakość oleju powinna odpowiadać jakości okre­ślonej w Polskiej Normie lub przez wytwórcę	Raz na miesiąc oraz w ra­zie pogorszenia się właś­ciwości oleju
8	Kontrola stanu wibracyj­nego	Wartości amplitud drgań łożysk powinny odpowia­dać wartościom określo­nym w Polskiej Normie lub przez wytwórcę	W razie zmiany stanu wi­bracyjnego, jednak co najmniej raz w miesiącu oraz przed i po remoncie turbiny

80

81

1	2	3-4	5
9	Kontrola szczelności układu próżniowego tur­biny	Prędkość spadku próżni nie powinna być większa niż 5 mmHg/min	Co najmniej raz w tygod­niu

---